Szkoły i przedstawiciele

pedagogiki społecznej w Polsce

Prof. dr hab. Ewa Kantowicz

Wykł. 2, 2015/2016

Ujęcia pedagogiki

społecznej

Nauka o wychowaniu

społecznym

Nauka o wychowaniu

środowiskowym

Nauka o wychowaniu

i samowychowaniu

jako dialogu/relacji ze

środowiskiem

społecznym

• Wychowanie człowieka w

różnych fazach życia

• Wychowanie w różnych

formach jego aktywności.

• Pobudzanie, inicjowanie i

wspomaganie rozwoju w

środowisku życia

• Analiza wpływu środowisk i

instytucji wychowawczych na

rozwój człowieka

• Analiza wychowawczych

funkcji środowisk (kręgów i

grup społecznych, kultury)

• Analiza relacji człowieka ze

środowiskiem

(wychowawczym)

Wybrani przedstawiciele polskiej pedagogiki społecznej

• Helena Radlińska (1879-1954)

• Aleksander Kamiński (1903-1978)

• Ryszard Wroczyński (1909 -1987)

• Edmund Trempała (1927-2011)

• Stanisław Kawula (1939 - 2014)

Pedagogika społeczna

wg Heleny Radlińskiej

 

• jest nauką praktyczną, rozwijającą się na

skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i
społecznych z etyką i kulturoznawstwem;

• interesuje się wzajemnym stosunkiem jednostki i

środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury
na człowieka w różnych fazach życia;

• interesuje się wpływem ludzi na zapewnienie bytu

wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz
przetwarzanie środowisk siłami człowieka w imię
ideału

(Radlińska, Pedagogika społeczna, 1961,s.361)

• Wyodrębniła działy PS- Teorię opieki i pomocy

społecznej; teorię oświaty pozaszkolnej,; historię
pracy społecznej i pracy oświatowej

•  

Główne prace z pedagogiki społecznej:

•

1935 – Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego,

•

1937 – Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych (red.
H.Radlińska),

•

1949 – Egzamin z pedagogiki społecznej.

•  

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

wg Aleksandra Kamińskiego

 

• Koncentruje się na środowisku jako sprawcy

trudności i sukcesów wychowania;

• przedmiot jej badań stanowią uwarunkowane

społecznie i środowiskowo sytuacje jednostek,
grup i społeczności wymagających opieki i
pomocy;

• jest dyscypliną pedagogiczną ściśle związaną z

socjologią i polityką społeczną.

•  

Wkład A. Kamińskiego w rozwój

teorii, metodologii pedagogiki

społecznej i refleksji nad praktyką

 

• Rozwinięcie koncepcji stowarzyszeń społecznych jako

środowiska wychowawczego oraz samorządu dzieci i
młodzieży;

 
• Analiza problematyki społeczno-wychowawczej czasu

wolnego;

•  
• Wprowadzenie gerontologii i społeczno-pedagogicznych

aspektów wychowania do starości;

•  
• Rozwinięcie diagnostyki społecznej i podkreślenie jej

znaczenia dla praktyki instytucjonalnej oraz oceny walorów i
zagrożeń środowiska otwartego;

•  
• Rozwinięcie zagadnień pracy opiekuńczej i socjalnej oraz

analiza jej funkcji wychowawczych;

Pedagogika społeczna

wg Ryszarda Wroczyńskiego

 

• Pedagogika społeczna koncentruje swoje zainteresowania

wokół roli środowiska w procesie celowej działalności
wychowawczej oraz organizowanie środowiska
wychowawczego.

• Wychowanie ujęte zostało jako złożony proces pozostający

poza immanentnymi czynnikami rozwojowymi pod
wpływem:

1. 1. działań podejmowanych przez instytucje wychowawcze;

2. 2. środowisk pozaszkolnych/wychowania równoległego

[Wroczyński 1976, s. 11]

Wkład R.Wroczyńskiego w rozwój

pedagogiki społecznej

• Przybliżenie historyczno-genetycznych aspektów

pedagogiki społecznej;

• Rozwój koncepcji wychowania środowiskowego i

szkolnych oraz pozaszkolnych środowisk wychowawczych;

• Wyłonienie pedagogiki opiekuńczej jako odrębnego

obszaru zainteresowań teoretyczno-praktycznych
pedagogiki

• Analiza wychowania równoległego (poza szkołą) i

wychowawczych problemów czasu wolnego;

• Rozwinięcie metodologii ilościowego i jakościowego

pomiaru środowiska

Pedagogika społeczna

wg Stanisława Kawuli

• Bada skutki wpływów środowiska na człowieka i grupy

społeczne w różnych fazach życia oraz aktywne i
pasywne postawy jednostek w życiu;

•  
• bada oddziaływania różnorodnych sił tkwiących w

społeczeństwie i ich wpływ na rozwój jednostek i grup;

•  
• bada złożoność i rozbieżność między poszczególnymi

ogniwami środowiska oraz proces integrowania tych
wpływów z perspektywy wychowawczych walorów.

•  

Wkład S.Kawuli w rozwój pedagogiki społecznej

•kategoryzacja wskaźników pomiaru środowisk

wychowawczych;

 
•rozwój badań nad środowiskiem wiejskim;

•rozwój badań nad rodziną jako środowiskiem

wychowawczym;

 
•rozwój problematyki patologii, dewiacji, subkultur,

uzależnień;

 
•analiza alternatywnych środowisk i instytucji

wychowawczych;

•wprowadzenie kategorii wsparcia społecznego. 

Cechy współczesnej pedagogiki

społecznej

wg S. Kawuli

• „Pedagogika społeczna jest rodzajem, relacji człowieka z

otoczeniem, ze środowiskiem biosocjokulturowym…

• Natomiast druga jej cecha dotyczy formułowania tych relacji

międzyludzkich nie w sposób statyczny, lecz dynamiczny.

• W takim razie pedagog społeczny zawsze nastawiony jest

właśnie na propagowanie, na kształtowanie postaw ludzkich
czy grup ludzkich w kierunku zmiany społecznej”.

• [Stanisław Kawula - naukowiec, dydaktyk, humanista, (opr. B. Chrostowska,

M. Ciczkowska- Giedziun, D. Zaworska- Nikoniuk), Wyd. UWM, Olsztyn,
2009, s.37].

„Szkoły” i orientacje teoretyczno-

badawcze polskiej pedagogiki

społecznej

• TEZA:

• W polskiej pedagogice społecznej wyodrębniła się szkoła, której

przedstawicieli łączą wspólne założenia, pojęcia, problemy,

twierdzenia i metody zawarte w teoriach i badaniach teoretycznych i

empirycznych, ukazujących rzeczywistość wychowawczą w sposób

uniwersalny. Jej cechą charakterystyczną jest otwartość.

Kryteria – czynniki wyodrębniania szkół pedagogiki społecznej

[Cichosz 2010, s. 45; por. Woleński, 1985, s. 10-19]: 
• Genetyczne – historyczne związane z twórczością i działalnością

mistrza;

• Geograficzne – miejsce i usytuowanie danej szkoły;
• Czasowe – okres funkcjonowania;
• Merytoryczne – zasób wspólnych idei, koncepcji, pól zainteresowań.

Rozwój szkół polskiej pedagogiki

społecznej i towarzyszące im

koncepcje

wg Mariusza Cichosza

• Radlińska H. (Łódź) i kontynuatorzy także z innych środków –

koncepcja wzmacniająco- aktywistyczna;

• Wroczyński R. (Warszawa) i kontynuatorzy także z innych

środków - koncepcja systemowo-integracyjna;

• Kamiński A. i kontynuatorzy (pozostałe ośrodki np.Olsztyn) –

koncepcja kreacyjno-pomocowa;

• Dodałabym

• Kowalski S.(Poznań) i kontynuatorzy (T.Frąckowiak,

J.Modrzewski). Koncepcja systemowo-normalizacyjna
(orientacja epistemologiczno-aksjologiczna).

Współczesne szkoły polskiej pedagogiki

społecznej i jej przedstawiciele

• Warszawa – T.Pilch, W,T heiss, M. Winiarski, B.Smolińska-Theiss, J.

Szmagalski, M.Orłowska;

• Łódź – E.Marynowicz-Hetka, J.Piekarski, D.Urbaniak – Zając;

• Poznań – J.Modrzewski, T.Frąckowiak, E.Roman;

• Bydgoszcz – E.Trempała, K.Marzec-Holka, M.Cichosz

• Katowice – A.Radziewicz-Winnicki, E.Syrek, E.Jarosz, E.Wysocka, D. Nowak;

• Olsztyn – S.Kawula, A.Olubiński, E.Kantowicz;

• Białystok – J.Nikitorowicz, J.Izdebska, M.Sobecki, W.Danilewicz;

• Szczecin – M.Czerepaniak-Walczak, B.Kromolicka;

• Gdańsk –J.Papież, M.Mendel.