NIEPRZYSTOSOWANIEPO
DSTAWOWE TERMINY.

Dziecko niedostosowane społecznie

to jednostka, która

wykazuje tendencje społecznie negatywne

.

M. Grzegorzewska

 

„Niedostosowanie społeczne”

to zaburzenie charakterologiczne

o niejednolitych objawach, spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub
wewnętrznymi warunkami rozwoju, wyrażające się wzmożonymi i
długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków
społecznych.

O. Lipkowski

Niedostosowanie społeczne

to zaburzenie w zachowaniu,

które utrudnia lub uniemożliwia osobnikowi normalne współżycie z
innymi ludźmi.

M. Przetacznikowa M. Susułowska

 

Zaburzenia w zachowaniu

–

odchylenie od normy w zachowaniu się

danego dziecka, przy czym przez normę należy rozumieć zasady
moralne i zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Stopień
odchylenia od tej normy świadczy o sile czy zaawansowaniu
zaburzeń.

J. Konopnicki

 

Niedostosowanie społeczne

–

formy wadliwego stosunku do

innych

ludzi,

wypływające

z

różnego

rodzaju

zaburzeń

emocjonalnych oraz defektów w tym zakresie.

K. Pospiszyl

Nieprzystosowanie społeczne

są dzieci i młodzież, których

zachowanie nacechowane jest zespołem objawów, świadczących o
nieprzestrzeganiu przez nie pewnych podstawowych zasad
postępowania, norm społecznych; przy czym zachowania takie mają
charakter względnie trwały, powtarzający się wielokrotnie.

Z. Ostrihańska

.

 

Nieprzystosowane społecznie

są dzieci, u których zaburzeniu

ulega sfera emocjonalna i woli oraz rozwój charakteru i osobowości, co
powoduje często zakłócenia stosunków społecznych między dziećmi a ich
otoczeniem i naruszanie norm społecznych.

H. Spionek

 
Nieprzystosowanie społeczne

–

to charakterystyczny układ

postaw lub stan osobowości kierujący jednostkę do reagowania w
sposób niezgodny z normami społecznymi i wymogami ról
społecznych.

B. Hołyst

Wykolejenie społeczne

–

względnie trwałe, negatywne

ustosunkowanie się do oczekiwań społecznych.

Wykolejenie przestępcze

–

obejmuje takie kategorie

przestępstw, jak: kradzieże, włamania, wandalizm, gwałty itp. .

Wykolejenie obyczajowe

–

obejmuje alkoholizm, narkomanię,

prostytucję, pasożytnictwo społeczne itp. .

Cz. Czapów, S. Jedlewski

 

 
 

Demoralizacja

– forma, odmiana procesu nieprzystosowania

społecznego.

Cz. Czapów

 

Demoralizacja

–

stan osobowości cechujący się negatywnym

nastawieniem (postawa) wobec oczekiwań społecznych, zgodnych z
rolami społecznymi nieletniego
 

emocjonalne zachowania społeczne
społeczna

(przestępczość)

zaburzenia zaburzenia niedostosowanie
patologia

B. Urban

 

Symptomy nieprzystosowania społecznego

wg. B. Hołysta:

systematyczne wagary,
wielogodzinne wałęsanie się bez celu po ulicach,
 ucieczki z domu,
 przebywanie w środowisku zdemoralizowanych kolegów,
 dokonywanie kradzieży i innych przestępstw,

     picie alkoholu,

 demoralizacja seksualna,

    wandalizm,

zachowania agresywne,
nadużywanie środków odurzających i podniecających,
 zamachy samobójcze i samouszkodzenia,
  pozostawanie poza nauką i pracą,
  nagminne kłamstwo,
wyraźne nieposłuszeństwo wobec rodziców i nauczycieli.

 

Objawy nieprzystosowania społecznego (wg.

MEN):

 

nagminne wagary,

  ucieczki z domu,
 włóczęgostwo,
 sporadyczne lub systematyczne picie alkoholu,
odurzanie się,
niszczenie mienia,
stosowanie przemocy,
bójki,
przywłaszczenie cudzego mienia, kradzieże,
udział w negatywnych grupach,
samobójstwa,
demoralizacja seksualna,
inne zachowania przestępcze.

Cztery grupy określeń nieprzystosowania

społecznego(wg. L. Pytki):

 definicje objawowe
 definicje teoretyczne
 definicje operacyjne
definicje utylitarne
(administracyjne) (L.
Pytka)

Niedostosowani społeczne

–

to dzieci i młodzież, u których na

skutek

zaburzeń

wewnętrznych

lub

niekorzystnych

warunków

środowiskowych występują utrwalone (powtarzające się) zaburzenia w
zachowaniu.

 

Zagrożenia niedostosowaniem społecznym–

to dzieci i

młodzież wychowująca się w warunkach niekorzystnych dla rozwoju
psychospołecznego, na który negatywny wpływ mają takie
środowiska wychowawcze, jak: rodzina, grupa rówieśnicza i inne, a
także u której występują sporadyczne zaburzenia w zachowaniu.

(MEN)

Typologia nieprzystosowania społecznego:

wg. Cz. Czapówa

 1.Zwichnięta socjalizacja

2. Demoralizacja.
3. Socjalizacja podkulturowa.

Typologia nieprzystosowania społecznego

wg. Sullivana i Granta:

1.      Aspołecznicy
2.      Konformiści.
3.      Neurotycy.

Typologia nieprzystosowania społecznego wg. J.

Konopnickiego:

zahamowanie (depresja,
wycofywanie się),
zachowanie demonstracyjno-
bojowe,
skrajne formy aspołeczności

Etiologia zaburzenia w zachowaniu B. Urban:

1.     

Teorie organiczne- teorie defektu biologicznego:

genetyczne,
temperamentu,
neuropsychofarmakologiczne,
teorie związane z żywieniem,
dysfunkcji neurologicznych,
teorie rozwojowe uszkodzenia mózgu.

2.   Teorie psychodynamiczne.
3.   Teoria behawioralna.
4.   Teoria ekologiczna.
5.   Teoria socjologiczna.
6. Teoria kulturowa

.

.

Typy dzieci sprawiające trudności wychowawcze wg.
H. Spionek

:

• nadpobudliwe, ekspansywne,
• nadwrażliwe, ekspansywne
• zahamowane, napięte emocjonalnie
• uczuciowo obojętne, spowolniałe.

• 

Typologia D. H. Stotta:

a) zachowanie wrogie,

b) zahamowanie.

c)  aspołeczność.

d) zachowanie niekonsekwentne.

Typologia H. Sulestrowskiej (Hartmana):

a)     zespół niestabilności (skłonności depresyjne, wycofywanie się,
słabość kontaktów społecznych, ucieczki).

b)     zespół zachowania aspołecznego: niechęć do nauki i pracy,
włóczęgostwo, nadużywanie alkoholu, skłonność do konfliktów.

c)      zespół przestępczości: zagrożenie dla innych osób, niszczenie
przedmiotów, wczesne skłonności przestępcze, naruszanie prawa.

Klasyfikacja zaburzeń w zachowaniu wg. T. M.
Achenbacha:

I.

          

Zachowanie internalizacyjne (nadmiernie kontrolowane)

-         wycofanie (woli być sam, tajemniczy, nieśmiały, skryty,
nieszczęśliwy, smutny itp.)
-         depresja (narzeka na samotność, płaczliwość, narzekanie,
nerwowość, podejrzliwość, nieszczęśliwy, bojaźliwość itp.),
II.    Zachowania eksternalizacyjne (zachowania słabo
kontrolowane)
-         zachowania świadczące o wycofaniu się dziecka z życia
społecznego,
-         przeżycia i zachowania sygnalizujące stany lękowe i depresyjne.

Systemy oddziaływań resocjalizacyjnych

:

     celkowy,

v     regresywny,
v     progresywny,
v     rodzinny,
v     republik i wiosek dziecięcych.

 

Polski system instytucji resocjalizacyjnych:

1.

  

    Sądy rodzinne.

2.      Zakłady poprawcze.
3.      Państwowe młodzieżowe ośrodki wychowawcze.
4.      Ośrodki szkolno – wychowawcze.
5.      Domy dziecka.
6.      Pogotowia opiekuńcze.
7.      Schroniska dla nieletnich.
8.      Rodziny zastępcze.
9.      Kuratorskie ośrodki pracy z młodzieżą.
10. Hufce pracy OHP.
11. Policyjne Izby Dziecka.
12. Kuratorzy sądowi.

Zadania instytucji resocjalizacyjnych:

1.      Wykrywanie zagrożeń nieprzystosowania społecznego.
2.      Diagnozowanie i poradnictwo.
3.      Orzekanie o charakterze stosowanych kar i środków
oddziaływań.
4.      Oddziaływania opiekuńczo-wychowawcze.
5.      Psychoterapia.

 

Modele oddziaływań resocjalizacyjnych wg. K. Juula

:

v     model rozwojowy,
v     model psychodynamiczny,
v     model upośledzenia uczenia się,
v     strategie modyfikacji zachowania,
v     model medyczny i biofizyczny,
v     model ekologiczny,
v     podejście kontrkulturowe.
v     model transcendentalny,
v     model psychoedukacyjny.

Okresy opieki nad dzieckiem i młodzieżą społecznie
nieprzystosowaną:



    

Do końca XVI wieku kara rozumiana była jako środek zemsty i odwetu(także wobec

nieletnich).
     W okresie XVI- XIX wieku powstały pierwsze zakłady i instytucje wychowawczo-

poprawcze, w których przebywali bezdomni, włóczędzy, przestępcy, prostytutki, sieroty
i różne osoby potrzebujące opieki i pomocy.
     Od drugiej połowy XIX wieku do wybuchu I wojny światowej nastąpiła reorganizacja

opieki zakładowej, materialnej, społecznej i prawnej nad nieletnimi i młodocianymi
przestępcami.
     Okres międzywojenny to rozwój teorii praktyki opiekuńczo-wychowawczej nad

osobami społecznie nieprzystosowanymi.
     Po II wojnie światowej – wyraźna dominacja form zapobiegających nad

penitencjarnymi i terapeutycznymi

.

 

Modele oddziaływań resocjalizacyjnych wg. Cz, Czapowa
i S Jedlewskiego:



   

  system dyscyplinarno – izolacyjny,

     system progresywny,

     system socjopedagogiczny,

     system indywidualny,

     system homogeniczny,

     system komplementarny.

 

Metodyka (methodos)

–

postępowanie za kimś, za

czymś, dążenie.
Jest to system sformułowań wskazujących zadania, środki
i sposoby których respektowanie umożliwia zbliżanie się
do pożądanego stanu rzeczywistości.

 

Metodyka wychowania

–

zespół sformułowań

przybierających postać zaleceń metodycznych.

 
 
 

zasada reguła dyrektywa
(reguła (logiczna konsekwencja (zalecenia metodyczne
odpowiednio przyjęcia określonych uwzględniające stany,
uzasadniona) zasad) zmiany i determinanty
przedmiotu)

Zalecenia metodyczne

( ukierunkowujaca

działalność
wychowawcy)

 
Typologia zasad:

I. Zasady wychowania resocjalizującego
a)     zasada reedukacji,
b)     zasada wszechstronnego rozwoju osobowości.

II.

  

  Zasady opieki resocjalizującej

a)     Zasada wszechstronnej i perspektywicznej opieki,
b)     Zasada wymagań

III.    Zasady psychoterapii resocjalizującej
a)     zasada akceptowania,
b)     zasada respektowania.

 

Reguły oddziaływania resocjalizującego:

I.                   
a)    

zalecenia strategiczne (przyjęte ze względu na cele etapowe)

b)     zalecenia proceduralne (ustalanie sposobów i środków do osiągniecia celów).
II.                 
a)     zalecenia dotyczące projektowania (zalecenia metodologiczne) (jak dobierać strategie i
procedury),
b)     zalecania dotyczące wykonania (zalecenia merytoryczne) (strategie i procedury
dotyczące bezpośrednio osoby wychowywanej).
III.               
a)     zalecenia dotyczące preparacji (przygotowanie danego działania),
b)     zalecenia dotyczące kreacji (osiąganie właściwych celów danego działania)
IV.                
a)     zalecenia interwencyjne,
b)     zalecenia adaptacyjne.

Resocjalizacja

– to świadomy i celowy proces bezpośredniego

lub pośredniego oddziaływania na osobę wykolejoną w celu
przysposobienia jej do pełnienia konstruktywnych ról społecznych,
zgodnie z oczekiwaniami społecznymi.

S. Górski

 

Resocjalizacja

– to działanie poprawiające sytuację dziecka w

środowisku oraz działania korygujące formy zachowania.

O. Lipkowski

 

Resocjalizacja

jest odmianą procesu wychowawczego, który z

jednostki wadliwie przystosowanej do życia społecznego, czyni ją
przystosowaną do życia w społeczeństwie.

K. Pospiszyl

 

Resocjalizacja

– to zespół opiekuńczych, wychowawczych i

terapeutycznych działań wobec osób naruszających normy prawne
(przestępcy), ale i normy obyczajowe (alkoholicy, narkomani) w
środowisku otwartym lub zamkniętym.

L. Pytka

 

Zadania resocjalizacji:



     

wyeliminowanie czynników wywołujących zaburzenia osobowości,

usunięcie negatywnych zmian,
Ø utrwalenie uzyskanych rezultatów resocjalizacji,
Ø uodpornienie na negatywne wpływy środowiska,
Ø  zainspirowanie jednostki do samowychowania

 
 
Wychowanie resocjalizujące –

to zarówno nauczanie

korygujące nastawienia
i postawy oraz opieka (zaspokajanie potrzeb osób), a także
psychoterapia

.

Cz. Czapów