Postępowanie z

Postępowanie z

pacjentem z urazem

pacjentem z urazem

rdzenia kręgowego w

rdzenia kręgowego w

różnych odcinkach

różnych odcinkach

Dr n. med. Anna Hajduk

Dr n. med. Anna Hajduk

Urazy rdzenia kręgowego

Urazy rdzenia kręgowego

PRZYCZYNY URAZÓW RDZENIA KRĘGOWEGO

PRZYCZYNY URAZÓW RDZENIA KRĘGOWEGO

►

Urazy

Urazy

- upadki z wysokości

- upadki z wysokości

- skoki na głowę do płytkiej wody

- skoki na głowę do płytkiej wody

- wypadki komunikacyjne

- wypadki komunikacyjne

- urazy bezpośrednie

- urazy bezpośrednie

►

Choroby

Choroby

►

Wady wrodzone

Wady wrodzone

c.d.urazy rdzenia

c.d.urazy rdzenia

Rozpoznanie poziomu i rodzaju uszkodzenia rdzenia

Rozpoznanie poziomu i rodzaju uszkodzenia rdzenia

►

badanie przedmiotowe

badanie przedmiotowe

►

badanie neurologiczne

badanie neurologiczne

►

pomocnicze badania analityczne

pomocnicze badania analityczne

►

badania radiologiczne

badania radiologiczne

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

Objawy uszkodzenia rdzenia

Objawy uszkodzenia rdzenia

Tetraplegia (tetrapareza)

Tetraplegia (tetrapareza)

-

Niedowład czterokończynowy w wypadku uszkodzenia rdzenia

Niedowład czterokończynowy w wypadku uszkodzenia rdzenia

w odcinku szyjnym

w odcinku szyjnym

-

Zniesienie czucia powierzchniowego i głębokiego

Zniesienie czucia powierzchniowego i głębokiego

-

Zniesienie ruchów dowolnych, wszystkich rodzajów czucia,

Zniesienie ruchów dowolnych, wszystkich rodzajów czucia,

odruchów, czynności układu wegetatywnego

odruchów, czynności układu wegetatywnego

-

Zaburzenia perystaltyki jelit

Zaburzenia perystaltyki jelit

-

Zaburzenia oddawania moczu i stolca

Zaburzenia oddawania moczu i stolca

-

Obniżenie ciśnienia krwi

Obniżenie ciśnienia krwi

-

Zwolnienie akcji serca

Zwolnienie akcji serca

-

Zaburzenia oddychania

Zaburzenia oddychania

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

Paraplegia (parapareza) – uszkodzenie rdzenia w odcinku

Paraplegia (parapareza) – uszkodzenie rdzenia w odcinku

piersiowym i/lub lędźwiowym

piersiowym i/lub lędźwiowym

-

Niedowład kończyn dolnych

Niedowład kończyn dolnych

-

Zaburzenia czucia poniżej miejsca uszkodzenia

Zaburzenia czucia poniżej miejsca uszkodzenia

-

Zaburzenia czynności zwieraczy

Zaburzenia czynności zwieraczy

-

Zaburzenia funkcji seksualnych

Zaburzenia funkcji seksualnych

-

Zaburzenia pracy narządów wewnętrznych

Zaburzenia pracy narządów wewnętrznych

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

Okres wczesny – pobyt w oddziale szpitalnym ok. 3 mies.

Okres wczesny – pobyt w oddziale szpitalnym ok. 3 mies.

►

Pielęgnowanie

Pielęgnowanie

►

Usprawnianie

Usprawnianie

►

Zapobieganie powikłaniom

Zapobieganie powikłaniom

►

Wykonanie koniecznych zabiegów operacyjnych

Wykonanie koniecznych zabiegów operacyjnych

►

Przywrócenie prawidłowej statyki kręgosłupa

Przywrócenie prawidłowej statyki kręgosłupa

►

Kompensacja elementów dynamicznych

Kompensacja elementów dynamicznych

►

Uzyskanie równowagi psychicznej poszkodowanego

Uzyskanie równowagi psychicznej poszkodowanego

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

Okres późny

Okres późny

Od powrotu do środowiska zamieszkania do końca życia.

Od powrotu do środowiska zamieszkania do końca życia.

►

Przestrzeganie zasad pielęgnowania i usprawniania

Przestrzeganie zasad pielęgnowania i usprawniania

wyuczonych w oddziale szpitalnym

wyuczonych w oddziale szpitalnym

►

Dostosowanie mieszkania i otoczenia, wyposażenia

Dostosowanie mieszkania i otoczenia, wyposażenia

technicznego do potrzeb osoby niepełnosprawnej

technicznego do potrzeb osoby niepełnosprawnej

►

Dążenie do zatrudnienia, osiągnięcia samodzielności

Dążenie do zatrudnienia, osiągnięcia samodzielności

ekonomicznej i integracji społecznej

ekonomicznej i integracji społecznej

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

POSTĘPOWANIE NA ODDZIALE SZPITALNYM

POSTĘPOWANIE NA ODDZIALE SZPITALNYM

1.

1.

Repozycja i stabilizacja kręgosłupa z użyciem pętli

Repozycja i stabilizacja kręgosłupa z użyciem pętli

Glissona)

Glissona)

2.

2.

Wyciąg bezpośredni za czaszkę (6 tygodni)

Wyciąg bezpośredni za czaszkę (6 tygodni)

3.

3.

Leczenie czynnościowe – odciążenie kręgosłupa w

Leczenie czynnościowe – odciążenie kręgosłupa w

pozycji leżącej w łóżku (3-6 tyg.) jednocześnie

pozycji leżącej w łóżku (3-6 tyg.) jednocześnie

stosowanie ćwiczeń czynnych mięśni grzbietu i brzucha

stosowanie ćwiczeń czynnych mięśni grzbietu i brzucha

4.

4.

Siadanie 7-8 tydzień

Siadanie 7-8 tydzień

5.

5.

Pionizacja 9-10 tydzień

Pionizacja 9-10 tydzień

6.

6.

Rozpoczęcie chodzenia – jeśli stan zdrowia na to

Rozpoczęcie chodzenia – jeśli stan zdrowia na to

pozwala

pozwala

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

Pielęgnacja skóry i profilaktyka odleżyn

Pielęgnacja skóry i profilaktyka odleżyn

►

Zaburzona trofika przy niedowładach

Zaburzona trofika przy niedowładach

►

Regularne zmiany pozycji ciała przez obracanie ręczne, lub z

Regularne zmiany pozycji ciała przez obracanie ręczne, lub z

pomocą urządzeń mechanicznych co 2 godziny przez 3

pomocą urządzeń mechanicznych co 2 godziny przez 3

miesiące

miesiące

►

Materac przeciwodleżynowy, 2 prześcieradła, podkład

Materac przeciwodleżynowy, 2 prześcieradła, podkład

►

Lustro obrotowe zapewniające kontakt wzrokowy z otoczeniem

Lustro obrotowe zapewniające kontakt wzrokowy z otoczeniem

►

Codzienna kąpiel w łóżku, woda do kąpieli porażonych parti

Codzienna kąpiel w łóżku, woda do kąpieli porażonych parti

ciała nie może przekraczać 30 st.C (odczyn typu rumienia)

ciała nie może przekraczać 30 st.C (odczyn typu rumienia)

►

Delikatne nacieranie skóry roztworem alkoholu 2-20% (częste

Delikatne nacieranie skóry roztworem alkoholu 2-20% (częste

może doprowadzić do rozległych oparzeń)

może doprowadzić do rozległych oparzeń)

►

Kąpiele w wannie po ok. 3 mies.

Kąpiele w wannie po ok. 3 mies.

►

Pielęgnacja skóry po zanieczyszczeniach

Pielęgnacja skóry po zanieczyszczeniach

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

►

Dokładna obserwacja miejsc narażonych na ucisk – dłuższy niż

Dokładna obserwacja miejsc narażonych na ucisk – dłuższy niż

6-10 godzin doprowadza do powstania martwicy naskórka,

6-10 godzin doprowadza do powstania martwicy naskórka,

potem skóry, powięzi, mięśni, nawet kości

potem skóry, powięzi, mięśni, nawet kości

►

Odleżyny powstają w ciągu kilku godzin!!!

Odleżyny powstają w ciągu kilku godzin!!!

►

Zapobieganie opadaniu stóp

Zapobieganie opadaniu stóp

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

FUNKCJE UKŁADU ODDECHOWEGO

FUNKCJE UKŁADU ODDECHOWEGO

►

Utrudnione odksztuszanie zalegającej wydzieliny w

Utrudnione odksztuszanie zalegającej wydzieliny w

drzewie oskrzelowym

drzewie oskrzelowym

►

Zmniejszona powierzchnia oddechowa płuc, oraz

Zmniejszona powierzchnia oddechowa płuc, oraz

zaburzona wentylacja zagraża zapaleniem płuc –

zaburzona wentylacja zagraża zapaleniem płuc –

ćwiczenia oddechowe kilka razy dziennie

ćwiczenia oddechowe kilka razy dziennie

►

Odprowadzanie zalegającej wydzieliny jałowym

Odprowadzanie zalegającej wydzieliny jałowym

cewnikiem wprowadzonym przez nos, usta, rurkę

cewnikiem wprowadzonym przez nos, usta, rurkę

intubacyjną lub tracheotomijną

intubacyjną lub tracheotomijną

►

Stosowanie zabiegów wspomagających tj.

Stosowanie zabiegów wspomagających tj.

oklepywanie klatki piersiowej z odksztuszaniem,

oklepywanie klatki piersiowej z odksztuszaniem,

czasami podawanie tlenu

czasami podawanie tlenu

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

FUNKCJE UKŁADU POKARMOWEGO

FUNKCJE UKŁADU POKARMOWEGO

►

Perystaltyka jelit ulega zwolnieniu

Perystaltyka jelit ulega zwolnieniu

►

W skrajnych przypadkach – niedrożność jelit

W skrajnych przypadkach – niedrożność jelit

►

Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i białkowej

Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i białkowej

►

Dieta pełnowartościowa, wysokobiałkowa

Dieta pełnowartościowa, wysokobiałkowa

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

FUNKCJE UKŁADU MOCZOWEGO

FUNKCJE UKŁADU MOCZOWEGO

►

Powstanie pęcherza neurogennego – utrata

Powstanie pęcherza neurogennego – utrata

zdolności utrzymywania ciśnienia, zaburzenia

zdolności utrzymywania ciśnienia, zaburzenia

czynności zwieraczy co doprowadza do zatrzymania

czynności zwieraczy co doprowadza do zatrzymania

moczu, nietrzymania moczu lub niecałkowitego

moczu, nietrzymania moczu lub niecałkowitego

opróżniania się pęcherza (zalegania moczu)

opróżniania się pęcherza (zalegania moczu)

►

Na początku cewnik na stałe (2 tygodnie) ponieważ

Na początku cewnik na stałe (2 tygodnie) ponieważ

pęcherz wypełnia się, a następnie mocz wydobywa

pęcherz wypełnia się, a następnie mocz wydobywa

się kropelkowo. Może dojść do pęknięcia pęcherza.

się kropelkowo. Może dojść do pęknięcia pęcherza.

►

W dalszym czasie wyciskanie ręczne moczu –

W dalszym czasie wyciskanie ręczne moczu –

powstaje pęcherz automatyczny opróżniający się

powstaje pęcherz automatyczny opróżniający się

odruchowo bez kotroli ośrodków mózgowych

odruchowo bez kotroli ośrodków mózgowych

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

SPOSOBY OPRÓŻNIANIA PĘCHERZA MOCZOWEGO

SPOSOBY OPRÓŻNIANIA PĘCHERZA MOCZOWEGO

►

Przetoka nadłonowa

Przetoka nadłonowa

►

Cewnik założony na stałe

Cewnik założony na stałe

►

Drenaż przepływowy

Drenaż przepływowy

►

Cewnikowanie okresowe 3-4 razy na dobę

Cewnikowanie okresowe 3-4 razy na dobę

►

Automatyzm pęcherza – oklepywanie okolicy

Automatyzm pęcherza – oklepywanie okolicy

nadłonowej co 5-10 sekund otwartą lub zamkniętą w

nadłonowej co 5-10 sekund otwartą lub zamkniętą w

pięść dłonią przez ok.. 10 minut przy zmianie pozycji

pięść dłonią przez ok.. 10 minut przy zmianie pozycji

ciała, przed cewnikowaniem. Jest to możliwe ok.3

ciała, przed cewnikowaniem. Jest to możliwe ok.3

mies. po urazie.

mies. po urazie.

►

Obowiązuje kontrolne cewnikowanie celem określenia

Obowiązuje kontrolne cewnikowanie celem określenia

ilości zalegającego moczu

ilości zalegającego moczu

►

Pacjenta należy wyposażyć w pojemnik na mocz.

Pacjenta należy wyposażyć w pojemnik na mocz.

►

Należy nauczyć pacjenta lub jego rodzinę

Należy nauczyć pacjenta lub jego rodzinę

samodzielnego cewnikowania!!!

samodzielnego cewnikowania!!!

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

CZYNNOŚCI PŁCIOWE

CZYNNOŚCI PŁCIOWE

►

W ostrym okresie pourazowym wszystkie czynności

W ostrym okresie pourazowym wszystkie czynności

płciowe są porażone (wzwód prącia, wytrysk nasienia,

płciowe są porażone (wzwód prącia, wytrysk nasienia,

orgazm zaburzany, miesiączkowanie zahamowane)

orgazm zaburzany, miesiączkowanie zahamowane)

►

Po kilku miesiącach powrót niektórych czynności:

Po kilku miesiącach powrót niektórych czynności:

wzwód, wytrysk, najpóźniej i najrzadziej orgazm

wzwód, wytrysk, najpóźniej i najrzadziej orgazm

►

Po 1-6 mies. powraca cykl miesiączkowy

Po 1-6 mies. powraca cykl miesiączkowy

►

Kobiety mogą zachodzić w ciążę i rodzić drogami

Kobiety mogą zachodzić w ciążę i rodzić drogami

naturalnymi

naturalnymi

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

PSYCHOTERAPIA

PSYCHOTERAPIA

Celem psychoterapii jest:

Celem psychoterapii jest:

►

Zmniejszenie napięcia emocjonalnego

Zmniejszenie napięcia emocjonalnego

►

Ułatwienie akceptacji zmniejszonej sprawności i realnej oceny

Ułatwienie akceptacji zmniejszonej sprawności i realnej oceny

własnych możliwości w życiu społeczno-zawodowym

własnych możliwości w życiu społeczno-zawodowym

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

USPRAWNIENIE RUCHOWE

USPRAWNIENIE RUCHOWE

1.

1.

Osoby z uszkodzeniem rdzenia na poziomie C4-Th1

Osoby z uszkodzeniem rdzenia na poziomie C4-Th1

pozbawione są zdolności samodzielnego przejścia na wózek

pozbawione są zdolności samodzielnego przejścia na wózek

do pozycji siedzącej (pozycja siedząca bierna)

do pozycji siedzącej (pozycja siedząca bierna)

2.

2.

Osoby z uszkodzeniem rdzenia Th2-Th12 mogą samodzielnie

Osoby z uszkodzeniem rdzenia Th2-Th12 mogą samodzielnie

przemieszczać się na wózek inwalidzki, przyjmując pozycję

przemieszczać się na wózek inwalidzki, przyjmując pozycję

siedzącą czynną.

siedzącą czynną.

3.

3.

Osoby z uszkodzeniami rdzenia poniżej Th12 mogą chodzić

Osoby z uszkodzeniami rdzenia poniżej Th12 mogą chodzić

po zaopatrzeniu kończyn dolnych w aparaty szynowo-

po zaopatrzeniu kończyn dolnych w aparaty szynowo-

opaskowe z pomocą kul, lasek i innych pomocy.

opaskowe z pomocą kul, lasek i innych pomocy.

4.

4.

Osoby z zachowaną funkcją kończyn górnych, a z

Osoby z zachowaną funkcją kończyn górnych, a z

porażeniem mięśni tułowia i kończyn dolnych samodzielnie

porażeniem mięśni tułowia i kończyn dolnych samodzielnie

potrafią przejść z pozycji leżącej do pozycji siedzącej.

potrafią przejść z pozycji leżącej do pozycji siedzącej.

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

USPRAWNIANIE I PIELĘGNOOWANIE PACJENTÓW W DOMU

USPRAWNIANIE I PIELĘGNOOWANIE PACJENTÓW W DOMU

►

PACJENT JESTPOINFORMOWANY O SPOSOBIE WYKONYWANIA

PACJENT JESTPOINFORMOWANY O SPOSOBIE WYKONYWANIA

ĆWICZEŃ

ĆWICZEŃ

►

POWINIEN BYĆ WYPOSAŻONY W NIEZBĘDNY SPRZĘT

POWINIEN BYĆ WYPOSAŻONY W NIEZBĘDNY SPRZĘT

ORTOPEDYCZNO-REHABILITACYJNY

ORTOPEDYCZNO-REHABILITACYJNY

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

Zalecenia ogólne dla pacjentów

Zalecenia ogólne dla pacjentów

►

Utrzymywanie wyuczonego reżimu pielęgnowania

Utrzymywanie wyuczonego reżimu pielęgnowania

►

Stosowanie diety

Stosowanie diety

►

Regulowanie funkcji pęcherza moczowego

Regulowanie funkcji pęcherza moczowego

►

Regulowanie wypróżnień

Regulowanie wypróżnień

►

Systematyczne wykonywanie ćwiczeń ruchowych

Systematyczne wykonywanie ćwiczeń ruchowych

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

Zapobieganie tworzeniu się odleżyn

Zapobieganie tworzeniu się odleżyn

►

W pozycji leżącej lub siedzącej stosować gruby materac (10

W pozycji leżącej lub siedzącej stosować gruby materac (10

cm) w pokrowcu pokryty prześcieradłem (można stosować

cm) w pokrowcu pokryty prześcieradłem (można stosować

futrzane podkładki na miejsca najbardziej narażone na ucisk)

futrzane podkładki na miejsca najbardziej narażone na ucisk)

►

Zmieniać pozycję zarówno leżącą jak i siedzącą co 2-3 godziny

Zmieniać pozycję zarówno leżącą jak i siedzącą co 2-3 godziny

►

Co pół godziny unosić tułów, odrywając pośladki i stopy od

Co pół godziny unosić tułów, odrywając pośladki i stopy od

podłoża co najmniej na 1 minutę

podłoża co najmniej na 1 minutę

►

Kąpać lub myć codziennie, po kąpieli oklepać, natrzeć

Kąpać lub myć codziennie, po kąpieli oklepać, natrzeć

spirytusem o niskim stężeniu lub oliwką

spirytusem o niskim stężeniu lub oliwką

►

Codziennie oglądać skórę porażonej okolicy ciała

Codziennie oglądać skórę porażonej okolicy ciała

►

Nie lekceważyć żadnych otarć naskórka

Nie lekceważyć żadnych otarć naskórka

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

DIETA

DIETA

►

Pełnowartościowa, wysokobiałkowa (min.150 g białka)

Pełnowartościowa, wysokobiałkowa (min.150 g białka)

►

Zakwaszająca (soki naturalne zawierające witaminę c)

Zakwaszająca (soki naturalne zawierające witaminę c)

►

Bogata w płyny (2-3 litry na dobę) w celu przepłukiwania dróg

Bogata w płyny (2-3 litry na dobę) w celu przepłukiwania dróg

moczowych

moczowych

►

Ograniczyć płyny po kolacji

Ograniczyć płyny po kolacji

►

Dążyć do prawidłowej masy ciała

Dążyć do prawidłowej masy ciała

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

REGULOWANIE CZYNNOŚCI PĘCHERZA MOCZOWEGO

REGULOWANIE CZYNNOŚCI PĘCHERZA MOCZOWEGO

►

Pacjent posiada cewniki jednorazowego użytku

Pacjent posiada cewniki jednorazowego użytku

►

W przypadku zatrzymania moczu powinien sam odprowadzać

W przypadku zatrzymania moczu powinien sam odprowadzać

mocz jeśli ma sprawne ręce

mocz jeśli ma sprawne ręce

►

Mocz odprowadza przeszkolona osoba lub pracownik służby

Mocz odprowadza przeszkolona osoba lub pracownik służby

zdrowia

zdrowia

►

Gdy cewnik trzeba założyć na stałe, należy wymieniać go co

Gdy cewnik trzeba założyć na stałe, należy wymieniać go co

10-14 dni

10-14 dni

►

Zwracać uwagę na wygląd moczu (klarowny, mętny), barwę,

Zwracać uwagę na wygląd moczu (klarowny, mętny), barwę,

konsystencję itp..

konsystencję itp..

►

Przeprowadzać kontrolne badanie moczu

Przeprowadzać kontrolne badanie moczu

c.d. urazy rdzenia kręgowego

c.d. urazy rdzenia kręgowego

c.d.

c.d.

►

Pacjenci z automatyzmem pęcherza muszą opróżniać pęcherz

Pacjenci z automatyzmem pęcherza muszą opróżniać pęcherz

moczowy 2-4 razy dziennie w określonych porach dnia

moczowy 2-4 razy dziennie w określonych porach dnia

►

Sygnały pełnego pęcherza to: pocenie się, zaczerwienienie

Sygnały pełnego pęcherza to: pocenie się, zaczerwienienie

twarzy, ból głowy, ból brzucha, dreszcze..

twarzy, ból głowy, ból brzucha, dreszcze..

►

Cewnikowanie pęcherza, gdy automatyzm nie jest w pełni

Cewnikowanie pęcherza, gdy automatyzm nie jest w pełni

wykształcony (zaleganie moczu)

wykształcony (zaleganie moczu)

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

WYPRÓŻNIENIA

WYPRÓŻNIENIA

►

Powinny być regularne

Powinny być regularne

►

Stosować leki ułatwiające wypróżnienia

Stosować leki ułatwiające wypróżnienia

►

Czasami ręczne usuwanie mas kałowych

Czasami ręczne usuwanie mas kałowych

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

►

Stosowanie ćwiczeń ruchowych

Stosowanie ćwiczeń ruchowych

►

Program dostosowany do możliwości pacjenta

Program dostosowany do możliwości pacjenta

►

Wyposażenia w sprzęt pomocniczy

Wyposażenia w sprzęt pomocniczy

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

WYPOSAŻENIE INDYWIDULNE DLA OSÓB LEŻĄCYCH

WYPOSAŻENIE INDYWIDULNE DLA OSÓB LEŻĄCYCH

►

Łóżko – najlepiej ortopedyczne

Łóżko – najlepiej ortopedyczne

►

Materac przeciwodleżynowy

Materac przeciwodleżynowy

►

Poduszki przeciwodleżynowe

Poduszki przeciwodleżynowe

►

Woreczki z prosem

Woreczki z prosem

►

Przybory do ćwiczeń

Przybory do ćwiczeń

►

Sprzęt ułatwiający czynności życia codziennego

Sprzęt ułatwiający czynności życia codziennego

►

Wózek inwalidzki fotelowy, o napędzie elektrycznym

Wózek inwalidzki fotelowy, o napędzie elektrycznym

►

Adaptacja mieszkania do potrzeb chorego

Adaptacja mieszkania do potrzeb chorego

c.d. urazy rdzenia

c.d. urazy rdzenia

Zadania pielęgniarki środowiskowej

Zadania pielęgniarki środowiskowej

►

Jest łącznikiem pomiędzy środowiskiem pacjenta, a

Jest łącznikiem pomiędzy środowiskiem pacjenta, a

placówkami służby zdrowia oraz innymi organizacjami

placówkami służby zdrowia oraz innymi organizacjami

►

Współdziała w procesie rehabilitacji kompleksowej

Współdziała w procesie rehabilitacji kompleksowej

►

Pomaga w nakreśleniu planu perspektywicznego

Pomaga w nakreśleniu planu perspektywicznego

►

Współpracuje z rodziną

Współpracuje z rodziną

►

Czuwa nad realizacją zadań dotyczących pielęgnowania

Czuwa nad realizacją zadań dotyczących pielęgnowania