GOSPODARKA WODNO ELEKTROLITOWA I KWASOWO ZASADOWA

background image

Gospodarka wodno –

elektrolitowa i kwasowo

– zasadowa

Dr n. med. Dariusz

Sokołowski

background image

Gospodarka wodno –

elektrolitowa

Całkowita ilość wody w organiźmie waha
się od 50 do 70% masy ciała.
[noworodki 80%, dorośli 60%]

Rozmieszczenie płynów w organiźmie;
Przestrzeń wewnątrzkomórkowa – 40%
Przestrzeń zewnątrzkomórkowa – 20%

Śródnaczyniowa 5% Pozanaczyniowa 15% „Trzecia
przestrzeń” < 2-3%

background image

BILANS PŁYNOWY

Woda jest uniwersalnym rozpuszczalnikiem
w ustroju.
Całkowita jaj zawartość w technice
znakowanej wody lub antypiryny wynosi u;
-Mężczyzny 17 – 39 lat = 60% BM
-Kobiety = 50% BM
-Noworodków = 80% BM
-Mężczyźni po 60 = 50% BM
-Kobiety po 60 = 45% BM

background image

BILANS PŁYNOWY

U dorosłego człowieka podstawowe
zapotrzebowanie płynowe wynosi 2
ml/kg mc./h

W czasie operacji straty płynowe
znacznie się powiększają nawet do
500 ml/godz.

background image

Zapotrzebowanie na płyny w czasie

operacji wynosi;

1. Niewielki zabieg (żylaki k.d.) ZP + 4

ml/kg/h

2. Średni zabieg (wyrostek) ZP + 6

ml/kg/h

3. Rozległy zabieg (jelito grube) ZP + 8

ml/kg/h

background image

Osmolarność roztworu – to stężenie

substancji osmolarnie czynnych w

roztworze wyrażone w mmol/kg H

2

0

Czynniki wpływające na osmolarność są;
- Aktywne – nieprzenikające przez błony
komórkowe (Na, K, Mannitol, Glukoza)

- Bierne – łatwo przenikające przez błony
komórkowe (mocznik, etanol, metanol,
glikol metylenowy)

background image

Regulacja równowagi wodnej

Zapewnienie „0”-wego bilansu wodnego

Dzienny bilans:
PODAŻ

UTRATA

pokarmy i napoje – 2200 ml

parowanie przez skórę

500 ml
woda oksydacyjna – 300 ml

parowanie przez płuca

400 ml

diureza 1500 ml

kał 100 ml

SUMA 2500 ml

SUMA 2500 ml

background image

Skład przestrzeni

wewnątrzkomórkowej i

zewnątrzkomórkowej

background image

Regulację równowagi wodnej

utrzymują dwa główne

mechanizmy;

1. Hormon antydiuretyczny (ADH) –

zwiększa resorpcję zwrotną w

kanalikach dalszych nefronu.

-

Stymulacja przez hipertonię osocza,

-

ból,

-

hipoksję,

-

opioidy,

-

nudności i wymioty

background image

Regulację równowagi wodnej utrzymują

dwa główne mechanizmy;

2. Pragnienie

W warunkach hipowolemii organizm

reaguje:

-

Stymulacja przez ADH,

-

RAA

-

Adrenalinę i Noradrenalinę

-

Supresja przez ANP, CNP, prostacykliny,

bradykininy

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

Odwodnienie

1.

Odwodnienie izotoniczne H

2

0 Na

Przyczyna

-

Utrata płynów przez przewód pokarmowy

-

Utrata krwi

-

Nadmierne poty

-

Wielomocz

-

Uwięźnięcie płynów w trzeciej przestrzeni

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

(odwodnienie izotoniczne)

Objawy:
-

Spadek RR

-

Częstoskurcz

-

Splątanie

-

Suchość skóry

-

Osłabienie perystaltyki

-

Śpiączka

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

(odwodnienie izotoniczne)

Leczenie:
-

Podawanie płynów pozajelitowo w objętości
równej ilości utraconej.

-

Gdy deficyt przekracza 2 litry ½ wyrównuje
się w pierwszej dobie

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

Odwodnienie

2.

Odwodnienie hipertoniczne H

2

0 Na

Przyczyna

-

Niedostateczna podaż wolnej wody

-

Gorączka, poty, hiperwentylacja

-

Moczówka prosta, diureza osmotyczna,
mannitol,

-

Biegunki.

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

(odwodnienie hipertoniczne)

Objawy:
-

Hipowolenia i odwodnienie CUN

-

W badaniach lab Na > 145 mmol/l

Leczenie
-

Uzupełnienie deficytu wody 5% roztworem
Glukozy i NaCl 0,9%

-

Tempo uzupełnienia musi być dostosowane
do czasu utraty.

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

(odwodnienie hipertoniczne)

UWAGA

Jeśli tempo uzupełniania wody jest zbyt
szybkie doprowadzi do obrzęku mózgu w
wyniku szybkiego zmniejszenia natremii.

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

Odwodnienie

3.

Odwodnienie hipotoniczne H

2

0 Na

Przyczyna

-

Nieproporcjonalnie większa utrata Na niż
wody przez;

-

Przewód pokarmowy

-

Nerki

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

(odwodnienie hipotoniczne)

Objawy:
-

Hipowolenia i obrzęk mózgu

-

Gorączka i brak pragnienia

-

W badaniach lab wzrost śr. obj. krwinki
czerwoneji zmniejszenie natremii

Leczenie
-

Uzupełnienie deficytu wody przez NaCl 0,9%,
HCO

3

i KCL

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

(odwodnienie hipotoniczne)

UWAGA:
-

Zbyt szybkie uzupełnianie jest przyczyna
demielinizacji mostu i uszkodzeń OUN

-

Zawsze należy dostosować czas korekty do
czasu powstania patologii

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

Przewodnienie

1.

Przewodnienie izotoniczne H

2

0 Na

Przyczyna

Wzrost objętości wody i Na w przestrzeni

wewnątrzkomórkowej

-

Nadmierna podaż wody i Na

-

Upośledzona funkcja nerek, zespół nerczycowy

-

Zastoinowa niewydolność krążenia

-

Niedoczynność tarczycy

-

Nadciśnienie wrotne i marskość wątroby

-

Niedobór białka

-

Nadmiar gliko- i mienaralokortykoidów

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

(przewodnienie izotoniczne)

Objawy:
-

Obrzęki

Leczenie
-

Ograniczenie podaży wody i Na

-

Wyrównanie niedoborów (białek, hormonów,
etc)

-

Wymuszenie diurezy

-

KONIECZNE LECZENIE PRZYCZYNOWE

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

Przewodnienie

1.

Przewodnienie hipertoniczne H

2

0

Na

Przyczyna

-

Podawanie hipertonicznych płynów chorym z
ograniczoną wydolnością nerek

-

Pierwotny hiperaldosteronizm

-

Nadmierna podaż HCO

3

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

(przewodnienie hipertoniczne)

Objawy:
-

Obrzęki

-

Podwyższone OCŻ

-

Niewydolność lewokomorowa

-

Pragnienie, wzrost ciepłoty ciała

-

Zaczerwienienie skóry

-

Śpiączka

-

Wzrost średniej objętości krwinek czerwonych

Leczenie
-

Ograniczenie podaży płynów zawierających Na

-

Forsowna diureza, hemiodializa

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

Przewodnienie

1.

Przewodnienie hipotoniczne H

2

0

Na

Przyczyna

-

Podawanie hipotonicznych płynów chorym z

ograniczoną wydolnością nerek

-

Wzmożona sekrecja ADH (np. po opioidach, z powodu

silnego bólu po zabiegach operac)

-

Niedoczynność tarczycy

-

Niedobór glikokortykoidów

-

Zatrucie wodne po przezcewkowej resekcji gruczołu

krokowego

background image

Zaburzenia gospodarki wodnej

(przewodnienie hipotoniczne)

Objawy:
-

Obrzęk mózgu (objawy oponowe, drgawki, Babiński)

-

Skąpomocz

-

Rzadkoskurcz

-

W badaniach lab spadek stężenia Na i wzrost średniej
objętości krwinki czerwonej

Leczenie
-

Ograniczenie podaży wody

-

Forsowna diureza, hemiodializa

background image

Zaburzenia gospodarki POTASOWEJ

Potas jest głównym kationem przestrzeni

wewnątrzkomórkowej.

Prawidłowe stężenie jonów potasu w surowicy krwi

wynosi 3,8 – 5,4 mmol/l

Odpowiada za prawidłową funkcję serca i

przewodnictwo nerwowo – mięśniowe

background image

HIPOKALIEMIA (K < 3,8 mmol/l)

Przyczyny
-

Utrata K przez przewód pokarmowy

-

Utrata K przez nerki

-

Transmineralizacja (zasadowica,
nadczynność tarczycy, ostra białaczka

OBJAWY;
-

Zaburzenia rytmu serca (przyśpieszenie
przewodnictwa)

-

Obniżenie ST w EKG

-

Zaparcia, osłabienie siły mięśniowej

-

Senność, śpiączka

background image

HIPOKALIEMIA (K < 3,8 mmol/l)

LECZENIE
-

KCL

UWAGA
Do krwi obwodowej nie powinno się przetaczać

KCL

pow. 20 mmol/500 ml

Do żył centralnych max. 40 mmol/500 ml

Chory ze stężeniem K we krwi pon. 3 mmol/l nie
powinien być planowo operowany

background image

HIPOKALIEMIA (K < 3,8 mmol/l)

Stopień niedoboru K w surowicy nie jest

adekwatny do prawdziwego jego niedoboru,

ponieważ część zewnątrzkomórkowa potasu

stanowi zaledwie 2% jego ogólnej puli.

background image

HIPERKALIEMIA (K > 5,5 mmol/l)

Przyczyny
-

Nadmierna podaż K (tu też krwotok do

przewodu pokarmowego – hemoliza

erytrocytów)

-

Zaburzenia wydalania przez nerki (choroba

Addisona)

-

Transmineralizacja (kwasica, hemiliza,

zmiażdżenia, posocznicz, choroba

oparzeniowa, heparyna)

OBJAWY;
-

Zaburzenia rytmu serca (zwolnienie

przewodnictwa)

-

Wysoki szpiczasty załamek T w EKG

-

Biegunki, osłabienie siły mięśniowej

-

Zatrzymanie krążenia w asystolii

background image

HIPERKALIEMIA (K > 5,5 mmol/l)

Leczenie

-

Odstawienie K

-

Zwiększenie diurezy

-

10% roztwór chlorku wapnia

-

20% roztwór glukozy + insulina krótko

działająca (1 jm/3g glukozy)

-

8,4% roztwór wodorowęglany sodowego

(50 ml)

-

Wymienniki jonowe (sulfonian

polistyrenu 30g doodbytniczo – wlewka)

-

Gdy K > 6,5 mmol/l = Hemodializa

background image

Zaburzenia gospodarki WAPNIOWEJ

Wapń występuje w surowicy w formie związanej z

białkami, fosforanami i siarczanami

Prawidłowe stężenie jonów wapnia w surowicy krwi

wynosi 2,25 – 2,75 mmol/l, a wapnia
zjonizowanego 0,95 – 1,3 mmol/l

Odpowiada za prawidłową funkcję serca i

przewodnictwo nerwowo – mięśniowe

background image

HIPOKALCEMIA

(Ca całkowity < 2,25 mmol/l)

(Ca zjonizowany < 0,95 mmol/l)

Przyczyny
-

Niedoczynność przytaczyc

-

Niedobór witaminy D

-

Zaburzenia wchłaniania

-

Ostre zapalenie trzustki

-

Masywne toczenie krwi

-

Niedobór Mg

OBJAWY
-

Zaburzenia rytmu serca (zmniejszenie kurczliwości)

-

Komorowe zaburzenia w EKG

-

Kurcze mięśni, naczyń, tężyczka

-

Senność

background image

HIPOKALCEMIA

(Ca całkowity < 2,25

mmol/l)

(Ca zjonizowany < 0,95 mmol/l)

Leczenie
-

Podawanie chlorku lub glukonianu
wapniowego i.v.

-

Najlepiej centralnie ponieważ ma wysoka
osmolarność więc silnie drażni

background image

HIPERKALCEMIA

(Ca całkowity < 2,75

mmol/l)

(Ca zjonizowany < 1,3 mmol/l)

Przyczyny
-

Choroba nowotworowa

-

Pierwotna nadczynność przytarczyc

-

Zatrucie witaminą D

Objawy
-

wymioty, zaparcia, wielomocz,
częstoskurcze, duże odwodnienie,
niewydolność krążenia, śpiączka

-

Śpiączka = przełom hiperkalcemiczny

background image

HIPERKALCEMIA

(Ca całkowity < 2,75

mmol/l)

(Ca zjonizowany < 1,3 mmol/l)

Leczenie
-

Sterydy

-

0,9% NaCl i 5% Glukoza (3l/12 godz.)

-

Furosemid 100 mg/d

-

Czasem hemodializa

background image

Gospodarka kwasowo – zasadowa

Organizm stara się za wszelką cenę utrzymać
stabilność jonów wodoru we wszystkich
przestrzeniach wodnych w granicach 35 – 45
nmol/l co odpowiada pH 7,45 – 7,35

Efektem jest

izohydria,

czyli stałość pH pomimo zmiennych

warunków wodno – elektrolitowych organizmu. Zależy od
równowagi między HCO

3

a CO

2

background image

Gospodarka kwasowo – zasadowa

O prawidłowym pH decydują:

-

Układy buforowe krwi i tkanek (wodorowęglanowy,
hemoglobinowy, białczanowy, fosforanowy)

-

Płuca

-

Nerki

HCO3

(komponent nieoddechowy)

pH = 6,1 + log

pCO2 x 0,03 (komponent oddechowy)

Równanie Hendersona - Hasselbacha

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo –

zasadowej

W zależności od tego który parametr (HCO3
czy CO2) uległ pierwotnej dekompensacji
stwierdza się odechowy (CO2) lub
metaboliczny (HCO3) charakter zmiany

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo – zasadowej

KWASICA pH < 7,35

Kwasica Oddechowa

pCO

2

HCO

3

Przyczyny:

Pierwotne zaburzenia eliminacji CO2 w niewydolności
oddechowej.

-

Postać obturacyjna – zwężenie dróg
oddechowych

-

Postać restrykcyjna – zapalenia płuc, wysięk,
odma, otyłość

-

Postać hipodynamiczna – leki i choroby
neurologiczne upośledzające funkcje ukł.
oddechowego

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo –

zasadowej

KWASICA

pH < 7,35

Kwasica Oddechowa

Objawy:
-

Duszność, sinica, depresja OUN

-

Niewydolność krążenia

Leczenie
-

Poprawa wentylacji na różne sposoby

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo –

zasadowej

KWASICA

pH < 7,35

Kwasica metaboliczna

HCO

3

pCO

2

Przyczyny:

Pierwotne zmniejszenie zasobu zasad.

-

Kwasica mleczanowa

-

Kwasica cukrzycowa, ketonowa

-

Niewydolność nerek

-

Biegunki i przetoki jelitowe

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo – zasadowej

KWASICA pH < 7,35

Kwasica Metaboliczna

Objawy:

-

Duszność, sinica, depresja OUN

-

Niewydolność krążenia (głównie serca)

Leczenie
-

Poprawa wentylacji na różne sposoby

-

Leczenie przyczynowe

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo – zasadowej

NaHCO

3

UWAGA
-

NaHCO

3

podawać powoli

-

Ponieważ NaHCO

3

jest hipertonikiem może

nasilić objawy niewydolności krążenia

(serca)

-

NaHCO

3

powoduje wzrost pCO2 i obniża

poziom wewątrzkomórkowego Ca

-

Ponieważ przesuwa krzywą dysocjaci w lewo

utrudnia oddawanie tlenu w tkankach

-

Może powodować zasadowicę

metabolizną

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo –

zasadowej

ZASADOWICA

pH > 7,45

Zasadowica Oddechowa

pCO

2

HCO

3

Przyczyny:

Pierwotnie hiperwentylacja.

-

Stymulacja OUN – gorączka, uraz

czaszkowo – mózgowy

-

Bodźce nerwowe – napięcie,

pobudzenie

-

Nieprawidłowe ustawienie

respiratowra

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo – zasadowej

ZASADOWICA pH > 7,45

Zasadowica Oddechowa

Objawy:

-

Zaburzenia świadomości i omamy w wyniku

skurczu naczyń mózgowych

-

Tężyczka

Leczenie
-

Sedacja

-

Korekta oddechu

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo –

zasadowej

ZASADOWICA

pH > 7,45

Zasadowica metaboliczna

HCO

3

> 25

mmol/l

Przyczyny:
-

Utrata jonów H (wymioty, sonda do
żołądka)

-

Przedawkowanie HCO

3

-

Niedobór K

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo – zasadowej

ZASADOWICA pH > 7,45

Zasadowica metaboliczna

Objawy:

-

Wynikają z hipokaliemi (osłabienie siły,

cząstoskurcz, niedrożność porażenna)

-

Tężyczka

Leczenie
-

Podawanie krystaloidów (0,9% NaCl + KCl)

-

Hipowentylacja

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo – zasadowej

W

kwasicy

dochodzi m.in. do wzmożonej

glukoneogenezy

i katabolizmu białek, zmniejszenia zużycia glukozy

przez

tkankę mózgową i zmniejszenia kurczliwości

mięśnia

sercowego, a także do zwiększonego wydalania z

moczem m.in. sodu, wapnia i magnezu,

zużywanych do

zobojętniania wydalanych kwasów.

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo – zasadowej

Natomiast w

zasadowicy

następuje m.in.

zwolnienie

obrotów cyklu kwasu cytrynowego, zahamowanie

glukoneogenezy i aktywacja glikolizy beztlenowej.

Zaburzenia w równowadze kwasowo-zasadowej

zmieniają także powinowactwo leków do białek, co

wpływa na ich efekt farmakodynamiczny

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo

– zasadowej

W zasadowicy następuje m.in. zwolnienie

obrotów cyklu kwasu cytrynowego,

zahamowanie glukoneogenezy i aktywacja

glikolizy beztlenowej.

background image

Zaburzenia gospodarki kwasowo

– zasadowej

W praktyce częściej mamy do czynienia z

zakwaszeniem organizmu niż z alkalozą. Objawami

przewlekłego zakwaszenia organizmu, przy braku

innych zaburzeń stanu zdrowia, są: stałe zmęczenie

(nieustępujące po odpoczynku), bóle głowy, utrata

apetytu, zła cera, starczy wygląd, apatia, skłonność do

neurastenii oraz zaburzenia w przemianie materii i

gorsze wykorzystanie składników odżywczych z

pożywienia.

Długotrwała kwasica sprzyja też powstawaniu

schorzeń skóry, nadciśnieniu, cukrzycy i kamicy

nerkowej.

background image

KRYSTALOIDY

Zalety
-

Łatwa dostępność

-

Brak reakcji alergicznych

-

Brak zaburzeń krzepnięcia

Wady
-

Krotki czas w łożysku (po godzinie 20%

pozostaje)

-

Pogorszenie transportu tlenu, czasem obrzęk

płuc

-

Obniżają RR koloidoosmotyczne

background image

KRYSTALOIDY

0,9% NaCl – pH 6,0
PWE – pH 7,0
Płyn Ringera – pH 6,5
Mleczanowy płyn Ringera – pH 6,5
5% roztwór glukozy – pH 4,5

Uwaga – glukoza podawana w stanach

długotrwałego niedokrwienia nasila i
powoduje obrzęk mózgu na drodze
metabolizmu beztlenowego.

background image

KOLOIDY SYNTETYCZNE

Dekstran (10% 40 000 i 6% 70 000) Czas

półtrwania

6godzin

Zalety

-

Szybkie i Długotrwałe zwiększenie przestrzeni

śródnaczyniowej

-

Poprawia dostarczanie tlenu do tkanek

-

Zmniejsza lepkość krwi

Wady

-

Prowokowanie reakcji alergicznych

-

Opłaszcza erytrocyty – utrudnia próbę krzyżową

-

Zmniejsza działanie czynnika VIII

-

Przeciąża układ krążenia – nie przekraczać 1,5 g/kg

-

Może wywoływać niewydolność nerek

„hiperonkotyczną”

background image

KOLOIDY SYNTETYCZNE

Żelatyna (30 000)

Zalety
-

Brak wpływu na układ krzepnięcia i

nerki

Wady
-

Prowokowanie reakcji alergicznych

-

Możliwość przenoszenia BSE

-

Krótki czas przebywania w łożysku

naczyniowym (czas półtrwania 3

godziny)

background image

KOLOIDY SYNTETYCZNE

HES – hydroksyetylowana skrobia 6 i 10%

(200 000)

czas półtrwania 24 godziny

Zalety

-

Długotrwały efekt objętościowy

-

Zmniejsza lepkość krwi do dawki max –

1500 ml/24 h bez wpływu na układ

krzepnięcia. Powyżej rozcieńcza czynniki

krzepnięcia

-

Rzadko reakcje alergiczne

Wady

-

Przemijające uszkodzenie funkcji nerek

-

Nieistotne zwiększenie stężenia amylazy

-

Świąd (magazynowanie HES w skórze)

background image

UWAGA

W uzupełnianiu strat płynowych

przestrzeni
zewnątrzkomórkowej
(odwodnienie) zaleca się
krystaloidy

Natomiast celem szybkiego

wypełnienia łożyska
naczyniowego (wstrząs,
utrata krwi) zaleca się
koloidy.

background image

Dziękuję za uwagę


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
GOSPODARKA WODNO ELEKTROLITOWA I KWASOWO ZASADOWA
Zaburzenia gospodarki wodno elektrolitowej, kwasowo zasadowe
dgn wodnelektr, Gospodarka wodno- elektrolitowa i kwasowo- zasadowa
Zaburzenia gospodarki wodno elektrolitowej i kwasowo zasadowej
Mechanizm wodno elektrolitowy i kwasowo zasadowy
Zaburzenia wodno elektrolitowe i kwasowo zasadowe
6 Zaburzenia rown wodno elektr i kwasowo zasadowej 2
Mechanizm wodno elektrolitowy i kwasowo zasadowy
10 GOSPODARKA WODNO ELEKTROLITOWA I RÓWNOWAGA KWASOWO ZASADOWAid 10549 ppt
Zaburzenia gospodarki wodno elektrolitowej i równowagi kwasowo zasadowej

więcej podobnych podstron