Karta pracy 2

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

Ćwiczenie 1.
Na podstawie filmu podkreśl trzy cechy, którymi według polskiego prawa charakteryzuje się
mniejszość narodowa.
A. Jest mniej liczna od pozostałej części ludności Polski.
B. Dąży do autonomii zamieszkiwanego przez siebie regionu.
C. Zachowuje własne tradycje i język.
D. Prowadzi własną politykę zagraniczną.
E. Nie uznaje prawa obowiązującego w Polsce.
F. Odróżnia się od innych obywateli pod względem kulturowym.

Ćwiczenie 2. Praca z wykresem
Zapoznaj się z danymi przedstawionymi na wykresie i wykonaj polecenia.

1. Podkreśl jedno określenie w każdym nawiasie, tak aby zdania były prawdziwe.
A. Polska jest obecnie państwem zdecydowanie bardziej (zróżnicowanym / jednolitym)
narodowościowo niż przed II wojną światową.
B. W 2002 r. narodowość polską zadeklarowało (blisko 70% / prawie 90% / ponad 95%)
obywateli naszego kraju.
C. Według danych ze spisu powszechnego, który został przeprowadzony w okresie
międzywojennym, najliczniejszą mniejszością narodową mieszkającą w Polsce byli (Niemcy /
Ukraińcy / Żydzi).

2. Wymień dwa czynniki, które były powodem zmian w strukturze narodowościowej Polski w
XX w.
– …………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………...
– …………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………...

Ćwiczenie 3.
Obejrzyj film i wykonaj polecenia.
1. Napisz, czym w świetle polskiego prawa różni się mniejszość etniczna od mniejszości
narodowej.
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..

2. Poniżej wymieniono niektóre mniejszości narodowe i wszystkie mniejszości etniczne
zamieszkujące Polskę. W naszym kraju za mniejszości etniczne są uznawane cztery grupy,
odróżniające się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją. Podkreśl nazwy
tych mniejszości.
Białorusini
Litwini
Łemkowie

Romowie
Niemcy
Tatarzy

Słowacy
Karaimi
Ukraińcy

Ćwiczenie 4.
Podkreśl trzy prawa, które przysługują mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce.
Następnie podaj po jednym przykładzie realizacji każdego z tych praw.
A. Możliwość odmowy płacenia niektórych podatków.
B. Prawo do zachowania i rozwijania swojej tradycji i kultury.
C. Zwolnienie z powszechnego obowiązku szkolnego.
D. Możliwość posługiwania się własnym językiem.
E. Swoboda praktykowania własnej religii.

…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..


Ćwiczenie 5. Praca z tekstem źródłowym
Przeczytaj tekst źródłowy i wykonaj polecenia.

Ochrona mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce
Kodeks karny

1

w sposób szczególny chroni osoby należące do mniejszości narodowych i

etnicznych przed aktami dyskryminacji, wrogości, przemocy lub zastraszenia będącymi
skutkiem ich etnicznej, kulturalnej, językowej i religijnej tożsamości. Zawiera on przepisy
szczególne, które penalizują

2

określony typ czynów zabronionych popełnianych wobec tych

osób ze względu na ich przynależność do danej grupy. [...]
Stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej wobec grupy osób lub poszczególnej osoby z
powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej lub wyznaniowej [...]
penalizowane jest w art. 119 § 1 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym artykułem osoba, która
dopuściła się takiego czynu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. [...]
Przestępstwem określonym w art. 256 § 1 Kodeksu karnego jest publiczne propagowanie
faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa lub nawoływanie do nienawiści na
tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych [...]. Czyn ten zagrożony
jest karą grzywny, karą ograniczenia albo pozbawienia wolności do lat 2. Przepis art. 257
Kodeksu karnego z kolei przewiduje penalizację publicznego znieważania grupy ludności albo

poszczególnych osób z powodu ich przynależności narodowej, etnicznej, rasowej,
wyznaniowej [...] lub naruszania z takich powodów nietykalności cielesnej innych osób.
Przestępstwo to zagrożone jest karą pozbawienia wolności do trzech lat.

Źródło: Czwarty raport dotyczący sytuacji mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego w

Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2013, http://mniejszosci.narodowe.mac.gov.pl/mne/prawo/ustawa-o-

mniejszosciac/raporty-ustawowe/7540,IV-Raport-dotyczacy-sytuacji-mniejszosci-narodowych-i-etnicznych-

oraz-jezyka-reg.html [dostęp: 08.07.2014]

1

Kodeks karny – akt prawny, w którym określono czyny stanowiące przestępstwa i kary grożące za

ich popełnienie.

2

Penalizować – uznawać za czyn zagrożony karą.

1. Wymień czyny, których popełnienie wobec osób należących do mniejszości narodowych i
etnicznych jest w Polsce zagrożone karą.
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..

2. Wyjaśnij, w jakim celu wprowadzono w Polsce przepisy prawne opisane w tekście.
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..

*Ćwiczenie 6.
Na podstawie dostępnych źródeł uzupełnij tabelę informacjami dotyczącymi wybranej przez
Ciebie mniejszości narodowej lub etnicznej mieszkającej w Polsce.

Nazwa mniejszości

Liczebność

Zamieszkiwane
obszary

Język i wyznanie

Organizacje,
czasopisma i imprezy
kulturalne