Ryzyko kredytowe banku
Istota ryzyka kredytowego
1
• Ryzyko kredytowe to niebezpieczeństwo, iż kredytobiorca nie zwróci w ustalonym terminie kredytu wraz z odsetkami i bank poniesie stratę.
• W szerokim ujęciu ryzyko kredytowe to niebezpieczeństwo niespłacenia przez dłużników zobowiązań wynikających nie tylko z zaciągniętych kredytów, lecz także z gwarancji, poręczeń,
akceptów
bankowych,
akredytyw,
lokat
międzybankowych, papierów dłużnych, czeków itp.
Ryzyko kredytowe
2
kryterium
kryterium
kryterium
kryterium
ryzyko po
podpisaniu
umowy
• Specyficznym rodzajem ryzyka jest ryzyko kraju, czyli niebezpieczeństwo zaprzestania spłaty zobowiązań przez dany
kraj na skutek zmiany sytuacji politycznej i gospodarczej.
Pojedyncze ryzyko i łączne
3
• Pojedyncze ryzyko wynika ze złej oceny zdolności
kredytowej pojedynczego kredytobiorcy i obejmuje
straty z nieuregulowania zobowiązań przez
pojedynczy podmiot.
• Łączne ryzyko kredytowe (portfelowe) wynika z
całości zaangażowania kredytowego banku i może
zachwiać wypłacalnością banku.
• Zależy ono od wysokości pojedynczych kredytów,
prawdopodobieństwa ich niespłacenia oraz korelacji
między tymi kredytami
Przyczyny występowania ryzyka kredytowego
4
Przyczyny zewnętrzne (występujące po stronie kredytobiorcy)
• pogorszenie się sytuacji gospodarczej kraju
• utrata pracy przez kredytobiorców
• choroba i inne zdarzenia losowe rzutujące na sytuację
finansową kredytobiorcy
• wystawny tryb życia, nałogi, niegospodarność kredytobiorcy
Przyczyny wewnętrzne (po stronie banku)
• błędy w ocenie zdolności kredytowej
• wadliwy harmonogram spłaty kredytu
• niekompletna dokumentacja kredytowa
• niekompetencje pracowników
• działania przestępcze pracowników banku
• zła organizacja pionu kredytowego
5
Skutki ryzyka kredytowego dla banku
Efektem występowania ryzyka kredytowego może być:
• utrata kapitału banku
• utrata przez bank płynności, wypłacalności i w konsekwencji upadłość banku
• podrożenie kredytów i zaostrzenie warunków ich udzielania
• pogorszenie reputacji banku
• spadek wartości rynkowej banku i groźba przejęcia go przez silniejszy podmiot
Pozytywne efekty występowania ryzyka kredytowego
• wysokość dochodów z działalności kredytowej jest
skorelowana z poziomem ryzyka
• ryzyko kredytowe zmusza bank do większej staranności
6
Metody ograniczania pojedynczego
ryzyka kredytowego
• ocena zdolności kredytowej przed udzieleniem
kredytu i przez cały czas trwania umowy
kredytowej (monitoring)
• stosowanie limitów ograniczających wartość
udzielanych kredytów
• stosowanie różnorodnych form zabezpieczeń
kredytowych
• wypowiedzenie kredytu w przypadku złamania
umowy kredytowej
7
portfela kredytowego
• dywersyfikacja, czyli rozproszenie ilościowe i
jakościowe ryzyka kredytowego (wskaźniki
struktury i wskaźniki koncentracji)
• przestrzeganie limitów i wskaźników koncentracji
ustalonych przez nadzór bankowy i zarząd banku
• ubezpieczenie się przed ryzykiem
• podnoszenie kwalifikacji pracowników i
doskonalenie metod organizacyjnych
8
• Praktyka bankowa wykazuje, że najefektywniejszą formą
organizacji pionu kredytowego jest układ trójdzielny,
który polega na wyodrębnieniu:
o opiekunów klienta, którzy kontaktują się z klientami i
sprzedają kredyty (front office)
o inspektorów kredytowych analizujących wnioski
kredytowe (middle office)
o pracowników monitorujących kredyty
odpowiedzialnych za administrowanie udzielonymi
kredytami (back office)
• Układ ten łączy zalety specjalizacji ze wzajemną kontrolą.
• Istnieje tendencja do centralizacji zarządzania ryzykiem.
9
Ma na celu:
• Stwierdzenie czy działalność kredytowa banku
prowadzona jest w sposób zgodny z przepisami prawa i
wewnętrznymi procedurami banku,
• Ustalenie czy efekty akcji kredytowej są zgodne z celami
określonymi w polityce kredytowej banku,
• Ustalenie przyczyn nieprzestrzegania prawa i procedur
banku oraz nierealizowania celów wytyczonych w polityce
kredytowej
• Wskazanie winnych zaniedbań, nieuczciwych działań
nienależytej staranności,
• Wskazanie sposobów wyeliminowania nieprawidłowości
10
Sposoby kontroli ryzyka kredytowego
• Kontrola może być prowadzona w ujęciu:
o formalnym (kontrola dokumentów)
o materialnym (dotyczy jakości procesu
podejmowania decyzji kredytowych, a więc
sposobu organizacji pionu kredytowego,
źródeł informacji wykorzystywanych do oceny
zdolności kredytowej, kompletności i
adekwatności procedur kredytowych).
11
• O ile kontrola ryzyka kredytowego jest
wykonywana w sposób ciągły, to audyt
periodycznie (przez departament audytu).
• Do zadań audytu kredytowego należą:
o monitorowanie systemu kontroli wewnętrznej
w banku i wewnętrznych procedur
o przegląd technik i sposobów zabezpieczania
aktywów
o przeprowadzanie badań mających na celu
wyjaśnienie przyczyn złych kredytów
o opiniowanie systemu zarządzania bankiem
12
kredytowego banku
• Finansowanie ryzyka kredytowego to proces
gromadzenia i przeznaczania przez bank środków
finansowych na pokrycie potencjalnych strat.
• Zasadniczym źródłem pokrycia ryzyka kredytowego
powinna być cena kredytu, uwzględniająca także
marżą na ryzyko kredytowe, określona
proporcjonalnie do ponoszonych przez bank strat na
działalności kredytowej.
• Tak należy planować środki na pokrycie ryzyka by
zapewniona była ciągłość działalności kredytowej.
13
• Banki tworzą rezerwy celowe w odniesieniu do ekspozycji
kredytowych, czyli bilansowych należności z tytułu kredytów
i pożyczek, skupionych czeków i weksli zrealizowanych
gwarancji i udzielonych zobowiązań pozabilansowym z
wyłączeniem odsetek i prowizji, także skapitalizowanych.
• Wysokość rezerwy celowej wynosi odpowiednio: 1,5%, 20%,
50% i 100%.
• Kwota, o którą można pomniejszyć podstawę tworzenia
rezerwy celowej, w przypadku istnienia zabezpieczeń w
postaci:
o hipoteki – do 50%
o przeniesienia prawa własności rzeczy ruchomej - do 50%
o zastawa rejestrowego na rzeczy ruchomej - do 50%.
14
• Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego oblicza się jako sumę aktywów i udzielonych zobowiązań
pozabilansowych ważonych ryzykiem pomnożoną przez
8%.
• Stosuje się cztery wagi ryzyka: 0%, 20%, 50%, 100%.
• Basel II daje możliwość wyboru metody szacowania
wymogu kapitałowego (metoda standardowa, metoda
zaawansowana).
• Metoda standardowa polega na podziale aktywów na
grupy i ważeniu ich ryzykiem, przy czym waga ryzyka jest
oparta na ratingach zewnętrznych.
15
16