Henryk Sienkiewicz „W pustyni i w puszczy” -

„W pustyni i w puszczy” jako powieść o

patriotyzmie? Uzasadnij swoją odpowiedź

Sienkiewicz pisał powieść pt.: ,,W pustyni i w puszczy” z jasno

określonym zamiarem. Miała to być książka o charakterze

przygodowym, przeznaczona dla dzieci i młodzieży. Akcja utworu

rozgrywa się w Afryce dziewiętnastowiecznej. Na tle egzotycznej

przyrody, w sercu pustyni dwójka przyjaciół zostaje uprowadzona przez

Beduinów. Ich przygody stanowią kanwę utworu. Wydawałoby się, że

szukanie w nim jakichkolwiek odniesień patriotycznych mija się z celem.

Należy jednak pamiętać o sytuacji Polski, w chwili gdy książka się

ukazała. Był to czas, kiedy polityka zaborców nastawiona była na

depolonizację i destrukcję narodu polskiego. Sienkiewicz wiedział, że

rodacy potrzebują otuchy oraz tego, by ktoś wlał im nadzieję w

zniewolone serca. Stąd „Trylogia” i jej idea ,,krzepienia serc”, stąd też ta

przygodowa powieść.

Staś Tarkowski – bohater „W pustyni i w puszczy” jest wzorem Polaka.

Po pierwsze, pomimo tego, że urodził się w Port Saidzie znał dobrze

język polski i ,,uważał tę mowę za najpiękniejszą w świecie”. Ojciec od

najmłodszych lat wszczepiał mu miłość do ciemiężonej Polski. Zresztą

sam pan Tarkowski brał udział w powstaniu styczniowym, ,,Następnie

ranny, wzięty do niewoli i skazany na Sybir, uciekł z głębi Rosji i

przedostał się za granicę”. Staś na każdym kroku udowadnia swoje

bohaterstwo i odwagę. Robi to z nadzieją, że ojciec powie mu:

,,Spisałeś się jak na Polaka przystało”. Gdy chłopiec mówi o tym, kim

będzie w przyszłości, padają znamienne słowa: ,,będę inżynierem albo

marynarzem, albo jeśli w Polsce będzie wojna, to pojadę się bić, jak

mój ojciec”. Podczas jednej z wycieczek Staś wyrył w skale niezwykle

ważny wers: ,,Jeszcze Polska…” (czytelnicy bez trudności mogli

dopowiedzieć sobie koniec zdania). Znamienne jest również to, że

,,dom”, który dzieci urządziły sobie w baobabie nazwany został przez

małego patriotę ,,Krakowem”. Zaradność, odpowiedzialność i dobre

serce chłopca docenia geograf Linde, z którego ust pada taki oto

komplement: ,,Jeżeli w waszym kraju jest dużo podobnych do ciebie

chłopców, to nieprędko dadzą sobie z wami radę”. Jest to wyraźny

zwrot do polskiego czytelnika, dający nadzieję, że póki żyją tak

szlachetni Polacy, póty trwać będzie Polska.

W powieści pojawia się jeszcze jedno odwołanie do ojczystego kraju

pisarza. W zakończeniu utworu mamy wzmiankę o tym, że po latach

Staś i Nel zamieszkali w niepodległej Polsce. Myślę, że wszystkie

powyższe uwagi są dostatecznym dowodem na to, że ,,W pustyni i w

puszczy” jest nie tylko doskonałą książką przygodową, ale i subtelną

lekcją patriotyzmu, promykiem wiary, że już niedługo uciskany kraj

odzyska upragnioną wolność.