0319; 14.01.2010, opracowanie nr 19., - Układ krwionośny; Paul Esz

INFORMACJA OGÓLNE

–

naczynia krwionośne

–

tętniczki

–

tętnice

–

naczynia włosowate

–

żyły

–

żyłki

–

serce

–

krążenie małe / płucne

–

krążenie duże

–

wydzielanie hormonów przez komórki mięśniowe przedsionka serca

–

endotelina

–

czynnik natriuretyczny

–

konwertaza

–

tętniczki doprowadzające nerki

–

wydzielanie reniny

–

obecność sieci dziwnych w krążeniu dużym

–

tętniczo-tętniczych

–

żylno-żylnych

–

ogólna struktura ściany naczyń

–

błona wewnętrzna

–

błona środkowa

–

błona dodatkowa / zewnętrzna

ŚRÓDBŁONEK

–

pochodzenie mezenchymatyczne

–

wyścieła

–

naczynia krwionośne

–

limfatyczne

–

jamy serca

–

nabłonek

–

nabłonek jednowarstwowy płaski

–

na błonie podstawnej

–

naczynia krwionośne

–

nabłonek jednowarstwowy sześcienny

–

na błonie podstawnej

–

w zatokach śledziony

–

żyłkach węzła limfatycznego

–

kępkach Peyera

–

migdałkach

–

komórka

–

grube jądra

–

kształt wielokątów

–

oś długa równoległa do osi długiej naczynia

–

obecność porów (otwory w cytoplazmie) → transport

–

ścisłe przyleganie

–

połączenia typu neksus i occludens

–

obecność pęcherzyków

–

kompleksy miozyny i aktyny

–

mikrokosmki na pow. wolnej

–

glikoproteiny w bł. komórkowej → wiązanie cz. przed transportem

–

cz. adhezyjne

–

selektyna E

–

adresyna

–

ciałka Weibela-Palade'a

–

twory swoiste

–

z cytoplazmy

–

pałeczkowate

–

zawiera

–

czynnik von Willebranda (VIII czynnik krzepnięcia) → przytwierdza płytki krwi do
kolagenu po uszkodzeniu

–

mikrotubule

–

wsierdzie, tętnice, żyły

–

nieprzepuszczalny

–

wymiana sub. przez cytoplazmę (transcytoza)

CYTOFIZJOLOGIA ŚRÓDBŁONKA

–

transport gazów i sub. chem.

–

bierny, lub czynny (tanscytoza)

–

poprzez pory śródbłonka

–

w tym pory ad hoc → dla przejścia jednej kom.

–

gazy (od stęż. Wyż. Do niż.)

–

transport leukocytów i erytrocytów (diapedeza)

–

synteza i uwalnianie hormonów

–

prostacykina – PGI

2

–

przeciwdziała agregacji krwinek

–

rozszerza naczynia krwionośne

–

prostaglandyny

–

endoteliny (ET-1, ET-2, ET-3)

–

pobudzanie miocyt gładkich naczyń krwionośnych

–

pobudzanie kom. do podziałów mitotycznych

–

rozkurczanie naczyń poprzez syntezę tlenek azotu (pod wpływem acetylocholiny, histaminy, bradykininy, sub.
P); TA SAMA ZASADA DZIAŁANIA NITROGLICERYNY)

–

nietrwały

–

możliwość wiązania z żelazem hemu i -SH cysteiny → trwały

–

wiązanie w krwi płuc

–

rozprowadzenie

–

przenikanie do miocytów

–

indukcja syntezy cGMP

–

zmniejszenie stężenia jonów wapnia w cytosolu

–

rozkurcz tętnic i przewodów oddechowyc

–

wydzielanie konwertazy → wytwarzania angiotensyny II

–

czas życia – 100 dni

–

angioneogeneza

–

sterowana osteopontyną i kwasem hialuronowym (wiązanie z CD44 – błonowa glikoproteina kom.
śródbłonka)

–

podział mitotyczny

–

odkładanie pod kątem do osi długiej

–

cewka → naczynia włosowate

TĘTNICE

–

rodzaje na podstawie

–

średnicy

–

struktury błon ściany

–

szczególnie błony środkowej

TĘTNICE TYP SPRĘŻYSTEGO / DUŻEGO KALIBRU

–

tętnica główna i jej bezpośrednie odgałęzienia

–

tętnica wspólna szyjna

–

tętnica wspólna biodrowa

–

tętnica podobojczykowa

–

tętnica kręgowa

–

tętnica płucna

–

budowa

–

błona wewnętrzna

–

śródbłonek na bł. podstawnej

–

podśródbłonkowa tkanka łączna właściwa

–

błona sprężysta wewnętrzna

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

fibroblasty

–

miocyty gładkie

–

błona środkowa

–

błony sprężyste / okienkowe

–

z elastyny

–

okienka

–

równolegle do siebie

–

do pow. naczynia

–

między błonami

–

miocyty gładkie

–

połączenia typu neksus

–

układ okrężny

–

wytwarzają
–

włókna siateczkowe

–

włókna kolagenowe

–

proteoglikany

–

brak fibroblastów

–

błona dodatkowa / błona zewnętrzna

–

tkanka łączna właściwa

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

miocyty gładkie

–

kom. zwojowe nerwowe

–

naczynia naczyń – tętnice i żyły, włosowate

–

znaczenie czynnościowe tętnic typu sprężystego

–

przenoszenie krwi

–

wyrównywanie biegu krwi

–

silnie pulsujący → bardziej równomierny

–

upośledzenie odżywienia tętnic typu sprężystego

–

dyfuzja (od naczyń naczyń)

–

w bł. środkowej bł. równoległe

–

obecność okienek

–

mimo to – dyfuzja upośledzona

–

grube → upośledzenie odżywienia i odprowadzania metabolitów w warstwie środkowej →
degeneracja i wapnienie fragmentów

–

uszkodzenie błon sprężystych → wybrzuszenie ściany → tętniak

NARZĄDY REJESTRUJĄCE CIŚNIENIE I SKŁAD KRWI

–

zatoka tętnicy szyjnej

–

w miejscu jej rozwidlenia

–

zakończenia nerwowe n. IX między błoną środkową a dodatkową

–

baroreceptory wrażliwe na rozciąganie ściany tętnicy → wzrost ciśnienia krwi

–

kłębki

–

otoczone torebką łącznotkankową

–

rejestracja stężeń CO

2

i O

2

i poziomu pH krwi

–

kom. typu I → jasne; ukł. APUD

–

zakończenia nerwowe n. IX

–

pęcherzyki wydzielnicze

–

noradrenalina

–

serotonina

–

dopamina

–

kom. typu II → zmodyfikowane lemocyty (komórki Schwanna - komórki glejowe obwodowego

układu nerwowego)

–

rejestruje pH i stężenie CO

2

i O

2

–

rodzaje

–

szyjny

–

aorty

–

płucny

–

ogonowy

TĘTNICE TYPU MIĘŚNIOWEGO / ŚREDNIEGO KALIBRU

–

gruba warstwa mięśniowa

–

np. tętnica promieniowa, krezkowa

–

skurcz i rozkurcz warstwy mięśniowej

–

utrzymywanie i zmiana ciśnienia krwi

–

dostarczenie różnej ilości krwi

–

budowa

–

błona wewnętrzna

–

śródbłonek

–

wypustki w głąb ściany → przekaźnictwo sygnałów do skurczu lub rozkurczu np. z
krwi (hormony)

–

połączenia typu neksus z miocytami

–

warstwa pośrednia

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

fibroblasty

–

miocyty gładkie (w miejscach rozgałęzień tętnic)

–

warstwa sprężysta wewnętrzna

–

najgrubsza

–

włókna sprężyste

–

przebieg okrężny i podłużny

–

utrwalenie → obkurczenie → fałdowanie pow. (BRAK W ŻYŁACH!!!)

–

włókna kolagenowe

–

guzki miocytów gładkich

–

wapnienie → zmiany miażdżycowe

–

błona środkowa

–

30 – 40 warstw miocytów gładkich

–

kolagen

–

elastyna

–

połączenia typu adherens, occludens, neksus

–

regulacja ciśnienia krwi

–

skurcz izometryczny

–

skurcz izotoniczny

–

obniżanie ciśnienia krwi

–

zapłon wapniowy

–

tlenek azotu

–

błona zewnętrzna

–

błona sprężysta zewnętrzna (oddziela od błony środkowej)

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

naczynia naczyń

–

włókna nerwowe współczulne i przywspółczulne (nie- i zmielinizowane)

–

zmienność położenie miocytów gładkich źródłem ognisk miażdżycowych

–

złuszczanie kom. śródbłonka przy rozwidleniach

–

styk krwi z kolagenem

–

powstawanie agregatów

–

wydzielanie PDGF i TGF

–

podział miocytów gładkich

–

nadmiar miocytów

–

powstawanie guzków miocytów i ich wapnienie

–

pierwotne ogniska miażdżycy

TĘTNICE MAŁEGO KALIBRU

–

tętniczki przedwłosowate i teniczki

–

budowa

–

błona wewnętrzna

–

śródbłonek na błonie podstawnej

–

wypustki – połączenia neksus – miocyty gładkie bł. środkowej

–

tkanka łączna właściwa

–

błona środkowa

–

4 warstwy miocytów gładkich

–

układ spiralny lub okrężny

–

w tt. Przedwłosowatych miocyty w odległościach

–

błona zewnętrzna

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

włókna kolagenowe

–

włókna siateczkowe

NACZYNIA WŁOSOWATE / WŁOŚNICZKI / KAPILARY

–

99% masy ukł. Krwionośnego

–

brak miocytów gładkich

–

zmiana średnicy poprzez obkurczanie kom. śródbłonka lub kurczenie miofibroblastów

–

tworzenie sieci

–

naczynia włosowate tętnicze

–

naczynia włosowate żylne

–

całkowity przekrój sieci jest większy od przekroju tt. doprowadzających → spadek prędkości krwi

–

budowa

–

śródbłonek

–

blaszka podstawna

–

perycyty / kom. przydanki

–

na śródbłonku

–

gwiaździste

–

potencjał do podziałów

–

możliwość różnicowania w fibroblasty

–

rodzaje

–

naczynia włosowate ciągłe

–

ścisłe przyleganie kom. (połączenia occludens i adherens)

–

nieliczne rozstępy (możliwość transportu - transcytoza)

–

ciągła blaszka podstawna śródłbonka

–

trudno przepuszczalne

–

w mózgu i mięśniach

–

naczynia włosowate porowate

–

liczne pory

–

fuzja pęcherzyków endocytarnych

–

2 rodzaje

–

mniejsze

–

większe

–

cienkie przepony z glikoprotein

–

regulacja transportu

–

nieciągła blaszka podstawna śródbłonka

–

bardziej przepuszczalne

–

w śledzionie i szpiku kostnym

–

naczynia włosowate zatokowe / zatoki / sinusoidy

–

wątroba, szpik kostny, śledziona, gruczoły wydzielania wew.

–

łatwo przepuszczalne

–

duża średnica → wolny przepływ krwi

–

rozstępy między kom.

–

wiele porów

–

otwory w blaszce podstawnej

CZYNNOŚĆ NACZYŃ WŁOSOWATYCH

–

przepływ z układu tętniczego do żylnego

–

wymiana skł. odżywczych i metabolitów

–

wyższe ciśnienie tętniczych naczyń włosowych niż onkotyczne

–

niższe ciśnienie żylnych naczyń włosowatych niż onkotyczne

–

powstawanie płynu tkankowego

–

bariera krew-narządy

–

ścisłe przyleganie kom. śródbłonka

–

gruba, ciągła blaszka podstawna kom. śródbłonka

–

połączenia typu occludens

–

brak porów

–

udział komórek glejowych i nabłonkowych

–

rodzaje

–

krew-mózg

–

krew-siatkówka

–

krew-nerw

–

krew-szyszynka

–

krew-grasica

–

krew-jądro

ŻYŁY

–

większe światło od żył

–

więcej tkanki łącznej właściwej

–

obecność zastawek w dużych żyłach

–

błona

–

wewnętrzna

–

środkowa

–

zewnętrzna

–

rodzaje

–

żyły dużego kalibru

–

żyły średniego kalibru

–

żył małego kalibru

–

żyłki

ŻYŁY DUŻEGO KALIBRU

–

śródbłonek ciągły

–

wiotkość ściany → zapadnięte światło

–

błona wewnętrzna

–

cienka warstwa łącznotkankowa

–

błona środkowa

–

cienka

–

okrężne pęczki miocytów gładkich

–

tkanka łączna właściwa

–

błona dodatkowa

–

tkanka łączna właściwa

–

podłużne miocyty gładkie

–

obecność naczyń z odgałęzieniami od błony środkowej

–

naczynia limfatyczne

–

komórki zwojowe

–

nerwy

ŻYŁY ŚREDNIEGO KALIBRU

–

trójwarstwowa ściana

–

włókna kolagenowe pod śródbłonkiem

–

bł. wewnętrzna → najcieńsza

–

bł. środkowa → miocyty gładkie + tkanka łączna właściwa + fibroblasty + włókna kolagenowe i sprężyste

–

bł. dodatkowa → tkanka łączna właściwa; najgrubsza

ŻYŁ MAŁEGO KALIBRU I ŻYŁKI

–

średnica 50 – 300 μm

–

gdy średnica pon. 50μm → żyłki

–

żyły m.k. → budowa podobna do żył ś.k.

–

żyłki

–

budowa podobna do naczyń włosowatych zatokowych

–

nieciągła blaszka podstawna

–

porowaty śródbłonek

–

miocyty gładkie

–

miejsce przechodzenia leukocytów, limfocytów

–

reakcja alergiczna

–

komórki tuczne → wydzielanie histaminy → rozszerzenie żyłek → zwiększenie liczby porów →
wzrost przepuszczalności → ucieczka płynu do tkanek → spadek ciśnienia krwi

ZASTAWKI ŻYLNE I RÓŻNORODNOŚĆ BUDOWY ŻYŁ

–

żyły o średnicy pow. 2 mm mają zastawki

–

zastawka

–

sfałdowana błona żyły

–

tkanka łączna właściwa

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

śródbłonek

–

brak miocytów gładkich (skupienie u nasady)

–

liczne w żyłach dolnej części ciała

–

różnorodność budowy ściany

–

liczba i wielkość miocytów

–

żyły maciczne i pępowinowa → grube warstwy mięśniowe

–

żyły śledziony, siatkówki, mózgowia → niewielka ilość miocytów gładkich

POŁĄCZENIA TĘTNICZO-ŻYLNE I TĘTNICZO-TĘTNICZE

–

anastomoza (połączenia tętniczo-żylne)

–

połączenie tętniczo-tętnicze

–

bezpośrednie przejście tętnicy w żyłę

–

dobrze rozwinięta błona mięśniowa

–

kom. mioepitelioidalne (kurczenie i rozwieranie; regulacja przepływu → do sieci lub z jej
pominięciem)

–

liczne w

–

płucach

–

nerkach

–

bł. śluzowej przewodu pokarmowego

–

mięśniu sercowym

–

splotach naczyniowych mózgu

–

połączenia jamiste

–

w tkankach erekcyjnych

–

jamy wysłane śródbłonkiem

–

prącie, łechtaczka, bł. śluzowa nosa, mózg

–

kłębki (połączenia tętniczo-żylne)

–

opuszki palców

–

łoża paznokci

–

tętniczki zwinięte kłębkowato

–

miocyty gładkie

–

przechodzą w żyłki

SERCE

–

worek, pompa; mięśniowo-łącznotkankowy

–

2 układy krążenia

–

duży

–

mały

–

szkielet serca

–

tkanka łączna właściwa zbita

–

włókna kolagenowe

–

mechaniczny zrąb dla funkcjonalnych elementów serca

–

skład

–

przegroda błoniasta

–

tworzenie błony

–

włókna kolagenowe

–

pierścienie włókniste

–

między P i K

–

otacza ujścia P-K

–

tkanka łączna

–

włókna sprężyste

–

wyspy chrząstki szklistej (możliwość wapnienia)

–

trójkąty włókniste

–

w miejscach zetknięcia pierścieni

–

tkanka łączna

–

włókna sprężyste

–

wyspy chrząstki szklistej (możliwość wapnienia)

WSIERDZIE

–

przedłużenie bł. wewnętrznej naczyn

–

wyścieła przedsionki i komory

–

w przedsionkach grubsze niż w komorach

–

pokryte śródbłonkiem

–

na blaszce podstawnej

–

okrągła / owalne jądra

–

część łącznotkankowa

–

pod wsierdziem

–

warstwy

–

podśródbłonkowa warstwa luźna

–

fibroblasty

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

warstwa wsierdzia mieśniowo-sprężysta

–

zbite utkanie

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

miocyty gładkie

–

warstwa podwsierdziowa

–

łączy wsierdzie z śródsierdziem

–

naczynia krwionośne

–

tkanka tłuszczowa żółta

ŚRÓDSIERDZIE

–

najgrubsza warstwa ściany serca

–

skuteczność skurczu zwiększa pierścień włóknisty

–

grubsze w komorach niż w przedsionkach

–

kom. w przedsionku o przebiegu łukowatym – między łukami wsierdzie styka się z nasierdziem

–

w komorach ułożenie w warstwy

–

podwsierdziowa → mięśnie brodawkowe

–

głębsze

–

przebieg spiralny i „S”

–

kom. mięśniowe

–

poprzecznie prążkowane

–

rozgałęzione włókna

–

mono- lub bikariocyty

–

jądra centralnie

–

tworzenie długich struktur

–

połączenia poprzez wstawki

–

cytoplazma obfita w miofibryle

–

typowa bud., sarkomeru

–

mitochondria

–

ziarna glikogenu

–

ziarna tłuszczu

–

gładka siateczka śródplazmatyczna w formie zbiorników

–

tworzenie diad (jeden zbiornik styka się z jednym kanalikiem T)

–

diady na wysokościach prążków Z

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

naczynia krwionośne

–

wstawka

–

„koniec z końcem”

–

w linii prostej lub schodkowej

–

zbliżenie błon 2 sąsiednich komórek

–

połączenia typu occludens i adherens → łączenie komórek

–

połączenia typu neksus → zapewnienie przepływu z kom. do kom.

NASIERDZIE

–

zew. warstwa ściany serca

–

trzewna cz. worka osierdziowego

–

tkanka łączna właściwa

–

nabłonek surowiczy

–

naczynia krwionośne

–

nerwy

OSIERDZIE

–

worek z sercem

–

łącznotkankowy

–

2 warstwy

–

surowicza

–

od strony światła

–

tkanka łączna włóknista

–

nabłonek surowiczy

–

zewnętrzna

–

tkanka łączna włóknista

ZASTAWKI SERCA

–

warstwa środkowa

–

tkanka łączna właściwa włóknista

–

przedłużenie włóknistego pierścienia przedsionkowo-komorowego

–

warstwy zewnętrzne

–

identyczne z wsierdziem

–

naczynia krwionośne

–

miocyty gładkie

–

ku przedsionkom grubsza niż ku komorom

UKŁAD PRZEWODZĄCY, UNERWIENIE I UNACZYNIENIE SERCA

–

układ przewodzący serca

–

zmodyfikowana komórki mięśniowe

–

generuje impulsy do rytmicznych skurczów mięśni sercowych

–

węzeł Keitha-Flacka / węzeł zatokowo-przedsionkowy

–

zmodyfikowane kom. mięśniowe

–

wyjście żyły głównej dolnej z prawego przedsionka

–

rozrusznik serca

–

zasada oscylatora wapniowego

–

jony wapnia w dużym stężeniu w zbiornikach gładkiej siateczki → wartość
krytyczna → przepływ jonów do cytosolu → impuls → skurcz → pompowanie →
ponowny wzrost stężenia

–

komórki / komórki P

–

wrzecionowate

–

mniej miofibryli

–

mniejsza średnica

–

słabo kwasochłonna cytoplazma

–

szlak Torela / szlak międzywęzłowy

–

niewielka różnica od komórek mięśniowych

–

przewodzenie impulsów z węzła Z-P do węzła P-K

–

węzeł Aschofa-Tawary-Kocha / węzeł przedsionkowy-komorowy

–

dolna i tylna cz. przegrody międzyprzedsionkowej

–

wytwarzanie i przewodzenie impulsów

–

opóźnianie impulsów pochodzących ze szlaku Torela

–

w razie uszkodzenia szlaku Torela węzeł przedsionkowo-komorowy przejmuje funkcję
rozrusznika serca (ALE MNIEJSZA CZĘSTOTLIWOŚĆ)

–

pęczek Hissa / pęczek przedsionkowo-komorowy

–

od węzła P-K

–

przez trójkąt włóknisty prawy

–

do przegrody błoniastej → rozdział

–

gałąź

–

prawa

–

kształt cylindryczny

–

wzdłuż przegrody międzykomorowej

–

gałęzie do wsierdzia, p.k. i mięśni brodawkowych

–

lewa

–

kształt płaskiej wstęgi

–

do wsierdzia

–

wzdłuż przegrody międzykomorowej

–

gałęzie między wsierdziem i śródsierdziem l.k.

–

zmodyfikowana kom. mięśniowe

–

układ podłużny

–

komórki (kom. Purkinjego)

–

walcowate

–

mniej miofibryli

–

słabo kwasochłonna cytoplazma

–

ziarna glikogenu

–

14x szybciej przewodzą

–

bardziej wytrzymałe na niedotlenienie

–

unerwienie serca

–

włókna współczulne

–

przyspieszenie akcji serca

–

zakończenia

–

bezrdzenne

–

węzeł zatokowo-przedsinkowy

–

węzeł przedsionkowo-komorowy

–

włókna przywspółczulne

–

zwolnienie akcji serca

–

zakończenia

–

bezrdzenne

–

węzeł zatokowo-przedsinkowy

–

węzeł przedsionkowo-komorowy

–

włókna czuciowe

–

nociceptory (ból)

–

pobliże kom. śródbłonka

–

unaczynienie serca

–

tętnice wieńcowe

–

przy obkurczeniu lub zaczopowaniu

–

niedokrwienie

–

niedotlenienie

–

ból wieńcowy

–

martwica

–

zawał serca

–

naczynia włosowate śródsierdzia i układu przewodzącego

–

żyły i zatoka wieńcowa

–

odpływ również do prawego przedsionka

–

naczynia limfatyczne obok naczyń wieńcowych

–

włosowate naczynia limfatyczne wsierdzia, śródsierdzia i nasierdzia

WEWNĄTRZWYDZIELNICZA FUNKCJA SERCA

–

śródsierdzie ściany prawego przedsionka

–

kom. mioendokrynowe

–

zmodyfikowane kom. mięśniowe

–

niewiele miofibryli

–

pęcherzyki wydzielnicze typu I i II

–

wytwarzanie hormonów

–

w p.t. I

–

przedsionkowe czynniki natriuretyczne

–

w p.t. II

–

przedsionkowe czynniki natriuretyczne

–

mózgowy peptyd natriuretyczny (także w mózgu)

–

działanie

–

mechanizm

–

rozciąganie ścian → wzrost peptydów natriuretycznych → wiązanie z receptorami
miocytów → aktywacja cyklazy guanylanowej → synteza cGMP → zmniejszenie
stężenia jonów wapnia w cytosolu → rozkurcz

–

na nerkę → zwiększa wydalanie sodu z moczem

–

hamowanie wydzielania reniny i aldosteronu → obniżenie ciśnienia krwi