„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Edyta Falińska

Określanie budowy geologicznej Polski
311[12].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Marzena Krzemińska
mgr Edyta Mosiądz



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Edyta Falińska



Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Kacperczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[12].Z2.03
„Określanie budowy geologicznej Polski”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik geolog.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1.

Stan rozpoznania struktury geologicznej Polski

11

5.1.1.

Ć

wiczenia

11

5.2.

Historia geologiczna Polski

14

5.2.1.

Ć

wiczenia

14

5.3.

Piętrowość budowy geologicznej Polski

17

5.3.1.

Ć

wiczenia

17

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

20

7.

Literatura

34

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik geolog.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania -
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

projektów,

−

przewodniego tekstu.

Schemat układu jednostek modułowych

311[12].Z2.02

Określanie budowy geologicznej Europy

311[12].Z2.01

Analizowanie dziejów Ziemi i świata organicznego

311[12].Z2

Paleogeografia świata i Polski

311[12].Z2.03

Określanie budowy geologicznej Polski

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

czytać i posługiwać się mapami geograficznymi,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu geografii i geologii,

–

czytać i posługiwać się mapami geologicznymi,

–

czytać i posługiwać się przekrojami geologicznymi,

–

obsługiwać komputer i wyszukiwać informacje w Internecie,

–

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać strukturę geologiczną Polski,

−

określić budowę geologiczną wybranych obszarów w Polsce,

−

określić główne piętra i kompleksy strukturalne na obszarze Polski,

−

dokonać podziału obszaru Polski na jednostki geologiczne według różnych kryteriów,

−

wyjaśnić procesy kształtujące rzeźbę jednostek geologicznych Polski,

−

scharakteryzować piętra strukturalne Polski,

−

zinterpretować przekroje geologiczne jednostek geologicznych Polski,

−

określić związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy budową geologiczną a procesami
zachodzącymi na obszarze Polski w poszczególnych okresach geologicznych,

−

posłużyć się dokumentacją geologiczną,

−

skorzystać z różnych źródeł informacji dotyczących budowy geologicznej Polski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik geolog 311[12]

Moduł:

Paleogeografia świata i Polski 311[12].Z2

Jednostka modułowa:

Określanie budowy geologicznej Polski 311[12].Z2.03

Temat: Geologia regionalna Polski. Historia geologiczna Polski.

Cel ogólny: Nabycie umiejętności określania podziału obszaru Polski na jednostki

geologiczne.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować procesy kształtujące rzeźbę jednostek geologicznych Polski,

−

wymienić jednostki geologiczne na terenie Polski.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ć

wiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach,

−

praca indywidualna.

Czas:

2 godziny dydaktyczne

Środki dydaktyczne:

−

mapa Polski, duży arkusz papieru,

−

przybory do pisania, rysowania,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do sieci Internet,

−

literatura.

Przebieg zajęć:
1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.

2.

Wyjaśnienie tematu zajęć, uświadomienie celu zajęć.

3.

Realizacja tematu:

−

nauczyciel przekazuje informacje na temat podziału Polski na jednostki geologiczne
oraz podaje kryteria tego podziału oraz pokazuje na mapie granice jednostek
geologicznych,

−

nauczyciel określa uczniom główne piętra i kompleksy strukturalne na obszarze
Polski,

−

nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie się do ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4.

Realizacja ćwiczenia:

−

nauczyciel wyjaśnia, że celem ćwiczenia jest określenie rozmieszczenia jednostek
geologicznych na terenie Polski,

−

uczniowie mają możliwość skorzystania z Internetu w celu wyszukania informacji,
mają również poradnik dla ucznia,

−

uczniowie pracując w grupach analizują rozmieszczenie jednostek geologicznych na
terenie Polski,

−

uczniowie pracując w grupach nanoszą jednostki tektoniczne i opisują jakie surowce
występują na obszarze danej jednostki tektonicznej,

−

dyskusja: analiza wykonania ćwiczenia przez poszczególne zespoły.

Zakończenie zajęć
1.

Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują podsumowania ćwiczeń:

−

analizują kształtowanie się danych jednostek geologicznych na obszarze Polski.

2.

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiały im trudności.

3.

Nauczyciel dokonuje podsumowania całego ćwiczenia.

4.

Nauczyciel ocenia aktywność uczniów i dziękuje za zajęcia.

Praca domowa

Uczniowie zbierają informacje na temat piętrowości budowy geologicznej Polski.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, zdobytych
umiejętności oraz trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik geolog 311[12]

Moduł:

Paleogeografia świata i Polski 311[12].Z2

Jednostka modułowa:

Określanie budowy geologicznej Polski 311[12].Z2.03

Temat: Charakterystyka piętra kaledońskiego w Polsce.

Cel ogólny: Opanowanie umiejętności charakteryzowania piętra kaledońskiego w Polsce.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować piętrowość budowy Polski,

−

wymienić jakie utwory powstały podczas orogenezy kaledońskiej na terenie Polski,

−

dokonać lokalizacji i zaznaczenia na mapie utworów kaledońskich w Polsce.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ć

wiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach,

−

praca indywidualna.

Czas:

2 godziny dydaktyczne

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do sieci Internet,

−

mapa Polski, duży arkusz papieru,

−

przybory do pisania, rysowania,

−

literatura.

Przebieg zajęć:
1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.

2.

Wyjaśnienie tematu zajęć, uświadomienie celu zajęć.

3.

Realizacja tematu:

−

nauczyciel przekazuje informacje na temat piętrowości budowy Polski,

−

nauczyciel dokonuje podziału Polski na piętra,

−

nauczyciel charakteryzuje piętro kaledońskie w Polsce,

−

nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie się do ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Realizacja ćwiczenia:

−

nauczyciel wyjaśnia, że celem ćwiczenia jest charakterystyka piętra kaledońskiego
w Polsce, wymienienie obszarów fałdowych powstałych w tej orogenezie oraz
zaznaczenie ich na mapie,

−

uczniowie mają możliwość skorzystania z Internetu w celu wyszukania informacji na
temat położenia obszarów fałdowych powstałych w orogenezie kaledońskiej, mają
również poradnik dla ucznia,

−

uczniowie pracując w grupach analizują odnalezione informacje,

−

uczniowie pracując w grupach zaznaczają na mapie obszary fałdowe powstałe podczas
orogenezy kaledońskiej.

−

dyskusja: analiza wykonania ćwiczenia przez poszczególne zespoły.

Zakończenie zajęć
1.

Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują podsumowania ćwiczeń:

−

analizują piętrowość budowy Polski,

−

określają prawidłowość zaznaczenia obszarów fałdowych powstałych w orogenezie
kaledońskiej.

2.

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiały im trudności.

3.

Nauczyciel dokonuje podsumowania całego ćwiczenia.

4.

Nauczyciel ocenia aktywność uczniów i dziękuje za zajęcia.

Praca domowa

Uczniowie zbierają informacje na temat obszarów fałdowych powstałych w innych

orogenezach.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, zdobytych
umiejętności oraz trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Stan rozpoznania struktury geologicznej Polski

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Naszkicuj strefę T-T i wyjaśnij skąd pochodzi nazwa.

Rysunek do ćwiczenia 1 [1]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na fragment dotyczący strefy T-T.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych wiadomości dotyczące strefy T-T oraz jej
przebiegu,

2)

odszukać w Internecie wiadomości skąd pochodzi nazwa tej strefy,

3)

naszkicować strefę T-T.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry, ołówek, przybory do rysowania,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dotycząca położenia strefy T-T na terenie
Polski,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do sieci Internet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Ćwiczenie 2

Na mapie, która przedstawia rozmieszczenie surowców energetycznych Polski, nanieś

jednostki tektoniczne i opisz, jakie surowce występują na obszarze określonej jednostki
tektonicznej.

Rysunek do ćwiczenia 2 [10]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na fragment dotyczący jednostek
geologicznych na terenie Polski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych wiadomości dotyczące rozmieszczenia na terenie
Polski jednostek tektonicznych,

2)

odszukać wiadomości o pochodzeniu surowców energetycznych,

3)

naszkicować jednostki tektoniczne,

4)

wymienić występujące surowce dla każdej z jednostek.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

flamastry, ołówek,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dotycząca jednostek tektonicznych na obszarze
Polski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Historia geologiczna Polski

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na przedstawionych poniżej mapach na podstawie zaznaczonych surowców nanieś

okresy powstawania złóż mineralnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych wiadomości dotyczące powstawania surowców
na terenie Polski,

2)

odszukać wiadomości o pochodzeniu surowców mineralnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

flamastry, ołówek,

−

literatura zgodna z punktem

7 poradnika dotycząca okresów powstawania złóż

mineralnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Rysunek do ćwiczenia 1 [13]

Ćwiczenie 2

Na konturze Polski nanieść szkic niecki brzeżnej i monokliny przedsudeckiej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych wiadomości dotyczące położenia jednostek
wymienionych w treści ćwiczenia,

2)

odszukać wiadomości o powstaniu jednostek,

3)

naszkicować jednostki na mapie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

flamastry, ołówek

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dotycząca położenie niecki brzeżnej i monokliny
przedsudeckiej na terenie Polski.

Rysunek do ćwiczenia 2 [1]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3. Piętrowość budowy geologicznej Polski

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na mapie dołączonej do ćwiczenia nazwij zaznaczone obszary.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych wiadomości dotyczące podziału Polski,

2)

odszukać wiadomości o powstaniu i położeniu jednostek,

3)

wpisać odpowiednie nazwy na mapie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

flamastry, ołówek

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dotycząca piętrowości budowy Polski.

Rysunek do ćwiczenia 1 [1]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Ćwiczenie 2

Korzystając z zasobów udostępnionych w Internecie przez Państwowy Instytut

Geologiczny,

naszkicuj

przekroje

poszczególnych

jednostek

tektonicznych

charakterystycznych dla Polski.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych wiadomości dotyczące podziału Polski na
jednostki tektoniczne,

2)

odszukać wiadomości o powstaniu i położeniu jednostek,

3)

zapoznać się z mapami i modelami przestrzennymi w serwisie http://www.pgi.gov.pl,

4)

wykonać szkice przekrojowe.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda projektu,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

flamastry, ołówek,

przybory do rysowania: linijka, cyrkiel,

−

czysta kartka papieru,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dotycząca przekroi poszczególnych jednostek
tektonicznych charakterystycznych dla Polski,

−

komputer z dostępem do sieci Internet.

Ćwiczenie 3

Korzystając z zasobów udostępnionych w Internecie oraz innych środków dydaktycznych

(Poradnik dla ucznia) wymień oraz zaznacz na mapie konturowej Polski obszary fałdowań
powstałych w poszczególnych orogenezach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych lub w Internecie wiadomości dotyczące
obszarów fałdowań powstałych w poszczególnych orogenezach na terenie Polski,

2)

zaznaczyć na mapie konturowej Polski obszary tych fałdowań dla poszczególnych
orogenez.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda projektu,

–

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ś

rodki dydaktyczne::

−

flamastry, ołówek,

−

czysta kartka papieru,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dotycząca obszarów faładowań na terenie
Polski,

−

komputer z dostępem do sieci Internet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„

Określanie budowy

geologicznej Polski”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 8, 9, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 5, 6, 7, 10, 13 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. a, 4. a, 5. b, 6. a, 7. a, 8. a, 9. a, 10. a, 11. a,
12. a, 13. b, 14. a, 15. b, 16. a, 17. a, 18. c, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić złoża użyteczne powstałe
w dewonie

B

P

d

2

Określić pochodzenie granitoidów

B

P

a

3

Określić, z czego składa się kulm
sudecki

B

P

a

4

Scharakteryzować utwory permu

C

PP

d

5

Scharakteryzować strefę kielecką

C

PP

a

6

Scharakteryzować monoklinę
przedsudecką oraz śląsko-krakowską

C

PP

a

7

Scharakteryzować utwory bloku
przedsudeckiego

C

PP

a

8

Określić budowę Tatr

B

P

a

9

Określić skład antyklinorium
pomorskiego

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

10

Scharakteryzować monoklinę
przedsudecką oraz blok sudecki

C

PP

a

11

Określić utwory prekambru w Górach
Ś

więtokrzyskich

B

P

a

12

Określić położenie łupków
kotuszowskich

B

P

a

13

Scharakteryzować podłoża monokliny
ś

ląsko-krakowskiej

C

PP

d

14 Scharakteryzować pochodzenie Tatr

B

P

a

15

Rozpoznać masywy granitowe
platformy wschodnioeuropejskiej

A

P

b

16

Rozpoznać najstarszy element
tektoniczny Sudetów

A

P

a

17

Określić prekambryjskie elementy
Sudetów

B

P

d

18

Scharakteryzować pochodzenie
utworów rowu lubelskiego

C

PP

c

19

Określić występowanie ruchów
laramijskich

B

P

b

20

Określić, kiedy miało miejsce
wypiętrzenie Tatr

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

5.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

6.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.

8.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

9.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję zanim zaczniesz rozwiązywać zadania.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.

5.

Test składa się z 20 zadań, do każdego masz 4 możliwości wyboru, tylko jedna
odpowiedz jest prawidłowa. Na karcie odpowiedzi przy odpowiednim zadaniu postaw X,
w razie pomyłki zaznacz kółeczkiem błędną odpowiedź, następnie zaznacz odpowiedź
prawidłową.

6.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

7.

Pracuj samodzielnie, będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie masz 35 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Na terenie Polski w dewonie powstały

a)

rudy żelaza (Wyżyna Krakowsko - Częstochowska).

b)

złoża węgla kamiennego (Dolnośląskie Węgla Kamiennego).

c)

złoża ropy naftowej i gazu ziemnego (Wielkopolska).

d)

szare wapienie rafowe (okolice Chęcin).

2. Granitoidy Sudetów pochodzą z wieku

a)

prekambryjskiego.

b)

karbońskiego.

c)

jurajskiego.

d)

czwartorzędu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

3. Kulm sudecki tworzą głównie

a)

zlepieńce dolnokarbońskie.

b)

dolomity.

c)

wapienie.

d)

bazalty.

4. Utworami permu na monoklinie śląsko-krakowskiej są

a)

tufy filipowickie.

b)

martwica myślachowicka.

c)

martwica karniowicka.

d)

zlepieńce filipowickie.

5. W skład strefy kieleckiej wchodzi

a)

synklinorium kielecko-miechowskie.

b)

antyklinorium klimontowskie.

c)

niecka miechowska.

d)

niecka kielecka.

6. Monoklina przedsudecka jest oddzielona od śląsko-krakowskiej

a)

podział jest umowny.

b)

niecką miechowską.

c)

obniżeniem nadbużańskim.

d)

niecką brzeżną.

7. Blok przedsudecki to utwory prekambru przykryte przez

a)

warstwy paleogenu i neogenu.

b)

warstwy kredy.

c)

warstwy jury.

d)

warstwy karbonu i dewonu.

8. Tatry budują skały

a)

magmowe wieku alpejskiego.

b)

łupki kotuszowskie.

c)

bazalty prekambryjskie.

d)

skały wulkaniczne permu.

9. W skład antyklinorium pomorskiego wchodzi

a)

antyklina Kamienia Pomorskiego.

b)

niecka Kamienia Pomorskiego.

c)

niecka brzeżna.

d)

antyklina trzebiatowa.

10. Monoklinę przedsudecką od bloku sudeckiego oddziela

a)

dyslokacja dolnej Odry.

b)

wał środkowopolski.

c)

blok górnośląski.

d)

antyklinorium dolnego Sanu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

11. Utworami prekambru w Górach Świętokrzyskich są

a)

łupki kotuszowskie.

b)

zlepieńce dolnokarbonskie.

c)

dolomity.

d)

wapienie.

12. Łupki kotuszowskie leża w obrębie

a)

antyklinorium Łysogór.

b)

antykliny Kamienia Pomorskiego.

c)

niecki trzebiatowej.

d)

niecki brzeżnej.

13. Podłoże monokliny śląsko-krakowskiej stanowią

a)

sfałdowane utwory alpejskie.

b)

poziomo leżące utwory waryscyjskie.

c)

skały proterozoiczne.

d)

poziomo leżące utwory laramijskie.

14. Tatry są górami

a)

fałdowymi wieku alpejskiego.

b)

fałdowymi waryscyjskimi.

c)

waryscyjskiego piętra strukturalnego.

d)

permo-mezozoicznego piętra strukturalnego.

15. Centralne masywy granitowe platformy wschodnioeuropejskiej to

a)

masyw pomorski.

b)

masyw mazowiecki.

c)

masyw dobrzyński.

d)

masyw Karkonoszy.

16. Najstarszym elementem tektonicznym Sudetów jest

a)

kra gnejsowa Gór Sowich.

b)

masyw śulowej.

c)

depresja Świebodzic.

d)

masyw Karkonoszy.

17. Prekambryjskimi elementami Sudetów są

a)

kra gnejsowa Gór Sowich.

b)

metamorfik Gór Świętokrzyskich.

c)

masyw śulowej.

d)

masyw Gór Izerskich.

18. Rów lubelski jest wypełniony głównie utworami należącymi do

a)

kaledońskiego piętra strukturalnego.

b)

waryscyjskiego piętra strukturalnego.

c)

permo-mezozoicznego piętra strukturalnego.

d)

kenozoicznego piętra strukturalnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

19. Ruchy laramijskie miały miejsce w orogenezie

a)

kaledońskiej.

b)

alpejskiej.

c)

hercyńskiej.

d)

prekambryjskiej.

20. Wypiętrzenie Tatr nastąpiło

a)

w orogenezie laramijskiej.

b)

w orogenezie alpejskiej.

c)

w orogenezie waryscyjskiej.

d)

w orogenezie kaledońskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Określanie budowy geologicznej Polski

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Określanie budowy

geologicznej Polski”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 4, 6, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. a, 4. a, 5. a, 6. b, 7. c, 8. c, 9. a, 10. c, 11. a,
12. b, 13. a, 14. a, 15. a, 16. a, 17. a, 18. a, 19. a, 20. a

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić skały wulkaniczne permu na
monoklinie śląsko-krakowskiej

B

P

d

2

Scharakteryzować piętro kaledońskie
w Sudetach

C

PP

b

3

Rozpoznać

utwory

wypełniające

zapadlisko przedkarpackie

B

P

a

4

Scharakteryzować podłoże monokliny
ś

ląsko-krakowskiej

C

PP

a

5

Określić utwory Sudetów

B

P

a

6

Scharakteryzować utwory na
wyniesieniu Łeby

C

PP

b

7

Rozpoznać pierwszą orogenezę
w historii Ziemi

A

P

c

8

Rozpoznać orogenezy od najstarszej do
najmłodszej

B

P

c

9

Określić pochodzenie nazwy
orogenezy alpejskiej

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

10

Określić pochodzenie nazwy
orogenezy kaledońskiej

B

P

c

11

Rozpoznać fazę wstępną orogenezy
alpejskiej

B

P

a

12

Zakwalifikować granitognejsy izerskie
do odpowiedniej grupy

B

P

b

13 Określić czas ruchów laramijskich

B

P

a

14

Określić, kiedy został wydźwignięty
rejon łysogórski

B

P

a

15

Rozpoznać kopaliny karbońskie na
terenie Gór świętokrzyskich

A

P

a

16

Rozpoznać, kiedy przypadła
kulminacja fałdowania alpejskiego

A

P

a

17 Scharakteryzować flisz podhalański

C

PP

a

18

Określić, kiedy miało miejsce
wypiętrzenie Tatr

B

P

a

19 Określić, kiedy powstała sól kamienna

B

P

a

20

Scharakteryzować jednostki piętra
permsko-mezozoicznego

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

5.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

6.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.

8.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

9.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję zanim zaczniesz rozwiązywać zadania.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.

5.

Test składa się z 20 zadań, do każdego masz 4 możliwości wyboru. Tylko jedna
odpowiedz jest prawidłowa Na karcie odpowiedzi przy odpowiednim zadaniu postaw X,
w razie pomyłki zaznacz kółeczkiem błędną odpowiedź, następnie zaznacz odpowiedź
prawidłową.

6.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

7.

Pracuj samodzielnie, będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie masz 35 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Skały wulkaniczne permu na monoklinie śląsko-krakowskiej są reprezentowane przez

a)

bazalty.

b)

melafry.

c)

diabazy, porfiry.

d)

tufy, melafry, diabazy, porfiry.

2. Kaledońskie piętro strukturalne w Sudetach jest najpełniej rozwinięte w

a)

Górach Bardzkich.

b)

Górach Kaczawaskich.

c)

Karkonoszach.

d)

Górach Sowich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

3. Utwory wypełniające zapadlisko przedkarpackie to głównie

a)

iłowce, ewaporaty.

b)

ewaporaty, diabazy.

c)

bazalty, ewaporaty.

d)

diabazy.

4. Podłoże monokliny śląsko-krakowskiej stanowią

a)

sfałdowane utwory waryscyjskie.

b)

łupkowate warstwy zakopiańskie.

c)

prekambryjskie piętro strukturalne.

d)

kaledońskie piętro strukturalne.

5. W Sudetach dominują utwory

a)

prekambryjskie.

b)

kambryjskie.

c)

sylurskie.

d)

dewońskie.

6. Na wyniesieniu Łeby stwierdzono m.in. obecność następujących utworów

a)

prekambru.

b)

starszego paleozoiku, prekambru.

c)

kredy, starszego paleozoiku.

d)

permu.

7. Jedna z pierwszych orogenez odnotowanych w historii geologicznej Ziemi to

a)

orogeneza kaledońska.

b)

orogeneza waryscyjska.

c)

orogeneza saamijska.

d)

orogeneza bajkalska.

8. Orogenezy od najstarszej do najmłodszej przedstawia orogeneza

a)

kaledońska, alpejska, hercyńska, bajkalska.

b)

bajkalska, hercyńska, kaledońska, alpejska.

c)

bajkalska, kaledońska, hercyńska, alpejska.

d)

kaledońska, bajkalska, hercyńska, alpejska.

9. Orogeneza alpejska, swoją nazwę zawdzięcza

a)

Alpidom.

b)

Alpom.

c)

Hercynidom.

d)

Kimerydom.

10. Orogeneza kaledońska, swoją nazwę zawdzięcza

a)

Hercynidom.

b)

Alpidom.

c)

Kaledonoidom.

d)

Karpatom.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

11. Za wstępną fazę orogenezy alpejskiej uznawana jest

a)

faza starokimeryjska, faza młodokimeryjska.

b)

faza młodokimeryjska.

c)

faza libijska, faza młodokimeryjska.

d)

faza austryjska.

12. Granitognejsy izerskie należą do grupy skał

a)

proterozoicznych.

b)

magmowych wieku alpejskiego, skały proterozoiczne.

c)

bazaltytów prekambryjskich.

d)

skał wulkanicznych permu, skały proterozoiczne.

13. Ruchy laramijskie miały miejsce w orogenezie

a)

alpejskiej.

b)

kaledońskiej.

c)

hercyńskiej.

d)

prekambryjskiej.

14. Rejon łysogórski został wydźwignięty

a)

w ordowiku.

b)

w kambrze.

c)

w kredzie.

d)

w triasie.

15. Karbon na terenie Gór Świętokrzyskich reprezentują

a)

mułówce, iłowce

b)

iłowce.

c)

bazalty, mułówce.

d)

granity, iłowce.

16. Kulminacja fałdowania alpejskiego miała miejsce

a)

w kenozoiku.

b)

w mezozoiku.

c)

w paleozoiku.

d)

w prekambrze.

17. Flisz podhalański składa się

a)

z łupkowatych warstwy zakopiańskich.

b)

ze sfałdowanych utworów wryscyjskich.

c)

z prekambryjskiego piętra strukturalnego.

d)

z kaledońskiego piętra strukturalnego.

18. Wypiętrzenie Tatr nastąpiło

a)

we wczesnym miocenie.

b)

w górnym paleogenie.

c)

w środkowym pliocenie.

d)

w środkowej jurze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

19. Sól kamienna powstała w

a)

ś

rodkowym miocenie.

b)

górnym paleogenie.

c)

ś

rodkowym pliocenie.

d)

ś

rodkowej jurze.

20. Głównymi jednostkami tektonicznymi piętra permsko-mezozoicznego są

a)

niecka brzeżna, wał środkowopolski, niecka szczecińsko-łudzko-miechowska,
monokliny śląsko-krakowskie i przedsudecka.

b)

wał środkowopolski, monoklina krakowska i przedsudecka, monoklina kętrzyńska.

c)

monoklina miechowska, wał środkowopolski, monoklina kętrzyńska.

d)

masyw pomorski, wał środkowopolski, wyniesienie mazurskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Określanie budowy geologicznej Polski

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

7.

LITERATURA

1.

Mizerski W.: Geologia Polski dla geografów. PWN., Warszawa 2005

2.

Mizerski W.: Geologia regionalna kontynentów. PWN, Warszawa 2004

3.

Mizerski W.: Kontynenty w ruchu. ISKRY, Warszawa 1986

4.

Mizerski W.: Słownik geologiczny. PWN, Warszawa 2002

5.

Stupnicka E.: Geologia regionalna Polski. Wyd. Geol., Warszawa 1989

6.

Stupnicka E.: Zarys geologii regionalnej świata. Wyd. Geol., Warszawa 1986

7.

Tjeerd H. Van Andel.: Nowe spojrzenie na starą planetę. PWN, Warszawa 2001

8.

www.pgi.gov.pl,

9.

www.geol.agh.edu.pl,

10.

www.geolog.agh.nzs.pl,

11.

www.kaczawskie.pl,

12.

www.karkonosze.ws,

13.

www.geografia.lo4.poznan.pl,

14.

sciaga.onet.pl/12521,61,19428,tabela.html.

Literatura metodyczna
1.

Dretkiewicz-Więch J.: Nauczycielski system oceniania. (ABC nauczyciela szkoły
zawodowej). Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 1999

2.

Figurski J., Ornatowski T.: Praktyczna nauka zawodu. Instytut Technologii Eksploatacji,
Radom 2000

3.

Nowacki T.W.: Zawodoznawstwo. Instytut Technologii Eksploatacji, Radom 2003

4.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 2002