47

Klimberg A i wsp. Konsumpcja alkoholu i innych środków psychoaktywnych wśród studentów ...

Konsumpcja alkoholu i innych środków psychoaktywnych
wśród studentów poszczególnych kierunków uniwersyteckich
studiów medycznych. Cześć III. Przyczyny i okoliczności
konsumpcji napojów alkoholowych oraz ich następstwa

Consumption of alcohol and other psycho-active substances among the students of selected
medical university faculties. Part III. The causes, circumstances and effects of alcohol
consumption

Aneta Klimberg

1/

, Jerzy T. Marcinkowski

1/

, Janusz Przybylski

2/

1/

Zakład Higieny Katedry Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

2/

Studium Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Introduction. The literature survey reveals a significant increase of alcohol
consumption among university students, including the students of medical
sciences. This can be related to the socio-cultural changes in Poland after
the political system transformation initiated in 1989.
Aim. 1. To gain knowledge about the causes and circumstances of alcohol
consumption among students. 2. To gain knowledge about the effects of
excessive alcohol consumption among students.
Material and method. The study covered the students of different faculties
of the Poznań University of Medical Sciences, at the beginning of the
physical education classes in the academic year of 2004/2005. The research
tool was a questionnaire prepared specifically for the study purpose.
Results. The most frequent reasons for the alcohol consumption were:
to raise toasts (60.7%), for company (56.5%), to relax (43.2%), to party
well (38.9%). Many subjects confessed to undesired actions under the
influence of alcohol; the most frequent ones being: cigarette smoking
(30.2), casual sex (6.2%). Very frequent was the acute alcohol poisoning:
hangover (54.4%), unconsciousness (35.6%), memory loss (17.1%).
Conclusion. With the increase of the alcohol addiction risk among the
students of medical sciences it is necessary to reinstate the prevention and
intervention activities in that sphere.

Key words: alcohol, alcohol consumption, risky behaviour, students of
medical sciences

Wprowadzenie. Z przeglądu piśmiennictwa wynika znaczny wzrost
konsumpcji alkoholu wśród studentów, w tym studiujących nauki medyczne,
co można wiązać między innymi ze zmianami socjokulturowymi, jakie
nastąpiły w Polsce po transformacji ustrojowej zapoczątkowanej w 1989 r.
Cel pracy. 1. Poznanie przyczyn i okoliczności konsumpcji napojów
alkoholowych przez studentów. 2. Poznanie konsekwencji związanych
z nadmierną konsumpcją alkoholu przez studentów.
Materiał i metoda. Zbadano studentów poszczególnych kierunków
studiów w Akademii Medycznej w Poznaniu w okresie rozpoczynania zajęć
z wychowania fizycznego w roku akademickim 2004/2005. Narzędziem
badawczym był kwestionariusz ankiety, który został skonstruowany
specjalnie dla potrzeb prowadzonych badań.
Wyniki. Najczęstszymi przyczynami konsumpcji napojów alkoholowych
było: „wznoszenie toastów” (60,7%), „dla towarzystwa” (56,5%), „dla
rozluźnienia” (43,2%), „dla lepszej zabawy” (38,9%). Do popełnienia
niechcianych czynów w stanie nietrzeźwości przyznało się szereg badanych;
najczęściej było to zapalenie papierosa (30,2%), niechciany seks (6,2%).
Ostre zatrucie alkoholem było częste: kac (54,4%), utrata świadomości
(35,6%), niepamięć (17,1%).
Wniosek. Ponieważ narasta ryzyko uzależnienia od alkoholu wśród
studiujących nauki medyczne konieczne jest przywrócenie działań
o charakterze profilaktyczno-interwencyjnym w tym zakresie.

Słowa kluczowe: alkohol, konsumpcja alkoholu, zachowania ryzykowne,
studenci nauk medycznych

Adres do korespondencji / Address for correspondence
Dr n. biol. Aneta Klimberg
Zakład Higieny UM
ul. Rokietnicka 5c, 60-806 Poznań
telefax (0-61) 854-73-90, e-mail: [e-mail]

© Probl Hig Epidemiol 2009, 90(1): 47-54

www.phie.pl

Nadesłano: 20.03.2008
Zakwalifikowano do druku: 28.12.2008

Wprowadzenie i cele pracy

Podkreślasię,żestudencimedycynypowinnibyć

szczególnie świadomi zagrożeń związanych z kon-

sumpcjąnapojówalkoholowych,gdyżwprzyszłości,

jużjakolekarze,winnikształtowaćprawidłoweposta-

wyzdrowotnespołeczeństwa.Tymczasemw2004r.

GerstenkorniSuwałazwróciliuwagęnawzrostspo-

Probl Hig Epidemiol 2009, 90(1): 47-54

48

Probl Hig Epidemiol 2009, 90(1): 47-54

życiaalkoholuwśródstudentów,wtymstudentów

medycyny,cowiązalizezmianamisocjokulturowymi,

jakienastąpiływPolscepotransformacjiustrojowej

zapoczątkowanej1989roku.Wichbadaniuodsetek

osób,uktórychwyniktestuprzesiewowegoAUDIT

1/

wstępniewskazywałnaproblemyalkoholowewyniósł

4,3% i ocenili go jako niepokojący przewidując iż

wprzyszłościzaistniejewieluproblemówmedyczno-

społecznychwśródstudentówmedycyny[1].Podob-

nieniepokojącebyływynikibadaniaMierzeckiego,

Wiśniewskiej,Erberiwsp.,którzyporównywalimodel

picia alkoholu wśród studentów I roku wydziałów

lekarskichPomorskiejAkademiiMedycznejwSzcze-

cinieiUniwersytetuErnst-Moritz-ArndtwGreifswal-

dzie.Ryzykownepiciealkoholustwierdzaliaż46,5%

badanychidoszlidowniosku,żealkoholodgrywał

ważnąrolęwkontaktachmiędzystudentamiIroku

medycynynaobuuczelniach[2].

Śledzącinformacjent.konsumpcjialkoholuiin-

nych środków psychoaktywnych wśród studentów

studiów medycznych zauważa się narastanie tych

zagrożeń.Otoprzykładowewypowiedzistudentów

medycyny na ten temat: „…Tego biegu nie da się

wytrzymaćbezśrodkówrelaksujących,takich,jakpa-

pieroskiczyalkohol…Odstresowaniesięprzypomocy

narkotykówialkoholujestnaporządkudziennym…

Naimpreziestudenckiejbezalkoholuniebyłem…

Chodzićnastudialekkozawianymjestłatwo.Nikt

nieinteresujesięstanemstudenta–najważniejsze,

żebybyłprzygotowanyiobecny…”[3]„…Niemal

połowastudentówupijasięwkażdyweekend…25%

przyznaje,żerazwmiesiącuzpowodukacaopuszcza

zajęcia,a12%niepamięta,gdziebyłoicorobiło,jak

piło…”[4]„…Okazałosię,żeponad15%nadużywa

alkoholuminimumtrzyrazywciągudwóchtygodni.

We wszystkich dużych polskich miastach studenci

wtejkategoriinieprzekroczyliprogu10%.…Opiciu

wakademikachkrążąjużlegendy…najbardziejlubią

piwo(połowaankietowanych)…”[5].

Biorącpowyższepoduwagęprzyjętonastępujące

pytaniabadawcze:

1. Jakiesąprzyczynyiokolicznościkonsumpcjina-

pojówalkoholowychprzezstudentów?

2. Jakiesąszkodliwekonsekwencjezwiązaneznad-

miernąkonsumpcjąalkoholuprzezstudentów?

3. Jacystudencinadużywająalkoholu?

Materiał i metoda

Zbadanostudentówposzczególnychkierunków

studiów w Akademii Medycznej im. Karola Mar-

cinkowskiegowPoznaniuwokresierozpoczynania

zajęćzwychowaniafizycznegowrokuakademickim

2004/2005.Narzędziembadawczymbyłkwestiona-

riuszankiety,któryzostałskonstruowanyspecjalnie

dlapotrzebprowadzonychbadań[6].

Wyniki badań
Przyczyny konsumpcji napojów alkoholowych

Z przeprowadzonych badań wynika, że ogół

studentówpiłonapojealkoholowegłównieznastę-

pującychpowodów:

–„wznoszenietoastów”–60,7%(studenci–50,5%;

studentki–63,9%)

–„dla towarzystwa” – 56,5% (studenci – 56,4%;

studentki–56,6%)

–„dla rozluźnienia” – 43,2% (studenci – 53,6%;

studentki–39,9%)

–„dlalepszejzabawy”–38,9%(studenci–46,9%;

studentki–36,4%)

–„uczczeniezdanejklasówki”–28,9%(studenci

–32,9%;studentki–27,7%)

–„bolubię”–28,5%(studenci–39,8%;studentki

–24,8%).

–„dlazdrowia”–14,4%(studenci–19,9%;student-

ki–12,6%)

–„podobamisięto”–11,7%(studenci–20,4%;

studentki–9,0%).

Kolejnymipowodamisięganiaprzezstudentów

poalkoholbyły:

–„wagary” – 8,6% (studenci – 18,2%; studentki

–5,6%)

–„aby zapomnieć o kłopotach” – 5,5% (studenci

–7,8%;studentki–4,8%)

–„trudna sytuacja rodzinna” – 5,3% (studenci

–4,0%;studentki–5,6%)

–„dla dodania sobie odwagi” – 5,0% (studenci

–4,7%;studentki–5,1%)

–„koledzy piją to i ja też piję” – 3,6% (studenci

–7,1%;studentki–2,5%).

Studentkiczęściejpiłyalkoholprzyokazjiwzno-

szeniatoastów,jakrównieżwskazywały,żedopicia

alkoholu zmuszała ich trudna sytuacja rodzinna;

wpozostałychsytuacjachzdecydowanieczęściejpo

alkoholsięgalistudenci;nieodnotowanoróżnicprzy

„piciudlatowarzystwa”czy„dladodaniasobieodwa-

gi”(tab.I).

Przedstawionelicznepowody/sytuacje,którymi

studiującyzbytczęstosięgającyponapojealkoholowe

staralisiętłumaczyć,wskazujenato,żebyłytona

ogółmałoistotneproblemyżyciowe,którymimogli

się starać tłumaczyć swoje już istniejące problemy

alkoholowe.

1/

AUDIT to krótki ustrukturalizowany wywiad. Zawiera on pytania

dotyczące ostatniej okazji picia, objawów uzależnienia i problemów

alkoholowych. AUDIT został opracowany przez Światową Organizację

Zdrowia; w Polsce propagowany przez Państwową Agencję Rozwiązy-

wania Problemów Alkoholowych w celu rozpoznawania osób pijących

w sposób ryzykowny lub szkodliwy dla ich zdrowia.

49

Klimberg A i wsp. Konsumpcja alkoholu i innych środków psychoaktywnych wśród studentów ...

Niechciane czyny popełnione w stanie

nietrzeźwości

Do popełnienia niechcianych czynów w stanie

nietrzeźwościprzyznałosięszeregbadanych;byłyto

następująceczyny:

–zapaleniepapierosa–30,2%(studenci–29,9%;

studentki–30,4%)

–„niechcianyseks”–6,2%(studenci–13,5%;stu-

dentki–3,9%)

–„pójścienawagary”–3,5%(studenci–6,2%;stu-

dentki–2,6%)

–„zniszczenieczyjejśwłasności”–2,9%(studenci

–7,6%;studentki–1,4%)

–„problemy z policją” – 2,6% (studenci – 6,6%;

studentki–1,4%)

–„zażycie narkotyku” – 2,4% (studenci – 3,3%;

studentki–2,1%).

–„otrzymanie gorszej oceny” – 1,9% (studenci

–3,1%;studentki–1,6%)

–„zawalenie klasówki” – 1,4% (studenci – 1,9%;

studentki–1,3%)

–„pobyt w izbie wytrzeźwień” – 0,2% (studenci

–0,9%;studentki–0,0%).

Po nadużyciu alkoholu 16,3% ogółu badanych

czułopóźniejżaldosiebie(studenci–22,0%;student-

ki–14,4%).Jednaktenżalbyłnaogółkrótkotrwały

i bardzo szybko miała miejsce kolejna konsumpcja

alkoholu.

Należypodkreślić,żeszeregankietowanych,szcze-

gólniemężczyzn,zauważało,żekonsumpcjaalkoholu

przeszkadzaimwnauce(pójścienawagary,otrzymanie

gorszej oceny, „zawalenie sprawdzianu”). Ponieważ

na ogół nie miało miejsca – jak przyznali badani

–zaprzestaniekonsumpcjialkoholu,rokujetobardzo

niekorzystnieodnośnieprzyszłejnaukiipracy.

Ostre zatrucie alkoholem

Badani przyznawali się do odczuwania nastę-

pujących objawów świadczących o ostrym zatruciu

alkoholem(tab.II):

–„kac” – 54,4% (studenci – 66,6%; studentki

–50,5%)

–„niepamięć”–17,1%(studenci–24,6%;studentki

–14,7%)

–„utrataświadomości”–35,6%(studenci–49,3%;

studentki–31,3%).

Tabela I. Wskazywane okoliczności konsumpcji napojów alkoholowych – wg płci
Table I. The circumstances of alcohol consumption – according to gender

Płeć / Gender

Przyczyna / Reason

zdana klasówka

/ passed test

dla rozluźnienia

/ to relax

dla towarzystwa

/ for company

dla zdrowia

/ for health

dla lepszej zabawy

/ to party well

wznoszenie toastów

/ to raise toasts

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

Kobiety

/ Women

367

27,7

528

39,9

749

56,6

167

12,6

482

36,4

846

63,9

Mężczyźni

/ Men

139

32,9

226

53,6

238

56,4

84

19,9

198

46,9

213

50,5

Razem
/ Total

506

28,9

754

43,2

987

56,5

251

14,4

680

38,9

1059

60,7

bo lubię

/ because I like the

taste

aby zapomnieć

o kłopotach

/ to forget troubles

dla odwagi

/ for courage

podoba mi się to

/ It feels nice

trudna sytuacja

rodzinna

/ difficult family

situation

wagary

/ skipping classes

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

Kobiety

/ Women

329

24,8

63

4,8

67

5,1

119

9,0

75

5,6

74

5,6

Mężczyźni

/ Men

168

39,8

33

7,8

20

4,7

86

20,4

17

4,0

77

18,2

Razem
/ Total

497

28,5

96

5,5

87

5,0

205

11,7

92

5,3

151

8,6

źle mi na uczelni

/ I feel stressed at

the University

nie umiem odmówić

/ I can’t say no

chcę być podobny do

rodziców

/ I want to be like my

parents

bo koledzy piją

/ because my friends

drink

dla dodania sobie

dorosłości

/ to feel grown up

inne

/ other

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

Kobiety

/ Women

4

0,3

9

0,7

1

0,1

33

2,5

4

0,3

12

0,9

Mężczyźni

/ Men

8

1,9

19

4,5

1

0,2

30

7,1

3

0,7

5

1,2

Razem
/ Total

12

0,7

28

1,6

2

0,1

63

3,6

7

0,4

17

1,0

50

Probl Hig Epidemiol 2009, 90(1): 47-54

Powyższewynikiwskazująnato,żeczęstomia-

ła miejsce jednorazowo duża konsumpcja alkoholu

zmożliwościąpoważnegoostregozatrucia.Codrugi

studentprzyznałsiędoutratyświadomości,a2/3do

odczuwania„kaca”.Wśródstudentekodsetkitebyły

nieznacznieniższe,aleteżbardzoniepokojące.

NauwagęzasługujedużyodsetekstudentówzFiI

iPiI,którzyprzyznalisiędopobytuwizbiewytrzeź-

wień.Odmiennieodpowiedzielinatopytaniestudenci

zFiII,wśródktórychniezaobserwowanojakiejkolwiek

nieprzyjemnejsytuacjipopiciualkoholuorazstudenci

zAnIiAnII,którzyprzyznalisięjedyniedozapalenia

papierosa.Studenciistotnieczęściejaniżelistudentki

przyznawalisiędoaktówwandalizmu.Wśródstuden-

tekjedynieustudentekzFiIIodnotowanowszystkie

wskazanianieprzyjemnychsytuacjiitakżewnajwyż-

szychodsetkach.

Wśródstudentekzposzczególnychwydziałów/

kierunkówstudiówilatodnotowaneróżnicewczę-

stościwystępowaniaostrychzatrućalkoholembyły

istotne statystycznie. Prawie w każdym przypadku

zdecydowanieprzeważaływskazania„kaca”;zawsze

najmniejbyłowskazań„niepamięci”.Podobniesytu-

acjaprzedstawiałasięiwśródstudentów,zwyjątkiem

AnIiPiI,gdzienieodnotowanożadnegowskazania

„niepamięci”orazstudentówzAnII,gdzieodsetki

wskazań„niepamięci”i„utratyświadomości”były

jednakowe.

Studenciistudentkiprawiewszystkichwydzia-

łów/kierunków i lat przyznali, że ich nadmierną

konsumpcjęalkoholumożnapowiązaćzproblemami

wnauce;wyjątkamibyłystudentkiSIIistudenciAnI,

FiII,PoIiPiI–wśródktórychniebyłożadnegotakie-

gowskazania.Doproblemówwnaucepokonsumpcji

alkoholunajczęściejprzyznawałysięstudentkizZdI

(ok.4%);podobnieodpowiadalistudencizLIiLII.

NależyzwrócićuwagęnastudentówzAnII,gdzieco

czwartywskazywałnaotrzymywaniegorszejoceny,

którewiązałzpiciemalkoholu.

Jak już wspomniano powyżej nadmierna kon-

sumpcja alkoholu u wielu badanych kończyła się

odczuwaniem różnych dolegliwości świadczących

oostrymzatruciu;doutratyświadomości(tab.III)

przyznał się co drugi student (49,3%) i co trzecia

studentka(31,3%).

Wśródstudenteknajniższeodsetkiwskazańutra-

tyświadomościponadmiernejkonsumpcjialkoholu

byłynaFaI,FiIiPoI,natomiastnajwyższynaFiII;

wśródstudentównajniższenaAnIiZdII,anajwyż-

szenaSIIiPiI.Teróżniceniebyłyjednakistotne

statystycznie.

Wśród tych badanych, którzy przyznali się

do utraty świadomości, w prawie 2/3 przypadków

(63,4%) była to utrata świadomości jednorazowa

lubconajwyżej2-krotna.Istotnieczęściejdo1-krot-

nej utraty świadomości przyznawały się studentki

Tabela II. Niepożądane skutki konsumpcji napojów alkoholowych w doświadczeniach własnych wskazanych przez ankietowanych – wg płci
Table II. Undesired effects of alcohol consumption in personal experience of the subjects – according to gender

Płeć / Gende

Niepożądane skutki konsumpcji napojów alkoholowych / Undesired effects of alcohol consumption

zapalenie papie-

rosa

/ smoking a ciga-

rette

niechciany seks

/ unwanted sex

problemy z policją

/ problems with

Police

zażycie narko-

tyku

/ drug intake

pobyt w izbie wy-

trzeźwień

/ overnight stay in

a sobering chamber

zniszczenie czyjejś

własności

/ destruction of

property

późniejszy żal do

siebie

/ feeling of

shame and guilt

afterwards

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

Kobiety

/ Women

402

30,4

51

3,9

18

1,4

28

2,1

0

0,0

19

1,4

191

14,4

Mężczyźni

/ Men

126

29,9

57

13,5

28

6,6

14

3,3

4

0,9

32

7,6

93

22,0

Razem / Total

528

30,2

108

6,2

46

2,6

42

2,4

4

0,2

51

2,9

284

16,3

kac

/ hangover

niepamięć

/ loss of memory

utrata świadomości

/ loss of conscio-

usness

otrzymanie

gorszej oceny

/ receiving

a poor grade

pójście na wagary

/ skipping classes

„zawalenie” spraw-

dzianu

/ failing a test

inne

/ other

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

Kobiety

/ Women

669

50,5

195

14,7

414

31,3

21

1,6

35

2,6

17

1,3

2

0,2

Mężczyźni

/ Men

281

66,6

104

24,6

208

49,3

13

3,1

26

6,2

8

1,9

5

1,2

Razem / Total

950

54,4

299

17,1

622

35,6

34

1,9

61

3,5

25

1,4

7

0,4

Tabela III. Utrata świadomości wskutek nadmiernej konsumpcji alkoholu
– wg płci
Table III. Loss of consciousness due to excessive alcohol consumption – accor-
ding to gender

Utrata świadomości

/ Loss of consciousness

TAK / YES

NIE / NO

Ogółem / Total

n

%

n

%

n

%

Kobiety / Women

414

31,3

910

68,7

1324

100,0

Mężczyźni / Men

208

49,3

214

50,7

422

100,0

Razem / Total

622

35,6 1124 64,4

1746

100,0

51

Klimberg A i wsp. Konsumpcja alkoholu i innych środków psychoaktywnych wśród studentów ...

(42,3%)aniżelistudenci(26,9%).Coczwartejstu-

dentce(25,4%)icoczwartemustudentowi(27,9%)

utrataświadomościprzydarzyłasię2-krotnie.Niestety,

codziesiątejzbadanychosóbtakieutratyświadomo-

ściprzytrafiałysięznacznieczęściej;istotnieczęściej

studentom(21,6%)aniżelistudentkom(4,8%).Do-

wodzito,żecopiątystudentpiłalkoholjednorazowo

wtakdużychilościach,żedoprowadzałsiędoostrego

zatruciaażdoutratyświadomości(tab.IV).

JedyniewśródstudentekzAnIInieodnotowano

przypadkówwięcejniż3utratprzytomnościwwywia-

dzieponadmiernejkonsumpcjialkoholu;wpozosta-

łychgrupachzdarzałosiętak,żebyłook.20%wskazań

naczęsteutratyprzytomności,np.LIIczyZdII.

Znacznie gorzej przedstawiała się sytuacja

ustudentów, gdzie prawie we wszystkich grupach

Tabela IV. Liczba utrat świadomości w wywiadzie wskutek nadmiernej konsumpcji alkoholu – wg płci
Table IV. Number of unconsciousness episodes in the questionnaire due to excessive alcohol consumption – according to gender

Płeć / Gende

Liczba utrat świadomości w wywiadzie / Number of unconsciousness episodes in questionnaire

1 raz

/ once

2 razy

/ twice

3 razy

/ 3 times

4 razy

/ 4 times

5 razy

/ 5 times

więcej niż 5 razy

/ more than 5 times

Ogółem

/ Total

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

Kobiety / Women

175

42,3

105

25,4

70

16,9

19

4,6

25

6,0

20

4,8

414

100,0

Mężczyźni / Men

56

26,9

58

27,9

18

8,7

11

5,3

20

9,6

45

21,6

208

100,0

Razem / Total

231

37,1

163

26,3

88

14,1

30

4,8

45

7,2

65

10,5

622

100,0

odnotowanoponad20%wskazańwielokrotnychutrat

świadomości–pozastudentamizAnI(tylko1razowe

utratyświadomości).WśródstudentówzPiI–wszyst-

kiewskazaniabyłyna5iwięcejutratświadomości.

Istotnieczęściejstudentkipijąalkoholprzyoka-

zjiwznoszeniatoastów,jakrównieżwskazują,żedo

piciaalkoholuzmuszaichtrudnasytuacjarodzinna;

wpozostałychsytuacjachzdecydowanieczęściejpo

alkoholsięgająstudenci;nieodnotowanonatomiast

różnicprzy„piciudlatowarzystwa”czy„dladodania

sobieodwagi”(tab.V).

Analizaprzedstawionychpowyżejbardzowielu

powodówisytuacji,wktórychstudencizbytczęsto

sięgająponapojealkoholowe,wskazujenamałoistotne

problemyżyciowe,którymistarająsiętowytłumaczyć;

najprawdopodobniej w części przypadków jest to

Tabela V. Podawane okoliczności konsumpcji napojów alkoholowych – wg płci
Table V. The circumstances of alcohol consumption – according to gender

Płeć / Gende

Okoliczności konsumpcji / The circumstances of alcohol consumption

zdana klasówka

/ passed test

dla rozluźnienia

/ to relax

dla towarzystwa

/ for company

dla zdrowia

/ for health

dla lepszej zabawy

/ to party well

wznoszenie toastów

/ raising toasts

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

Kobiety

/ Women

367

27,7

528

39,9

749

56,6

167

12,6

482

36,4

846

63,9

Mężczyźni

/ Men

139

32,9

226

53,6

238

56,4

84

19,9

198

46,9

213

50,5

Razem / Total

506

28,9

754

43,2

987

56,5

251

14,4

680

38,9

1059

60,7

bo lubię

/ I like the taste

aby zapomnieć o kłopotach

/ to forget problems

dla odwagi

/ for courage

podoba mi się to

/ it feels nice

trudna sytuacja rodzinna

/ difficult family situation

wagary

/ skipping classes

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

Kobiety

/ Women

329

24,8

63

4,8

67

5,1

119

9,0

75

5,6

74

5,6

Mężczyźni

/ Men

168

39,8

33

7,8

20

4,7

86

20,4

17

4,0

77

18,2

Razem / Total

497

28,5

96

5,5

87

5,0

205

11,7

92

5,3

151

8,6

źle mi na uczelni

/ I feel stressed at the

University

nie umiem odmówić

/ I can’t say no

chcę być podobny

do rodziców

/ I want to be like

my parents

bo koledzy piją

/ because my

friends drink

dla dodania sobie

dorosłości

/ to feel grown up

inne

/ other

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

Kobiety

/ Women

4

0,3

9

0,7

1

0,1

33

2,5

4

0,3

12

0,9

Mężczyźni

/ Men

8

1,9

19

4,5

1

0,2

30

7,1

3

0,7

5

1,2

Razem / Total

12

0,7

28

1,6

2

0,1

63

3,6

7

0,4

17

1,0

52

Probl Hig Epidemiol 2009, 90(1): 47-54

tłumaczenietypowedlaosóbmającychjużproblemy

alkoholowe.

Wznoszenie toastów napojem alkoholowym

zokazjiuroczystościrodzinnych,czyszczególnych

okazjiwpracy,naróżnegorodzajuzebraniach,jest

głębokozakorzenionewkulturze.Dlategonatęoko-

licznośćnależyspojrzećzupełnieodmiennie,niżna

pozostałe,którezostałyprzedstawionewtabeliV.

Niepożądane następstwa konsumpcji napojów

alkoholowych

Wiadomo,żestanienietrzeźwymłatwiejdocho-

dzi do popełnienia przestępstwa, różnego rodzaju

występków,niepożądanychzachowań,którychpotem

powytrzeźwieniusiężałuje.Przeprowadzonebadania

topotwierdzają.Wynikaznich,żestudenciczęsto

przyznająsiędopopełnieniawielurozmaitychczy-

nówpospożyciunapojówalkoholowych,którychnie

zrobilibyniebędącpodwpływemalkoholu.Wśród

takichsytuacjiogółstudentówwymieniał:

–„zapaleniepapierosa”–30,2%(studenci–29,9%;

studentki–30,4%)

–„niechcianyseks”–6,2%(studenci–13,5%;stu-

dentki–3,9%)

–„pójścienawagary”–3,5%(studenci–6,2%;stu-

dentki–2,6%)

–„zniszczenieczyjejśwłasności”–2,9%(studenci

–7,6%;studentki–1,4%)

–„problemy z policją” – 2,6% (studenci – 6,6%;

studentki–1,4%)

–„zażycie narkotyku” – 2,4% (studenci – 3,3%;

studentki–2,1%).

–„otrzymanie gorszej oceny” – 1,9% (studenci

–3,1%;studentki–1,6%)

–„zawalenie klasówki” – 1,4% (studenci – 1,9%;

studentki–1,3%)

–„pobyt w izbie wytrzeźwień” – 0,2% (studenci

–0,9%;studentki–0,0%).

Sporyodsetekogółustudentów(16,3%)zauwa-

żał,żepokonsumpcjialkoholuczujepóźniejżaldo

siebie(studenci–22,0%;studentki–14,4%).Jednak,

jakwskazująwynikininiejszychbadań,tenżalbył

bardzokrótkotrwałyistudencibardzoszybkokon-

sumowalialkoholporazkolejny.

Ponadtonależyzauważyć,żejużnawstępnymeta-

piestudiówwzględniedużyodsetekankietowanych,

szczególniemężczyzn,zauważał,żekonsumpcjaalko-

holubardzoprzeszkadzawnauce(pójścienawagary,

otrzymaniegorszejoceny,„zawaleniesprawdzianu”).

Jednak pomimo takich negatywnych doświadczeń

nadal konsumował alkohol. Najprawdopodobniej

częstotliwość występowania takich negatywnych

sytuacjibędziesięwtrakciedalszejnaukinasilała.

Ich utrwalanie się może skutkować niekorzystnie

takżewprzyszłejpracyzawodowej,np.sprzyjaćwy-

stępowaniunieprawidłowychrelacjipacjent-lekarz,

popełnianiuniezamierzonychbłędówlekarskich.

Wśródinnychnegatywnychskutkównadmiernej

konsumpcjinapojówalkoholowych,boświadczących

ewidentnieoostrymzatruciu,studenciwymieniali

także:

–„kaca” – 54,4% (studenci – 66,6%; studentki

–50,5%)

–„niepamięć”–17,1%(studenci–24,6%;studentki

–14,7%)

–„utratęświadomości”–35,6%(studenci–49,3%;

studentki–31,3%).

Powyższe wyniki wskazują, że ogół studentów,

aistotnieczęściejmężczyźni,jużwtakmłodymwieku

„nieumiejętnie”i„nieprzemyślanie”pijealkoholtj.

konsumujejednorazowodużeobjętościnapojówal-

koholowychbezrozważenia,żemożetodoprowadzić

dopoważnego,ostregozatrucia.Codrugiankietowany

studentprzyznałsiędoutratyświadomościponad-

miernejkonsumpcjialkoholu,a2/3dopóźniejszego

odczuwaniaobjawówtzw.„kaca”.Wśródstudentek

odsetkitesąnieznacznieniższe,leczteżbardzonie-

pokojące.

NauwagęzasługujedużyodsetekstudentówzFi

IiPiI,którzyprzyznalisiędopobytuwizbiewytrzeź-

wień.Odmiennieodpowiedzielinatopytaniestudenci

zFi II, wśród odpowiedzi których nie było żadnej

opisującejjakąkolwieknieprzyjemnąsytuacjępopiciu

alkoholuorazstudencizAnIiAnII,którzyprzyznalisię

jedyniedozapaleniapapierosa.Studenciistotnieczęściej

aniżelistudentkiprzyznawalisiędoaktówwandalizmu.

Wodniesieniudostudentek–jedynieustudentekzFiII

odnotowanowskazaniawszystkichwspomnianychwyżej

„nieprzyjemnych” sytuacji po nadużyciu alkoholu i,

niestety,takżewnajwyższychodsetkach.

Porównującodpowiedzistudentekzposzczegól-

nychwydziałów(kierunków)ilatstudiówodnotowa-

noróżnicewczęstościwystępowaniaostrychzatruć

alkoholem,którebyłyistotnestatystycznie.Wodnie-

sieniudoprawiekażdegozwydziałów(kierunków)

i lat studiów zdecydowanie przeważały wskazania

„kaca”,azakażdymrazemnajmniejbyłowskazań

na„niepamięć”.Podobnieprzedstawiałasięsytuacja

wśródstudentów,zwyjątkiemAnIiPiI,gdzienie

odnotowanożadnegowskazania„niepamięci”oraz

studentówzAnII,gdzieodsetkiwskazań„niepamię-

ci”i„utratyświadomości”byłyjednakowe.

Studenciistudentkiprawiewszystkichwydziałów

(kierunków)ilatstudiówzauważali,żeichnadmier-

nakonsumpcjaalkoholumożepowodowaćproblemy

wnauceinauczelni.Jednakżeodpowiedzizposzcze-

gólnychwydziałów(kierunków)ilatstudiówróżniły

sięistotnie.WśródstudentekjedyniewSIIniebyło

53

Klimberg A i wsp. Konsumpcja alkoholu i innych środków psychoaktywnych wśród studentów ...

żadnegotakiegowskazania,natomiastwśródstuden-

tówtakichwskazańbyłowięcejna:AnI,FiII,PoIiPi

I.Spośródstudentekdoproblemówwnaucepopiciu

alkoholunajczęściejprzyznawałysięstudentkizZdI,

gdziewskazanianawszystkieodpowiedziwynosiłyok.

4%;podobnieodpowiadalistudencizLIiLII.Należy

zwrócićuwagęnastudentówzAnII,gdzie,coczwarty

wskazywałnaotrzymaniegorszejoceny,cowiązałz

następstwamipiciaalkoholu.

Jak już wspomniano konsumpcja alkoholu dla

wielustudentówkończyłasięodczuwaniemróżnych

dolegliwościświadczącychoostrymzatruciu,wśród

którychnierzadkabyłautrataświadomości.Niepo-

koić musi fakt, iż do utraty świadomości (tab. VI)

wskuteknadmiernejkonsumpcjialkoholuprzyznali

sięażcodrugistudent(49,3%)icotrzeciastudentka

(31,3%).

Wśródstudentekodnotowanonajniższeodset-

kiwskazańutratyświadomościpo„nieumiejętnej”

konsumpcji alkoholu na wydziałach (kierunkach)

FaI,FiIiPoI,natomiastnajwyższynaFiII;wśród

studentównajniższenaAnIiZdII,anajwyższena

SIIiPiI.Odnotowaneróżnicewobuprzypadkach

niebyłyistotnestatystycznie.

Wśród ogółu ankietowanych, którzy przyznali

siędoutratyświadomości,wprawie2/3przypadków

(63,4%)byłatoutrataświadomościjednorazowalub

2-krotna.Istotnieczęściejdo1-krotnejutratyświa-

domościprzyznawałysięstudentki(42,3%)aniżeli

studenci (26,9%). Zarówno co czwartej studentce

(25,4%), jak i co czwartemu studentowi (27,9%)

utrataświadomościprzydarzyłasię2-krotnie.Niestety

należy także nadmienić, iż co 10 ankietowa-nemu

takie utraty świadomości przytrafiają się znacznie

częściej;istotnieczęściejstudentom(21,6%)aniżeli

studentkom(4,8%).Wskazujeto,żecopiątyankie-

towanystudentpiłalkoholjednorazowowtakdużych

ilościach,żedoprowadziłsiędoostregozatruciaażdo

utratyświadomości(tab.VI).

Jedynie wśród studentek z An II zdarzały się

utratyprzytomnościponadmiernejkonsumpcjial-

koholuwliczbienieprzekraczającej3;wpozostałych

grupachzdarzałysięitakieprzypadki,gdzieok.20%

wskazywałonadośćczęsteutratyprzytomności,np.

LIIczyZdII.Zupełnieodmiennieprzedstawiałasię

sytuacja u studentów, gdzie prawie we wszystkich

grupach odnotowano ponad 20% wskazań dużej

liczbyutratświadomości.Przeciwstawneodpowiedzi

zaobserwowanoustudentówzAnI(tylko1razowe

utratyświadomości)iPiI–wszystkieodpowiedzi5

iwięcejutratświadomości.

Dyskusja

Stwierdzonopowszechnośćpiciaalkoholu,głów-

niepiwa,wśródstudiującychnaukimedyczne,przy

tymznacznyodsetekpijealkoholwsposóbmogący

powodowaćszkodyzdrowotne.Świadczyotymczę-

stotliwośćpiciaalkoholu,aprzedewszystkiminten-

Tabela VI. Utrata świadomości wskutek konsumpcji nadmiernych ilości napojów alkoholowych – wg wydziałów (kierunków) studiów i płci
Table VI. Loss of consciousness due to excessive alcohol consumption – according to faculties and gender

Utrata świadomości

/ Loss of consciousness

Kobiety / Women

Mężczyźni / Men

TAK / YES

NIE / NO

Ogółem / Total

TAK / YES

NIE / NO

Ogółem / Total

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

L I

41

29,1

100

70,9

141

100,0

31

40,8

45

59,2

76

100,0

L II

38

28,8

94

71,2

132

100,0

43

55,8

34

44,2

77

100,0

L III

50

35,7

90

64,3

140

100,0

34

45,3

41

54,7

75

100,0

S I

24

35,3

44

64,7

68

100,0

12

44,4

15

55,6

27

100,0

S II

19

30,6

43

69,4

62

100,0

20

71,4

8

28,6

28

100,0

S III

19

34,5

36

65,5

55

100,0

11

57,9

8

42,1

19

100,0

An I

13

28,9

32

71,1

45

100,0

1

33,3

2

66,7

3

100,0

An II

13

32,5

27

67,5

40

100,0

2

50,0

2

50,0

4

100,0

Fa I

23

22,8

78

77,2

101

100,0

23

47,9

25

52,1

48

100,0

Fi I

20

25,0

60

75,0

80

100,0

9

45,0

11

55,0

20

100,0

Fi II

20

42,6

27

57,4

47

100,0

3

60,0

2

40,0

5

100,0

Po I

31

25,0

93

75,0

124

100,0

3

50,0

3

50,0

6

100,0

Pi I

45

34,4

86

65,6

131

100,0

2

66,7

1

33,7

3

100,0

Zd I

31

37,3

52

62,7

83

100,0

11

55,0

9

45,0

20

100,0

Zd II

27

36,0

48

64,0

75

100,0

3

27,3

8

72,7

11

100,0

Razem / Total

414

31,3

910

68,7

1324

100,0

208

49,3

214

50,7

422

100,0

Fi = 15,72; p = 0,8227 → NS

Fi = 14,14; p = 0,6182 → NS

Razem / Total

622

35,6

1124

64,4

1746

100,0

Fi = 192,6; p = 0,0000 → ZS

54

Probl Hig Epidemiol 2009, 90(1): 47-54

1. GerstenkornA,SuwałaM.Piciealkoholuprzezstudentów

medycyny.ZdrPubl2004;114(1):59-62.

2. MierzeckiA,WiśniewskaM,ErberHiwsp.Porównanie

modelupiciaalkoholuprzyjętegoprzezstudentówIroku

medycyny w Szczecinie i Greifswaldzie. Zdr Publ 2006;

116(4):568-571.

3. Albecki T. Studenci: używki to konieczność? http://

www.wiadomosci24.pl/artykul/studenci_uzywki_to_

koniecznosc_20848.html

4. ***Grozi nam zalew młodych magistrów – alkoholików:

http://www.wiadomosci24.pl/artykul/grozi_nam_zalew_

mlodych_magistrow_alkoholikow_29497.html

Piśmiennictwo / References

5. ***Śląscystudenciprzodująwpiciualkoholu.http://serwisy.

gazeta.pl/edukacja/1,52282,2465499.html

6. Klimberg A, Marcinkowski JT, Przybylski J. Konsumpcja

alkoholu i innych środków psychoaktywnych wśród

studentów poszczególnych kierunków uniwersyteckich

studiówmedycznych.CześćI.Inicjacjaalkoholowa.Probl

HigEpidemiol2008;89(3):427-436.

7. ***PARPA: Projekt profilaktyczny dla studentów I roku

medycynywWarszawie.http://www.parpa.pl/download/

Profile_spozycia_Polska_Europa.pdf

sywnośćażdowystępowaniastanówupojeniaanawet

utrat przytomności. Nierzadkie były zachowania

ryzykowne pod wpływem alkoholu częstsze wśród

mężczyzn.Wynikibadańwłasnych–wporównaniu

zwynikamiGerstenkornaiSuwałyz2004r.[1]oraz

Mierzeckiego,Wiśniewskiej,Erberiwsp.z2006r.

[2]–wskazująnanasilaniesięalkoholizowaniasię

studiującychnaukimedyczne.Uznaczącejczęścistu-

diującychistniejeryzykouzależnieniaodalkoholu.

Zapewne szeregu badanym studia stworzyły

więcejmożliwościiokazjidoeksperymentowaniazal-

koholem–szczególniedlategoiżnauczelniznalazło

towarzystwodopicia,główniepiwa.

Najczęstszymi powodami sięgania po alkohol

byłowznoszenietoastów,piciedlatowarzystwaidla

przyjemności,uczczeniajakichśsukcesów,np.zda-

niaegzaminów,dlarozluźnienia,poprawyhumoru.

Niewielka część studiujących przyznawała się do

konsumpcjialkoholuwceluupiciasięizapomnienia

oswoichproblemach.Alkoholjestczęstoniezbędny

dlapoprawynastrojunaimprezach,którewydająsię

byćnudnymilubnieudanyminatrzeźwo.Takwięc

alkohol odgrywa ważną rolę w kontaktach między

studiującyminaukimedyczne.

Już od 1996 r. w ramach przedsięwzięć profi-

laktycznych realizowano w Akademii Medycznej

wWarszawiewśródrozpoczynającychpierwszyrok

studiów program, którego celem było wspieranie

postawabstynenckichiprzygotowaniegrupyliderów

dopodejmowaniadziałańocharakterzeprofilaktycz-

no-interwencyjnymwśrodowiskurówieśników[7].

Jednakpóźniejprzedsięwzięciaprofilaktycznetego

rodzajumalałyiobecniespotykasięopiniewrodzaju:

„…Uczelniezarównopaństwowejakiprywatnenie

prowadząoficjalnychstatystyknatematuzależnień

studentów.Niemacotakżeszukaćjakiśspecjalnych

programów, które pomagałyby studentom w walce

znałogiem…”[3].

Wświetlebadańwłasnychnależynietylkopo-

wrócićdoprogramówtegorodzaju,alejeszczebardziej

jenasilić,gdyżstudiującynaukimedycznestanowią

szczególnągrupęzewzględunaspecyfikęwykony-

wanegopostudiachzawodu;powinniodznaczaćsię

pozytywną,wręczmodelowąpostawą.

Wniosek

Ponieważnarastaryzykouzależnieniaodalkoholu

wśródstudiującychnaukimedycznekoniecznejest

przywróceniedziałańocharakterzeprofilaktyczno-

interwencyjnymwtymzakresie.