Scenariusz do indywidualnego wywiadu pogłębionego (IDI) z

kluczowymi przedstawicielami

organizacji pozarządowych,

fundacji i stowarzyszeń aktywnie zajmujących się

rehabilitacj

ą społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych

Narzędzie przygotowane w ramach projektu

„

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych – perspektywy wzrostu”

Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych

Warszawa 2013

Skróty używane w tekście:

ON:

osoba niepełnosprawna

OPS:

Ośrodek Pomocy Społecznej

PUP:

Powiatowy Urząd Pracy

ZAZ:

Zakład Aktywności Zawodowej

ZPCh:

Zakład Pracy Chronionej

[ W

Ł Ą C Z Y Ć N A G R Y W A N I E

]

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

Cele i zakres

działalności
organizacji

Jakimi działaniami zajmuje się Państwa organizacja?

Czy państwa organizacja prowadzi działalność

gospodarczą?

J

eśli tak: Jakiego rodzaju jest to działalność

(branża)?

Współpraca z
pracodawcami z
otwartego rynku
pracy

Czy współpracują Państwo z firmami z otwartego
rynku pracy w zakresie zatrudniania osób

niepełnosprawnych?

Jeśli nie, to:

Dlaczego?
Czy chcieliby Państwo takiej współpracy?
Na czym powinna polegać współpraca firm z
otwartego rynku pracy z organizacjami,

stowarzyszeniami, fundacjami działającymi na
rzecz ON?
Jeśli tak, to:

N

a czym ta współpraca polega?

Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy?

Jeśli tak, to: Dlaczego?
Jeśli nie, to:

Dlaczego?
Jakie zmiany powinny nastąpić w

ramach współpracy firm z otwartego
rynku pracy z organizacjami,
stowarzyszeniami, fundacjami

działającymi na rzecz ON?

Współpraca z
firmami
interesuje nas

wyłącznie w

kontekście
aktywizacji
zawodowej ON a
nie np.
fundowania

paczek na święta
czy
sponsorowania
imprez..

2

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

Współpraca z
pracodawcami z
chronionego
rynku pracy -
ZPCh

Czy współpracują Państwo z Zakładami Pracy
Chronionej w zakresie zatrudniania osób

niepełnosprawnych?

Jeśli nie, to:

Dlaczego?

Czy chcieliby takiej

współpracy?

Na czym powinna polegać?
Jeśli tak, to:
Na czym ta współpraca polega?
Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy?

Jeśli tak, to Dlaczego?
Jeśli nie, to:

Dlaczego?
Jakie zmiany powinny nastąpić w

ramach współpracy Zakładów Pracy
Chronionej z organizacjami,
stowarzyszeniami, fundacjami

działającymi na rzecz ON?

Współpraca z
ZPCh interesuje
nas

wyłącznie w

kontekście
aktywizacji
zawodowej ON.

Współpraca z
pracodawcami z
chronionego
rynku pracy -
ZAZ

Czy współpracują Państwo z Zakładami Aktywności
Zawodowej w zakresie zatrudniania osób

niepełnosprawnych?

Jeśli nie, to:

Dlaczego?
Czy chcieliby takiej współpracy?
Na czym powinna polegać?
Jeśli tak, to:
Na czym ta współpraca polega?
Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy?

Jeśli tak, to Dlaczego?

Je

śli nie, to:

Dlaczego?
Jakie zmiany powinny nastąpić w

ramach współpracy Zakładów
Aktywizacji Zawodowej z
organizacjami, stowarzyszeniami,

fundacjami działającymi na rzecz ON?

Współpraca z
ZAZ interesuje
nas

wyłącznie w

kontekście
aktywizacji
zawodowej ON.

3

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

Działalność w
zakresie
aktywizacji
zawodowej osób

niepełnosprawnyc
h – poszukiwanie
pracy dla ON

Czy pomagają Państwo osobom niepełnosprawnym w
poszukiwaniu pracy?

Jeśli tak, to: Jakim kategoriom osób

niepełnosprawnych Państwo pomagają (rodzaj

i stopień niepełnosprawności)?
Jeśli nie, to: Dlaczego?

Dopytać

szczegółowo o
ON, którym
pomagano..

Czy zdarza się Państwu wyszukiwać oferty pracy i

proponować pracodawcom poszukującym

pracowników zatrudnienie osoby niepełnosprawnej?

Jeśli nie, to: Dlaczego?
Jeśli tak, to:
Kiedy, w jakiej sytuacji zdarzyło się Państwu

proponować pracodawcom zatrudnienie ON?
Czy pracodawcy są takimi kandydatami
zainteresowani?

Jeśli pracodawcy nie są zainteresowani,
to: Dlaczego?

Czy zdarza się Państwu informować pracodawcę o
mo

żliwościach uzyskania dofinansowań i refundacji z

tytułu zatrudnienia osób niepełnosprawnych?

Jeśli nie, to: Dlaczego?
Jeśli tak, to:

- Komu?

- Dlaczego?

-

W jakich okolicznościach?

Pytania dla NGO,
które w
jakikolwiek

sposób pomagają
ON w
poszukiwaniu
pracy lub

kontaktują się z
pracodawcami

Działalność w
zakresie
aktywizacji
zawodowej osób

niepełnosprawnyc
h – szkolenia
zawodowe

Czy Państwa organizacja zajmuje się organizowaniem

szkoleń zawodowych dla osób niepełnosprawnych?

Jeśli nie, to Dlaczego?
Jeśli tak, to Jakich kierunków i form

kształcenia dotyczyły?

Czy Państwa organizacja zajmuje się wyszukiwaniem

szkoleń zawodowych dla osób niepełnosprawnych?

Jeśli nie, to Dlaczego?
Jeśli tak, to Jakich kierunków i form

kształcenia dotyczyły?

4

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

Komu

proponowaliście Państwo udział w szkoleniach

zawodowych?

-

stopień i charakter niepełnosprawności,

-

poziom wykształcenia,

- posiadane kwalifikacje zawodowe

Czy osoby niepełnosprawne zakończyły te szkolenia?

Jeśli nie, to:

Dlaczego?
Kim były osoby, które nie ukończyły szkoleń?
Jeśli tak, to: Czy osoby te znalazły dzięki tym

szkoleniom pracę?

Jeśli nie, to: Dlaczego?

Pytamy jeśli
organizacja

wyszukiwała lub
sama

organizowała
szkolenia
zawodowe dla
ON.
Dopytać

szczegółowo o
ON, którym
proponowano
szkolenia oraz

tych którzy wzięli

w nich udział.

Czy uwzględniane były podczas organizacji tych

szkoleń potrzeby osób niepełnosprawnych wynikające
z uszkodzenia organizmu?

Np. specyficzne

materiały
szkoleniowe (np.
niewidomi),
lokalizacja

umożliwiająca
dotarcie (np. na
wózku) itp.

Współpraca z

ośrodkami
pomocy

społecznej

Czy współpracują Państwo z ośrodkami pomocy

społecznej w zakresie zatrudniania osób

niepełnosprawnych?

Jeśli nie, to:

Dlaczego?
Czy chcieliby takiej współpracy?
Na czym powinna polegać?
Jeśli tak, to:

N

a czym ta współpraca polega?

Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy?

Jeśli tak, to: Dlaczego?
Jeśli nie, to:

Dlaczego?
Jakie zmiany powinny nastąpić w

ramach współpracy z OPS na rzecz
ON?

Współpraca z
OPS interesuje
nas

wyłącznie w

kontekście
aktywizacji
zawodowej ON.

Formy

współpracy – z
naciskiem na inne
formy, poza
pracami

społecznie

użytecznymi.

5

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

Współpraca z
powiatowymi

urzędami pracy

Czy współpracują Państwo z PUP w zakresie

zatrudniania osób niepełnosprawnych?

Jeśli nie, to:

Dlaczego?
Czy chcieliby takiej współpracy?
Na czym powinna polegać?
Jeśli tak, to:
Na czym ta współpraca polega?
Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy?

Jeśli tak, to: Dlaczego?
Jeśli nie, to:

Dlaczego?
Jakie zmiany powinny nastąpić w
ramach

współpracy z PUP na rzecz

ON?

Współpraca z
PUP interesuje
nas

wyłącznie w

kontekście
aktywizacji
zawodowej ON.

6

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

Ocena działań
PUP w obszarze
aktywizacji
zawodowej osób

niepełnosprawnyc
h

Jak oceniają Państwo działania podejmowane przez
PUP, których celem jest aktywizacja zawodowa osób

niepełnosprawnych?

Czy, Pana(i) zdaniem,

usługi świadczone przez PUP

osobom niepełnosprawnym usprawniłoby

wprowadzenie mobilnych centrów obsługi w
gminach?

Jeśli tak to:

W

jaki sposób powinny działać takie centra?

Kto powinien

koordynować ich pracę?

Zadaniem
mobilnych

centrów byłoby
wykonywanie

usługi

pośrednictwa
pracy czyli
przyjmowanie

zgłoszeń do pracy
od ON jak i
przyjmowanie
ofert pracy od

przedsiębiorców.
Centra

informowałyby

również ON o ich
prawach i

obowiązkach jako
osób

poszukujących
pracy i
bezrobotnych.

Informowałyby

również
pracodawców o

dostępnych dla

nich usługach i
instrumentach
rynku pracy,

związanych z
zatrudnieniem
ON.

Zatrudnienie osób

niepełnosprawnyc
h w
organizacji/funda
cji
/stowarzyszeniu

Czy w Państwa organizacji są zatrudnione osoby

niepełnosprawne?

Jeśli tak to:
Czy w ciągu ostatniego roku starali się

Państwo o pomoc na zatrudnianie osób

niepełnosprawnych?

Jeśli tak to:
O jaką pomoc się Państwo ubiegali?
Czy otrzymali ją Państwo?

Jeśli nie, to: Dlaczego

Jeśli nie starali się o pomoc, to:
Dlaczego?

7

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

Dostosowanie
organizacji do
potrzeb osób

niepełnosprawnyc
h - pomieszczenia

Czy wszystkie budynki i pomieszczenia, znajdujące

się w Państwa dyspozycji są przystosowane do obsługi

osób niepełnosprawnych?

Jeśli nie, to: Dlaczego?
Jeśli tak, to: Jakie ułatwienia zostały
wprowadzone?

Jeśli respondent
nie wymieni
spontanicznie,

należy dopytać
konkretnie, np. o
podjazdy dla
wózków,
niwelacja

krawężników,
przystosowane
toalety, specjalne
windy itp.

ułatwienia.

Dostosowanie
organizacji do
potrzeb osób

niepełnosprawnyc
h - personel

Czy osoby pomagające osobom niepełnosprawnym

posiadają dodatkowe umiejętności lub wiedzę

przydatną w tej pracy?

Jeśli nie, to: Dlaczego?
Jeśli tak, to:

P

roszę podać jakie to są umiejętności i formy

kształcenia, na których je uzyskali.
Czy te umiejętności są wystarczające do tego,

aby bez przeszkód móc pomagać osobom

niepełnosprawnym?

Jeśli nie, to: Jakich umiejętności i
wiedzy im brakuje?

np. kurs języka
migowego, kurs

przygotowujący
do pracy z
osobami

upośledzonymi

umysłowo,

ukończony
kierunek studiów
itp.

8

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

Osoby

niepełnosprawne i
ich stosunek do
pracy widziani
oczami
przedstawicieli
organizacji

pozarządowych

Jak–

ogólnie rzecz biorąc - oceniają Państwo postawy

osób niepełnosprawnych w stosunku do pracy?
Czy postawy osób niepełnosprawnych wobec pracy są

zróżnicowane ze względu na stopień i rodzaj

niepełnosprawności, wiek, płeć, sytuacje rodzinną,
miejsce zamieszkania?

Jeśli tak, to: Na czym polega to

zróżnicowanie?

Czy ON

są roszczeniowe? Czego dotyczą te

roszczenia?

Czy –

w Państwa ocenie - kwalifikacje ON

odpowiadają potrzebom rynku pracy?
Czy istnieją różnice w gotowości podjęcia pracy

pomiędzy osobami niepełnosprawnymi, które

posiadają rentę z tytułu niezdolności do pracy z ZUS,

rentę socjalną oraz osobami które renty nie posiadają?

Jeśli tak to:

C

zym są spowodowane te różnice?

Czy wśród osób pobierających rentę występuje

obawa o utratę renty?

Jeśli tak to: Czy wynika ona z

przekonania że już samo podjęcie pracy

może być czynnikiem ryzyka, czy też
dopiero uzyskiwanie pewnego poziomu
dochodów? Jakiego?

Czy osoby niepełnosprawne mają orientację od

jakiego poziomu dochodów ich renta może być
zmniejszona lub zawieszona?
Czy wiedza ta jest zróżnicowana np. ze względu na

stopień i rodzaj niepełnosprawności, wiek, płeć,
sytuacj

ę rodzinną, miejsce zamieszkania?

Jeśli tak, to: Na czym polega to zróżnicowanie
wiedzy posiadanej przez ON?

9

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

Percepcja
stosunku
pracodawców do
zatrudniania osób

niepełnosprawnyc
h

Czy,

Państwa zdaniem, pracodawcy obawiają się

zatrudniania osób niepełnosprawnych?

Jeśli tak, to:
Czego konkretnie obawiają się pracodawcy?

Czy -

w Państwa ocenie - obawy pracodawców

oparte są na ich doświadczeniach, czy też

dominują tutaj stereotypy?

Jeśli opierają się na stereotypach, to: Na

czym polegają stereotypy dotyczące
ON?

Co, Pana(i) zdaniem,

należałoby zrobić, żeby

zmienić podejście pracodawców do

zatrudniania osób niepełnosprawnych?
Czy należałoby zmienić zasady
dofinansowania zatrudnienia osób

niepełnosprawnych?

Jeśli tak, to: Jakie wprowadzić zmiany?

Czy należałoby wprowadzić inne formy

zachęt?

Jeśli tak, to: Jakie?

Ocena

istniejącego
systemu wsparcia
zatrudnienia osób

niepełnosprawnyc
h

Jak –

ogólnie rzecz biorąc - oceniają Państwo

istniejący system wsparcia zatrudnienia osób

niepełnosprawnych?
Które rozwiązania Państwa zdaniem działają najlepiej,
a które najgorzej?
Które należałoby zmienić w przekroju refundacji i
dofinansowania?
Czy Państwa zdaniem następujące rozwiązania

sprzyjają zatrudnianiu osób niepełnosprawnych:

•

Możliwość uzyskania dofinansowania do
wynagrodzenia pracownika

niepełnosprawnego

Jeśli nie: Co, Pana(i) zdaniem,

należałoby zmienić, aby zachęcić
pracodawców do zatrudnienia ON?

•

Możliwość otrzymania zwrotu kosztów
przystosowania stanowiska pracy

Jeśli nie: Co, Pana(i) zdaniem,

należałoby zmienić, aby zachęcić
pracodawców do zatrudnienia ON?

Wręczyć
respondentowi

kartę z
informacjami dla
uczestników
wywiadów

dotyczącymi

rozwiązań
prawnych

mających na celu
wyrównanie
szans osób

niepełnosprawnyc
h na rynku pracy.
Proszę poprosić,
aby respondent

uzasadnił swoją

odpowiedź i w
przypadku

każdego z

rozwiązań
dop

ytać, co

należałoby

10

T

EMAT

K

WESTIE SZCZEGÓŁOWE

(

PYTANIA

)

U

WAGI

•

Możliwość uzyskania zwrot kosztów

wyposażenia stanowiska pracy osoby

niepełnosprawnej

Jeśli nie: Co, Pana(i) zdaniem,

należałoby zmienić, aby zachęcić
pracodawców do zatrudnienia ON?

•

Możliwość uzyskania zwrotu kosztów

szkolenia pracownika niepełnosprawnego

Jeśli nie: Co, Pana(i) zdaniem,

należałoby zmienić, aby zachęcić
pracodawców do zatrudnienia ON?

•

Możliwość uzyskania zwrotu kosztów
zatrudnienia

pracownika pomagającego

pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy

Jeśli nie: Co, Pana(i) zdaniem,

należałoby zmienić, aby zachęcić
pracodawców do zatrudnienia ON?

Czy Państwa zdaniem możliwość obniżenia wpłat na

PFRON w związku z zakupem towarów lub usług od

firmy osiągającej określony wskaźnik zatrudnienia

osób niepełnosprawnych jest czynnikiem

sprzyjającym zatrudnianiu osób niepełnosprawnych?

Jeśli nie: Co, Pana(i) zdaniem, należałoby

zmienić, aby zachęcić pracodawców do
zatrudnienia ON?

Czy możliwość obniżenia wymaganego wskaźnika

zatrudnienia osób niepełnosprawnych poprzez

zatrudnianie osób mających pewne schorzenia

specjalne jest rozwiązaniem atrakcyjnym dla
pracodawców?

Jeśli nie: Co, Pana(i) zdaniem, należałoby

zmienić, aby zachęcić pracodawców do
zatrudnienia ON?

A jakie zmiany

istniejącego systemu wsparcia

zatrudnienia osób niepełnosprawnych mogłyby

zachęcić Pana(i) organizację do zatrudnienia osoby

niepełnosprawnej?

zdaniem
respondenta

zmienić, aby

zachęcić
pracodawców do
zatrudnienia osób

niepełnosprawnyc
h

11