30

PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, GRUDZIEŃ 2009, VOL. XI, Nr 4

Prace oryginalne

koło naukowe STn przy

Zakładzie Psychologii

Wydziału opieki

Zdrowotnej Śląskiego

uniwersytetu medycznego

w katowicach
Katarzyna Sygulla,

Adrian Smędowski,

Agnieszka Szatan

studenci VI roku

Wydziału Lekarskiego

w Zabrzu, SUM w Katowicach
Zakład Psychologii

Wydziału opieki

Zdrowotnej Śląskiego

uniwersytetu medycznego

w katowicach
Alicja Michalak,

mgr psychologii

Asystent, opiekun Koła

Naukowego STN

Potrzeby i oczekiwania kobiet ciężarnych

dotyczące opieki okołoporodowej – czy

trudno je spełnić?

needs and expectations of pregnant women about perinatal care –

– are they difficult to fulfill?

Katarzyna Sygulla, Adrian Smędowski, Agnieszka Szatan, Alicja Michalak

Słowa kluczowe:

położne, poród, ocena sytuacji, rola partnera, ciąża, świadomość, wsparcie

key words:

midwives, delivery, perception, role of the partner, pregnancy, awareness, support

Streszczenie:

celem

pracy była analiza postrzegania porodu oraz obaw z nim związanych przez przy-

szłych rodziców, a także porównanie oczekiwań kobiet ciężarnych i opinii położnych odnośnie do opieki około-

porodowej.

materiał i metoda.

Grupę badaną stanowiło 96 osób – 32 położne oraz 32 pary – uczestnicy

zajęć w szkołach rodzenia oraz pacjenci gabinetu ginekologicznego. W badaniu zastosowano w zmodyfikowa-

nych wersjach Kwestionariusz Oceny Sytuacji, Kwestionariusz Stanu Emocjonalnego, Kwestionariusz Samopo-

czucia, Skalę Lęku i Depresji HAD oraz anonimowe ankiety przygotowane na potrzeby badania.

wyniki.

W badanej grupie średnia wieku kobiet wynosiła 28,2±4,2 roku; mężczyzn 30,6±5,4; średni staż pracy położnych

16,6±9,8 roku. Ciężarne traktują poród w większym niż położne stopniu jako wyzwanie i zagrożenie (p<0,001).

Przyszli ojcowie postrzegają poród głównie jako sytuację wyzwania (p<0,05), dla położnych jest to w większym

stopniu zagrożenie (p<0,01). Zdaniem większości położnych (53,5%) wiedza przyszłych rodziców na temat

ciąży i porodu jest niewystarczająca, mimo ich uczestnictwa w zajęciach szkoły rodzenia, które 97% położnych

uważa za wartościowe. Większość mężczyzn (68,8%) zamierza uczestniczyć w porodzie rodzinnym. Położne

wskazują na potrzebę zapewnienia większej intymności i komfortu oraz miłej atmosfery na bloku porodowym,

a także na liczne korzyści z udziału ojca dziecka we wszystkich etapach ciąży.

wnioski.

Dla kobiet ciężarnych

i położnych poród jest przede wszystkim sytuacją zagrożenia, natomiast dla mężczyzn – wyzwaniem. Obawy

przyszłych rodziców dotyczą głównie zdrowia dziecka. Aby udzielić skutecznego wsparcia badanym rodzącym,

potrzebna jest przede wszystkim życzliwość i zaangażowanie. Zdaniem położnych wiedza przyszłych rodziców

na temat ciąży i porodu jest niewystarczająca, pomimo odbywanych przez nich zajęć w szkołach rodzenia.

abstract:

The aim

of the work was analyzing the perception of delivery by future parents and the opinion of

midwives about their knowledge connected with the delivery, as well as recognizing the expectations of pregnant

women in perinatal period.

material and method.

The examined group consisted of 96 people – 32 mid-

wives and 32 couples – participants of the antenatal classes and gynecologist’s patients. In the examination we used

modified versions of the Questionnaires: of Situation’s Evaluation, of Emotional State, of Physical and Mental

State, the Hospital Anxiety and Depression Scale and anonymous questionnaires prepared for the examination.

results.

In the examined group the mean age of women was 28.2±4.2 years; of men 30.6±5.4; average work

experience of midwives 16.6±9.8 years. Pregnant women treat the childbirth to a larger extent than midwives

as challenging and threatening (<0.001). Future fathers perceive the childbirth mainly as the situation of the

challenge (p<0.05), for midwives it is to larger extent threatening (p<0.01). According to majority of midwives

(53.5%) the knowledge of future parents about pregnancy and delivery is insufficient, however 97% of them

regard antenatal classes as useful for them. Majority of partners (68.8%) is going to participate in the family

childbirth. Midwives are pointing out to the need of providing more intimacy, comfort and nice atmosphere in

the delivery room, as well as to numerous advantages of the participation of the father of the child in all stages

of pregnancy.

conclusions.

For women the delivery is mainly the situation of danger, for men – challenge. In

order to grant the effective support to pregnant women, above all kindness is necessary. In the opinion of mid-

wives knowledge of future parents about pregnancy and delivery is insufficient.

(Probl Med Rodz 2009;4(29):30–36)

otrzymano:

14.12.2009 r. Przyjęto: 08.01.2010 r.

adres do korespondencji:

Katarzyna Sygulla, ul. Wy-

spiańskiego 4/5, 41-800 Zabrze, tel. [phone]; e-mail:

[e-mail]

Wstęp

Poród jest kulminacyjnym momentem okresu

ciąży, a w większości przypadków również wyjąt-

31

Prace oryginalne

PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, GRUDZIEŃ 2009, VOL. XI, Nr 4

kowym wydarzeniem w życiu całej rodziny. Towa-
rzyszy mu szereg silnych oraz skrajnych emocji – od
obaw i lęku, do radości i spełnienia. Jest to również
ważne wydarzenie w znaczeniu psychologicznym
– dla rodzącej kobiety, jej partnera oraz rodzącego
się dziecka. Indywidualne i empatyczne podejście
do pacjentki wymaga niewątpliwie zaangażowania
i może stanowić dodatkowe obciążenie dla perso-
nelu medycznego, ale jako element odpowiedniego
przygotowania do porodu ułatwia i przyspiesza jego
przebieg, wpływa również korzystnie na ogólną kon-
dycję matki i dziecka

1

.

Niezwykle istotne dla kobiety ciężarnej jest wspar-

cie informacyjne i emocjonalne, które pozwala łago-
dzić powstające stany napięcia psychicznego. Prze-
żywane przez matkę długotrwałe stany napięcia,
lęku czy depresji mogą spowodować trwałe uszko-
dzenia narządów oraz układu nerwowego dziecka,
mogą również skutkować nabyciem predyspozycji
do doświadczania podobnych stanów po narodze-
niu

2

. Źródłem wsparcia są przede wszystkim osoby

najbliższe oraz personel medyczny, pod opieką któ-
rego pozostaje kobieta. Na podstawie analizowanej
literatury można zauważyć tendencję do umniej-
szania lub nawet pomijania roli, jaką w tym okresie
odgrywa mężczyzna, dlatego ważnym elementem
jest właściwa opieka okołoporodowa nastawiona na
oboje partnerów

3,4

.

Opieka nad kobietą ciężarną nie zawsze jest kom-

pleksowa. Skupia się przede wszystkim na czyn-
nościach medycznych, natomiast szeroko pojęte
wsparcie psychiczne, nakierowane na spełnianie
potrzeb zarówno rodzącej, jak i ojca dziecka, jest
niewystarczające.

cel pracy

Ocena postrzegania porodu przez przyszłych

1.

rodziców oraz obaw z nim związanych.

Analiza oczekiwań przyszłych rodziców oraz

2.

opinii położnych dotyczących opieki około-
porodowej.

Porównanie punktu widzenia położnych ze

3.

zdaniem przyszłych matek i ojców na temat
ich przygotowania do porodu.

materiał i metoda

Grupę badaną stanowiło 96 osób – 32 położne pra-

cujące w oddziałach położniczych oraz 32 kobiety

(przyszłe matki) i 32 mężczyzn (przyszli ojcowie) –

uczestnicy zajęć w szkołach rodzenia oraz pacjenci

gabinetu ginekologicznego. Zajęcia w szkołach

rodzenia obejmowały przygotowanie do aktyw-

nego porodu, przygotowanie do porodu we dwoje,

wykłady dotyczące opieki i pielęgnacji noworodka

oraz karmienia piersią, ćwiczenia usprawniające

na czas ciąży, ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne.

W pracy zastosowano w zmodyfikowanych wersjach

Kwestionariusz Oceny Sytuacji (K. Wrześniewski,

A. Jakubowska-Winecka, D. Włodarczyk)

5

, Kwestio-

nariusz Stanu Emocjonalnego (I. Heszen-Niejodek),

Kwestionariusz Samopoczucia, Skalę Lęku i Depresji

HAD Zigmoda i Snaitha oraz anonimowe ankiety

przygotowane na potrzeby badania, oddzielne dla

kobiet, ich partnerów oraz położnych. Ankiety

zawierały pytania o przeżywane emocje, odczuwane

w czasie ciąży potrzeby psychologiczne, sposoby

radzenia sobie ze stresem, poziom wiedzy przyszłych

rodziców na temat ciąży i porodu oraz oczekiwania

względem partnera oraz personelu medycznego.

W czasie badania zapewniono warunki do samodziel-

nego wypełniania ankiet. Wyniki poddano analizie

ilościowej i jakościowej. Analizę statystyczną prze-

prowadzono za pomocą programu STATISTICA

8.0, wykorzystując narzędzia statystyki opisowej oraz

test nieparametryczny U Manna-Whitneya.

Wyniki

charakterystyka grupy badanej

Grupę badaną stanowiło 96 osób – 32 położne

oraz 32 przyszłe matki wraz z partnerami. Średnia

wieku kobiet wynosiła 28,2±4,2 roku, mężczyzn

30,6±5,4 roku. Rozkład osób w grupach wiekowych

przedstawia Tabela I.

Dla 76,7% badanych par obecna ciąża jest pierw-

szą, dla 71,9% planowaną. Największy udział

w badanej grupie pod względem etapu ciąży miały

kobiety w III trymestrze (Tabela II). Średni staż

pracy w grupie położnych wyniósł 16,6±9,8 roku.

Dominowały położne o bardzo dużym doświadcze-

niu zawodowym (Tabela III). 78,1% z nich samych

jest matkami, a 16% prowadziło zajęcia w szkole

rodzenia.

32

PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, GRUDZIEŃ 2009, VOL. XI, Nr 4

Prace oryginalne

ocena porodu jako sytuacji

z perspektywy położnych oraz

przyszłych rodziców

Wyniki Kwestionariusza Oceny Sytuacji wykazały

znamienną statystycznie różnicę w ocenie porodu

pomiędzy przyszłymi matkami i ojcami oraz położ-

nymi. Według kobiet ciężarnych poród jest sytuacją

przede wszystkim aktywizującą i optymistyczną

(jednak w mniejszym stopniu niż dla mężczyzn),

traktują go w większym niż położne stopniu jako

wyzwanie, ale także bardziej jako sytuację nieza-

służoną, niepewną i trwożącą, a więc jako zagro-

żenie (p<0,001). Przyszli ojcowie postrzegają poród

jako sytuację optymistyczną, obiecującą i ciekawą,

czyli głównie jako wyzwanie (p<0,05), natomiast dla

położnych jest to w większym stopniu moment nie-

pewny, a nawet mogący powodować żal – sytuacja

zagrożenia (p<0,01) (Tabele: IV, V, VI – przedsta-

wiono jedynie wartości istotne statystycznie).

Tabela I. Rozkład osób w poszczególnych grupach wie-

kowych

Przedział wiekowy w latach

grupa

17–21 21–25 25–29 29–33 33–37 37–41

Liczba

kobiet

1

2

14

9

6

0

Liczba

mężczyzn

1

2

5

14

5

5

Tabela IV. Poród z perspektywy przyszłych matek

i ojców

Poród

jako sytuacja…

kobiety

(śr.±odch.st.)

mężczyźni

(śr.±odch.st.)

Poziom

istotności

…optymistyczna

2,97±1,15

3,53±0,68

p<0,05

…ciekawa

2,26±0,86

3,23±0,86

p<0,001

…interesująca

2,39±1,02

3,27±0,87

p<0,001

…niezasłużona

1,54±0,62

1,47±1,85

p<0,01

…niepewna

2,81±0,83

1,83±0,95

p<0,001

…powodująca żal 1,52±0,72

1,10±0,31

p<0,01

…trwożąca

2,55±1,18

1,57±0,86

p<0,001

Tabela II. Liczba kobiet pod względem wieku ciążo-

wego

Wiek ciążowy

liczba i odsetek kobiet

9. miesiąc

1 (3,1%)

8. miesiąc

14 (43,8%)

7. miesiąc

10 (31,4%)

6. miesiąc

3 (9,4%)

5. miesiąc

1 (3,1%)

4. miesiąc

2 (6,4%)

3. miesiąc

1 (3,1%)

Tabela III. Liczba położnych pod względem stażu pracy

w zawodzie

Staż pracy

liczba i odsetek położnych

0–10 lat

9 (28,1%)

11–20 lat

11 (34,4%)

21–30 lat

10 (31,3%)

31–40 lat

2 (6,3%)

Tabela V. Poród z perspektywy położnych oraz przy-

szłych matek

Poród jako

sytuacja…

kobiety

(śr.±odch.st.)

Położne

(śr.±odch.st.)

Poziom

istotności

…wyzwania

3,58±0,50

3,00±1,05

p<0,05

…aktywizująca

3,19±0,91

2,47±1,05

p<0,01

…niezasłużona

1,55±0,62

1,25±0,67

p<0,05

…trwożąca

2,55±1,18

1,88±1,04

p<0,05

…niepewna

2,81±0,83

2,34±0,75

p<0,01

Tabela VI. Poród z perspektywy położnych oraz przy-

szłych ojców

Poród jako

sytuacja…

Położne

(śr.±odch.st.)

mężczyźni

(śr.±odch.st.)

Poziom

istotności

…optymistyczna

3,06±0,76

3,53±0,68

p<0,01

…obiecująca

2,69±0,93

3,37±0,81

p<0,05

…interesująca

2,59±0,87

3,27±0,87

p<0,01

…ciekawa

2,41±0,80

3,23±0,86

p<0,001

…niepewna

2,34±0,75

1,83±0,95

p<0,05

…powodująca żal 1,44±0,72 1,10±0,31

p<0,05

Możliwa rozpiętość wyników w każdej z cech: 1(min) – 4 (max).

Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą nieparame-

trycznego testu istotności różnic: U Manna-Whitneya

33

Prace oryginalne

PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, GRUDZIEŃ 2009, VOL. XI, Nr 4

obawy związane z ciążą i porodem

Obawy przyszłych rodziców związane są przede

wszystkim ze zdrowiem dziecka, co jest zgodne

z opinią położnych na ten temat. Dla przyszłych

matek źródłem niepokoju jest wpływ ciąży na ich

figurę oraz to, do kogo dziecko będzie podobne,

natomiast położne nie uważają tych kwestii za warte

zmartwienia ciężarnych (Tabela VII – przedstawiono

jedynie wartości istotne statystycznie).

Położne uważają, że perspektywa porodu rodzin-

nego, fakt zmniejszenia niezależności przez mające

przyjść na świat dziecko oraz możliwość utraty części

uwagi partnerki po porodzie są istotnymi źródłami

obaw u mężczyzn, natomiast zdanie samych part-

nerów na ten temat jest odmienne.

Wpływ ciąży na relacje między partnerami

Zdaniem większości położnych (65,6%) ciąża

wpływa pozytywnie na relacje między ciężarnymi

a ich partnerami. Taki sam odsetek położnych oraz

mężczyzn (po 12,5%) uważa, że w czasie ciąży relacje

między partnerami ulegają pogorszeniu (Rycina 1).

udział partnerów w przeżywaniu ciąży

Wszystkie kobiety ciężarne i 71,9% ich partnerów

uważa, że wykazuje wystarczające zainteresowanie

zagadnieniami związanymi z ciążą i porodem. Więk-

szość mężczyzn (68,8%) deklaruje chęć uczestnicze-

nia w porodzie rodzinnym. W przeciwieństwie do

opinii samych mężczyzn położne uważają, że nie

wykazują oni dostatecznego zainteresowania ciążą

swoich partnerek (p<0,05). Zdaniem większości

położnych (53,5%) wiedza przyszłych rodziców na

temat ciąży i porodu jest niedostateczna, pomimo

że 97% z nich uważa za wartościowe odbywane

przez nich zajęcia w szkołach rodzenia. Jedynie

25% mężczyzn uważa się za niedoinformowanych

w tych kwestiach.

Rola przyszłego ojca w przykładowych wypowie-

dziach ankietowanych mężczyzn:

„Jako «współciężarny». Nie «obok», ale «z»”.

•

„Samonapędzanie się – coś mi jest. Jej bóle krę-

•

gosłupa i bioder”.

„Obawiam się bólu związanego z porodem –

•

przede wszystkim tego”.

na czyje wsparcie liczą ciężarne kobiety?

Przyszłe matki wykazują bardzo dużą potrzebę

społecznego wsparcia, uzyskują je przede wszyst-

Tabela VII. Obawy przyszłych rodziców związane z ciążą

i porodem

obawy ciężarnych

k

(śr.±odch.st.)

P

(śr.±odch.st.)

p

Figura po

porodzie

2,59±0,98

2,00±0,92

p<0,01

Do kogo dziecko

będzie podobne

2,22±1,07

1,44±0,67

p<0,01

obawy partnerów

m

(śr.±odch.st.)

P

(śr.±odch.st.)

p

Widok porodu

rodzinnego

2,16±1,14

3,44±0,80

p<0,001

Dziecko zmniej-

szy niezależność

1,91±0,86

2,56±0,95

p<0,01

Utrata uwagi

partnerki

1,50±0,84

2,66±0,97

p<0,001

Rycina 1. Wpływ ciąży na relacje między partnerami

Poprawa

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

65,6

56,3

25,0

21,9

34,4

62,5

12,5

9,4

12,5

Bez zmian

Pogorszenie

położne
kobiety
mężczyźni

34

PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, GRUDZIEŃ 2009, VOL. XI, Nr 4

Prace oryginalne

kim ze strony partnera (87,5%), a także rodziców

(62,5%), lekarza (62,5%), przyjaciółki (53,1%)

i innych ciężarnych (46,9%). 12,5% kobiet czuje

się osamotniona w ciąży, co może wynikać z faktu,

że 15,6% przyszłych ojców redukuje stres zwią-

zany z ciążą przez spędzanie dodatkowych godzin

w pracy. Dla większości kobiet i mężczyzn rozmowy

z partnerką/partnerem oraz wspólne wizyty u leka-

rza są sposobem na zmniejszenie wpływu negatyw-

nych emocji związanych z ciążą (Rycina 2)

6

.

W opinii kobiet ciężarnych optymalne warunki

podczas porodu zapewniłaby im, oprócz fachowej

opieki medycznej, obecność partnera przez cały

okres trwania porodu, obecność przy porodzie leka-

rza i położnej, którzy prowadzili ich ciążę. Kobiety

oczekują jasnych i zrozumiałych instrukcji ze strony

personelu medycznego, możliwości współudziału

w podejmowaniu decyzji o wykonaniu niektó-

rych zabiegów i procedur (np. znieczulenie, ułoże-

nie podczas akcji porodowej). Istotna według nich

jest także miła i bezpieczna atmosfera (pozytywne

nastawienie personelu, możliwość słuchania ulubio-

nej muzyki itp.).

rola położnej

Analizowano również zdanie położnych na temat

ich własnej roli zawodowej. Według nich polega ona

przede wszystkim na opiece nad rodzącą i jej dziec-

kiem, udzielaniu jej zarówno informacji, jak i wspar-

cia psychicznego, także w okresie poporodowym.

Położne w pytaniach otwartych wskazują na

potrzebę zapewnienia większej intymności i kom-

fortu rodzącym (np. jednoosobowe sale, możliwość

przyjmowania różnych pozycji w trakcie porodu,

odpowiednie warunki do odbywania porodów

rodzinnych) oraz miłej atmosfery na bloku poro-

dowym. Uważają, że korzystne byłoby zwiększenie

liczby personelu w celu zapewnienia bardziej indy-

widualnej opieki oraz udzielanie rodzącym w pełni

zrozumiałych i wyczerpujących informacji o stanie

zdrowia ich i dziecka. Dostrzegają wzrastającą ten-

dencję do rozwiązywania porodów na drodze cięcia

cesarskiego. Jednocześnie sugerują zapewnienie bez-

płatnego dostępu do porodów rodzinnych i możli-

wości odbywania porodu ze znieczuleniem.

Położne o własnej roli w okresie ciąży

i porodu:

„Źródło fachowej wiedzy, opieka i wsparcie

•

przy porodzie”.

„Pomoc przy porodzie, w okresie połogu, edu-

•

kacja ciężarnej w ciąży, przy porodzie, w okre-

sie połogu, opieka nad dzieckiem”.

„Prowadzenie porodu i prowadzenie doku-

•

mentacji”.

„Realizacja opieki nad kobietą w każdym

•

okresie jej życia. Opieka nad kobietą ciężarną,

opieka okołoporodowa, poradnictwo w zakre-

sie planowania rodziny”.

dyskusja

Cały okres ciąży, porodu oraz połogu stawia specy-

ficzne wymagania wobec kobiety, jej partnera, osób

bliskich, ale również wobec personelu medycznego.

Podstawowym celem staje się zapewnienie poczę-

temu dziecku jak najlepszych warunków rozwoju

Rycina 2. Sposoby redukcji stresu przez kobiety i mężczyzn w okresie ciąży

Rozmowy

z partnerem/partnerką

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

81,3

78,1

71,9

59,4

0,0

15,6

Wspólne wizyty

u lekarza

Spędzanie dodatko-

wych godzin w pracy

kobiety
mężczyźni

35

Prace oryginalne

PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, GRUDZIEŃ 2009, VOL. XI, Nr 4

i bezpiecznego przyjścia na świat. Jest to możliwe

nie tylko dzięki profesjonalnej opiece medycznej,

ale również zaspokajaniu psychicznych potrzeb

przyszłej matki, wyrozumiałości dla jej przekonań,

emocji oraz zachowań, a także udzielaniu wsparcia

informacyjnego i emocjonalnego

1,7,8

.

Z naszych badań wynika, że większość przyszłych

rodziców wykazuje duże zaangażowanie w przeży-

wanie ciąży, która dla 71,9% par była planowana,

przez co można stwierdzić ich akceptację dla sytu-

acji oraz oczekiwanie na narodzenie dziecka. Wielu

mężczyzn stara się nie tylko towarzyszyć swoim part-

nerkom, ale być z nimi na tyle blisko, aby doświad-

czać wszystkich związanych z ciążą emocji, zarówno

pozytywnych, jak i nacechowanych niepokojem.

Mężczyźni w 81,4% postrzegają swoją rolę w cza-

sie ciąży ich partnerek jako bardzo istotną, co na

przestrzeni ostatnich dekad stanowi pewną odmianę

w przekonaniu o własnej odpowiedzialności za part-

nerkę

9

. Starają się dawać im poczucie bezpieczeń-

stwa, a także współprzeżywać z nimi ciążę i poród,

mając świadomość, że ich partnerki oczekują od nich

większej czułości oraz opiekuńczości. Ich udział ma

na celu m.in.: wspieranie emocjonalne oraz pomoc

partnerce w wykonywaniu codziennych czynności,

motywowanie jej, niesienie pomocy personelowi

medycznemu oraz uczestnictwo w przyjęciu dziecka,

np. poprzez przecięcie pępowiny. Dzięki temu mają

możliwość „wspólnie przeżyć najpiękniejsze chwile

w życiu” (wypowiedź jednego z ankietowanych męż-

czyzn). Udział ojca w porodzie ma korzystne kon-

sekwencje dla rodzącej, dziecka oraz ich wzajemnej

relacji

10,11

. Wyniki naszych badań odnośnie do roli

mężczyzny w czasie ciąży i porodu pozostają w opo-

zycji do doniesień w literaturze, w której można

zauważyć tendencję do umniejszania lub nawet

pomijania jego roli, natomiast ważnym elementem

jest właściwa opieka okołoporodowa nastawiona

na oboje partnerów

3,4

. Różnica ta może wynikać

z faktu, że badania przeprowadzane były jedynie

wśród uczestników szkoły rodzenia.

Ciekawym zjawiskiem dotyczącym męskiego

przeżywania ciąży, którego cechy można znaleźć

w wyżej przytoczonych wypowiedziach przyszłych

ojców, jest tzw. couvade. Jest to zespół form zacho-

wań mężczyzny, którego partnerka oczekuje dziecka.

Rytuał ten występuje w kulturach pierwotnych,

obejmuje szereg konkretnych restrykcji, zobowią-

zań wykonywanych przez mężczyzn w trakcie ciąży

oraz konkretnych zachowań symbolicznych, mają-

cych pomóc kobiecie w porodzie (np. symulowa-

nie porodu – przybieranie odpowiednich pozycji

ciała, wydawanie jęków i okrzyków). W kulturze

zachodniej można często zaobserwować zubożoną

formę couvade polegającą na przejmowaniu przez

mężczyzn objawów charakterystycznych dla ciężar-

nej partnerki, takich jak np. zaburzenia snu, pracy

serca, trawienia, bóle głowy i kręgosłupa, męczli-

wość, stany zapalne

11,12

.

Położne zwracają uwagę na liczne korzyści z obec-

ności ojca dziecka przy porodzie (co ma swoje

odzwierciedlenie również w literaturze), takie jak

pogłębienie więzi między partnerami, zwiększone

poczucie bezpieczeństwa rodzącej oraz kontakt ojca

z dzieckiem od narodzin. Obecność partnera przy

porodzie powoduje rzadsze używanie przez rodzące

środków przeciwbólowych, instrumentalnej pomocy

w zakończeniu porodu oraz skraca czas porodu,

co razem skutkuje wyższymi punktacjami w skali

Apgar u noworodków

13

.

Z naszych badań wynika, że oprócz obecności naj-

bliższej osoby, na samopoczucie kobiety ciężarnej

i jej partnera pozytywny wpływ ma życzliwa atmo-

sfera na sali porodowej oraz doświadczony i przyjaź-

nie nastawiony personel medyczny. Dodatkowo same

położne, widząc swoją rolę jako osoby udzielającej

informacji i wsparcia psychicznego, powinny starać

się stworzyć partnerską relację z rodzącymi opartą

na współpracy i zaufaniu

14

.

Limitacją pracy jest fakt przeprowadzenia badania

w wysublimowanej populacji kobiet ciężarnych i ich

partnerów uczęszczających do kilku lokalnych szkół

rodzenia, co nie obrazuje sytuacji w innych częściach

kraju, jednak przeprowadzenie ankiet w szkołach

rodzenia umożliwiło włączenie do grupy badanej

zarówno kobiet, jak i mężczyzn, którzy w większo-

ści uczęszczali do nich razem.

Wnioski

Istnieje różnica w postrzeganiu porodu mię-

•

dzy przyszłymi rodzicami a położnymi. Dla

kobiet ciężarnych i położnych poród jest przede

wszystkim sytuacją zagrożenia, natomiast dla

mężczyzn – wyzwaniem. Obawy przyszłych

matek i ojców dotyczą głównie zdrowia mają-

cego przyjść na świat dziecka.

36

PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, GRUDZIEŃ 2009, VOL. XI, Nr 4

Prace oryginalne

Aby udzielić skutecznego wsparcia badanym

•

rodzącym, potrzebna jest głównie życzliwość

oraz zaangażowanie. Istotne jest dla nich,

poza fachową opieką medyczną, pozytywne

nastawienie personelu, otrzymywanie jasnych

instrukcji oraz miła atmosfera na sali porodo-

wej. Położne wskazują na potrzebę zapewnie-

nia większej intymności rodzącym, zwiększenia

liczby odpowiednio przygotowanego personelu,

a także umożliwienia przyszłym ojcom obecno-

ści nie tylko przy samym porodzie, ale również

uczestniczenia we wszystkich etapach ciąży.

Zdaniem położnych wiedza przyszłych rodzi-

•

ców na temat ciąży i porodu jest niewystarcza-

jąca, pomimo odbywanych przez nich zajęć

w szkołach rodzenia.

8. Waldenström U, Nilsson CA. Women’s satisfaction with birth center care: a ran-

domized, controlled study. Birth 1993;20(1):3–13.

9. Draper J. Whose welfare in the labour room? A discussion of the increasing trend

of fathers’ birth attendance. Midwifery 1997;13(3):132–138.

10. Bielawska-Batorowicz E, Kornas-Biela D (red.). Z zagadnień psychologii prokreacyj-

nej. Warszawa, 1992.

11. Kornas-Biela D. Wokół początków ludzkiego życia. PAX: Warszawa, 2002.

12. Masoni S, Maio A, Trimarchi G, de Punzio C, Fioretti P. The couvade syndrome.

J Psychosom Obstet Gynaecol 1994;15(3):125–131.

13. Vernon D. Men at Birth. Australian College of Midwives: Canberra City, 2006.

14. Definition of the Midwife. International Confederation of Midwives Council.

J Midiwifery Womens Health 2006;51(4)

Piśmiennictwo:

1. Trzcieniecka-Green A (red.). Psychologia. Podręcznik dla studentów kierunków medycz-

nych. Universitas: Kraków, 2006.

2. Harwas-Napierała B, Trempała J. Psychologia rozwoju człowieka. PWN: Warszawa,

2000.

3. Hildingsson I, Rådestad I. Swedish women’s satisfaction with medical and emotio-

nal aspects of antenatal care. J Adv Nurs 2005;52(3):239–249.

4. Erlandsson K, Christensson K, Fagerberg I. Fathers’ lived experiences of getting to

know their baby while acting as primary caregivers immediately following birth. J

Perinat Educ 2008;17(2):28–36.

5. Włodarczyk D. Rola i miejsce oceny poznawczej w radzeniu sobie ze stresem. Nowiny

Psychologiczne 1999;4:57–73.

6. Szatan A, Sygulla K, Smędowski A, Michalak A. Nie „obok”, ale „razem”… Relacja

między partnerami w okresie ciąży. Eukrasia, Katowice 2008;10:137–145.

7. Tsui M, Pang M, Melender H, Xu L, Lau T, Leung T. Maternal fear associated

with pregnancy and childbirth in Hong Kong Chinese women. Women Health

2006;44(4):79–92.