Pedagogika niewidomych i niedowidzacych – Roman Ossowski w: Pedagogika specjalna , W.Dykcik

Tyflopedagogika ( gr. Typhlos – slepy)- nauka o ksztalceniu i rewalidacji niewidomych, ociemnialych i niedowidzacych. Za swoj przedmiot dzialalnosci uznaje badania i wdrozenia dotyczace rozwoju kompetencji osob niewidomych, umozliwiajacych zycie i dzialanie w swiecie skonstruowanym wg mozliwosci widzacych

1994 ok. 10% z 73693 to osoby niewidome

I grupa inwalidzka – ostrosc widzenia do V= 0 – 0,05 , pole widzenia ponizej 20°

II grupa inwalidzka – ostrosc wzroku V= 0,06 – 0,1 , pole widzenia do 30°

III grupa inwalidzka – ostrosc wzroku V= 0,11 – 0,30

V = zdolnosc wyraznego spostrzegania szczegolow, ktora zalezna jest od kata pod jakim ogladamy dany przedmiot. Za norme ostrosci przyjmuje sie rozpoznanie przedmiotu pod katem 1`. Ostrosc wzroku bada sie za pomoca tablic Snellena

Tab. 1. Międzynarodowa Klasyfikacja Obniżenia Ostrości Wzroku

Kategoria	Stopień uszkodzenia ostrości wzroku	Ostrość wzroku po korekcie	Terminologia (Nazwa)
Wzrok w granicach normy	-	Od 0,8 Do 1,0	Wzrok całkowicie normalny
	Lekki	Poniżej 0,8	Wzrok prawie normalny
Słabowzroczność	Umiarkowany	Poniżej 0,3	Słabowzroczność umiarkowana
	Znaczny	Poniżej 0,1	Słabowzroczność znaczna
Ślepota	Głęboki	Poniżej 0,05	Słabowzroczność głęboka lub ślepota umiarkowana
	Prawie Całkowity	Poniżej 0,02	Ślepota prawie całkowita -poczucie światła
	Całkowity	0,00	Ślepota całkowita

Podstawą rozważań o stopniu utraty narządu wzorku jest Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń

W procesie analizy uszkodzenia wzroku należy również uwzględnić ubytki pola widzenia, widzenie barw (ślepota na barwy), widzenie stereoskopowe (obuoczne) i widzenie nocne (zdolność do widzenia w słabych warunkach świetlnych).

Z pedagogicznego punktu widzenia do dzieci niedowidzących lub slabowidzacych zaliczamy te, które posiadają zdolność widzenia tekstów czarnodrukowych i nie musza korzystać z brajla

Na skutek zjawiska kompensacji kształtują sie nowe możliwości regulowania przez osobę niewidoma stosunków ze światem. Kompensacja obejmuje zastępcze sposoby odzwierciedlania otaczającego świata oraz struktury czynności dnia codziennego, potwierdzające szanse i możliwości przystosowania sie do świata mimo braku wzroku

Konsekwencje fizyczno-zdrowotne, które dotyczą skutków obiektywnego braku wzroku:

1. U dz niewidomego od urodzenia rozwija sie szereg wadliwych postaw poznawczych, emocjonalnych i społecznych. Nie jest w stanie być pobudzane przez naturalne otoczenie. Formy ruchy sa także ograniczone, opóźniony jest rozwój przez naśladownictwo

2. Świadomość niebezpieczeństw skłania niewidomych do ograniczenia ruchów, co sprawia, ze żyją w stanie permanentnej hipokinezy, będącej źródłem zmęczenia, patologicznych zahamowań powodujących automatyczne reakcje ograniczonych grup mięśni w formie tików f-cjonalnych i synkinezji, odruchów obrony, póz i gestów będących reakcja na niezidentyfikowane obiekty oraz braku mimetycznej kontroli własnych zachowań ukierunkowanych na środowisko

3. Brak wzroku jest źródłem swoistej postawy niewidomego oraz jego poruszania się: skrzywień kręgosłupa. Jest gorsza statystyka ciała – zwiększone zużycie energii podczas ruchu, znużenie wtórne, drażliwość i czerwoność

4. Im późniejsza utrata wzroku tym zjawiska opisane wyżej przebiegają w bardziej śladowej postaci

5. Osoby niedowidzące niekiedy znajdują się w sytuacji dylematu zdrowotnego. Z jednej strony aktywność ruchowa stanowi warunek rozwoju i samodzielności, a z drugiej ograniczenia ruchowe są często wskazane ze względu na potrzebę ochrony wzorku

Konsekwencje orientacyjno – poznawcze

Jest zabuzony odbiór informacji o świecie oraz częsta utrata informacji o podstawowym znaczeniu w procesach regulacji stosunków jednostki ze światem. Skutkiem tego sa nietrafne decyzje i błędna działalność pozornie równoważącą relacje człowiek – otoczenie

Nastepuje rozwój mechanizmu kompensującego brak wzorku przez inne zmysły, a zwłaszcza dotyk, węch i słuch. Odbywa się to na zasadzie strukturalnego polaczenia dotyku i zmysłu kinestetycznego ze słuchem, a także węchem tzn. zespoły dotykowo – słuchowo – węchowe, które pełnią podstawowa role w odbiorze informacji i jej wykorzystaniu, stanowią także podstawowe tzw. zmysłu przeszkód, będącego m.in. podstawa nauki o orientacji przestrzennej i poruszania się

Treść spostrzeżeń jest uboższa, zwlasza barwa i przestrzeń. Można zauważyć szybki rozwój abstrahowania, różnicowania, klasyfikowania, schematyzowania i szukania analogii

Kształtowanie pojęć – pojęcia powstałe na podstawie zasady analogii sa ważnym składnikiem pamięci trwalej i dzięki temu sa wykorzystywane w procesie regulacji stosunków z otaczającym światem

Konsekwencje psychospołeczne

-zaburzenie poczucia wlasnej wartości: kluczowa jest akceptacja braku wzroku z mysleniem, ze sa szanse na sukcesy, na radosc, samodzielność i wolność, akceptacja jest warunkiem zbierania o sobie pozytywnych informacji oraz odbioru komunikatów z otoczenia, umożliwiających f-cjonowanie wspólnotowe z widzącymi

Specyficzne cele edukacji rewalidacji niewidomych

1. Aby była edukacja musi nastąpić akceptacja

2. Ważną role odgrywa nauka pisania dotykowego systemem Braille`a

3. Nauka orientacji i samodzielnego poruszania się, która obejmuje:

- nauke technik ochraniających

- ustalanie kierunku marszu

- poznwanie wlasciowosci otoczenia

- korzystanie z pomocy przewodnika

- posługiwanie się laska

- chodzenie po schodach i korzystanie ze schodów ruchomych

- korzystanie z komunikacji miejskiej

4. Kształtowanie nawyków prozdrowotnych  nawyk przejawiania ruchu oraz aktywności wypoczynkowo-rekreacyjnej

5. Nauka czynności zycia codziennego na podstawie dotyku, sluchu, wechu

Rola Polskiego Zwiazku Niewidomych

-wspieranie procesu rewalidacji poprzez pomoc indywidualna

-reprezentowanie interesów środowiska

- tworzenie miejsc pracy

- wpieranie osrodków rehabilitacyjno – leczniczych

- prowadzenie dzialanosci bibliotecznej