Jak rozwijać dużą motorykę u dziecka w wieku przedszkolnym?

1. Wprowadzenie W każdej grupie zajęciowej znajdziemy dzieci, które niechętnie biorą udział w zabawach ruchowych. W czasach komputerów, gier i telewizji większość czynności wykonują na siedząco i tak właśnie spędzają swój czas dowolny. Istotne jest tworzenie zdrowych nawyków już od najmłodszych lat. Dzieci mało sprawne ruchowo wymagają dodatkowej zachęty i motywacji do podjęcia działań ruchowych. W artykule przedstawiam ćwiczenia i zabawy rozwijające motorykę dużą. Kształtują one prawidłową postawę ciała, wdrażają do kontrolowania napięcia mięśniowego, wyczuwania własnego ciała, ćwiczą równowagę, koordynację wzrokowo-ruchową, uczą kontrolowania procesów pobudzania i hamowania. Obserwacja dostarcza wielu informacji dotyczących możliwości, poziomu rozwoju, ale także ograniczeń i potrzeb poszczególnych podopiecznych. Zdiagnozowanie dziecka jest pierwszym krokiem do podjęcia działań mających na celu wspieranie w rozwoju, korygowanie i kompensowanie poszczególnych funkcji. Szczególną uwagę należy zwrócić na dzieci:• inteligentne, gdyż często się zdarza, że niski poziom motoryczny kompensują sobie zdolnościami umysłowymi,• z nieprawidłową postawą ciała, przygarbione, skulone,
• wycofane, niepewne siebie, wyciszone i „grzeczne”,• nadpobudliwe, które głownie kierują się impulsami i potrzebują pomocy w kontrolowaniu swoich odruchów [dzięki procesom pobudzania i hamowania],• z nadwagą lub po prostu niezgrabne ruchowo, potrzebujące więcej czasu na wykonanie czynności samoobsługowych. Zabawy ruchowe pogłębiają oddech, dzięki czemu przyśpiesza krążenie krwi, pobudzone jest całe ciało. Po wysiłku fizycznym łatwiej uświadomić sobie, jak jesteśmy zbudowani, a co za tym idzie – lepiej siebie poznać. Dziecko nabiera większego zaufania do siebie dzięki umiejętności kontrolowania ciała, większej skuteczności własnych działań i koordynacji wzrokowo-ruchowej. Naturalna dla dzieci potrzeba ruchu stanowić może także doskonały pretekst
do ćwiczeń odprężających i odpoczynkowych po wszystkich działaniach stymulujących
i rozwijających intelektualnie. 2. Propozycje ćwiczeń i zabaw 2.1. Ćwiczenia wdrażające do utrzymywania prawidłowej postawy ciała
Propozycje ćwiczeń wdrażających dzieci do utrzymywania prawidłowej postawy:
• Napinanie i rozluźnianie poszczególnych partii mięśni. Najlepiej wykorzystać opowieści ruchowe, metaforę. Można zaproponować dzieciom: – poruszanie się w lewo i prawo górną częścią tułowia przy zachowaniu równowagi, np. zabawy: „Podróż samolotem”, „Drzewo poruszające gałęziami przez wiatr”,
– zwijanie się w pozycję płodową i rozwijanie, np. zabawy: „Wykluwanie się pisklęcia z jajka”, „Rośnięcie kwiatka z cebulki”, „Zasypianie niedźwiadków i budzenie się do życia,
– stawanie na palcach i wyciąganie do góry ciała, np. wspinanie się na palcach i naśladowanie zrywania owoców, – rozluźnienie kręgosłupa, swobodne opadanie górnej części ciała: schylanie się
z wyprostowanymi nogami, naśladowanie zbierania owoców przez dotykanie palcami dłoni podłogi czy łowienia pstrągów rękami lub szukania ładnego kamyczka w rzece,
– zabawa z szarfą trzymaną dwiema rękami na końcach: napinanie i rozluźnianie, skręt
w lewo i prawo, skłon do przodu, przechodzenie i przeskakiwanie obunóż. • Koordynacja ruchów ciała przy współdziałaniu różnych grup mięśniowych. Można zaproponować dzieciom zabawę naśladowczą z elementami gimnastyki: – „Zrób tak jak ja” – dotykanie dłonią poszczególnych części ciała, witanie się nosa
z kolanem itp., – „Orły na śniegu” – leżenie na podłodze, energiczne wymachy rąk i nóg, zwrócenie uwagi na dotykanie podłogi całymi plecami, wyprostowanie kręgosłupa, – pajacyki na stojąco – energiczne wymachy rąk i nóg z podskokami, zwrócenie uwagi na prawidłową postawę ciała, – skakanie na skakance, – turlanie się po podłodze, turlanie kolegi po podłodze, – „rowerek” w powietrzu, leżąc na plecach, – „nożyczki” w powietrzu, leżąc na plecach, – swobodne wymachy rąk do przodu, do tyłu, – pełzanie na brzuchu np. „Wyścigi ślimaków”. • Wyprostowanie postawy ciała, doskonalenie precyzji i kontrola ruchów ciała:
– chodzenie z woreczkami na głowie, na ramionach. • Rozciąganie mięśni pleców: – zabawy w parach na stojąco – dzieci trzymają się za ręce, stojąc na mocno rozstawionych nogach, cofają się i opadają górną częścią ciała, plecy wyprostowane, – czworakowanie – naśladowanie zwierzątek, wyginanie grzbietów jak kotki, omijanie przeszkód, wchodzenie do tunelu, pokonywanie przeszkód. • Zabawy w szeregu: – odpychanie kolegi, dzieci dotykają się dłońmi, łopatki ściągnięte. 2.2. Ćwiczenia uczące regulowania napięcia mięśniowego Propozycje ćwiczeń uczących dzieci regulować napięcie mięśniowe: • „Start rakiety w kosmos” – wyskok, dzieci kucają mocno, opierając się na całych stopach, na hasło start (można odliczać z dziećmi 10, 9, 8…) wyskakują do góry; • „Wyciskanie pomarańczy” – ściskanie dłoni i rozluźnianie; • spacer z piłeczką pingpongową na łyżeczce lub z dzwoneczkiem w ręce, tak by nie zadzwonił, • „Start samolotu” – dziecko kuca stabilnie na obu nogach, powoli podnosi się i zaczyna naśladować lot. 2.3. Ćwiczenia zmierzające do wyczuwania własnego ciała Propozycje ćwiczeń umożliwiających odczuwanie swojego ciała: • „Leci, leci mucha…, gdzie usiadła?” – dziecko z zamkniętymi oczami koncentruje się na wrażeniach płynących spoza swojego ciała; • „Dyrygent” – dzieci dobierają się w pary, jedno ma zamknięte oczy i pozwala koledze stojącemu za nim poruszać swoimi rękami w rytm muzyki; • „Pisze pani na maszynie…” – masażyki są nie tylko wspaniałym przeżyciem dla masowanego, ale także masujący rozwija precyzję ruchów. 2.4. Ćwiczenia zmierzające do poznania nóg Proponowane ćwiczenia mające na celu poznanie nóg: • marszczenie stopami chusteczki, chwytanie jej palcami i unoszenie, wyrzucanie chusteczki do góry, • uderzenie nogami rytmicznie w woreczki z grochem, • „Jazda na hulajnodze” – jedna noga się odpycha, druga na chusteczce, • odbijanie balonika nogami, kolanami, brzuchem, • naśladowanie skoków małego ptaszka, ropuchy, zająca, • przesuwanie nogami małych przedmiotów, • stymulacja materiałami naturalnymi: w fasoli, w małych orzechach włoskich – toczenie, układanie kompozycji z kolorowej fasoli, • toczenie piłki nogą. 2.5. Ćwiczenia równowagi Proponowane ćwiczenia równowagi:• zabawy z wykorzystaniem metafory: wszyscy chodzimy jak kowboje, zawodnicy sumo, modelki na wybiegu • „Idzie mama do pracy” – szybko, • „Idzie babcia na spacer” – wolno, • „Idzie małpka” – wesoło, • „Idzie duży niedźwiedź” – ciężko, • szybkie wstawanie i siadanie na podłodze, • chodzenie po wyznaczonych trasach, • chodzenie po kamieniach; duże kroki, małe kroki (do tworzenia trasy można wykorzystać gazetę),
• chodzenie noga za nogą – po sznurku, • chodzenie między kręglami – slalom, • chodzenie i bieganie między rozrzuconymi woreczkami, np. „Patrz pod nogi”, • „Omijanie kałuż” – np. omijanie rozrzuconych na podłodze szarf, • swobodny marsz w miejscu, • zabawy rytmiczne z szarfą przy muzyce, naśladowanie ruchów, • przesuwanie stopą obręczy w lewo, w prawo, przed siebie, za siebie, • kręcenie obręczą na ręce, • „Raki” – chodzenie do tyłu, inna wersja – „Samochody” – cofanie, • tańczą tylko nasze nogi, tylko nasza głowa, tylko nasze ręce itp. 2.6. Zabawy doskonalące koordynację ręka – oko Propozycje ćwiczeń doskonalących koordynację ręka – oko: • klaskanie rytmiczne w parach, • zabawy z woreczkami: podrzucanie i łapanie, • zbijanie piłką kręgli, • wrzucanie do wiaderka np. kulek z gazet, • toczenie piłeczki między kręglami z wykorzystaniem rakietki tenisowej, pałki,
• toczenie dużej piłki lewą i prawą ręką, • rysowanie w powietrzu kółek (dużych i małych) wstążką lub chusteczką, • przekraczanie środkowej osi ciała z wykorzystaniem propozycji P. Dennisona: rysowanie leniwej ósemki ręką lewą i prawą, nogą lewą i prawą. 2.7. Zabawy orientacyjno-porządkowe, doskonalące procesy pobudzania i hamowania
Propozycje ćwiczeń doskonalących procesy pobudzania i hamowania: • „Figurki lodowe” – zatrzymywanie się na sygnały umowne, utrzymywanie nieruchomej postawy ciała, • „Ptaszki do gniazd” – wskakiwanie do gniazdek lub siadanie, zwinne podnoszenie się,
• „Słońce świeci – pada deszcz” – naśladowanie chowania ciała pod parasol, wystawianie twarzy do słońca, • „Źrebaczki” – swobodne bieganie do muzyki, zmiana kierunku ruchu na sygnał dzwonka,
• „Morze – ląd” – przeskakiwanie przez linę obunóż (trudniejsza wersja) na hasło morze do przodu, na hasło ląd do tyłu. 2.8. Ćwiczenie pamięci ruchowej Proponowane ćwiczenia pamięci ruchowej: • naśladowanie prostych układów ciała, • zabawy w kole, dziecko w środku pokazuje ruch, a pozostali uczestnicy zabawy naśladują,
• zabawy prostymi rytmami typu: podskocz – klaśnij i kontynuowanie ich, • wprowadzenie trzech (i więcej) rytmów i kontynuowanie ich, • proste układy taneczne o powtarzających się elementach ruchowych. Zestawy ćwiczeń;

Przykłady ćwiczeń motoryki dużej:

• ćwiczenia wyprostne, mające na celu zachowanie i utrzymanie prawidłowej postawy ciała;

• różne rodzaje zabaw rzutnych (piłka, ping- pong, badmington);

• różne rodzaje zabaw skocznych (gra ze skakanką, gra "w klasy");

• ćwiczenia na równoważni o wysokości zapewniającej pełne poczucie bezpieczeństwa;

• zabawy rytmiczne polegające na wyrażaniu ruchem muzyki, zachęcanie do swobodnej ekspresji ruchowej;

• udział w różnego rodzaju zawodach z partnerami o zbliżonych możliwościach ruchowych, z rozwijaniem właściwej motywacji i zapobieganiem negatywnym ocenom rówieśników;

• chodzenie po kładce bez pomocy (na płaskiej przestrzeni położyć deskę-kładkę);

• machanie kijem lub drewnianym kołkiem w celu trafienia nieruchomego przyrządu wiszącego na wysokości ramion;

• chodzenie na obu rękach z trzymanymi w górze nogami dziecka;

• przeciąganie liny trzymanej przez drugą osobę przy użyciu niewielkiej siły;

• wykonywanie skoków, chodzenie nogami po wymyślonej drabinie;

• przeskakiwanie przez powoli kołyszącą się linę,chodzenie z podwiniętymi palcami stóp;

• ćwiczenia tułowia, skłony  i skręty w różnych kierunkach, przód, tył, w prawo, w lewo;

• przejście po kładce z różnymi przedmiotami w ręku;

• zabawy i ćwiczenia kształtujące orientację w schemacie ciała( Pokaż proszę, gdzie masz oczy, gdzie masz uszy a gdzie nos. Gdzie masz ręce, gdzie masz nogi, gdzie na głowie rośnie włos- mówimy coraz szybciej, dziecko wskazuje odpowiednio oczy, uszy...)

• zwijanie palcami stóp (apaszek, kocyków);

• zabawy na czworaka z pokonywaniem przeszkód;

• zabawy z piłką- toczenie piłki po podłodze przez dwoje dzieci, strzelanie do bramki, podrzuty piłki do góry, chwyt rękami w leżeniu na podłodze, dmuchanie w parach na piłkę;

 

Przykłady ćwiczeń motoryki małej:

• swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru, flamastrami, kredkami świecowymi, pastelami

• nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków, tasiemek, sznurowadeł przez różne rzeczy i otwory

• wieszanie ubranek dla lalek na sznurku i przyczepianie ich klamerkami do bielizny

• zamalowywanie dużych powierzchni farbami grubym pędzlem dziecko stoi (nie siedzi) przy stoliku odpowiedniej do jego wzrostu wysokości

• zamalowywanie obrazków w książeczkach do malowania

• kalkowanie obrazków

• obrysowywanie szablonów

• wciskanie w tablicę korkową pinezek- wyjmowanie ich

• zbieranie drobnych elementów (pieniążki, ziarenka, guziczki- dwoma palcami kciukiem i wskazującym, zbieranie wyżej wymienionych przedmiotów pęsetą

• cięcie po narysowanych liniach - prostych frędzelki, - falistych serwetki

• wycinanie najpierw prostych, potem nieco bardziej skomplikowanych kształtów z papieru kolorowego

• ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu

• wykonywanie drobnych ruchów palcami: spacerowanie palcami po stole, zabawa „idzie kominiarz po drabinie”, naśladowanie gry na pianinie, odtwarzanie rytmu padającego deszczu

• modelowanie z plasteliny, modeliny, masy papierowej najpierw kuleczek, wałeczków; później form bardziej złożonych - zwierząt, postaci ludzkich, liter

• stemplowanie i kolorowanie

• wydzieranie z kolorowego papieru i naklejanie wydzieranki na papier

• rysowanie w liniach wzorów literopodobnych i szlaczków

• strząsanie wody z palców

• zgniatanie kartki papieru jedną ręką w małą kulkę

• zabawy pacynką

• przyszywanie guzików

• szycie prostymi ściegami

• krążenia palcami, np. jednego palca wokół drugiego nieruchomego, wokół siebie obu palców

• ćwiczenia dłoni- wymachy, krążenia, uderzenia, pocierania, otwierania, zamykania

• ściskanie piłeczek

• zwijanie palcami chusteczek, apaszek

• rysowanie patykiem po ziemi

• faliste ruchy ramion - zabawa w przylot i odlot bocianów

• przy wolnym chodzie ruchy rąk jak podczas pływania żabką - zabawa w naukę pływania

• zabawa w pociągi - ruch rąk naśladuje obroty kół

• zabawa w pranie, rozwieszanie bielizny i prasowanie

• zabawa w gotowanie obiadu - naśladowanie wałkowania ciasta, mieszania gęstej zupy, kręcenia kranem, ubijania piany

• rysowanie szlaczków Dennisona

• gry w pchełki, bierki, kręgle, bilard stołowy

• rzucanie woreczków lub piłeczek - kto dalej

• toczenie piłki do dołka

• przerzucanie piłki średniej wielkości z ręki prawej do lewej i podrzucanie jej raz prawą, raz lewą ręką

• podbijanie balonika wyłącznie palcami prawej i lewej ręki

• wypuszczanie piłeczki tenisowej z ręki w dół i próby chwytania jej w locie, samymi palcami - zanim odbije się od podłogi

• "rysowanie" palcami w powietrzu określonego przedmiotu

• układanie z elementów geometrycznych postaci ludzkich, zwierząt, domków itp.

• układanie z patyczków, np. płotów

Ćwiczenia rozmachowe – usprawniają całą rękę  (rozluźniają napięcie mięśni ramienia i przedramienia)

• Rysowanie oburącz w powietrzu dużych wzorów np. drzewo, dom, serce, itp.

• Rysowanie patykiem na piasku, na dużym papierze, na tablicy: lasek, ślimaków, kół, płotków, fal, kresek, sinusoid, pętelek, ósemek itp.

• Pokrywanie dużych płaszczyzn farbami, kredkami, mazakami

• Zagadki ruchowe np. naśladowanie ptaków, samolotów, czynności i ich odgadywanie

• Pływanie „na sucho” – wykonywanie rękoma ruchów jak przy pływaniu crawlem, potem jak w stylu grzbietowym (po 10 razy każdego ruchu)

• Krążenie ramionami (do przodu i do tyłu) Ręce wyciągnięte w bok – na wysokości ramion, wyprostowane w nadgarstkach i łokciach, wykonują 5 kółek małych, następnie 5 średnich i 5 dużych. Kółka powinny być wykonywane powoli i płynnie. Po odpoczynku, zmienić kolejność i kierunek:

 5 dużych, 5 średnich i 5 małych

• Faliste ruchy ramion - zabawa w naśladowanie ptaków

 

 

Ćwiczenia manualne (usprawniające małe ruchy ręki: dłoni, nadgarstka i palców)

 

• Mocne zaciskanie dłoni (wzmacnia chwyt, poprawia napięcie mięśniowe)

• Dziecko zaciska dłonie w pięści, kciuki pozostają na zewnątrz. Następnie – rozluźnia dłonie, prostuje palce. Powtarzać 10 razy (powoli i silnie).

• Krążenia dłoni: wyciągniętych w bok, stykających się, ułożonych równolegle (młynek)

• Dociskanie złożonych dłoni do siebie (ręce zgięte w łokciach) – policzyć do 3 i rozluźnić (powtórzyć 10 razy)

• Wymachy dłoni (pożegnanie, odganianie muchy itp.)

• Robienie kul z makulatury, rzucanie kulami do celu

• Ściskanie w dłoni kulek z gazet, piłeczek różnej wielkości i twardości, przedmiotów o różnej fakturze i twardości.

• Nawijanie włóczki, sznurka na kłębki

• Wyciskanie gąbki w ciepłej wodzie.

• Malowanie – ćwiczenia rozluźniające napięcie mięśniowe (duże powierzchnie, plamy o średnicy – 12 – 25 cm, łuki, sinusoidy, kształty „e” i „o” – bez odrywania ręki, szerokość szlaku – 15 cm)

• Lepienie (z plasteliny, ciasta) zwierząt, ludzików, wałeczków, kulek, liter, cyfr itp.

• Kalkowanie, wydzieranie, cięcie nożyczkami, łamanki z papieru itp.

• Obrysowywanie figur geometrycznych, wypełnianie konturów kreskami: poziomymi, pionowymi, skośnymi

• Rozciąganie palców (zahaczonych o siebie, na zewnątrz)

• Przypinanie i zdejmowanie klipsów bieliźnianych np. na brzegu zeszytu (z przeciwstawnością kciuka wobec palca wskazującego i środkowego), po 10 klipsów na każdą rękę

• „Prowadzenie” korali po labiryncie z drutu (kształt labiryntu należy zmieniać)

• Nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez otworki np. w tekturkach, w kratkach do zlewozmywaków.

• Szycie w kartonie, po śladzie

• Przyszywanie guzików

• Przewlekanie sznurowadeł

• „Ukłony palców” – nakładamy na kolejne palce np. włóczkowe pacynki, palec z pacynką „kłania się” i prostuje kilka razy

• Wzmacnianie chwytu pisarskiego. Dziecko silnie przyciska do siebie trzy palce (kciuk, wskazujący i środkowy), odlicza do 3 i rozluźnia z szerokim rozpostarciem dłoni. Powtórzyć 10 razy.

• Spacery palcami po stole – w różnych ich zestawieniach np. wskazujący i serdeczny, kciuk i mały itp.

• Naśladowanie gry na pianinie, pisania na maszynie

• Odtwarzanie rytmu deszczu

• Ciecie po liniach prostych i falistych

• Lepienie z plasteliny, modeliny, masy solnej itp. Kuleczek, wałeczków i bardziej złożonych form.

• Stemplowanie

• Zabawa w pranie, rozwieszanie, strząsanie, rozwieszanie.

• Zabawy tematyczne.

• Rozłożone dłonie leżą na stole, dziecko unosi wymieniony palec w obu rękach jednocześnie (jak najwyżej, nazywamy palce)

• Układanie, wyginanie liter, cyfr z drutu, sznurka, drobnych przedmiotów.

• Wydzieranki z papieru

 

 

Ćwiczenia graficzne (usprawniające drobne ruchy ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu)

 

• Pogrubianie konturów figur geometrycznych, prostych szlaczków, obrazków (wysokość wzoru 3 – 4 cm)

• Pisanie po śladzie.

• Pisanie ciągu liter bez odrywania ręki.

• Swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru flamastrami kredkami, itp.

• Łączenie wyznaczonych punktów linią ciągłą.

• Rysowanie za pomocą szablonów np. figur geometrycznych

• Kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną (folię)

• Zamalowywanie kredkami małych przestrzeni (konturów, stempelków, figur, obrazków itp.)

• Rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze

• Rysowanie szlaczków obrazkowych

• Kończenie zaczętego wzoru (najpierw przez pogrubianie, potem łączenie linii przerywanych,

      a na końcu samodzielne kończenie płynnym ruchem)

• Odtwarzanie eksponowanych wzorów z pamięci

 

Ćwiczenia koordynacji wzrokowo ruchowej i orientacji  przestrzennej

 

• Chodzenie po narysowanej linii

• Chodzenie po krawężniku

• Pokonywanie krótkich dystansów z zamkniętymi oczami

• Ruchy naprzemienne np. : dotykanie prawym łokciem lewego kolana i odwrotnie

• Leniwa ósemka” P. Dennisona

• Dziecko rysuje po śladzie wolnym, płynnym ruchem ósemkę. Czynność powtarza 5 – 7 razy, każdą ręką (najpierw wiodącą). Na końcu rysuje „ósemkę” dwoma rękami równocześnie.

 

• Zmiana kierunku biegu na sygnał, zgodnie z wydanym poleceniem.

• Zwroty w określonym kierunku – w prawo, w lewo, w tył

• „Dyktanda” ruchowe np. chodzenie z zamkniętymi oczami zgodnie z poleceniami prowadzącego

• rzucanie i łapanie piłki, woreczka, kozłowanie

• Przerzucanie piłek, woreczków z ręki prawej do lewej, podrzucanie raz prawą raz lewa ręką

• Rzucanie woreczka (piłki) prawą ręką pod lewym kolanem i lewą ręką pod prawym

• Rzucanie przedmiotów do celu

• Rzucanie na odległość

• Toczenie piłki do celu

• Zabawy ze skakanką gra w gumę

• Pokonywanie toru przeszkód

• Jazda na rowerze, hulajnodze, rolkach itp.

• Utrwalanie różnicowania prawej i lewej strony ciała.

 

• Układanie różnych przedmiotów np. zabawek, w różnych miejscach w stosunku np. do stołu. Prosimy dziecko, żeby określiło położenie przedmiotu: po lewej stronie stołu, po prawej, nad, pod, przed pomiędzy.

 

• Rysujemy linie pionowe, poziome na kartce, dziecko układa np. wycięte kolorowe kółka zgodnie z poleceniami: po lewej stronie linii, po prawej, w dolnej, górnej części nad, pod linią.

 

• Rysowanie figur pod dyktando: rysunek zaczynamy od kolorowej kropki. Prowadź połówek np. 3 kratki wyżej, 1 kratkę w lewo itd.

 

• Odtwarzanie z pamięci uprzednio zaobserwowanych elementów wzrokowych oraz stosunków przestrzennych, które między nimi zachodziły. Układamy na stole przedmioty. Zadaniem dziecka jest zapamiętać jak największą ich liczbę, chowamy przedmioty, zadaniem dziecka jest wskazaniem miejsc, na których leżały.

 

• Odtwarzanie dwu i trójwymiarowych układów przestrzennych na podstawie modeli:

 

• układanie z zapałek na kartonie figur wg podanego modelu

• układanie bardziej złożonych konstrukcji z klocków.

 

• Kreślenie kształtów graficznych w powietrzu. Kreślimy w powietrzu proste figury geometryczne, prosimy  dziecko o naśladowanie tych ruchów. Kreślimy w powietrzu kształtu wybranych liter, dziecko odtwarza je, mówiąc: zaczynam od lewej strony.

 

• Rysowanie z zachowaniem kierunku od lewej do prawej. Pomocą dla dziecka może być zaznaczenie lewej strony kartki L, prawej P.

 

• Dotykanie lewej i prawej strony ciała dziecka z użyciem  określeń: lewa, prawa strona.

 

Wyrabianie i utrwalanie orientacji w schemacie ciała osoby stojącej naprzeciw.

 

1) Ćwiczenia przed lustrem w celu pokazania dziecku zmiany stron u osoby stojącej naprzeciw- czuje inną niż widzi stronę. Np. wskaż lewe oko, wskaż tył głowy.

 

2) Ćwiczenia z osobą naprzeciw

a) osoba wymienia swoje części ciała i dziecko to obserwuje

b) dziecko wskazuje samo na osobie te same czynności

c) osoba i dziecko wykonują te same czynności

d) osoba i dziecko współdziałają ze sobą, np. podnieś lewą rękę kolegi swoja prawą ręką

 

3) Ćwiczenia orientacji w przestrzeni

 

a) wykonywanie poleceń, zadań, ćwiczeń wg pokazu, instrukcji słownej, np. marsz w lewo, w prawo, półobroty i obroty wokół własnej osi

 

b) łączenie ruchów dziecka z obrazami wzrokowymi np. chodzenie po narysowanej linii, wymijanie przeszkód, odgadywanie czynności wyrażonych ruchem, zapisywanie lub rysowanie schematu planu poruszania się

 

 

Przykłady zabaw:

 

1. Czy znam części ciała?

Dzieci   stoją  zwrócone  twarzą do  środka koła,   odległość między nimi na odległość  wyciągniętych ramion.  Prowadzący wymienia najpierw pojedynczo  nazwy części  ciała i  różnych, organów,   a dzieci   je wskazują, Następnie  podaje  polecenie o charakterze   złożonym,   angażujące współ­działanie  różnych części  i  ich kojarzenie np. wskaż  prawą ręka lewe oko,   chwyć  prawą ręką lewą kostkę,   podnieść  lewą rękę   i  prawą nogę itd.

 

2. Jestem Twoim odbiciem

Dzieci   dobrane  parami,   W każdej   parze  oznaczone   są  jedynki  i  dwójki, "Jedynki"  wykonują  różnego  rodzaju  ruchy,   które   starają  się  naśladować ^„dwójki”. Ruchy musza być płynne i urozmaicone .   Przebieg   zabawy może być   dwojaki:

-  pary  zwrócone   twarzą do  siebie,   stykają   się  lekko   dłońmi, jedynki są inicjatorkami   ruchów,   a dwójki starają się tylko  nadążyć   za ruchami pary  zwróconej  twarzą do   siebie,   dłonie  oddalone   od  siebie,   ruchy wykonywane   są jedynie poprzez obserwację partnera.

W  jednym  i  drugim przypadku  ruchy  powinny   być  równoczesne .

 

3. Kapryśny kolega

Dwaj grający siedzą zwróceni do siebie twarzami. Każdy z nich ma kapelusz. Prowadzący grę oznajmia, że gracz siedzący naprzeciwko niego, ma starać się jak najszybciej wykonać ruch przeciwny do tego, jaki on robił.  Jeśli gracz pomyli się – daje fant.

 

 

4. Aktorzy

Dzieci stoją na obwodzie koła, twarzą zwrócone do środka. Jedno dziecko wykonuje szereg różnych ruchów, naśladujących różne znane czynności lub sytuacje. Dzieci najpierw dokładnie obserwują prowadzącego zabawę, a potem starają się odtworzyć jak najlepiej demonstrowane czynności. Pomysłodawca ocenia kto dobrze wykonuje zadania i nagradza wybraną osobę przez powierzenie jej swojej funkcji.

 

5. Ja tak – a wy tak

Dzieci stoją w półkolu. Prowadzący zapowiada: jeśli podniosę ramiona w górę, -wszyscy podnoszą ręce do góry. Jeśli rozłożę w bok- wszyscy zginają ręce w łokciach. Jeśli jednak wyciągnę ręce w przód- wszyscy robią to samo.

Kto się pomyli, odchodzi z gry. Grę można prowadzić przy muzyce lub przy śpiewie.

 

6. Próba na kierowcę

Na sygnał prowadzącego każdy ma równocześnie czubkiem buta prawej nogi rysować na podłodze koło, poruszając nogą w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, prawą ręką wykonać ruch kolisty (rysować w powietrzu koło) w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara.

 

7. Kipiący czajnik

Wszyscy uczestnicy zabawy stają w szerokim kręgu. Każdy z nich kładzie lewą dłoń na piersi w okolicy żołądka, prawą na czubku głowy. Na sygnał prowadzącego zabawę każdy zaczyna lewą dłonią gładzić się po piersi powolnym ruchem kolistym, a prawą- równocześnie- szybko, lekko poklepuje się po głowie.

Kto potrafi to wykonać ma doskonale rozwiniętą zdolność koordynacji ruchów.

 

8. Próba orkiestry

Wszyscy uczestnicy zabawy siedzą przy dużym stole. Każdy kładzie na krawędzi stołu palce wskazujące obu rak. Na sygnał prowadzącego grę wszyscy mają palcem lewej ręki uderzyć rytmicznie w blat stołu, palcem prawej ręki przesuwać ruchem wahadłowym bez odrywania tam  i z powrotem po krawędzi stołu (na szerokości 10-15 cm). Kto wykona zadanie prawidłowo w ciągu określonego czasu – wygrywa.

 

9. Wędrująca pięść

Polega na tym, że dziecko stara się dotknąć pięścią poszczególnych partii ciała. Może zaczynać od nóg albo od głowy i przechodzi do dalszych części, przy muzyce lekkiej i wesołej.

„Powitanie ciała” dziecko wykonuje prawą i lewą ręką.

 

10. Tańczy głowa, tańczą same ręce, tańczą same nogi, tańczy całe ciało.

Ćwiczenie wykonywane z towarzyszeniem na przemian: raz muzyki żywej, raz wolnej. Dzieci ćwicząc, próbują różnych możliwości rozwijania ruchów w stawach: barkowym, łokciowym, nadgarstkowym, biodrowym, kolankowym i skokowym, kontrolują ruchy klatki piersiowej i kręgosłupa.

 

11. W remizie strażackiej

Ćwiczenie to można uatrakcyjnić poprzez nagrane na taśmę magnetofonową dźwięku syreny strażackiej. Każde dziecko ma obręcz, imitującą samochód strażacki. Dzieci w różny sposób „gaszą pożar”, robią to bardzo naturalnie, każde „gasi pożar” inaczej.

Drugie ćwiczenie to „W czasie uderzeń bębenka szybki bieg, a na zakończenie wysoki podskok w górę, lądowanie i przechodzą do leżenia. Powtarzają to ćwiczenie trzy razy. Przy tym ćwiczeniu dzieci orientują się w ciężarze poszczególnych części swego ciała. Wytrzymują ruch w jakiejś pozycji a następnie przechodzą do położenia normalnego.

 

12. Swobodny taniec

Indywidualny taniec z towarzyszeniem muzyki, a w czasie przerwy w muzyce przyjęcie pozycji zastygłej w bezruchu. W tym ćwiczeniu można zastosować muzykę bardzo dynamiczną, nowoczesną i znaną przez wszystkie dzieci, co jest dodatkowym atutem atrakcyjności całego ruchu. W czasie przerwania muzyki dzieci zastygają w bezruchu, napinając poszczególne mięśnie. Zastosowano tutaj zmienność czasową muzyki. Raz dłużej tańczyły, a krócej trwały w bezruchu, lub krócej tańczyły a dłużej zastygały w jakieś pozycji. Ćwiczenie te można powtarzać trzy razy.

 

13. Ence pence

Ćwiczenie wraz z pokazywaniem części ciała. Przypominamy tekst rymowanki oraz podajemy jej części wymyślone przez dzieci.

Ence pence w której ręce?

W lewej ręce w prawej ręce?

Ence pence, ence pence

Ence roga, ence roga

Która noga, która noga?

Lewa noga prawa noga?

Ence roga, ence roga

Ence moko, ence moko

Które oko, które oko?

Lewe oko prawe oko?

Ence moko, ence moko

Ence puszko, ence puszko

Które uszko które uszko?

Lewe uszko prawe uszko?

Zabawa ruchowa  przyniosła odprężenie. Jednocześnie stanowi okazję do praktycznego rozróżnienia systematycznych kierunków.

 

14. Przekładamy piłkę

Przed zabawą dzieci ustawiają się w rozsypce, stoją w małym rozkroku, ręce unoszą nad głową i przekładają piłkę z lewej do prawej ręki. W Czesie ćwiczenia ciężar ciała przenosimy z lewej nogi na prawą wykonują skłon w bok.

 

15. Biją dzwony

Siad skrzyżny, prawa ręka wzniesiona w bok trzyma piłkę, lewa złożona na kolanie, skłon w prawo i uderzenie piłką o podłoże jak najdalej, najdalej następnie wyprost (zmiana ręki)

 

16. Na plaży

Leżenie przodem ze wsparciem na przedramieniach. Piłki po podłodze z ręki lewej do prawej i na odwrót.

 

 

 

 

17. Kotki bawią się piłeczkami

Dzieci w przysiadzie podpartym, przed każdym leży piłeczka. Dzieci popychają piłeczkę raz ręką raz głowa przed sobą i idą za nią na czworakach. Na polecenie nauczycielki prostują się.

 

18. Kto potrafi

W staniu swobodne rzuty piłką w górę i chwyt oburącz. Ćwiczyć należy stojąc na lewej, raz na prawej nodze.

 

19. Tańczące piłka

Dzieci ustawione w rozkroku, piłeczka na ziemi przy lewej stopie. Toczymy piłkę kilkakrotnie obydwiema rękami dookoła stopy lewej, a potem to samo przy stopie prawej.

 

20. Wiatr i wiatraki

Dzieci dobierają się czwórkami i podają prawe ręce, tworząc w ten sposób wiatrak. Jedno dziecko oznaczone szarfą to wiatr. Wiatraki obracają się tak szybko wokół własnej osi, jak szybko wieje wiatr. Gdy wiatr przestaje wiać, wiatraki zatrzymują się  (zmiana kierunku)

 

21. Samolot

Siad skrzyżny, ręce w bok, pięści lekko zwinięte. Dzieci naśladują warkot samolotu, wykonując jednocześnie ramionami ruchy w górę i w dół lub ruchy okrężne

 

22. Huśtawka

Dzieci stoją na jednej nodze, druga ugięta w kolanie podnoszą  w górę i zakładają kółko na stopę. Następnie poruszają tak stopą aby kółko kręciło sięstojąc raz na lewej i raz na prawej nodze.

 

23. Kto zręczniejszy

Kółka leża na ziemi, przed każdym stoi dziecko. Wskakiwanie i wyskakiwanie z kółka obunóż przodem i bokiem

 

24. Tańczące węże

Nauczycielka gra na flecie przyjmując rolę zaklinacza węży. Dzieci reagują ruchem na dźwięki. Jeżeli dźwięki wznoszą się „węże” wyciągają się, gdy opadają „węże” zwijają się w kłębek

 

25. Rosnące kwiaty

Nauczyciel gra na instrumencie, dzieci są kwiatami. Podczas gdy melodia wznosi się dzieci wznoszą się w górę, przy dźwiękach opadających dzieci opadają na ziemię.

 Przykłady ćwiczeń motoryki dużej:
- ćwiczenia wyprostne, mające na celu zachowanie i utrzymanie prawidłowej postawy ciała;
- różne rodzaje zabaw rzutnych (piłka, ping- pong, badmington);
- różne rodzaje zabaw skocznych (gra ze skakanką, gra "w klasy");
- ćwiczenia na równoważni o wysokości zapewniającej pełne poczucie bezpieczeństwa;
- zabawy rytmiczne polegające na wyrażaniu ruchem muzyki, zachęcanie do swobodnej ekspresji ruchowej;
- udział w różnego rodzaju zawodach z partnerami o zbliżonych możliwościach ruchowych, z rozwijaniem właściwej motywacji i zapobieganiem negatywnym ocenom rówieśników;
- chodzenie po kładce bez pomocy (na płaskiej przestrzeni położyć deskę-kładkę);
- machanie kijem lub drewnianym kołkiem w celu trafienia nieruchomego przyrządu wiszącego na wysokości ramion;
- chodzenie na obu rękach z trzymanymi w górze nogami dziecka;
- przeciąganie liny trzymanej przez drugą osobę przy użyciu niewielkiej siły;
- wykonywanie skoków, chodzenie nogami po wymyślonej drabinie;
- przeskakiwanie przez powoli kołyszącą się linę,chodzenie z podwiniętymi palcami stóp;
- ćwiczenia tułowia, skłony i skręty w różnych kierunkach, przód, tył, w prawo, w lewo;
- przejście po kładce z różnymi przedmiotami w ręku;
zabawy i ćwiczenia kształtujące orientację w schemacie ciała( Pokaż proszę, gdzie masz oczy, gdzie masz uszy a gdzie nos. Gdzie masz ręce, gdzie masz nogi, gdzie na głowie rośnie włos- mówimy coraz szybciej, dziecko wskazuje odpowiednio oczy, uszy...)
- zwijanie palcami stóp (apaszek, kocyków);
- zabawy na czworaka z pokonywaniem przeszkód;
- zabawy z piłką- toczenie piłki po podłodze przez dwoje dzieci, strzelanie do bramki, podrzuty piłki do góry, chwyt rękami w leżeniu na podłodze, dmuchanie w parach na piłkę;

Przykłady ćwiczeń motoryki małej:
- swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru, flamastrami, kredkami świecowymi, pastelami
- nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków, tasiemek, sznurowadeł przez różne rzeczy i otwory
- wieszanie ubranek dla lalek na sznurku i przyczepianie ich klamerkami do bielizny
- zamalowywanie dużych powierzchni farbami grubym pędzlem dziecko stoi (nie siedzi) przy stoliku odpowiedniej do jego wzrostu wysokości
- zamalowywanie obrazków w książeczkach do malowania
- kalkowanie obrazków
- obrysowywanie szablonów
- wciskanie w tablicę korkową pinezek- wyjmowanie ich
- zbieranie drobnych elementów (pieniążki, ziarenka, - guziczki- dwoma palcami kciukiem i wskazującym, zbieranie wyżej wymienionych przedmiotów pęsetą
- cięcie po narysowanych liniach - prostych frędzelki,
falistych serwetki
- wycinanie najpierw prostych, potem nieco bardziej skomplikowanych kształtów z papieru kolorowego
- ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu
- wykonywanie drobnych ruchów palcami: spacerowanie palcami po stole, zabawa „idzie kominiarz po drabinie”, naśladowanie gry na pianinie, odtwarzanie rytmu padającego deszczu
- modelowanie z plasteliny, modeliny, masy papierowej najpierw kuleczek, wałeczków; później form bardziej złożonych - zwierząt, postaci ludzkich, liter
- stemplowanie i kolorowanie
- wydzieranie z kolorowego papieru i naklejanie wydzieranki na papier
- rysowanie w liniach wzorów literopodobnych i szlaczków
- strząsanie wody z palców
- zgniatanie kartki papieru jedną ręką w małą kulkę
- zabawy pacynką
- przyszywanie guzików
- szycie prostymi ściegami
- krążenia palcami, np. jednego palca wokół drugiego nieruchomego, wokół siebie obu palców
- ćwiczenia dłoni- wymachy, krążenia, uderzenia, pocierania, otwierania, zamykania
- ściskanie piłeczek
- zwijanie palcami chusteczek, apaszek
- rysowanie patykiem po ziemi
- faliste ruchy ramion - zabawa w przylot i odlot bocianów
- przy wolnym chodzie ruchy rąk jak podczas pływania żabką - zabawa w naukę pływania
- zabawa w pociągi - ruch rąk naśladuje obroty kół - zabawa w pranie, rozwieszanie bielizny i prasowanie - zabawa w gotowanie obiadu - naśladowanie wałkowania ciasta, mieszania gęstej zupy, kręcenia kranem, ubijania piany - rysowanie szlaczków Dennisona - gry w pchełki, bierki, kręgle, bilard stołowy rzucanie woreczków lub piłeczek - kto dalej toczenie piłki do dołka - przerzucanie piłki średniej wielkości z ręki prawej do lewej i podrzucanie jej raz prawą, raz lewą ręką podbijanie balonika wyłącznie palcami prawej i lewej ręki - wypuszczanie piłeczki tenisowej z ręki w dół i próby chwytania jej w locie, samymi palcami - zanim odbije się od podłogi - "rysowanie" palcami w powietrzu określonego przedmiotu - układanie z elementów geometrycznych postaci ludzkich, zwierząt, domków itp. - układanie z patyczków, np. płotów