Fizjologia zwierząt – Ćwiczenia – II kolokwium

WĄTROBA

Anatomia

• drogi żółciowe

• kanaliki

• przewodziki

• przewody międzyzrazikowe

• przewód żółciowy

• pęcherzyk żółciowy

Histologia i fizjologia

• hepatocyty – 80%

• komórki siateczkowo – śródbłonkowe, gwiaździste – 16%

• nabłonek wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych – 4%

• zrazik – jednostka czynnościowa

• odgałęzienia tętnicy wątrobowej

• gałązki żyły wrotnej

•  przewodziki żyły wątrobowej

Budowa hepatocytów

Funkcje wątroby

• tworzenie i wydzielania żółci

• zapewnienie odpowiedniego pH do działania enzymów trawiennych

• metabolizm cholesterolu

• wytwarzanie białek osocza

• magazynowanie krwi

• detoksykacja (leki, toksyny)

• regulacja homeostazy glukozy

• degradacja i sprzęganie hormonów sterydowych

Żółć

• wątrobowa – 97% wody

• pęcherzykowa – 89% wody

• składniki stałe:

• kwasy żółciowe – 64%

• fosfolipidy – 18%

• elektrolity – 17%

• cholesterol – 8%

• bilirubina – 2%

• białko – 1%

Powstawanie żółci:

• transport aktywny

• sole żółciowe

• bilirubina

• aminy IV-rzędowe

• Na+

• transport bierny

• cholesterol

• fosfolipidy

• glukoza

• białka

• woda

• wydzielanie

• woda

• NaCl

• HCO3-

• wchłanianie

• woda

• elektrolity (Na+ [aktywnie], Cl-, HCO3-)

Regulacja wydzielania żółci

• autoregulacja

• kwasy żółciowe – wytwarzają w kanalikach żółciowych wysoki gradient osmotyczny, pociągający za sobą ruch wody i elektrolitów

• enterohormony – sekretyna i jej pochodne; wzrost objętości i stężenia HCO3- i Cl-, a obniżenie stężenia kwasów żółciowych

• układ autonomiczny (nerw błędny) – zwiększenie objętości i zawartości w niej składników stałych

• międzytrawienne – okresowe, zgodne z aktywnością skurczową dwunastnicy; w niewielkich ilościach

• pojedzeniowe – w ok. 30 min po pobraniu pokarmu 50-80% zawartości pęcherzyka żółciowego; główne bodźce to: CCK i aktywność przywspółczulna

Przemiany i krążenie kwasów żółciowych

Jelito cienkie

wtórne

przetwarzanie i wchłanianie w jelicie grubym litocholowy

deoksycholowy

z żółcią do dwunastnicy wchłanianie w jelicie biodrowym

Hepatocyty

Pierwotne

synteza z cholesterolu

sprzężone z glicyną (70%) i tauryną (30%)

Trzeciorzędowe

przetwarzanie w hepatocycie

ursodeokrycholowy

cholowy

chenodeozycholowy

sulfolitocholan

Kał ( )

Jelito grube

Rola kwasów żółciowych

• sprzężenie z aminokwasami zwiększa ich polarność i ułatwia rozpuszczalność w wodzie

• wspólnie z fosfolipidami tworzą zawieszone w wodnym środowisku jelita micelle

• w micellach przenoszone są substancje nierozpuszczalne w wodzie

B

Wątroba

Ukł. siateczkowo-śródbłonkowy np. śledziony

arwniki żółciowe

bilirubina (transportowana z albuminami

Jelito grube

Hem wątrobowy

Dwunastnica

Glukotonian bilirubiny

urobilinogen

Kał

sterkobilina

glukoronian bilirubiny (sprzęganie w hepatocytach)

Nerka

urobilina

Mocz

katabolizm erytrocytów

nieskuteczna erytropoeza

Żółć

Trawienie tłuszczów

• emulsyfikacja i dyspersja do średnicy 0,5-1

• trawienie enzymami soku trzustkowego i rąbka szczoteczkowego – głównie lipaza trzustki (tri glicerydy  2 monoglicerydy i wolne kwasy tłuszczowe)

• tworzenie micelli i wchłanianie w enterocytach

• sole kwasów żółciowych warunkują łączenie lipazy trzustkowej z kulipazą – związek aktywny i ochrona przed proteolizą

Czynności metaboliczne wątroby

• Węglowodany

• magazynowanie i uwalnianie glukozy (glikogen wątroby)

• zamiana galaktozy i fruktozy w galaktozę

• glukoneogeneza

• homeostaza glukozy – wychwyt glukozy jest niezależny od sygnałów nerwowych i hormonalnych - …

• Tłuszcze

• beta-oksydacja kwasów tłuszczowych i tworzenie ciał ketonowych

• synteza lipoprotein (LDL i HDL)

• synteza cholesterolu i fosfolipidów

• zamiana cukrów i białek na tłuszcze

Czynności metaboliczne wątroby

• Białka

• oksydatywna dezaminacja aminokwasów z tworzeniem keto kwasów i amoniaku

• transaminacja aminokwasów umożliwiająca im wejście do cyklu Krebsa

• synteza mocznika z amoniaku wychwytywanego z płynów ustrojowych

• synteza białek osocza (albuminy, globuliny i fibrynogenu)

• synteza aminokwasów i substancji z nich pochodzących (glutamina i tauryna)

I inne:

• magazynowanie witamin (A i D)

• synteza czynników krzepnięcia (fibrynogen, czynniki VII, IX, X, protrombina)

• magazynowanie żelaza (w połowie z białkiem)

• detoksykacja związków endo- i egzogennych (rozkład enzymatyczny, sprzęganie z kwasem glukuronowym, glutaminowym, siarkowym, glikolem, cysteiną lub acetylację)

• generowanie dużych ilości ciepła – rola w termoregulacji

5