Odwołanie w ordynacji podatkowej
Anna Szlufarska
Agnieszka Kępka
PSRIP GR I (GR 16)
Ordynacja podatkowa -zagadnienia ogólnego prawa podatkowego zostały unormowane w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60).
Jej przepisy stosuje się do:
podatków, opłat oraz nie podatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe, opłaty skarbowej oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych, spraw z zakresu prawa podatkowego innych niż wymienione wyżej, należących do właściwości organów podatkowych.
Ordynacja podatkowa nie normuje:
rejestracji podatników, egzekucji administracyjnej, odpowiedzialności karnej za przestępstwa i wykroczenia skarbowe, zasad składania deklaracji i zeznań podatkowych (zagadnienia te regulowane są w ustawach szczególnych), składania skarg i wniosków przez podatników.
W każdym państwie prawnym istnieje podmiotowe prawo obywatela do zaskarżenia nie ostatecznej decyzji administracyjnej w tym decyzji wydanej w postępowaniu podatkowym.
Przepisy regulujące problematykę odwołania odgrywają równie ważną rolę jak całokształt przepisów proceduralnych. Zasada mówi że od każdej decyzji strona może się odwołać do jednej, z reguły wyższej instancji, a zatem stronie przysługuje prawo żądania rozpatrzenia sprawy i wydania decyzji przez tę instancję. Odwołanie jest jedynym narzędziem prawnym wykorzystywanym w postępowaniu administracyjnym .Odwołanie od decyzji organu podatkowego pierwszej instancji ma charakter dyrektywnego środka prawnego, oznacza to , że wniesienie odwołania przesuwa sprawę do wyższej instancji w celu dokonania ratyfikacji rozstrzygnięcia pierwotnego postanowienia.
Uprawnienie to przysługuje stronom postępowania podatkowego tj. podatnikowi, płatnikowi, inkasentowi, ich następcom prawnym oraz osobom trzecim wymienionym w przepisach 110-117 ordynacji podatkowej. Przysługuje ono również prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich.
W przypadku postępowania podatkowego odwołanie musi odnosić się do naruszeń prawa materialnego lub proceduralnego z podaniem przepisów, które zostały pogwałcone.
Art. 220 Ordynacji podatkowej otwierający rozdział dotyczący problematyki odwołania, mówi , że od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy odwołanie do drugiej instancji a właściwym do rozpatrzenia odwołania jest organ podatkowy wyższego stopnia.
Ordynacja podatkowa mówi , iż w przypadku wydania decyzji w pierwszej instancji przez Ministra Finansów lub przez samorządowe kolegium odwoławcze odwołanie od takiej decyzji rozpatruje ten sam organ podatkowy.
Oznacza to, że adresatem składanego odwołania będzie właściwa izba skarbowa, gdy zaskarżaną decyzję wydał urząd skarbowy, samorządowe kolegium odwoławcze, gdy wydał ją wójt, burmistrz lub Prezydent miasta albo Minister Finansów, gdy zaskarżoną decyzję wydała izba skarbowa, ale podanie należy złożyć w urzędzie , który zaskarżaną decyzję wydał. Jedynie w sytuacji , gdy odwołujemy się od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez Ministra Finansów lub przez samorządowe kolegium odwoławcze adresatami będą te same organy.
Odwołanie jest szczególnym rodzajem podania tj. powinno zawierać co najmniej treść żądania skazywać osobę lub osoby od których pochodzi, jak również powinno zawierać zarzuty przeciwko decyzji, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania oraz wskazywać o dowody uzasadniający to żądanie. Zarzuty przeciw decyzji można formułować dowolnie. Istota i zakres żądania nie mają wpływu na zakres działania organu rozpatrującego odwołanie, ale powinny nawiązywać do ustalonych przez ustawę kompetencji organu odwoławczego np. określić, na czym ma polegać zmiana decyzji. Natomiast przedstawione dowody pomogą organowi odwoławczemu w obiektywnym rozpatrzeniu sprawy. Ordynacja podatkowa reguluje kwestię treści takiego odwołania (art. 222 ordynacji podatkowej)odwołanie powinno zawierać zarzuty przeciw decyzji , powinno także określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania oraz wskazać dowody uzasadniające żądanie.
W kwestii wnoszenia odwołania w ordynacji podatkowej przepisy mówią, że wnosi się je do właściwego organu odwoławczego , który wydał tą decyzję. Kwestia terminów wnoszenia odwołania wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie. Ordynacja mówi, że gdy ogłoszenie następuje ustnie to termin liczy się od dnia zawiadomienia.(art.223 ord. pod)
Należy zwrócić uwagę na wstrzymanie wykonania decyzji:
Art. 224 ordynacji podatkowej mówi, że wniesienie odwołania od decyzji organu podatkowego nie wstrzymuje jej wykonania , lecz organ podatkowy ze względu na ważny interes strony na jej wniosek może postanowić o jej wstrzymaniu całkowitym lub częściowym, a takie postanowienie podlega uchyleniu przez organ, który je wydał lub organ odwoławczy. Organ który wydał takie postanowienie musi przekazać jego kserokopię organowi wyższego stopnia.
Art. 226 §1, §2 ordynacji podatkowej nie wprowadza w swoich postanowieniach odnośnie uznania, że odwołanie wniesione przez stronę zasługuje na uwzględnienie w całości, wydaje nową decyzję która uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję , na nową decyzję służy odwołanie. Ordynacja podatkowa reguluje przesłanie lub przekazanie wraz z aktami spraw właściwemu organowi odwoławczemu inaczej, bo z Art.227 wynika, że organ do którego wpłynęło odwołanie przekazuje odwołanie w ciągu 1 miesiąca od dnia otrzymania i organ podatkowy przekazując sprawę zobowiązany jest ustosunkować się do przedstawionych zarzutów.
Art. 228 ordynacji podatkowej reguluje w swych przepisach to, że organ odwoławczy stwierdza w formie postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania , a postanowienia są ostateczne.
W ordynacji podatkowej mowa jest o tym, że jeśli odwołanie nie zostanie rozpatrzone w określonym terminie , a nie zostanie wykonana , to jej wykonanie podlega wstrzymaniu z mocy prawa w granicach określonych w odwołaniu.
Przeprowadzenie na żądanie strony lub z urzędu dodatkowego postępowania w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie lub zlecenie przeprowadzenia tego postępowania organowi który wydał decyzję kodeksu postępowania administracyjnego i ordynacja podatkowa regulują tak samo, są w tej kwestii zgodne.
W przypadku gdy w toku postępowania odwoławczego organ rozpatrujący odwołanie stwierdzi , że zobowiązanie lub podstawa opodatkowania zostały ustalone lub określone w kwocie niższej , niż to wynika z przepisów prawa podatkowego trafia sprawa do organu pierwszej instancji w celu zmiany wydanej decyzji. Doręczone jest ono stronie.
Art.231 mówi o sprawach dotyczących ulg w zapłacie podatków, organ wtedy może wydać decyzję na niekorzyść strony odwołującej się jedynie wówczas gdy decyzja wydana przez organ pierwszej instancji rażąco narusza prawo.
Art. 234 ordynacji podatkowej mówi, że organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.
Elementy odwołania
1. Oznaczenie nadawcy. Adres.
Niezbędnym elementem pisma jest adres podatnika. Jego pominięcie oraz niemożność ustalenia przez organ podatkowy może być powodem pozostawienia odwołania bez rozpoznania. W myśl art. 168 § 2ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. -Ordynacja podatkowa(Dz. U.Nr 137, poz. 926z późn. zm.) - o.p. pismo skierowane do organu podatkowego powinno zawierać co najmniej treść żądania, określenie podmiotu, od którego pochodzi, oraz jego adres, a także czynić zadość innym wymogom ustalonym przez przepisy szczególne (np. określony formularz).
2. Oznaczenie miejscowości oraz daty sporządzenia odwołania.
Dzień i miejsce sporządzenia odwołania mają charakter informacyjny. Ważna jest natomiast data jego nadania w urzędzie pocztowym - najlepiej uczynić to listem poleconym za tzw. zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Możliwe jest również złożenie odwołania bezpośrednio w siedzibie organu podatkowego. Na podstawie art. 168 § 4o.p. organ ten jest zobowiązany, na żądanie składającego pismo, potwierdzić fakt jego złożenia na kopii dokumentu. Data nadania pisma w polskim urzędzie pocztowym jest równoznaczna z dniem jego bezpośredniego złożenia w organie podatkowym.
Zgodnie z art. 223 § 2 pkt 1o.p. odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie.
3. Oznaczenie NIP.
Powinnością podatnika - w myśl art. 11ustawy z dnia 13 października 1995 r.o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników(Dz. U. Nr 142, poz. 702z późn. zm.) - u.e.i.p. - jest umieszczanie NIP-u na wszystkich dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych, a także nie podatkowych należności budżetowych, do poboru których są uprawnione organy podatkowe lub celne.
4. Oznaczenie adresata.
Właściwy do rozpatrzenia odwołania od decyzji organu podatkowego jest organ podatkowy wyższego stopnia. I tak, odwołania od decyzji naczelników urzędów skarbowych rozpoznają właściwi dyrektorzy izb skarbowych, a rozstrzygnięcia wójtów, burmistrzów (prezydentów miast) - samorządowe kolegia odwoławcze. Do rozpatrzenia odwołania od decyzji dyrektora izby skarbowej właściwy jest Minister Finansów. W przypadku wydania decyzji w pierwszej instancji przez Ministra Finansów lub samorządowe kolegium odwoławcze, odwołanie rozpatruje ten sam organ podatkowy, stosując odpowiednio przepisy o postępowaniu odwoławczym ( art. 221o.p.).
Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał skarżoną decyzję.
W przypadku, gdy strona postępowania podatkowego wniosła podanie do organu niewłaściwego, organ ten jest zobowiązany przez normę art. 170 § 1o.p. przekazać nieprawidłowo wniesione podanie organowi właściwemu w sprawie oraz poinformować o tym fakcie podmiot wnoszący odwołanie.
5. Opłata skarbowa.
Opłata skarbowa od podania wynosi 5 zł, zaś od każdego załącznika do podania 50 gr (załącznik do ustawy z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej, Dz. U.Nr 86, poz. 960z późn. zm. - u.o.s.). Zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 grudnia 2000 r.w sprawie sposobu pobierania, zapłaty i zwrotu opłaty skarbowej oraz sposobu prowadzenia rejestrów tej opłaty(Dz. U.Nr 110, poz. 1176z późn. zm.) - r.o.s., opłatę skarbową od podań i załączników do podań uiszcza się co do zasady znakami opłaty skarbowej. Znaki te nakleja się na podaniu. Jeżeli załączniki są składane w terminie późniejszym niż podanie, znaki opłaty skarbowej należnej od załączników nakleja się na załącznikach.
6. Zawartość merytoryczna odwołania od decyzji organu podatkowego.
Zgodnie z art. 222o.p. odwołanie od decyzji organu podatkowego powinno:
1) zawierać zarzuty przeciw decyzji,
2) określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania,
3) wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.
W odwołaniu strona powinna wskazać zakres, w jakim się odwołuje - czy od całości, czy od części decyzji (czego dotyczącej) - i wyczerpująco opisać uchybienia, które uzasadniają żądania zawarte w odwołaniu.
Wniesienie odwołania od decyzji organu podatkowego nie wstrzymuje jej wykonania. Gdy podanie nie zostanie rozpatrzone w ciągu 2 miesięcy od chwili otrzymania odwołania przez organ odwoławczy, a decyzja organu podatkowego pierwszej instancji nie zostanie wykonana w całości lub w części - jej wykonanie podlega wstrzymaniu z mocy prawa w granicach określonych w odwołaniu.
Możliwa jest tzw. samokontrola decyzji przez organ podatkowy pierwszej instancji. Jeśli organ podatkowy, który wydał decyzję, uzna, że odwołanie wniesione przez stronę zasługuje na uwzględnienie w całości, wyda nową decyzję, którą uchyli lub zmieni decyzję zaskarżoną. Od nowej decyzji wydanej przez organ podatkowy również przysługuje odwołanie.
Organ podatkowy pierwszej instancji, do którego wpłynęło odwołanie, przekazuje pismo wraz z aktami sprawy właściwemu organowi odwoławczemu w ciągu 14 dni od dnia otrzymania odwołania, chyba że wyda w tym terminie decyzję na zasadzie wspomnianej wyżej samokontroli. Dodatkowo organ podatkowy przekazujący sprawę ma obowiązek ustosunkować się przedstawionych zarzutów.
Organ odwoławczy stwierdza niedopuszczalność odwołania lub też uchybienie terminowi do jego wniesienia w formie ostatecznego postanowienia. Może on również, z urzędu lub na żądanie strony, przeprowadzić postępowanie dodatkowe, mające na celu uzupełnienie dowodów oraz materiałów dotyczących sprawy, albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.
Jeśli w toku postępowania odwoławczego organ rozpatrujący odwołanie stwierdzi, że zobowiązanie podatkowe lub podstawa opodatkowania zostały ustalone lub określone w kwocie niższej, niż wynikałoby to z przepisów prawa podatkowego, wówczas zwraca sprawę organowi podatkowemu pierwszej instancji w celu zmiany wydanej decyzji. Postanowienie o przekazaniu sprawy organ odwoławczy ma obowiązek doręczyć stronie. Ewentualna nowa decyzja wydawana jest zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w dniu powstania obowiązku podatkowego. Od tej decyzji służy stronie odwołanie. W przypadku spraw dotyczących ulg w zapłacie podatków organ podatkowy może wydać decyzję na niekorzyść strony odwołującej się jedynie wówczas, gdy decyzja organu pierwszej instancji rażąco narusza prawo.
Stronie przysługuje prawo cofnięcia odwołania przed ponownym rozpatrzeniem sprawy przez organ odwoławczy. Cofnięcie odwołania nie zostanie uwzględnione, jeśli skutkowałoby ono utrzymaniem w mocy decyzji wydanej z naruszeniem przepisów uzasadniających jej uchylenie lub z innych przyczyn wadliwej.
Stosownie do treści art. 233o.p., organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:
1) utrzymuje w mocy decyzję organu pierwszej instancji albo
2) uchyla decyzję organu pierwszej instancji:
a) w całości albo w części - i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję - umarza postępowanie w sprawie,
b) w całości i sprawę przekazuje do ponownego rozpatrzenia właściwemu organowi pierwszej instancji, jeśli decyzja tego organu została wydana z przyczyn będących powodem wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności decyzji albo
3) umarza postępowanie odwoławcze.
Organ odwoławczy może uchylić w całości decyzję organu pierwszej instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ, jeśli rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.
Zakaz reformationis in peius został umieszczony w art. 234o.p. W myśl tego przepisu organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes publiczny.
7. Środki odwoławcze.
W przypadku wydania przez organ odwoławczy decyzji nie uwzględniającej odwołania choćby w części, stronie przysługuje prawo złożenia skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W sytuacji braku odpowiedzi na odwołanie możliwe jest złożenie skargi na bezczynność do organu wyższego stopnia.
Wzór 1
Warszawa, 28 września 2003 r.
Krzysztof Piekarski
ul. Kormoranów 49/52
67-854 Warszawa
(oznaczenie nadawcy - firma (nazwa),
imię i nazwisko, adres, etc.)
NIP 967-838-39-54
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie
za pośrednictwem
Naczelnika Urzędu Skarbowegow Warszawie
(oznaczenie adresata)
Opłata skarbowa 5 zł |
Odwołanie
od decyzji organu podatkowego
Na podstawie art. 220,222i223 § 1ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. -Ordynacja podatkowa(Dz. U.Nr 137, poz. 926z późn. zm.) wnoszę o uchylenie w całości decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 20 września 2003 r., nr PCC-567-63/GD. Wyżej wymienionej decyzji zarzucam naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 122 ordynacji podatkowej, przez niepodjęcie przez organ podatkowy wszelkich działań niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy.
Uzasadnienie
Urząd Skarbowy w Warszawie decyzją z dnia 28 listopada 1999 r., nr PCC-567-63/GD orzekł o przeniesieniu odpowiedzialności za zaległości podatkowe Przedsiębiorstwa Promyk z tytułu podatku od towarów i usług za wrzesień 1999 r. w łącznej kwocie 12 340 zł na mnie jako nabywcę majątku podatnika, tj. nieruchomości położonej w Warszawie przy ul. Ciepłej 15/17.
Decyzja te została przeze mnie zaskarżona w dniu 9 grudnia 1999 r. - złożyłem odwołanie do Izby Skarbowej w Warszawie, zarzucając naruszenie art. 113 § 2rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. -Prawo upadłościowe(t. jedn.: Dz. U. z 1991 r.Nr 118, poz. 512z późn. zm.). Izba Skarbowa uchyliła w całości decyzję Urzędu Skarbowego w Warszawie i przekazała sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, zarzucając naruszenie norm postępowania podatkowego poprzez niepodjęcie przez organ podatkowy wszelkich działań niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy.
Naczelnik Urzędu Skarbowego w Warszawie decyzją z dnia 20 września 2003 r. ponownie orzekł o mojej odpowiedzialności za zaległości podatkowe Przedsiębiorstwa Promyk w kwocie 12 340 zł.
Naczelnik Urzędu Skarbowego w Warszawie w skarżonej decyzji twierdzi, że czerpię dochody ze sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, podając, iż zgodnie z aktem notarialnym z dnia 28 października 1999 r. otrzymałem ok. 28 zł za m 2 gruntu. Wartość ta dotyczy części nieruchomości przy ul. Ciepłej, tj. działki nr 34/11, o powierzchni 1480 m 2, sprzedanej pod budynek mieszkalny za łączną kwotę 40 800 zł. W przypadku pozostałych działek (nr 35/11, 36/11, 42/11), sprzedanych w dniu 30 października 1999 r., nie uzyskałem tak wysokiej ceny za m 2. I tak działka nr 35/11 - pod garaż - o powierzchni 500 m 2, została zbyta za 9870 zł (cena m 2- ok. 20 zł), a działka nr 36/11, o powierzchni 1100 m 2 - za 24 250 zł (cena m 2 - ok. 22 zł). Największa z działek, tj. o nr 42/11, o powierzchni 2700 m 2 decyzją Burmistrza Urzędu Gminy w Warszawie z dnia 12 grudnia 1999 r., nr 283/GK, została przejęta na drogę za kwotę 21 600 zł, co daje ok. 8 zł za m 2 (jest to cena ponad 3,5-krotnie niższa od ceny nabycia). W związku z tą decyzją, średnia cena, za którą sprzedałem wspomniane wyżej działki o łącznej powierzchni 5780 m 2 to ok. 19,50 zł za m 2 - jest to kwota prawie o 20% niższa od wartości nabycia. Z przedstawionego wyliczenia wynika, że poniosłem straty, czego Naczelnik Urzędu Skarbowego nie wziął pod uwagę w swej decyzji.
Dodatkowo ponoszę obciążenia finansowe z tytułu utrzymania nabytej substancji. Wydatkuję również środki na utrzymanie budynków w stanie niepogorszonym (konserwacja, ochrona).
Zauważyć również należy, że decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 20 września 2003 r. w przeważającej części stanowi kalkę decyzji wydanej przez Urząd w tej samej sprawie w dniu 28 listopada 1999 r. Jest to kolejny argument świadczący o powierzchownym rozpatrzeniu sprawy.
Sytuacja opisana powyżej świadczy o tym, że postępowanie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Warszawie stanowi naruszenie art. 122ordynacji podatkowej.
Mając na uwadze powyższe wnoszę jak na wstępie.
Krzysztof Piekarski
(podpis podatnika)
Bibliografia:
Ordynacja podatkowa
Matysiak A. -Ordynacja podatkowa z komentarzem
S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek - Ordynacja podatkowa. Komentarz
2