Historia architektury i sztuki - ćwiczenia
02,10
Sztuka na początku miała funkcje:
mityczną
sakralną
symboliczną
Renesans stworzył indywidualność w sztuce („dzieło sztuki funkcjonujące indywidualnie”)
Przez wiele stuleci sztuka była traktowana na równi z rzemiosłem. Dopiero ok. XVI wieku na Zachodzie malarze czy rzeźbiarze uzyskali status wyższy niż wyrobnicy, jakimi byli garncarze, stolarze czy tkacze.
Ubiór spełniał często rolę nie tylko praktyczną i użytkową (okrycie przed zimnem), ale też symboliczną, a nawet magiczną.
Lud pierwotny przyswajał sobie cechy zwierzęce
Podział dziejów sztuki:
sztuka prehistoryczna od 4000 do 3000 lat p.n.e.
Sztuka starożytna od VIII tys. P.n.e. do ok. 300 r. p.n.e.
Sztuka Średniowieczna od ok. IV w. od ok. XIV w.
Sztuka Nowożytna do ok. IX w.
Sztuka współczesna od ok. IX w. do teraz
Sztuka prehistoryczna obejmuje paleolit, mezolit, neolit, epokę brązu i żelaza
Nie ma żadnych dokumentów pisanych, jedynie są pozostałości wytworów ludzkich rąk np. malarstwo jaskiniowe
Afryka
Kategorie starożytności
Sztuka Egiptu - od 4000 lat p.n.e. do ok. 30 r. p.n.e.
Mezopotamii ok. pocz. III tys. P.n.e. (w skład wchodzą: Sztuka Sumeryjska, babilońska, asyryjska)
Sztuka Perska - szczyt rozwoju ok. 600r. p.n.e.
Sztuka Starożytnej Grecji - IX w. p.n.e. - ok. 30 r. p.n.e.
Sztuka Starożytnego Rzymu ok. IV w. p.n.e. - ok. 30r. p.n.e.
Sztuka Wczesnochrześcijańska - I w. n.e. - 313 r. n.e.
Sztuka Średniowieczna
Najdłuższa epoka
- schyłek średniowiecza przypada na ok. XV - XVI w. gdy we Włoszech rodzi się Renesans
- obejmuje podział na dwa najważniejsze style:
* sztukę romańska - ok. IX w. - ok. XIII w.
* sztukę gotycką - ok. 1150 do przełomu XV/XVI w.
30.10
„Widzenie poprzez słowa. Dziecko patrzy i rozpoznaje, zanim nauczy się mówić”
John Berger, Sposoby widzenia
Peter Claesz Martwa natura, 1663
Dzieło sztuki musi być świetnie wykonane
Lucien Freud
Francis Bacon
William Turner, Burza koniec XIX w.
Jan van Eyck „Zaślubiny Arnolfinich” 1434
Diego Velazques Panny Dworskie 1656
Części składowe dzieła
co widzę
Analiza formalna (symetria, wielopunktowa kompozycja, barwy chłodne)
Warstwa symboliczna
Warstwa metodologiczna (teorie psychologii, socjologii)
Własne odczucia, skojarzenia
Jan Vermer Dziewczyna czytająca list
Dziewczyna z perłą
Kobieta w błękitnej sukni ok. 1662-65
Jak analizować dzieło sztuki?
Treść - cel, sens dzieła, jego znaczenie, głębsza przyczyna
Forma artystyczna - sposób wyrażenia treści; zespół, całokształt, związek środków
Kompozycja - układ elementów rozmieszczonych na płaszczyźnie obrazu tworzących całość
Kształt pola (prostokąt stojący, prostokąt leżący, koło (tondo), z wł. Talerz, krąg, dyptyk (podwójnie składany jak książka), tryptyk (boczne części są składane) poliptyki, środek nieruchomy, po każdej stronie podwójne boczne skrzydła)
Elementy kompozycji
portret - półpostać,
en pied - cały wizerunek
en face - na wprost
en trois quarto postać widziana z ukosu
portret zbiorowy
1 postać, wiele postaci
1 planowa, wieloplanowa
Pejzaż ze sztafażem (dodanie postaci, architektury), nie dominują one lecz nadają dynamiki, ożywiają
Weduta, pokazanie miasta lub jego fragmentu
Kompozycja dynamiczna
wrażenie ruchu
przewaga linii skośnych
wyraża ruch, pęd, wzlot
spadanie
Kompozycja statyczna
spokojna
oparta głównie na kierunkach poziomych i pionowych
Kompozycja otwarta
rodzaj kompozycji, polegający na pozostawieniu odbiorcy dzieła sztuki pola do interpretacji
jest to układ specyficznej relacji między elementami kompozycji, poruszający wyobraźnią, sugerujący coś, co jest poza nim
kompozycja taka zmusza odbiorcę do dopełnienia inicjując indywidualny proces współtworzenia
Kompozycja zamknięta
przedstawione elementy są skończone, w całości przeciwieństwo kompozycji otwartej
taka, która w całości „mieści się” na obrazie, nie ma swojego….. ?
Kompozycja izokefaliczna
wszystkie głowy są na jednym poziomie
wertykalizm - podkreślenie pionów
horyzontalizm - podkreślenie poziomów
Kompozycja symetryczna
Kompozycja asymetryczna
Barwy:
*cloisonizm - czysty kolor (bez rozjaśnień, przyciemnie) obwiedziony czarnym konturem
Perspektywa - umiejętność przedstawienia trójwymiarowych przedmiotów na płaszczyźnie zgodnie z prawami widzenia
Perspektywa linearna (zbieżna)
Pozorne zmniejszanie się wielkości przedmiotu w miarę oddalania od widza oraz pozorna zbieżność ku horyzontowi wszystkich linii biegnących od widza do przedmiotu.
Technika umożliwia przedstawienie rzeczywistości na płaskiej powierzchni, tak aby spełniała wrażenie głębi.
Perspektywa z lotu ptaka
Gdy punkt zbiegu linii jest położony wysoko, w stosunku do obrazu
Perspektywa żabia
Linia horyzontu ustawiona jest nisko, patrzymy na rzeczy z dołu. Punkt zbiegu jest bardzo nisko.
Perspektywa hieratyczna
Osoby ważniejsze są większe
Perspektywa kolorystyczna
Barwy ciepłe zdają się występować ku przodowi. Kolory zimne cofają się w głąb obrazu
Perspektywa powietrzna
Ze zwiększaniem odległości kontury stają się rozmazane i tracą ostrość, Barwy jaśnieją, bledną
Perspektywa rzędowa
Niższy rząd ukazuje to co znajduje się najbliżej, wyższy to co jest oddalone
Perspektywa pasowa
Najniższy rząd - rzeczy najbliższe; najwyższy - najdalsze
Skrót perspektywistyczny
Efekt wizualny w którym wielkość rzutu perspektywicznego jest odwrotnie proporcjonalna do odległości obiektu od środka rzutowania
Pozorne zmniejszenie rozmiarów
Sztuka prehistoryczna
Od ok. 20000 p.n.e. do ok. 1000 p.n.e.
Malowidło z Lascaux
Wizerunki zwierząt miały znaczenie kulturowe
Dominuje kreska i plama barwna
Kromlech w Stonehenge (Anglia) - Menhiry
Charakterystyka Paleolitu:
rysunki ryte w skale, kontury wypełnione farbą
płaszczyzna koloru rozprowadzana za pomocą pędzli z włosia, palców
podstawowy barwnik - ochra
grupa kolorystyczna (kolory ziemi) czerwień, żółć, brąz, czerń
technika: kreska, linia, plama barwna wypełnia kontur - z początku płaska o jednolitym natężeniu i nasyceniu, stopniowo ulega zróżnicowaniu
tematyka - polowanie na zwierzęta m.in. jelenie, krowy, dzikie konie, bawoły, bizony. Obserwacja natury. Schematyczne głowy zwierząt, profilowe przedstawienie ciała, uchwycenie w ruchu.
Charakterystyka Neolitu:
rozwój narzędzi (nóż, siekiera), Materiał zostaje poddany obróbce poprzez: piłowanie, przewiercanie, gładzenie. Pojawia się nowa umiejętność: wyplatanie tkanin, ceramika
wynaleziono koło - naczynia mają regularne kształty
zdobienie ceramiki ornamentem rytym i malowanym. Motywy ornamentalne: abstrakcyjne, geometryczne, uproszczone postaci ludzi i zwierząt
rysunki ryte w skale, przedstawiające sceny z życia codziennego
rzeźba - proste figurki lub główki zwierząt, ludzi
brak naśladowania z natury, dużo form abstrakcyjnych
27.11
II Sztuka starożytna (Egipt)
Od ok. 3000 do ok. 300 r. p.n.e.
Mastaba - naziemny grobowiec
Piramida łamana Snefru w Dahszur
Relief (płaskorzeźba)
Kompozycja:
hieratyczna - kto większy ten ważniejszy
topograficzna - widok z lotu ptaka
pasowa
Faraoni przedstawiani jako wiecznie młodzi ludzie, przesadnie wyprostowani
Statyczność, dostojeństwo
Układ frontalny
Postaci symetryczne
Wykonywane z granitu i bazaltu
Malarstwo
Sztuka kreteńska
3000 p.n.e. - 1400 p.n.e.
Pałac w Knossos powstał po 2000 p.n.e. zajmował 3 ha
Wpływy ze starożytnego Egiptu, nisko sklepione, ciemne, ciasne pomieszczenia
Agresywna kolorystyka
Książę wśród lilii
Kreta w 1400 p.n.e została najechana przez Ahajów. Oni stworzyli:
Megaron - budynek, duża izba gdzie mogą spotykać się mężczyźni; na środku palenisko
Starożytna Grecja
X w p.n.e. do przełomu n.e.
Archaiczny XII w. p.n.e. V w p.n.e.
Klasyczny V w p.n.e. IV w p.n.e.
Hellenistyczny poł. IV p.n.e. - III n.e.
Piękno, ład, harmonia, regularność, symetria. Idealne jest to co proporcjonalne, co daje się przedstawić za pomocą reguł matematycznych.
Porządki w architekturze
dorycki - Prosty bez ozdób
joński - ślimaki
koryncki - liście akantu
Rzeźba
Rzeźby pełne obiekty wolnostojące, można oglądać z każdej strony.
Płaskorzeźby wklęsłe lub wypukłe.
Rzeźby architektoniczne płaskorzeźby podporządkowane architekturze, będące jej elementami architektonicznymi.
Okres archaiczny
Kuros - mężczyzna
Początkowo w drewnie, potem brąz
Później pokrywane złotem lub innymi drogimi kamieniami.
Układ frontalny, statyczna postać, stojący lub kroczący
Kora - kobieta
Bogactwo barw, kolorów
Kultura grecka ozdabiała, kolorowała rzeźby
Symetryczna, frontalna rzeźba
Większość rzeźb miała zaciśnięte dłonie
Okres klasyczny
„Dyskobol” Myrona
Ateny wygrywają bitwę nad Persami
Próba pokazania ruchu
Figura serpentinata
Nienaturalne skręcenie ciała, mające na celu nadanie lekkości i dynamiki. Taka forma upowszechniona w manieryzmie Włoskim. Również chętnie stosowany w baroku. Początek w antyku - dyskobol.
Kontrapost - przeciwwaga
„Doryforos” Polikleta
Linia skosu ramion jest odwrotnie do skosu bioder. Ciężar ciała przeniesiony na jedną nogę.
„Afrodyta z Knidos”
Apollo „belwederski”
Okres hellenistyczny
Nike z Samotraki
Wenus z Milo
Malarstwo
Perspektywa barwna
Wosk pszczeli pozwala na utrwalenie farb.
Z malarstwa nic nie pozostało, jedynie możemy bazować na malarstwie Rzymskim, które bardzo kopiowało styl grecki.
Ceramika
Kompozycja pasowa
Styl orientalizujący - pokazanie dzikich zwierząt.
Styl czarnofigurowy. Czarne figury na czerwonym tle i na odwrót - czerwonofiguowy
Rzym
Utilitas - użyteczność
Firmitas - trwałość
Venustas - piękno
Architektura
Pompeje
Typ dom rzymskiego
Rzeźba - skopiowana z Grecji
Rzym wywodzi się z plemienia Latynów
Portret werystyczny
Pokazywanie twarzy z ich wszystkimi wadami
Posąg konny - Marek Aureliusz
Malarstwo
Perspektywa barwna i linearna
Użycie wosku pszczelego farby nakładane na gorąco
Mozaika (I w. p.n.e.)
3 typy:
wykorzystywane kamienne płytki
łączyło się płytki z masą perłową, złotem czy innym kamieniem półszlachetnym
brano kolorowe kamyki i układano je ze sobą
08.01
Renesans/Manieryzm
Giotto di Bonde (1267-1337)
Renesans - odrodzenie, w sztuce okres rozwoju kultury europejskiej, od schyłku średniowiecza do początków doby nowożytnej, obejmujący XV i XVIw. We Włoszech od XIVw.
Charakteryzowały go m.in. fascynacja antykiem, odrodzenie nauki, humanizm, zeświecczenie życia społecznego, ponadto indywidualizm i docenienie roli artysty w kształtowaniu kultury
Lorenzo Ghiberti
Florenckie baptysterium, 1401r.
Donatello (1386-1466)
Nawiązuje do antyku
Pokazał akt męski
Wskrzesił pomnik konny
Madonna rodziny Pazzi
Kontrapost
Podkreślenie linii skosu
Michał Anioł
Pieta 1498-1500 podpisana na szacie
Całość pracy zamyka się w trójkącie, linia skosu głowa Chrystusa i jego stopy
Mojżesz
Pieta rondanini
Paolo Uccello
Św Jerzy walczący ze smokiem - National Gallery w Londynie
Bitwa pod San Romano
Andrea Mantegna
Zmarły Chrystus
Leonardo da Vinci (1452-1519)
MonaLisa układ ostrosłupa, pokazywanie dłoni
Dama z Łasiczką
Ostatnia wieczerza
Pierro della Francesca
Pokazał ostre barwy na 1 planie, a to co zimne wyblakłe na dalszym planie
Sandro Botticelli
Narodziny wiosny
Kobieta z wodą - symbol utraty dziewictwa
- Artyści zaczęli na nowo odnajdywać piękno sztuki antyku. Zaczęto znów malować prace w akcie, nawet postaci bibilijne.
- Tematyka mitologiczna stała się bardzo popularna
- Istotną nowością był wynalazek zbieżnej perspektywy geometrycznej
Renesans Niderlandzki
Roger van der Weyden
„Ukrzyżowanie”
„W krainie pieczonych gołąbków”
Niemcy
Północna część - wpływy niderlandzkie
Południowa - włoskie
Manieryzm wywodzi się od włoskiego maniera, a to z kolei z łacińskiego manus (ręka) i pierwotnie oznaczała specyficzne cechy, styl twórczości jakiegoś artysty
Parmigianino - Madonna z długa szyją 1534-40, Galeria uffizi, Francja
Angolo Bronzina - Alegoria z Wenus i Kupidynem, 1540-45
Giambologna, Porwanie Sabinki 1574-82, figura serpentinata
8