Specyficzne trudności w nauce na tle zaburzeń rozwoju psychoruchowego

Dysleksja i dysgrafia to trudności w czytaniu i pisaniu, które są spowodowane deficytami w rozwoju funkcji percepcyjno - motorycznych, obliczonymi w stosunku do wieku dziecka i jego ogólnego poziomu umysłowego.

W zachowaniu małego dziecka występuje ścisły związek motoryki z psychiką - rozwój psychoruchowy. Może on przebiegać z różną szybkością oraz z różnym stopniem zgodności poszczególnych funkcji.

Wg H. Spionek:

Tempo rozwojowe - to szybkość, z jaką dokonują się ilościowo - jakościowe zmiany w sferze psychomotorycznej dziecka w odniesieniu do jego wieku życia.

Rytm - to stopień zgodności, w jakim rozwijają się poszczególne funkcje psychomotoryczne.

Dynamika - odnosi się do tempa, w jakim przebiega ten rozwój.

Trzy znaczenia „normy”:

• statystyczne, jako średnia - przeciętna

• społeczno - kliniczne, jako brak obserwowanych lub odczuwanych objawów zaburzeń w zachowaniu

• teoretyczne, jako idealny wzorzec osobowości, będący celem zabiegów wychowawczo - dydaktycznych

Tempo rozwoju psychoruchowego może mieć charakter globalny, to jest obejmować wszystkie funkcje, które rozwijają się w tempie przyspieszonym, opóźnionym i typowym.

Wyodrębnia się:

• parcjalne opóźnienia lub przyspieszenia rozwoju - odnoszą się do szerszego zakresu sfery psychomotorycznej

• fragmentaryczne - tylko do jednej, np. wada wzroku (okulary).

W związku z tempem, rytmem i dynamiką opracowano różne modele rozwoju psychoruchowego. Obrazują one różnice indywidualne w rozwoju psychomotorycznym dzieci.

Wg H. Nartowskiej niewielkie odchylenia od normy należy traktować jako „typowe” różnice indywidualne między dziećmi, dopiero w głębszych przypadkach opóźnień rozwojowych można mówić o zaburzeniach.

Opóźnienie rozwojowe jest istotne, jeżeli przekracza 2 (tzw. odchylenia standardowe poniżej średniej).

Wg H. Spionek - wskaźnik fragmentarycznego deficytu rozwojowego (WFDR) oblicza się wg wzoru:

WFDR = wiek opóźnienia (w latach) : wiek życia

Np. WFDR = 6,7:4,0=2 lata i 7 miesięcy

Zaburzenia pisania i czytania polegają na istotnym obniżeniu sprawności wybiórczych funkcji elementarnych, które warunkują proces pisania i czytania. Dlatego zgodnie z koncepcją H. Spionek, dzieci z parcjalnymi zaburzeniami rozwojowymi w zakresie funkcji słuchowych, wzrokowych i kinestetyczno - ruchowych określanych mianem dzieci dyslektycznych.

Trzy etapy pisania i pisania ze słuchu wg A. Łurii:

1. dokonanie analizy słyszanej mowy i wyodrębnienie z niej zdań i wyrazów, a w nich sylab i głosek oraz uświadomienie, w jakiej kolejności one występują

2. przeniesienie tych głosek na grafemy (litery)

3. wykonanie zapisu liter w kolejności zgodnej z tą, która występuje przy słyszeniu i połączeniu tych liter w sylaby, sylab w wyrazy, a wyrazów w zdania.

Dzieci z parcjalnymi zaburzeniami:

• często są drugorocznymi

• podejrzewane są o upośledzenie umysłowe

Konsekwencje:

• osłabienie motywów do uczenia się

• zahamowania

• negatywizm

• nerwice szkolne

• zachowania antyspołeczne

• zaburzenia w zachowaniu

Metoda wg A. Szemińskiej, która pozwala ocenić poziom rozwoju dziecka 6 - letniego w aspekcie dojrzałości szkolnej. Osiem prób z dzieckiem, z których każda stanowi sprawdzian innej umiejętności:

1. Rysunek na podany temat.

2. Odwzorowywanie.

3. Zajęcia liczbowe.

4. Układanie przeciętnego obrazka.

5. Słowny opis obrazka.

6. Rozmowa kierowana.

7. Zagadka i historyjka obrazkowa.

8. Analiza słów.

Dodatkowo występują zabawy, które umożliwiają wstępne zorientowanie się w zakresie rozwoju ruchowego dziecka, rodzaju jego lateralizacji, rozwoju fizycznego, dynamiki procesów nerwowych i poziomu rozwoju emocjonalno - społecznego.

---