1095/96 - 1291 r.
saracen - muzulmanin, niekoniecznie arab
rekonkwista - odzyskiwanie (jeśli chodzi o Arabów trwala aż do 1492 r.) - lata 60. XI wieku - Kościól pierwszy raz oglasza świetą wojnę
po upadku cesarstwa nastąpil upadek kultury zachodniej (m.in. na skutek barbarzyńskich najazdów); kultura rozwijala się jedynie na dworach wladców (Ottonów, Karola Wielkiego), skupiona była wokół Kościola (szczególnie klasztoru Benedyktynów i szkól dla alumnów; prowadzili skriptoria; musieli być samowystarczalni, więc na terenach klasztorów powstaly kompleksy budynków dla piekarzy, rzemieślników, a wiec male osady) i na stanicach wojskowych na limesie granicy (przy których również tworzyla się osada; później zamek rycerski; Karol Wielki osadzal rycerzy na granicach państwa Franków; powstawanie etosu rycerskiego i dalej: elementów świeckich - milości między kobietą a mężczyzną); ogól spoleczenstwa nie ma kontaktu z kulturą - jedynym źródlem informacji jest Kościól
wschodu nie dotknęly najazdy barbarzyńców; rozwijal się tam mistycyzm, studia nad teologią, filozofią; cesarz był pólbogiem; rozwinąl się ceremonial dworski
w latach 70. XI wieku do Europy przybywają Turcy Seldżuccy, nie mający poszanowania dla kutlruy chrześcijańskiej (Arabowie byli w Palestynie od VII wieku i dotąd ulatwiajli pielgrzymki do Ziemi Św.)
pobożnosć ówczesnego życia była związana z wszelką aktywnością; pierwsze pielgrzymki (ustanowienie czyśćca w 1215 r., sakrament malżeństwa - XIII wiek)
Kościól posiadal bron w postaci klątwy (interdykt - klątwa na okręg, grupę, państwo)
Legaty - zapisy na rzecz Kościola, przytulku, szpitala; fundacja Kościolów - elementy pobożnosci, budowania Królestwa Niebieskiego na Ziemi
1095 - synod w Clermont: Ziemia Sw. W rękach barbarzyńców
wyprawy krzyżowy poskutkowaly zetknięciem prymitywnych warstw, rycerstwa z inną kulturą - były pierwszą wielką podróżą z zachodu na wschód; nastąpila wymiana surowców i poglądów między kulturami: inne materialy, ubiór, przyprawy, jedzenie, poglądy; szerzono nienawiść do pogan, na których zabijanie pozwalal Kościól (1204 - zalożenie Cesarstwa Łacinskiego); rozwój floty, gl. państw wloskich (handel przyniósl wysoki poziom życia Wlochom); tworzenie się ośrodków miejskich; rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej (już Karol i Ottonowie wybijali pieniądze)
kiedy krzyżowcy dotarli do Ziemi Św. seldżuków już tam praktycznie nie było
XII - XIII w. - powstanie miast na zachodzie; rynki z ratuszem, kościolem (o różnej randze: z siedzibą biskupa - katedra i bazylika; parafialne, budynki klasztorne; od XIII wieku przy kściolach szkoly parafialne) i targiem