Koncepcja patriotyczna i wiążący się z nią nowy typ bohatera romantycznego w "Panu Tadeuszu".

Jacek Soplica (ksiądz Robak) był niegdyś szanowanym obywatelem. Kobiety przepadały za przystojnym, odważnym i cenionym szlachcicem. Był zakochany w Ewie córce Stolnika. Często gościł na jego dworze z powodu korzyści jakie przynosił gospodarzowi. Soplica dysponował bowiem "trzystoma kreskami", czyli glosami na sejmikach ziemskich. Podanie "czarnej polewki" powoduje gwałtowne zmiany w życiu zakochanego Jacka. Nie potrafi znieść zniewagi, rozpacza, czuje się samotny i żeni się z "pierwszą napotkaną kobietą", która rodzi mu syna Tadeusza i umiera. Soplica popada w alkoholizm i nie może zapomnieć o swojej ukochanej - Ewie. Zaniedbuje gospodarstwo i staje się pośmiewiskiem okolicy. Gorycz, osamotnienie i rozpacz pchają go na drogę zemsty, wytracają z normalnego trybu życia. Jako mimowolny świadek triumfalnego odpierania przez Horeszkę ataku Moskali w czasie konfederacji targowickiej, wiedziony odruchem rozpaczy i zemsty chwycił karabin nieżyjącego Moskala i strzelał niemal na oślep, ale celnie, raniąc śmiertelnie Stolnika.

Po zamordowaniu Stolnika Jacek Soplica, okrzyknięty zdrajcą i sprzymierzeńcem Moskali, czuje się jeszcze gorzej. Oddaje swojego syna Tadeusza na wychowanie swojemu bratu Sędziemu, błąka się po kraju i w końcu wyjeżdża do Włoch, gdzie wstępuje do klasztoru i przyjmuje imię Robak, od tego momentu jago życie staje się życiem dla ojczyzny.

Pod nowym nazwiskiem postanawia stał się innym człowiekiem. Zwalcza swoje przywary; z drobnego szlachcica przeobraża się w rycerza walki o wolność narodu, wstępuje do legionów Dąbrowskiego. Bierze udział w wielu bitwach, w których zostaje kilkakrotnie ranny lub wtrącony do niewoli. Wreszcie jako cichy, skromny i pokorny człowiek wraca w przebraniu kapłana na Litwę i rozpoczyna tu swoją działalność na rzecz ojczyzny.

"Pan Tadeusz", autorstwa Adama Mickiewicza, jest dziełem opowiadającym przez całą jego treść o walce narodowowyzwoleńczej. Wszystkie wydarzenia: zabawy, kłótnie, rozmowy, spory w odległym od dużego miasta zakątku świata zostały przedstawione na tle szerokiego i ważnego tła historycznego, którym były przygotowania Napoleona do wojny z Rosją i przemarsz jego wojsk przez Litwę. Mieszkańcy owego zakątka, silnie zaabsorbowani błahymi sprawami i pieniacką wojną swego środowiska, z zainteresowaniem wchłaniali wieści o zbliżającej się wojnie, łącząc się sercem z walczącymi o wolność narodu Polakami przy boku Napoleona. Wieści przynoszą im emisariusze Księstwa Warszawskiego, krążący potajemnie wśród ludzi. Takim "donosicielem" w Soplicowie jest ksiądz Robak, wysłannik napoleoński. Krąży on po okolicy i próbuje namówił mieszkającą tam szlachtę i chłopów do powstania, które miałoby się rozpocząć w momencie wkroczenia Napoleona na Litwę. Miał zamiar oswobodzić kraj przed przejęciem sprzymierzonych wojsk. Często przebywa w karczmie Jankiela, wybitnego cymbalisty, i uświadamia politycznie bywalców. Jego działalność przynosi efekty: w Soplicowie panuje atmosfera patriotyczna, młodzież przedostaje się do Księstwa Warszawskiego, aby zasilać armią polską. Nawet warcholski najazd na Soplicowo, zorganizowany przez Gerwazego i Hrabiego, w chwili ataku Rosjan przeradza się w bohaterską i zwycięską walkę ze wspólnym wrogiem, w której ksiądz Robak zostaje śmiertelnie raniony. Gerwazy przebacza mu jego winy, bohater zaś umiera z nadzieją, że jego kraj zostanie oswobodzony. Zaś wiosną 1812 roku w Soplicowie pojawiają się białe orły, przeciągają pułki, ze sławnymi dowódcami na czele, a u ich boku, w mundurach i z bronią, kroczą ci, którzy niedawno rozlewali krew drobiu i bydła na dworze Sędziego. W głowach już im nie zawiści i porachunki, lecz chęć wyzwolenia ojczyzny. Historia narodowa przenika utwór i przypomina Polakom o ich obowiązkach względem kraju, pobudza do zbrojnego czynu, dodaje nadziei i wiary w zwycięstwo.

---