Wstęp

Większość z nas każdego dnia sprawdza prognozę pogody. Pomaga nam to w codziennym życiu. Na podstawie prognozy planujemy czas wolny, czy choćby ubieramy się. Prognozy pogody są integralną częścią życia gospodarczego. Ogromne znaczenie mają m.in. dla lotnictwa czy rolnictwa. Nad prognostycznymi modelami pogody pracuje na świecie wiele ośrodków naukowych i instytucji. Sprawdzalność i dokładność prognoz jest bardzo ważna. Pogoda zależy nie od nas, lecz od zjawisk występujących w przyrodzie i nie możemy na nią wpływać. Trudno oczekiwać, że ktokolwiek będzie w stanie przewidzieć pogodę w 100 %. Jednak rozbudowana sieć pomiarowo-obserwacyjna, najnowsza technologia i specjaliści pozwalają na coraz dokładniejsze przewidywanie zachowań natury. Trzeba pamiętać, że przebiegu naturalnych zjawisk nigdy nie da się przewidzieć do końca. Możemy jedynie obserwować, mierzyć oraz gromadzić dane; udoskonalać sposoby monitorowania, przewidywania i wyciągać wnioski z tych badań. Proces powstawania prognozy pogody jest skomplikowany i zależy od wielu czynników, między innymi od aktualnego stanu pogody, który uzyskujemy z obserwacji i pomiarów różnego rodzaju elementów. Obserwacje i pomiary Od wielu lat świat inwestuje w badania oraz rozwój techniki i technologii dla lepszego poznania procesów zachodzących w atmosferze. Wszystko zaczyna się od obserwacji i pomiarów. Obserwacje i pomiary są prowadzone wg międzynarodowych standardów, w określonych przedziałach czasowych i określonych cyklach. Umożliwia to globalną wymianę informacji i tworzenie zbiorów obserwacji, na podstawie których można opracować różnego rodzaju statystyki. Obserwacja jest pierwszym i bardzo ważnym krokiem w procesie powstawania prognozy pogody. Wiarygodność i rzetelność danych obserwacyjnych wpływają na wiarygodność i rzetelność powstających prognoz. Dlatego też, im bardziej jest rozbudowana sieć pomiarowo-obserwacyjna, tym więcej jest informacji, co prowadzi do lepszego odwzorowania stanu aktualnego, który jest punktem wyjścia do przewidywań i prognoz. Obserwatorzy są ludźmi posiadającymi ogromną wiedzę i ich praca jest bardzo ważnym elementem tworzenia prognozy. Coraz częściej używa się urządzeń automatycznych, samorejestrujących, ale pomimo tego w ogródkach meteorologicznych zostają klasyczne przyrządy pomiarowe. Pozwala to na prowadzenie pomiarów nawet w warunkach awarii. Podstawowym miejscem wykonywania obserwacji meteorologicznych jest ogródek meteorologiczny znajdujący się na każdej stacji.

Definicje

Meteorologia [gr. meteoros unoszący się w powietrzu, logos słowo, nauka] Dział geofizyki, czasami utożsamiany z fizyką atmosfery. Nauka o atmosferze, jej budowie, właściwościach i zachodzących w niej procesach fizycznych; zajmuje się badaniami: składu i budowy atmosfery, obiegu ciepła i warunków cieplnych w atmosferze, a także na powierzchni Ziemi, obiegu i przemian fazowych w atmosferze, ogólnej cyrkulacji atmosfery, jej składowych i cyrkulacji lokalnych, pola elektrycznego oraz zjawisk optycznych i akustycznych w atmosferze. Dzieli się na wiele działów, z których najważniejsze to: meteorologia dynamiczna, meteorologia synoptyczna, aerologia, aktynometria oraz dyscypliny meteorologii stosowanej (meteorologia rolnicza, meteorologia lotnicza i in.). Pomiar meteorologiczny [gr. meteoros unoszący się w powietrzu, logos słowo, nauka] Bezpośredni odczyt wartości danego elementu meteorologicznego przy użyciu odpowiedniego przyrządu, w odróżnieniu od obserwacji wizualnych. Prognoza pogody [gr. prognosis uprzednia wiedza] Jedno z najważniejszych zadań meteorologii, określenie przyszłego najbardziej prawdopodobnego stanu pogody w danym miejscu lub na danym obszarze na podstawie znajomości jej stanu obecnego i znajomości praw rządzących procesami atmosferycznymi. Najbardziej rozpowszechniona jest synoptyczna metoda prognozowania pogody, polegająca na przewidywaniu przyszłych sytuacji synoptycznych i na ich podstawie sporządzaniu prognozy przebiegu poszczególnych elementów pogody. Dzięki zastosowaniu modelowania komputerowego w dużych ośrodkach meteorologicznych sporządza się prognozy numeryczne. Zależnie od okresu ważności prognoza pogody jest określana jako: prognoza natychmiastowa, prognoza ultrakrótkoterminowa, prognoza krótkoterminowa, prognoza średnioterminowa i prognoza długoterminowa.

Ogródek Meteorologiczny

Lokalizacja Ogródek meteorologiczny powinien być urządzony w terenie otwartym. Najlepsze miejsce to takie z dala od budynków, drzew, otwartej wody, czyli wszystkiego co mogłoby utrudniać wymianę powietrza i mieć bezpośredni wpływ na wyniki pomiarów. Nie jest też właściwe umieszczanie ogródka na terenach zupełnie otwartych i bardzo rozległych, gdyż w tym przypadku wiatr może zakłócać pomiary wysokości opadu atmosferycznego oraz nawiewając śnieg do ogródka tworzyć zaspy. Przestrzegając poniższych zasad, można uzyskać reprezentatywne wyniki obserwacji: w odległości 30 m od ogródka nie mogą znajdować się żadne budowle, drzewa, krzewy oraz uprawy sztucznie zraszane; w odległości ponad 30 m od ogródka mogą stać małe pojedyncze obiekty np. parterowy dom czy drzewo, jednak ta odległość nie może być mniejsza niż 10-cio krotna ich wysokość; w odległości ponad 100 m od ogródka może być luźna zabudowa i małe grupy drzew w odległości ponad 300 m od ogródka mogą znajdować się zwarte zespoły drzew (sady i parki); w odległości co najmniej 500 m od ogródka mogą stać już wielopiętrowe bloki mieszkalne. Urządzenie Ogródek powinien mieć kształt kwadratu z bokami skierowanymi wzdłuż linii północ-południe i wschód-zachód. Przyjęte minimalne rozmiary ogródka to 15 x 15 m, choć jego wielkość zależna jest od zakresu pomiarów. Teren ogródka powinien być wyrównany, bez dołów i górek, porośnięty trawą. Tylko wówczas, gdy jest to rejon np. piaszczysty (wydmy nadmorskie) i wpływa to na rodzaj klimatu, trawy nie należy siać. Nie powinno być tam pni, drzew czy krzewów. Rozmieszczenie przyrządów powinno być takie, aby jedne nie zakłócały pracy drugich. Niższe powinny być instalowane od strony południowej, wyższe od północnej. Urządzenia do instalacji przyrządów należy pomalować białą farbą, aby podczas upałów jak najmniej się nagrzewały. Ścieżki należy ograniczyć tylko do koniecznych, a ich szerokość nie może przekraczać 0,5 m. Całość należy ogrodzić niezbyt gęsta siatką o wysokości około 1,5 m, a bramka musi być zamykana na klucz. Utrzymywanie Powierzchnia terenu ogródka powinna być naturalna. Nie powinno się jej deptać, a w okresie letnim należy regularnie kosić trawę. Zimą, śnieg także powinien pozostać w stanie naturalnym, aż stopnieje. Jedynie bardzo wysokie zaspy należy przycinać do średniej wysokości pokrywy. Nie wolno dopuszczać, aby na urządzeniach gromadziły się pajęczyny, kurz czy brud. Przyrządy w ogródku meteorologicznym:

1. Widzialnościomierz - Vaisala
   Pomiar widzialności poziomej w zakresie od 10 m do 50 km. Czujnik MAWS - automatycznej stacji meteorologicznej [Automatic Weather Station].

2. Laserowy miernik podstawy chmur - Vaisala
   Pomiar wysokości podstawy chmur niskich, do 2500 m. Czujnik MAWS.

3. Poletko z termometrami gruntowymi
   Pomiar temperatury przy powierzchni gruntu i w gruncie - 5 cm nad gruntem, w gruncie na głębokości 5, 10, 20, 50 i 100 cm.

4. Urządzenie do pomiaru całkowitego promieniowania słonecznego i bilansu radiacyjnego
   Pyranometry Molla-Gorczyńskiego - promieniowanie całkowite, pyranometr Funka - bilans radiacyjny. Ciągła i automatyczna rejestracja promieniowania Słońca i nieba.

5. Urządzenie do automatycznego pomiaru dobowej sumy usłonecznienia - Vaisala
   Pomiar polega na zliczaniu czasu występowania bezpośredniego promieniowania przekraczającego 120 W/m². Czujnik MAWS.

6. Wiatromierze

• a. elektroniczny Vaisala - czujnik MAWS

• b. elektroniczny AVIOMET

Heliograf Campbella-Stokesa
Pozwala określić przedział czasu, w którym natężenie promieniowania bezpośredniego przekracza wartość progową ustaloną przez WMO (120 W/m²).

Urządzenie do pomiaru promieniowania rozproszonego
Pyranometr - do pomiaru natężenia promieniowania słonecznego rozproszonego w atmosferze (promieniowania nieboskłonu).

Urządzenie do pomiaru widm promieniowania słonecznego
Rejestracja widma słonecznego w trzech zakresach.

Klatka meteorologiczna, a w niej:

• a. termometr rtęciowy "suchy"

• b. termometr rtęciowy "zwilżony"

• c. termometr maksymalny

• d. termometr minimalny

• e. czujnik temperatury i wilgotności - Vaisala

Wyniki pomiarów termometrów są odczytywane przez obserwatora, a czujnik temperatura - wilgotność jest czujnikiem MAWS.

11. Aktynometr - Linke-Feussnera "pancerny"
    Pozwala na pomiar bezpośredniego promieniowania Słońca. Urządzenie jest wyposażone w standardowe filtry Schotte`a, umożliwiające - oprócz pomiarów w pełnym zakresie widma słonecznego - pomiary natężenia w wydzielonych jego obszarach.

12. Deszczomierze:

• a. Hellmanna, tradycyjny

• b. rejestrujący

Powierzchnia wlotu deszczomierzy wynosi 200 cm². Wloty są umieszczone na wysokości 1 m nad gruntem. Deszczomierze służą do pomiaru ilości spadłego opadu (deszczu, śniegu, mżawki i innych). Deszczomierz Hellmanna jest obsługiwany przez obserwatora, a deszczomierz rejestrujący (czujnik MAWS) mierzy opad z dokładnością do 0,1 mm.

Częstotliwość pomiarów

ciśnienie atmosferyczne

0.1 hPa

W pomieszczeniu stacji, barometrem. Ciśnienie atmosferyczne, czyli ciśnienie powietrza wyraża się w milimetrach słupa rtęci (mm Hg) lub w hektopaskalach (hPa). W polskiej służbie meteorologicznej jednostką ciśnienia atmosferycznego jest hektopaskal. Warto wiedzieć, że ciśnienie maleje wraz ze wzrostem wysokości i np. na piątym piętrze jest niższe o około 1 hPa w stosunku do parteru.

tendencja ciśnienia

0.1 hPa

Wielkość jest obliczana i obrazuje, jak zmieniało się ciśnienie w ciągu ostatnich trzech godzin i o jaką wartość się zmieniło. Ciśnienie zmienia się dość wolno i skoki ciśnienia przekraczające 5 hPa na godzinę są wyjątkowo rzadkie i bardzo groźne.

kierunek wiatru

5°

Wiatromierzem zlokalizowanym na wysokości 10 m w ogródku meteorologicznym. Podawany jest średni kierunek, z którego w ciągu ostatnich 10 minut wiał wiatr.

prędkość wiatru

1 m/s

Jak wyżej. Mierzona jest prędkość wiatru: średnia z 10 minut oraz porywy wiatru - czyli nagły wzrost prędkości wiatru, przewyższający co najmniej o 5 m/s średnią prędkość wiatru i trwający nie dłużej niż 2 minuty. W warunkach polskich prędkość wiatru przekraczająca 25 m/s należy do rzadkości, wiatromierzom europejskim skala kończy się na 50 m/s. W Arktyce spotyka się wiatry o prędkości przekraczającej 100 m/s.

widzialność pozioma

m

Obserwowana. Wyrażana jest w jednostkach długości, przeliczana na umowne wartości klucza (skala logarytmiczna). Wyraża odległość horyzontalną, na jaką można zobaczyć obiekty zlokalizowane na ziemi.

wysokość podstawy chmur

m

Wyraża wysokość podstawy najniższych chmur znajdujących się ponad poziomem stacji. Coraz częściej do pomiaru stosuje się urządzenia lidarowe, dawniej wymagało to od obserwatora praktyki w umiejętności oceny wizualnej. Wartość kodowana jest kluczem logarytmicznym.

rodzaj chmur

 

Nie wymyślono jeszcze przyrządu do ustalania każdej skatalogowanej chmury (jest ich w atlasie ponad 50). Dlatego umiejętność rozpoznawania chmur jest jedną z najtrudniejszych, jaką musi opanować obserwator. Z uwagi na wysokość występowania chmury umownie podzielono na trzy grupy tzw. piętra: niskie (C_L), średnie (C_M) i wysokie (C_H) -sięgające nawet do 16 km nad Ziemię- i dla tych trzech poziomów osobno podaje się informacje o chmurach.

wielkość zachmurzenia

x/8

Wyrażana w oktantach, czyli w ósmych częściach pokrycia nieba chmurami, z podziałem na poszczególne piętra C_L, C_M, C_H oraz zachmurzenie ogólne.

pogoda aktualna

pogoda ubiegła

klucz

Za pomocą liczb klucza pogody bieżącej (ww) możliwe jest przekazanie informacji o występowaniu zjawisk pogodowych zarówno w chwili obserwacji jak i w ciągu ostatniej godziny (np. zamiecie, błyskawice, mgły, deszcz). Informacja o pogodzie panującej w okresie minionym (maksymalnie za okres 6-ciu godzin) przekazywana jest za pomocą liczb klucza pogody ubiegłej (W₁W₂).

0.1 °C

Temperatura gruntu jest mierzona na specjalnym poletku na głębokościach 5, 10, 20, 50, 100 cm.

temperatura minimalna przy gruncie

0.1 °C

Najniższa temperatura powietrza jest mierzona 5 cm nad gruntem, termometrem minimalnym (w służbie IMGW za okres 12 godzin).

 wielkość opadu 

0.1 mm

Deszczomierz o konstrukcji cylindrycznej, o powierzchni wlotu 200 cm², pozwala na gromadzenie się w nim spadającego opadu, który mierzy się co 6 godzin.

   usłonecznienie   

1 minuta na dobę

Mierzymy czas trwania usłonecznienia w ciągu doby. W służbie IMGW do pomiarów jest używany heliograf Campbell-Stokesa.

 grubość   pokrywy 
śnieżnej

1 cm

Czyli grubość śniegu zalegającego w ogródku meteorologicznym, z uwzględnieniem świeżo spadłego śniegu. Ponadto (w określonych terminach) mierzy się ilość wody zawartej w standardowej próbce śniegu, pobranej przy pomiarze grubości pokrywy.

stan gruntu

klucz

Określa się w jakim stanie znajduje się grunt na poletku (np. czy jest wilgotny).

średnie

 

Dla kilku z podanych dotychczas parametrów wylicza się średnie dobowe, miesięczne i roczne.

Informacje zebrane podczas pomiarów są głównym źródłem informacji dla meteorologów i hydrologów. Na ich podstawie powstają prognozy pogody oraz bazy danych służące do prac badawczych i opracowań statystycznych. Dlatego też systematyczność i częstotliwość pomiarów są takie ważne. Obecnie stacje meteorologiczne wykonują 24 obserwacje na dobę, w pełnych godzinach od 0:00 do 23:00. Terminy obserwacji synoptycznych (w Polsce, tak jak i na świecie) zapisywane są w czasie UTC (Universal Time Coordinated). Wyróżniamy dodatkowo międzynarodowe terminy główne obserwacji synoptycznych oraz terminy pośrednie obserwacji synoptycznych. Terminy główne: 0:00; 6:00; 12:00 i 18:00 UTC Dla Polski są to godziny czasu urzędowego: - w czasie obowiązywania czasu letniego odpowiednio 2:00; 8:00; 14:00 i 20:00, - w czasie obowiązywania czasu zimowego odpowiednio 1:00; 7:00; 13:00 i 19:00. Terminy pośrednie: 03:00; 09:00; 13:00 i 21:00 UTC - w czasie obowiązywania urzędowego czasu letniego odpowiednio 5:00; 11:00; 17:00 i 23:00, - w czasie obowiązywania urzędowego czasu zimowego odpowiednio 4:00; 10:00; 16:00 i 22:00. Urządzenia automatyczne są programowane i mogą przesyłać dane z częstotliwością dostosowaną do potrzeb odbiorców informacji (nawet co kilkanaście minut). Standaryzacja pomiarów umożliwia wymianę informacji (obserwacji i pomiarów) nie tylko między stacjami i oddziałami IMGW, ale również ogólnoświatową. Co godzinę każda stacja mierzy, obserwuje i oblicza: Parametr Dokładność Warunki pomiarów i obserwacji temperatura powietrza 0.1 °C W klatce meteorologicznej. Pomiar termometrem zwykłym. Zwracamy uwagę, że jest to temperatura powietrza w cieniu. parametry wilgotności powietrza (termometrem zwykłym i zwilżonym) 0.1 °C W klatce meteorologicznej. Z pomiaru temperatury powietrza termometrem zwilżonym (i wentylowanym) wraz z termometrem zwykłym oblicza się parametry wilgotnościowe powietrza: temperaturę punktu rosy, niedosyt wilgotności, wilgotność względną i prężność pary wodnej.

Ponadto w określonych godzinach, zwanych terminami głównymi i pośrednimi, stacja meteorologiczna mierzy i wylicza zestawienia: Parametr Dokładność Warunki, znaczenie temperatura maksymalna powierza 0.1 °C W klatce, termometrem (o konstrukcji zbliżonej do termometru lekarskiego) mierzy się maksymalną temperaturę, jaka wystąpiła w wybranym okresie (w służbie IMGW za okres 12 godzin). temperatura minimalna powietrza 0.1 °C Analogicznie do maksymalnej, termometrem minimalnym wskazującym najniższą temperaturę powietrza, jaka wystąpiła w danym okresie (w służbie IMGW za okres 12 godzin). temperatura w gruncie

Ponadto wybrane stacje meteorologiczne dokonują różnych dodatkowych pomiarów parametrów nie ujętych w tablicach.

Przyrządy pomiarowe

Wyniki pomiarów parametrów meteorologicznych są postawą do różnorodnych analiz, wykorzystywanych również do prognoz pogody. Przyjrzyjmy się zatem bliżej urządzeniom pomiarowym - ich przeznaczeniu i budowie. Jednym z najstarszych meteorologicznych urządzeń pomiarowych jest DESZCZOMIERZ służący do mierzenia opadów. Deszczomierz jest zainstalowany w każdym ogródku meteorologicznym. Jest to jedno z podstawowych urządzeń wykorzystywanych do zbierania informacji o ilości opadu atmosferycznego dochodzacego do powierzchni Ziemi. W określonych terminach doby jest mierzona ilość opadu zebranego w zbiorniku urządzenia. Jako opad rozumiemy tu nie tylko deszcz (najbardziej kojarzący się z pojęciem opadu), ale również np. śnieg czy grad. Kolejnym urządzeniem wpisanym w wygląd ogródka jest KLATKA METEOROLOGICZNA. Jest to specjalna, ażurowa konstrukcja, w kształcie prostopadłościanu, w której umieszczone są przyrządy do pomiaru temperatury i wilgotności powietrza atmosferycznego. Klatka służy do osłonięcia termometrów przed bezpośrednim działaniem słońca, wiatru czy opadów - i zapewnienia jednakowych warunków pomiaru. Wewnątrz klatki meteorologicznej, zainstalowane w specjalnym uchwycie, znajdują się TERMOMETRY rtęciowe tworzące zespół psychometru oraz TERMOHIGROMETR - czujnik temperatury i wilgotności Automatycznej Stacji Meteorologicznej (ASM). Cały ten zestaw termometrów służy do mierzenia temperatury powietrza, ale również do pomiaru wilgotności względnej, niedosytu wilgotności powietrza, temperatury punktu rosy oraz cisnienia pary wodnej zawartej w powietrzu. Termometry w klatce meteorologicznej są tak zainstalowane, aby mierzyły temperaturę na wysokości 2 metrów nad poziomem gruntu. Poza termometrami zwykłymi, zwanymi również stacyjnymi w klatce zainstalowane są TERMOMETRY tzw. "EKSTREMALNE" - czyli termometr "minimalny" i "maksymalny", które "zapamiętują" wynik pomiaru. Zostają na nich - odpowiednio - wyniki najwyższej i najniższej temperatury zarejestrowanej od poprzedniego pomiaru. Podstawowym przyrządem zainstalowanym w ogródku meteorologicznym jest WIATROMIERZ. Przyrząd ten służy do pomiaru predkości i kierunku wiatru. Jest on montowany na maszcie na wysokości 10 m nad poziomem gruntu. Przetworniki wiatromierza przekształcają prędkość i kierunek wiatru na sygnały elektryczne transmitowane połączeniam kablowym do specjalnego urządzenia odczytowego umożliwiajacego wizualizację mierzonych wartości. Kolejnym "miejscem" w ogródku meteorologicznym jest POLETKO TERMOMETRÓW GRUNTOWYCH. Jest to wydzielony fragment ogródka, pozbawiony jakiejkolwiek roślinności. Wykonuje się na nim pomiary temperatury powietrza na wysokości 5 cm nad gruntem - TERMOMETR PRZYGRUNTOWY i temperatury gruntu na głębokości 5, 10, 20, 50 i 100 cm - TERMOMETRY GRUNTOWE. Poza tradycyjnymi przyrządami - takimi jak deszczomierz czy wiatromierz - w ogródkach meteorologicznych od kilku lat zaczynają się pojawiać coraz nowocześniejsze urządzenia pozwalające mierzyć i badać różnorakie zjawiska zachodzące w atmosferze. Jednym z takich urządzeń jest WIDZIALNOŚCIOMIERZ z detektorem zjawisk atmosferycznych. Jest to wielofunkcyjny czujnik przeznaczony dla automatycznych stacji meteorologicznych. Widzialnościomierz mierzy tzw. widzialność meteorologiczną, czyli największa odległość, z której przedmiot o odpowiednich wymiarach, umieszczony na poziomie gruntu, jest widoczny i rozpoznawalny na tle nieba. Przyrząd mierzy również ilość wody opadowej za pomocą urządzenia pojemnościowego oraz łączy tę informację z pomiarami rozproszenia promieniowania optycznego i temperatury. Te trzy niezależne pomiary dają wystarczająca ilość danych dla określenia rodzaju opadu atmosferycznego. Kolejnym bardzo nowoczesnym urządzeniem jest LASEROWY MIERNIK WYSOKOŚCI PODSTAWY CHMUR - jest to urządzenie laserowe mierzące wysokość podstawy chmur i widzialność pionową, czujnik systemu MAWS. Miernik wysokości podstawy chmur jest w stanie wykryć w tym samym czasie trzy warstwy chmur. Oprócz wysokości podstawy i warstw chmur urządzenie wykrywa inne przyczyny ograniczenia widzialności pionowej (np. opad).




Wiatr - prędkości średne 10-minutowe (na wysokości 10 m w terenie otwartym i klasie szorstkości 0-1), Rok (-XII)







Pokrywa śnieżna, średnia wysokość w sezonie (cm). 1970/1971-1999/2000





Termiczne poru roku. Średnie daty początku jesieni.
5^oC <= Temperatura dobowa <= 10^oC










Wartości klimatologiczne Indeksu UV   Średnie wartości indeksu uv przy bezchmurnym niebie w godzinach południowych w okresie:

od 1 do 10 maja





od 11 do 20 maja




od 21 do 31 maja




Położenie

Katowice leżą na Płaskowyżu Bytomsko-Katowickim będącym częścią Wyżyny Śląskiej, na terenie Górnego Śląska. Przez miasto przepływają rzeki: Rawa i Kłodnica oraz kilka mniejszych rzek. Teren miasta odznacza się urozmaiconą rzeźbą, a różnice wysokości względnych wynoszą około 100 m, najwyższe wzniesienie jest położone 352 m n.p.m., a najniższy punkt leży na wysokości 266 m n.p.m. Pod względem geologicznym Katowice położone są w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym obejmującym cały Górnośląski Okręg Przemysłowy oraz Rybnicki Okręg Węglowy. Katowice graniczą z miastami: Chorzowem, Czeladzią, Siemianowicami Śląskimi, Sosnowcem, Mysłowicami, Lędzinami, Tychami, Mikołowem i Rudą Śląską.

[Edytuj]

Klimat

Średnia roczna temperatura w Katowicach wynosi 7,9ºC, a średnia suma opadów w skali roku wynosi wynosi 723 mm. Charakterystyczne dla Katowic są wiatry słabe, o prędkości nie przekraczającej 2m/s wiejące z kierunku zachodniego.

Na klimat miasta mają wpływy oceaniczne z przewagą nad wpływami kontynentalnymi oraz sporadycznie docierające tu od południowego zachodu przez Bramę Morawską masy powietrza zwrotnikowego.

Olesno położone jest w północno-wschodniej części województwa opolskiego na styku z województwem śląskim (dawniej częstochowskim). Graniczy z gminami miejskimi: Kluczbork, Gorzów, i Dobrodzień oraz z gminami wiejskimi: Lasowice Wielkie, Radłów, Zebowice, Przystajń i Ciasna.

Miasto Olesno jest siedzibą gminy i zarazem siedzibą powiatu obejmującego 7 gmin o łącznym zaludnieniu 71 900 mieszkańców.

Pod względem fizyczno-geograficznym gmina leży na pograniczu Równiny Opolskiej i Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej. Sieć wodną tworzą trzy rzeki: Stobrawa, Prosna, Liswarta. Zbiorniki wodne Kucoby i Stare Olesno udostępnione są turystom. Elementem wyróżniającym wśród gmin opolskich jest wysoki udział lasów (42.0%) przewyższający znacznie wskaźniki lesistości województwa (26.2%) i kraju. Lasy gminy Olesno należą do kompleksu lasów Stobrawsko-Turawskich podlegających ochronie. Przeważa świerk i sosna.

Pod względem potencjału gospodarczego gmina Olesno należy do średnich w województwie opolskim. W przekroju powiatowym Olesno zajmuje 5 miejsce w województwie pod względem liczby podmiotów gospodarczych (przed powiatami Nyskim, Opolskim, Kędzierzyńsko-Kozielskim i Brzeskim).
Gmina Olesno dominuje w powiecie potencjałem ludnościowym i usługowym.

Olesno jest ważnym, choć skrajnie położonym, węzłem komunikacyjnym, przez który przebiega droga krajowa nr 11 Bytom - Lubliniec - Olesno - Kluczbork - Poznań oraz drogi wojewódzkie nr 494 Częstochowa - Olesno - Opole, nr 487 Olesno - Praszka - Byczyna i nr 901 Olesno - Dobrodzień - Gliwice .
Układ promienisty wymienionych dróg, zbiegających się w mieście Olesno, zapewnia dobrą obsługę gminy w relacjach zewnętrznych i wewnętrznych.

Powiązania zewnętrzne wspomaga linia kolejowa Lubliniec - Olesno - Kluczbork - Poznań.

Pod względem potencjału obszarowego gmina Olesno wśród 71 gmin województwa opolskiego należy do gmin największych województwie:
- powierzchnia gminy wynosi 241 km kw., co lokuje ją na 4 miejscu w województwie
- ludność wynosi 19 995 mieszkańców, co daje jej 14 lokatę
- miasto liczy ok.10.600 mieszkańców
- w granicach administracyjnych gminy leży 18 sołectw (Bodzanowice, Borki Wielkie, Boroszów, Broniec, Grodzisko, Kolonia Łomnicka, Kucoby, Leśna, Łomnica, Łowoszów, Sowczyce, Stare Olesno, Świercze, Wachów, Wachowice, Wojciechów, Wysoka)

Większość gleb gminy Olesno należy do typu pseudobielicowego, częściowo brunatnego i czarnych ziem. Materiałem glebotwórczym są przeważnie piaski zwałowe, piaski i piaskowce jurajskie i gliny morenowe.
Doliny rzeczne zajęte są przez gleby hydrogeniczne: torfy, gleby mułowo - torfowe oraz gliny.

Pod względem mechanicznym przeważają gleby wytworzone na piaskach słabo gliniastych oraz piaskach gliniastych, gleby wytworzone z glin zwałowych oraz piasków naglinowych lekkich i średnich występujących niewielkimi płatami na południe od Olesna oraz na zachód od Boroszowa.

Dość ubogie siedliska glebowe występujące w Gminie Olesno powstałe z utworów lodowcowych, warunkują występowanie głównie lasów iglastych.
Pod względem struktury własnościowej dominują zdecydowanie lasy państwowe wchodzące w skład 3 nadleśnictw.

Gmina Olesno powiązana jest hydrologiczne z powiatem Kluczbork dolinami rzek Stobrawy, Bogacicy, Budkowiczanki i kopalnymi strukturami wód podziemnych rzeki Stobrawy oraz z terenami województwa śląskiego doliną Liswarty.

Skład gatunkowy świata zwierzęcego jest różnorodny, a cechująca go przejściowość zoogeograficzna zapewnia mu stan względnej równowagi przyrodniczej. Na terenach leśnych obserwuje się:
- zwierzęta łowne grube : jelenie, sarny, dziki
- zwierzęta łowne drobne: lisy, kuny, tchórze, borsuki, wydry, bażanty, kuropatwy
- zającowate: zajace dzikie, króliki
- inne: jeże, wiewiórki

Wśród ptaków występują tu rzadko bociany czarne i żurawie oraz sokół, pustułka, myszołów, jastrząb gołębiarz, kania czarna, puszczyk, błotniak stawowy, bąk.

Gady żyjące na terenie gminy to żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny, padalec, jaszczurka żyworodna i zwinka, a płazy to żaba wodna i trawna, ropucha zwyczajna i zielona.

Kilka drzew uznanych zostało za pomniki przyrody: w Boroszowie 10 dębów, w Leśnej trzy modrzewie i jeden jawor.
We wsi Łomnica znajduje się głaz narzutowy uznany za pomnik przyrody.

---