Diagnostyka kosmetyczna
Diagnozowanie w gabinecie kosmetycznym dzieli się na badanie przedmiotowe i podmiotowe.
Badanie przedmiotowe dotyczy oceny stanu skóry, włosów, paznokci na podstawie obserwacji, dotyku, które jest poparte praca z przyrządami diagnostycznymi.
W diagnostyce przedmiotowej stosuje się różne aparaty.
1. Lampa Lupa, służy do diagnozowania stanu skóry i obserwowania różnych zmian,
2. PH-metr, służy do określania środowiska skóry,
3. Ewaporymetr, służy do określania wilgotności skóry; bada szczelność warstwy rogowej,
4. Korneometr, określa zawartość wody w warstwie rogowej i ustala stopień suchości skóry,
5. Sebumetr, ocenia stopień natłuszczenia powierzchni skóry.
6. Kutometr, służy do pomiaru elastyczności skóry,
7. Meksametr, bada poziom melaniny w skórze,
8. Lampa Wooda, diagnozę stawia się na podstawie fluorescsencji; różne odcinki skóry, w zależności od rodzaju skóry i jej właściwości oraz schorzeń charakteryzują się innym odbiciem.
Skóra normalna - odbicie w kolorze fioletowym,
Skóra sucha - słaba fluorescencja,
Skóra o prawidłowej wilgotności - intensywna fluorescencja,
Skóra tłusta - barwa prawie czarna,
Nadmierne rogowacenie naskórka - od bicie barwy białej.
Badanie podmiotowe stanowi wywiad obejmujący informacje podane przez klienta.
Dobrze przeprowadzony wywiad powinien dostarczyć szczegółowych informacji o zaobserwowanych zmianach, ewentualnych chorobach i o ogólnym stanie pacjenta.
Wywiad powinien również dostarczać informacji na temat:
wpływu środowiska; warunków pracy, warunków klimatycznych, mieszkaniowych,
stosowania różnych kosmetyków, przyjmowanie leków,
sposobu odżywiania się,
chorób i przypadłości rodzinnych.
Przyczyną wielu chorób skóry są różne choroby wewnętrzne, tj.:
zaburzenia przewodu pokarmowego ( zaparcia, schorzenia żołądka) objawiają się swędzeniem skóry, pokrzywka i pogłębiają stany łojotokowe trądziku pospolitego, a przede wszystkim różowatego,
cukrzyca powoduje odwodnienie tkanek, sprzyja zakażeniom ropnym, np. zapaleniu torebek włosowych oraz czyraczności, powoduje swędzenie skóry i uczula skórę na bodźce świetlne,
uszkodzenie wątroby może być przyczyną wysypek polekowych. Osutki polekowe występują często po doustnym podaniu leku,
niewydolność krążenia, może objawiać się sinicą skóry,
ciąża, jako stan fizjologiczny może powodować powstawanie przebarwień,
zaburzenia czynności układu hormonalnego, zaburzenie tarczycy wiąże się z wadliwym rogowaceniem naskórka, działanie gruczołów płciowych wpływa na nadczynność gruczołów łojowych ( androgeny).
Rodzaje cer
Skórę twarzy nazywa się cerą. Rodzaj cery zależy od dziedziczności, klimatu, rasy, płci, stanu zdrowia, sposobu pielęgnowania.
Rozróżnia się cztery podstawowe typy cery:
normalną,
suchą,
tłustą,
mieszaną.
Cera normalna
Występuje zazwyczaj u dzieci, u dorosłych spotykana bardzo rzadko. Jest gładka, delikatnie zaróżowiona, matowa, jędrna, napięta, pozbawiona defektów, odporna na wpływy atmosferyczne, prawidłowo reaguje na mydło i wodę, nie wymaga specjalnej pielęgnacji.
Cera sucha
Ma jasny kolor, jest cienka, często pojawia się sieć rozszerzonych naczyń krwionośnych, łatwo ulega uszkodzeniu na skutek warunków atmosferycznych, może się łuszczyć, reaguje zaczerwienieniem na mydło i wodę. Cera sucha szybciej się starzeje. Suchość cery może być nabyta, na skutek złej pielęgnacji lub wrodzona.
Na skutek upośledzenia pracy czynników ochronnych skóry (lipidy, płaszcz hydrolipidowy, NMF) powstają 2 typy skóry suchej:
skóra sebostatyczna- sucha odtłuszczona,
skóra sucha odwodniona.
Skóra sucha sebostatyczna jest bezpośrednią przyczyną powstawania suchej skóry odwodnionej i charakteryzuje się upośledzonym wydzielaniem łoju w porównaniu ze skórą normalną. Przyczynami upośledzenia funkcji wydzielniczej gruczołów łojowych są;
uwarunkowania genetyczne,
działanie czynników wewnętrznych ( hormony, płeć, wiek, dieta, choroby, leki),
działanie czynników zewnętrznych (warunki pracy, klimat, pory roku, temperatura),
niewłaściwa pielęgnacja.
Zazwyczaj upośledzenie funkcji gruczołów łojowych idzie w parze z osłabioną produkcją ceramidów i z upośledzonym wydzielaniem potu co automatycznie osłabia funkcje płaszcza tłuszczowego skóry.
Konsekwencją występowania skóry suchej odtłuszczonej jest skóra sucha odwodniona. Stały brak lipidów powoduje zwiększone parowanie wody ze skory, a tym samym wysuszanie jej. Powierzchnia skóry zaczyna się łuszczyć, co ułatwia wnikanie szkodliwych substancji z zewnątrz w głąb skóry.
Odwodnienie może dotyczyć każdego rodzaju skóry.
Pielęgnacja skóry suchej musi polegać na odpowiednim natłuszczeniu i nawodnieniu, przy czym natłuszczenie powinno dostarczyć skórze odpowiednich lipidów zawartych zarówno w wydzielinie gruczołów łojowych jak i w warstwie rogowej.
Do lipidów gruczołów łojowych należą: estry woskowe, estry cholesterolu, trójglicerydy, wolne kwasy tłuszczowe, skwaleny.
Do lipidów warstwy rogowej należą: ceramidy, cholesterol, estry cholesterolu, trójglicerydy, wolne kwasy tłuszczowe.
Cera tłusta
Charakteryzuje się szaro-żółtym kolorytem, pokryta jest warstwą tłuszczu, błyszcząca, ma rozszerzone pory. Często pod wpływem ucisku z rozszerzonych ujść gruczołów łojowych wydostają się czopy tłuszczu w formie nitek określanych jako zaskórniki. Wyróżnia się zaskórniki otwarte i zamknięte. Zaskórniki otwarte są bardziej widoczne, ponieważ na końcu występuje ciemny punkt na skutek utlenienia keratyny. Zaskórniki zamknięte są przykryte warstwą rogową i są trudniejsze do usunięcia. Cera ta powstaje na skutek nadmiernego wydzielania gruczołów łojowych, których wydzielina odkłada się na powierzchni skóry w dość dużym stężeniu, przy równoczesnym zwiększeniu aktywności gruczołów potowych. Zbyt duża produkcja łoju powoduje jego odkładanie się na brzegach gruczołów łojowych. Na skutek rozkładu chemicznego pod wpływem powietrza atmosferycznego dochodzi do chemicznego i mechanicznego podrażnienia tych ujść, co bezpośrednio prowadzi do nadmiernego rogowacenia w tych okolicach, pojawiają się najpierw zaskórniki blokujące ujścia gruczołów łojowych a w wyniku dalszych przemian chemicznych powstają wykwity ropne.
Rozróżnia się łojotok oleisty, przy którym stwierdza się większe ilości łoju i tłuszczu niż keratyny i suchy, gdy tłuszczu jest mniej, a keratyny więcej. Łojotok oleisty występuj zwykle na twarzy, łojotok suchy na powiekach, za zwłaszcza na brwiach. W wypadku łojotoku oleistego wydzielina gruczołów łojowych wraz ze złuszczonym naskórkiem tworzy tłusty nalot, przy łojotoku suchym nalot jest suchy i otrębiasty.
Skóra tłusta zazwyczaj jest zaprogramowana genetycznie. Pierwsze jej objawy występują w okresie pokwitania na skutek zachwiania równowagi hormonalnej. Są to zaburzenia gruczołów płciowych, tarczycy i przysadki. Na występowanie łojotoku wpływa również wadliwe odżywianie, schorzenia przewodu pokarmowego. Skóra łojotokowa stanowi podłoże do rozmaitych schorzeń, przede wszystkim dla trądziku pospolitego i różowatego, wyprysku łojotokowego.
Cera mieszana
Cera mieszana ma cechy dwóch rodzajów skory: jedne partie są suche lub normalne, drugie zaś tłuste. Najczęściej partią tłustą jest środkowy pas: czoło, nos, broda, tzw. strefa T. Pozostałe części są suche lub normalne, ale bywa też odwrotnie. Pielęgnacja takiej cery jest trudna, ponieważ powinno się stosować dwóch rodzajów kosmetyków, chociaż współczesna kosmetyka proponuje wiele preparatów do pielęgnacji tego rodzaju skóry.
Cera wrażliwa
Może dotyczyć każdego rodzaju skóry. Zazwyczaj powstaje na skutek nieodpowiedniej pielęgnacji oraz działania niekorzystnych czynników zewnętrznych. Objawia się rumieniem, swędzeniem, czy pieczeniem skóry i wymaga szczególnej pielęgnacji.
Cera starcza - atroficzna
Starzenie się skóry jak również całego ustroju polega na zmniejszeniu się ilości komórek czynnych i ich odnowy.
Zmiany zachodzące w poszczególnych warstwach skóry to:
W obrębie naskórka:
warstwa podstawna wytwarza mniej komórek,
warstwa kolczysta i ziarnista staja się cieńsze,
warstwa rogowa wykazuje tendencje do przerastania, ponieważ jest wolniejsze oddzielanie martwych komórek,
zmniejsza się ilość barwnika melaniny, dlatego powstają przebarwienia,
zmniejsza się zdolność wiązania wody, skóra staje się bardziej sucha.
W obrębie skóry właściwej:
włókna kolagenowe ulegają degradacji, stają się cieńsze,
włókna elastynowe są mniej liczne, aż do całkowitego zaniku,
naczynia włosowate staja się mniej elastyczne, ścianki naczyń grubsze,
zmniejsza się zdolność naczynioruchowa, co w konsekwencji daje gorszą regulacje ciepłoty tkanek,
następuje trwałe rozszerzenie naczyń - teleangiektazje,
stopniowy zanik gruczołów potowych i łojowych, szczególnie u kobiet,
nadmierne owłosienie ( u kobiet na twarzy, górna warga i broda, u mężczyzn w nosie i w uszach)
siwienie włosów w związku z utratą barwnika,
powstawanie zmarszczek, na które wpływają zwyrodnienie i zanik włókien sprężystych, zmiana struktury włókien kolagenowych i mimika twarzy,
powstawanie bruzd i głębokich fałd na skutek zmniejszenia tkanki tłuszczowej.
Zwyrodnieniowe zmiany zanikowe na skórze starczej zależą również od niefizjologicznych czynników, takich jak:
nasłonecznienie, wiatr, śnieg, czyli warunków atmosferycznych.
Dotyczy to głównie miejsc odsłoniętych. Stan taki nie zależy od wieku pacjenta, ale od dawki energii świetlnej o dł. 280-400 nm (UV) pochłoniętej w pewnym okresie życia. Objawy zaniku zwyrodnieniowego nie różnią się od starczego zwyrodnienia. Występujące objawy to:
suchość i ścienienie skóry,
rozszerzenie naczyń, teleangiektazje,
plamy barwnikowe, piegi, plamy soczewicowate, różne ogniska barwnikowe,
na karku występują tzw. zmiany romboidalne o zabarwieniu szarobrunatnym lub czerwonobrunatnym, skora jest nierówna, zgrubiała. Skórę taka spotyka się najczęściej u rolników, marynarzy, robotników drogowych, budowlanych. Na pewno do tej grupy będzie można niedługo zaliczyć osoby korzystające w nadmiarze z solariów.
Pielęgnacja cer
Pielęgnacja cery zarówno domowa jak i w gabinecie kosmetycznym powinna być dostosowana do rodzaju cery. Przede wszystkim zabiegi pielęgnacyjne powinny być przeprowadzane na skórze zdrowej, chora należy wyleczyć. Pielęgnacja cery ma za zadanie zapobieganie powstawaniu defektów skóry i jej przydatków oraz dążenie do ładnego wyglądu skóry.
Zabiegi profilaktyczne wykonuje się przy pomocy różnych kosmetyków( kremy, maski, peelingi), środków mechanicznych( masaży, oczyszczania skóry) oraz środków fizycznych ( naświetlania, prądy, lasery, parowanie).
Cera normalna
Cera normalna nie wymaga skomplikowanej pielęgnacji. Osoby młode powinny zmywać twarz delikatnym żelem lub mleczkiem, następnie przemyć tonikiem i nałożyć odpowiedni krem nawilżająco-odżywczy dla skóry normalnej. Zimą powinno się używać kremu ochronnego półtłustego, latem twarz zabezpieczać kremem nawilżającym z filtrami przeciwsłonecznymi. Wszystkie zabiegi przy skórze normalnej mają na celu zachowanie możliwie jak najdłużej prawidłowej wilgotności, pH i odpowiedniego płaszcza tłuszczowego oraz dobrego napięcia mięśni skóry.
Cera sucha
Skóra sucha wymaga szczególnie starannego pielęgnowania. Wieczorem bez względu na to, czy twarz jest umalowana, czy nie zmywa się skórę mleczkiem lub śmietanką kosmetyczną. Należy spłukać twarz przegotowaną wodą i przemyć tonikiem. Gdy skóra lekko się złuszcza można ją przemyć ciepłym odwarem siemienia lnianego ( łyżeczkę siemienia zalać szklanką zimnej wody, doprowadzić do wrzenia i odstawić). Na noc nakładać kremy odżywcze lub regenerujące w zależności od potrzeby skóry. W okresie jesienno-zimowym cera sucha bardziej odczuwa zimno i zmiany atmosferyczne. Często objawem jest pieczenie, zaczerwienienie i łuszczenie się skóry. Warto zastosować kosmetyki silnie łagodzące i wzmacniające płaszcz hydrolipidowy. W domu można wówczas zmywać twarz siemieniem lnianym lub maceratem przygotowanym z korzenia prawoślazu ( łyżeczkę ziół zalać szklanką letniej wody na 4 godziny pod przykryciem).
Skórę suchą u mężczyzn spotyka się znacznie rzadziej niż u kobiet. Jeśli jednak występuje to najwięcej kłopotu przysparza przy goleniu. Skóra po goleniu jest zazwyczaj podrażniona i lekko piecze. Można temu zapobiec nakładając 5 min przed goleniem cienką warstwę kremu. Po goleniu należy spłukać spłukać twarz płynem po goleniu i nałożyć trochę kremu po goleniu.
Pielęgnacja skóry suchej opiera się często na doustnej kuracji NNKT i wit. E. Ważna jest dieta bogata w ziarna zbóż, oleje roślinne, ryby i warzywa. Należy stosować kosmetyki, które zawierają między innymi antyutleniacze, czyli witaminy E i C oraz ceramidy, które uszczelniają cement międzykomórkowy. Ponadto należy pamiętać o utrzymywaniu odpowiedniego nawilgocenia pomieszczeń, w których przebywamy.
Zabiegi kosmetyczne stosowane w gabinecie będą miały głownie na celu przywrócenie prawidłowego poziomu nawilżenia naskórka, a więc stosowanie preparatów ze składnikami wiążącymi i utrzymującymi wodę w naskórku ograniczającymi TEWL. Zabiegi powinny również przywrócić prawidłowe natłuszczenie naskórka, a więc zaleca się stosowanie preparatów ze składnikami odtwarzającymi płaszcz tłuszczowy na powierzchni naskórka ( lipidy - łatwo wbudowujące się w cement międzykomórkowy). Zabiegi dla skóry suchej powinny działać również profilaktycznie wzmacniając naczynka włosowate, jak również ochraniać przed wolnymi rodnikami.
Substancje stosowane w kosmetyce do zmniejszenia TEWL:
Gliceryna, stosowana w stężeniu 10%, ponieważ wyższe stężenie uniemożliwia jej wchłanianie się w głąb naskórka i gliceryna pozostaje na powierzchni działając zupełnie odwrotnie. Gliceryna posiada właściwości silnie nawilżające, a ponadto działa keratolitycznie, czyli rozpuszcza zrogowaciałe komórki na powierzchni naskórka i ułatwia złuszczanie.
Odtworzony NMF, w składzie NMF znajdują się: aminokwasy, mocznik, kwas moczowy, mikroelementy, mleczny zmiękczające naskórek.
Alfa-hydroksykwasy(AHA) - kwas glikolowy pozyskiwany z trzciny cukrowej; najczęściej stosowany i beta-hydroksykwasy - kwas salicylowy (BHA). Hydroksykwasy maja działanie higroskopijne, uelastyczniające naskórek oraz posiadają silne właściwości keratolityczne.
Hydrolizaty białkowe - kolagen i elastyna, silnie wiążą wodę. Po położeniu na skórę tworzą film ochronny przyciągający wodę z otoczenia i zapewniający nawilżenie od zewnątrz.
Kwas hialuronowy - ma działanie silnie nawilżające, powoduje przyciąganie wody z zewnątrz.
Oleje roślinne bogate w witaminę E i wszystkie związki tłuszczowe mające powinowactwo do lipidów skóry, uszczelniają warstwę rogową. Ochrona tłuszczowa zapewnia naskórkowi szczelność i zapobiega utracie wody, działa łagodząco i przeciwpodrażnieniowo.
Cera tłusta
Jest bardziej odporna na warunki atmosferyczne i na środki typu woda i mydło, ale za to podatna na infekcje ropne. Skórę tłustą należy myc dwa razy dziennie, najlepiej preparatami specjalnie do tego przeznaczonymi, tj. żelami. Po umyciu twarz należy przetrzeć tonikiem do cery tłustej, ale bezalkoholowym. Należy pamiętać, że preparaty alkoholowe wysuszają i odtłuszczają naskórek, co w konsekwencji prowadzi do wzmożonej pracy gruczołów łojowych i pogorszenia się stanu skóry. Podstawą w pielęgnacji skóry tłustej jest używanie pilingów do oczyszczania skóry ułatwiających oczyszczanie z drobnych zaskórników.
Zdarzają się skóry tłuste wrażliwe, co objawia się uczuciem ściągnięcia po umyciu, zaczerwienieniem, złuszczaniem się naskórka. Można przemyć wówczas twarz naparem np. z rumianku i szałwi.
Preparaty do pielęgnacji skóry tłustej powinny działać lekko zakwaszająco, ściągająco, bakteriostatycznie. Zaleca się stosowanie lekkich, beztłuszczowych podkładów i najlepiej sypkich, delikatnych pudrów.
W gabinecie kosmetycznym tego typu cera wymaga przede wszystkim normalizacji pracy gruczołów łojowych oraz higienicznego oczyszczania skóry z zaskórników, dostosowanego do potrzeb danej osoby.
Cera mieszana
Cera tłusta jest trudniejsza do pielęgnacji, jeśli jest duża różnica między partiami tłustymi a suchymi. Skórę najlepiej zmywać żelami lub mleczkami przeznaczonymi do takiej cery, a następnie przemyć tonikiem. Warto stosować peelingi enzymatyczne i maski oczyszczające. Nie podrażniają partii suchych twarzy, a jednocześnie odblokowują pory w jej częściach tłustych.
Jeśli skóra w częściach suchych jest ściągnięta, piecze, należy ją mocno nawilżać, najlepiej kremem do cery suchej. Jeśli strefa tłusta intensywnie się natłuszcza, należy przed zrobieniem makijażu posmarować ją żelem matującym, a pozostałą część twarzy kremem. 1-2 razy w tygodniu warto zastosować maseczkę nawilżającą, a w strefie tłustej maseczkę ściągająco-oczyszczającą do cery tłustej.
Obecnie nie musimy używać osobnych kosmetyków do partii suchych i tłustych. Istnieją specjalne preparaty przeznaczone do pielęgnacji cery mieszanej.
W gabinetach kosmetycznych stosuje się zabiegi regulujące pracę gruczołów łojowych oraz intensywnie pielęgnujące cerę suchą. Zabiegi zastosowaniem alg morskich działają odżywczo, pozytywnie wpływają na krążenie i pracę komórek skóry, a jednocześnie regulują działanie gruczołów łojowych.
Cera wrażliwa
Wrażliwość cery może zależeć od wielu czynników i dotyczyć każdego rodzaju cery. Wrażliwość ta może zależeć od mniejszego nawilżenia skóry, mniejszego płaszcza lipidowego, zaburzeń w złuszczaniu naskórka, warunków pracy, nieodpowiedniej pielęgnacji skóry. Najczęściej jednak wrażliwość cery dotyczy skóry suchej i mieszanej.
Postępowanie pielęgnacyjne powinno być dostosowane do indywidualnych właściwości danej osoby.