Sytuacja przed wojną peloponeską i własne przemyślenia
Przekształcanie się Związku Morskiego w ateńskie imperium
Sojusznicy tracili swobodę, zależność polityczna i gospodarcza od Aten
Ateny jako państwo- hegemon
Ateny zakładały kolonie na terytoriach poddanych- realistyczny imperatyw szerokich granic !
Zwiazek Peloponeski opanowany przez Sparte, sojusznicy Sparty pomagaja jej tlumic powstania Helotow
WAZNE ! analogiczna sytuacja jak podczas zimnej wojny: dwa bloki, dwie organizacje, dwa panstwa hegemony - stad wiekszosc dzialan podejmowanych można będzie interepretowac jak te z czasu zimnej wojny= WAZNA ROLA KONCEPCJI REALISTYCZNEJ !!!!
początkowo Ateny potega morska, Sparta lądowa, jednak oba państwa dążą do wzmocnienia swej pozycji i podkopania pozycji przeciwnika = WYŚCIG ZBROJEŃ
przyczyna wojny wzrost roli Aten, rozwoj gospodarczy, militarny ekonomiczny
rywalizacja na plaszczynie ideologicznej = oligarchie ver. Demokracje
potęga Związku Morskiego - Ateny ,potęga Związku Peloponeskiego - Sparta i jej sojusznicy
na terenie egejskim o potędze państwa decyduje jego flota- podobnie jak geostrategiczna koncepcja Mahana !
Księga 1
przed powstaniem zwyczajowo pojmowanej Hellady Tukidydes mówi o istnieniu barbarzyńskich zwyczajów i wielu wojnach każdego z każdym, podejście podobne jak Hobbes i Machiavellii ,= jednostka nastawiona na konflikt , koncepcja realistyczna
od początku rozwijano floty, które pozwalały panować nad morzem Egejskim
dawniej brak wojen lądowych (najwyżej z sąsiadami), duża rola wypadów floty- coś w rodzaju dzisiejszych sił szybkiego reagowania
wielka wojna ( z Persami) podzieliła świat grecki na potęgi: lądową (Sparta) i morską (Ateny) dalej do obu obozów dołączały się kolejne polis
hegemonowie tworzą organizacje - Związki, niemniej najważniejsze są interesy państw- polis a nie Związku jako całości
wg Tukidydesa przyczyną wojny był wzrost potęgi ateńskiej naruszający istniejącą równowagę sił i niepokojący Spartę= realiści jako jeden z głównych metod polityki międzynarodowej uznają wojnę prewencyjną lub uderzenie wyprzedzające , można to powiązać
bezpośrednią przyczyną wojny peloponeskiej wojna Koryntu (sojusznika Sparty) z Korkirą, Korkira zwróciła się o sojusz do Aten
mowa Korkirejczyków, główne argumenty:
przymierze z Atenami korzystne dla obu stron
flota Korkiry wzmocni flotę ateńską - realistyczny argument
Korkira jest pokrzywdzona a nie sama jest stroną krzywdzącą - argument idealistyczny
Korkira będzie sojusznikiem Aten w przyszłej nieuchronnej wojnie ze Sparta- argument realistyczny, wzmocnienie sił własnych ,a osłabienie teoretycznego sojusznika naszego wroga
Wg. Posłów Korkiry Ateny powinny uprzedzić ataki Związku Peloponeskiego - uderzenie wyprzedzające - realizm
Wejście Korkiry do Związku Morskiego nie lamie pokoju 30-letniego bo Korkira nie jest niczyim sojusznikiem
Ważne położenie geograficzne Korkiry na drodze do Italii, mogą więc kontrolować ważnych geostrategicznie rejon dla przewidywanej wojny
Mowa Koryntyjczyków
Opierają się o swoje prawa do Korkiry
Wg. Koryntu Ateny złamią układ pokojowy jeśli poprą Korikrę
„ten kto pomaga to przyjaciel, ten kto przeszkadza to wróg”
Korynt żąda rewanżu za wcześniejszą pomoc udzieloną Atenom
groźba ochłodzenia stosunków w przypadku sojuszu Aten z Korkirą
Reakcja Ateńczyków: sojusz obronny z Korkirą działający tylko w wypadku ataku na Ateny albo Korkirę, wysłanie kilku okrętów na Korkirę jako „straszaka” - miały nie podejmować akcji zbrojnej przeciw Koryntowi
Wyprawa morska Koryntu na Korkirę, bitwa morska - początkowo Ateńczycy nie atakowali statków Korynckich, ale gdy szala zwycięstwa przechyliła się na korzyść Koryntu Ateńczycy starli się także z nimi , Korkirę uratowała noc
Następnego dnia Koryntyjczycy wysyłają heroldów bez lasek do Ateńczyków, Ateńczycy przyznają ze nie zrywają układu pokojowego, ale wojna wybuchnie jeśli Korynt zaatakuje Korkirę , Koryntyjczycy wycofują się
Korynt jest wrogi Atenom i szuka okazji do wojny z nimi, Ateny narzucają sankcję ( zakładników i zburzenia murów)od Potidai - kolonia koryncka w Związku Morskim. Polis to mając obietnice poparcia Sparty i Macedończyków inicjuje bunt przeciw Atenom wraz z Botyjczykami i Chalkidyjczykami = odpadają one ze Związku Morskiego
Ateny oblegają Potidai , Korynt zły na Ateny że atakują jego kolonie, Ateny na Korynt że wspiera wyjście polis ze Związku Morskiego - powód wojny,
Mowa Koryntyjczyków na Zgromadzeniu Spartańskim
Zarzucają że przez swą bezczynność Sparta prowokuje Ateny do dalszej ekspansji
Uważają że Sparta nie reagując okazuje słabość
Ocena polityki Aten - stricte realistyczna - Ateny zawsze stawiają sobie większe cele nie poprzestając na tym co już osiągnęły
Szantaż - jeśli Sparta nie zacznie działać sojusznicy mogą stworzyć inne przymierze poza Związkiem Peloponeskim
Mowa Ateńczyków na Zgromadzeniu Spartan
Ateńczycy tłumaczą się z powstania swej hegemonii uważając że powstała na prośbę sprzymierzeńców
Ostrzeżenie dla Sparty by przemyślała swe kroki w obawie przed ich konsekwencjami
Przestrzeganie przed niemożliwymi do przewidzenia efektami wojny
Mowa Archimedosa
Zauważa potęgę floty ateńskiej i słabość Sparty w tej dziedzinie
Jest przeciwny natychmiastowej wojnie
Proponuje on wysłanie poselstwa do Aten i rozmowy = jest to realistyczne ujęcie równowagi sił, NEGOCJACJE SĄ LEPSZE OD WALKI
Powolność Sparty i nie dawanie się pochlebcom traktuje jako cnotę- Sparta kieruje się tylko własną racją stanu
Mowa Stenelasasa
Ateńczycy z dobrych stali się źli - tym bardziej godni są kary = w idealizmie zakłada się że wojna jest stanem spowodowanym przez złe państwa i przywódców
Żądanie wszczęcia wojny
Sparta przystępuje do wojny z Atenami - Tukidydes tłumaczy to obawą przed jeszcze większą dominacją Aten- w ujęciu dzisiejszym można przyjąć że aktor stosunków stara się zabezpieczyć równowagę sił przed dominacją innego aktora
Obwarowanie murami Aten - Temistokles tłumaczył to jako równość szans wszystkich państw Hellady, albo wszystkie polis mają nie mieć murów, w przeciwnym razie postępek Aten usprawiedliwiony
Ateny twardą ręką prowadziły Związek Morski - ograniczały siły wojskowe sprzymierzeńców i ich suwerenność, ściągały z nich daniny
Mowa Koryntczyków na zgromadzeniu sojuszniczym:
Panowanie Aten na morzu może zagrozić handlowi nie tylko miast nadmorskich ale też lądowych
Przekupywanie najemników ateńskich, odciąganie sprzymierzeńców Aten - środki walki proponowane przez Korynt
Potrzeba jednolitości całego Związku peloponeskiego ażeby pokonać Ateny- każdy aktor osobno jest słabszy, stąd wymóg jedności aktorów
Poselstwa Spartan do Aten- poszukiwanie casus beli
Kwestie religijne- po kądzieli uderzałyby w Peryklesa, zatem Ateny mogłyby stracić wielkiego przywódcę
Ustąpienie spod Potidai Ateńczyków
Żądanie cofnięcia zakazu handlu w Atenach dla Megaryjczyków
Mowa Peryklesa :
Przewaga ideologiczna Aten- wszyscy mają prawo głosu więc będą bronić swojej wolności
Główną siłą marynarka- uderzenia w różne miejsca bez możliwości obrony ze strony Sparty
Idealizm w odniesieniu do najemników- nie dadzą się przeciągnąć na wyższy żołd
Chce oddać kwestie sporne pod sąd rozjemczy - wiara w rozmowy
Wojny nie rozpoczyna , ale jeśli będzie trzeba to Ateny będą się bronić
Księga 3
Wyspa Lesbos odrywa się od Aten, Ateńczycy wyprawiają się na nią, oblegają Mitylenę, Mityleńczycy wysyłają poselstwo do Sparty i Olimpii
Mowa Mityleńczyków:
Mitylena sprzymierzyła się z Helllenami przeciw Persom a nie z Atenami
Sojusz Mityleny z Atenami nie na zasadach równości ale hegemona z słabeuszem
Obawa Mityleny przed ujarzmieniem jakie spotkało innych sojuszników Aten
Prośba o przyjęcie do Związku Peloponeskiego
Nakłaniają Spartę do najazdu : w Atenach jest zaraza, flota ateńska rozproszona na siły pod Lesbos i koło Peloponezu
Argumenty Mityleńczyków za przyjęciem ich do Związku: mają dużą flotę, może to spowodować dalsze przechodzenie sojuszników Aten na stronę Sparty
Sparta przyjmuje Lesbos do Związku
Spartanie wysyłają flotę do Mityleny a sami napadają na Attykę
Ateńczycy w międzyczasie przekonują Mitylenę do poddania się, w Atenach zapada decyzja o zbiciu wszystkich mężczyzn a sprzedaniu w niewolę kobiet i dzieci
Mowa Kleona w tej sprawie:
Jest za ukaraniem Mityleńczyków
Uznaje ich secesję za zamach groźny dla Aten, ponieważ Mitylena to obwarowana wyspa z dobrą flotą- może być zagrożeniem dla Aten
Uznaje odpowiedzialność zbiorową a nie jednostkową, w myśl zasady że po podjęciu decyzji realizuje ją cały naród a nie tylko jednostki-decydenci
Z ukarania Mityleńczyków chce zrobić przykład dla reszty sprzymierzeńców
Mowa Diodotosa:
Przeciw ukaraniu Mityleńczyków
Nie uznaje śmierci Mityleńczyków za korzystną dla Aten
Inne miasta nie będą kapitulować w obawie przed losem jaki spotkał Mityleńczyków
Wymordowanie Mityleńczyków niesprawiedliwością= kwestią etyczna
Postulował ukaranie tylko przywódców buntu
Zwycięstwo opcji Diodotosa
Następnie Plateje poddają się Spartanom, pod warunkiem przysłania przez nich sędziów, sędziowie pytają tylko czy Platejczycy pomagali Spartanom
Mowa Platejczyków:
Powołują się na pomoc w czasie wojny z Persami
Twierdzą że walczyli przeciw Sparcie bo sama kazała im wcześniej wejść do Związku Morskiego a nie Peloponeskiego
Wg. Platejczyków winę za walki ponoszą Ateny i Sparta jako hegemoni, a nie pomniejsze państwa - sojusznicy
Platejczycy tłumaczą że stanęli po stronie lojalności Atenom (idealizm) niż korzyści z układu ze Spartą ( realizm)
Apelują do honoru Spartian i do wcześniejszej wspólnej historii
Podkreślają że poddali się bo liczyli na uczciwy sąd, w przeciwnym razie woleliby zginąć w walce ze Tebańczykami
Mowa Tebańczyków :
Oskarżają Platejczyków
Uważają ze Plateje zawsze staja po stronie silniejszego licząc na korzyści z tej strony
Potwierdzeniem powyższego są wojny napastnicze Plateii u boku Aten, a nie tylko wojny obronne
Platejczycy w większości zostają wymordowani , a Plateje zniszczone ,ziemie dostają Tebańczycy
Spartianie zakładają kolonię w Heraklei nieopodal Termopil
Porażka Demostenesa w walce z Eolami
Pod Metropolis zwycięstwo Demostenesa
Ampriakoci i Akarnańczycy podpisują stuletnie przymierze i układ o wzajemnej pomocy tak przeciw Atenom jak i Sparcie
Sprzymierzeńcy sycylijscy proszą Ateny o wsparcie
Rozdział 5
Walki w Amfipolis, podstęp Brazydasa, armia ateńska zostaje zniszczona , giną Kleon - wódz ateński i Brazydas -spartański
Obydwaj byli zwolennikami wojny , po ich śmierci oba kraje dążyły do pokoju
Sparta - wojna przedłużała się , stracili wielu Spartiatów pod Sfakterii, obawa prze buntem helotów, duża dezercja helotów z armii
Ateny- porażki pod Delion i Amfipolis, obawa przed przejściem sprzymierzeńców na sronę przeciwną
Traktat pokojowy:
Wolnośc podróżowania do świątyń
Zawarty na okres 50 lat
Rozwiązywanie konfliktów na drodze prawa i układów- idealistyczny zapis, pamiętacie że podobny był w Traktacie Wersalskim i jak się to skończyło
Przypisano poszczególne polis jednej lub drugiej stronie
Przysięga odnawiana co roku
Następnie do Sparty przybyło poselstwo ateńskie w celu rozszerzenia traktatu o przymierze:
50 letni sojusz obronny spartańsko-ateński
żadne z polis nie mogą działać na własną ręke przeciw wspólnemu wrogowi i wspierać się w miarę możliwości
wsparcie w razie ataku na każde z polis lub buntu poddanych
przymierze to kończy pierwszą, trwającą 10 lat wojnę
pokój trwał przez 6 lat i 10 miesiecy
OKRES POKOJU
po zawarciu pokoju wszyscy rozjeżdżają się w swoje strony, Korynt proponuje Argos aby stworzyła nowe przymierze peloponeskie mające obalić dominację tak Sparty jak i Aten
do Argos przyłączają się Mantynejczycy, Sparta widząc wrzenie na Peloponezie wysyła swych posłów do Koryntu, grożąc że przymierze Koryntu z Argos zostanie uznane za akt wrogi Sparcie
już od samego początku obowiązywania układu ateńsko spartańskiego wzajemna nieufność związana z nie wypełnieniem wszystkich zwrotów ziem z obu stron - koreluje to z neorealistycznym poglądem o oszustwie w stosunkach międzynarodowych
w odpowiedzi powstaje przymierze beocko- spartańskie
wystraszeni osamotnieniem Argiwczycy proszą Spartę o przymierze
niemniej w tym samym czasie w Atenach Alkibiades widząc wzmocnienie Sparty, podstępem zwraca lud przeciw Spartanom i doprowadza do umowy Argos z Atenami
na sto lat
traktat obronny miedzy Atanami i Argos i ich sojusznikami
brak zgody na przemarsz wojsk państw trzecich przez terytoria krajów traktatowych
koszty utrzymania wojsk sojuszniczych ponosi państwo które wezwało pomoc
czas pokoju de facto był czasem w którym obie strony pod przykrywką traktatu pokojowego wzmacniały swoje siły i pozycję oraz pozyskiwały nowych sojuszników i karały wcześniejszych zdrajców
w końcu doszło do konfrontacji Sparty z Argos pod Mantyneją, zwycięstwo Spartan w efekcie podpisano układ pokojowy
Argos miało oddać jeńców i zwrócić zdobyte wcześniej terytoria
Ustalono nie rozmawiać z Ateńczykami dopóki nie opuszczą Peloponezu i zburzą własne fortyfikacje
Ateńczycy wyprawiają się przeciw Melos, dialog melijski:
Melijczycy stoją na straży idealistycznych poglądów jak neutralność, prawo międzynarodowe (określają je jako zasada wspólnego dobra) ,wartości i ład Liczą na pomoc Sparty jako wyraz reakcji na zagrożenie ładu przez awanturnicze państwo ( Ateny)
Ateńczycy hołdują realistycznym poglądom, nakierunkowują się na pokazanie swej siły, zabezpieczenie nowych terenów , wykorzystanie swej przewagi nad słabszymi aktorami. Nie wierzą w akcję Sparty uważając że idealistyczne podejście jest niezgodne z jej racją stanu,
Po odmowie przejścia Melos na stronę Aten, Ateńczycy oblegają polis melijskie
Melos upada- mężczyźni zostają wymordowani a kobiety i dzieci sprzedani w niewolę.
Księga 6
Ateńczycy podejmują decyzję o wyprawie w celu podbicia Sycylii,orędownikiem tej wyprawy jest Alkibiades, Nikias miał poważne obawy przed tym krokiem
Mowa Nikiasa:
Sprzeciwia się wojnie z podszeptów innych państw ,która nie powinna dotyczyć interesów Aten
Obawia się wysyłania i rozdrabniania własnych sił zbrojnych podczas trwania pokoju , który nie ma de facto
W chwili obecnej Sycylijczycy obawiali się potęgi Aten ,ale nieudana wyprawa mogła to podkopać
Nie ingerowanie pozostawi Sycylię poza konfliktem peloponeskim, interwencja oznaczać będzie osłabienie Aten ,które nie mają się szans utrzymać na Sycylii
Obawia się o sytuacje wewnętrzną Aten które powoli odbudowują swoja gospodarkę i ludność po wojnie i zarazie
„Nie należy sprzymierzać się z państwami które nam w potrzebie nie pomogą a sami musimy je w trudnych chwilach wspierać”
Mowa Alkibiadesa :
Jest zwolennikiem wyprawy sycylijskiej , której chce być dowódcą
Uważa że uda się mu wywołać rozruchy na Sycylii dzięki czemu z łatwością opanuje to państwo
Lekceważy zagrożenie Spartańskie uważając że Spart po Mantyneji jest bardzo osłabiona i nie odważy się na atak
Twierdzi że należy dotrzymać przymierza z sojusznikami na Sycylii (pacta sund servanda) oraz że lepszy jest zapobieganie atakowi niż bronienie się przed nim ( teoria uderzenia wyprzedzającego)
Atakuje rozłam który chce wprowadzić Nikias miedzy starymi a młodymi ( zasada jednolitości aktorów- głównym aktorem jest państwo więc jeśli ono coś zdecyduje to jednostki nie mogą działać na własną rękę)
Druga Mowa Nikiasa :
Przedstawia potęgę Syrakuz
żąda zwiększenie ilości armii floty i innych środków potrzebnych do prowadzenia wojny
widzi trudności w walce na nieznanym terytorium
Nikias żądał zwiększenia siły wyprawy aby przez podniesienie jej kosztów odwieść Ateńczyków od niej, osiągnął cel odwrotny, Ateńczycy jeszcze bardziej napalili się na wyprawę
Kwestia herm , zarzuty pod adresem Alkibiadesa, które odpiera , śad ma się odbyć po jego powrocie z wyprawy
Zgromadzenie Ludowe Syrakuz dowiedziało się o wyprawie, mowa Hermokratesa :
Podkreśla trudności jakie przyjdą na armię ateńską operującą daleko od swej bazy
Chęć stworzenia sojuszu obronnego wszystkich miast wyspy
Proponuje wysłanie poselstw do Sparty i Koryntu w celu sojuszu i rozpoczęcia akcji przez powyższe w Attyce
Mowa Atenagorasa przywódcy ludu Syrakuz:
Nie wierzy w atak Aten
Uważa że Ateny nie zaatakują mając jednoczesny konflikt ze Spartą u siebie
Twierdzi że Syrakuzy są wystarczająco potężne by odeprzeć Ateńczyków
Flota ateńska dopływa do Syrakuz, w tym samym czasie dociera statek po Alkibiadesa, który ma go zabrać na rozprawę do Aten
Alkibiades ucieka , zaocznie zostaje wydany wyrok śmierci na niego, przechodzi on na stronę Sparty
Zarówno Syrakuzy jak i Ateny próbują przeciągnąć na swoją stronę Kamarynę, przemawia Hermokrates:
Podkreśla ekspansywność i imperializm Ateński
Pokazuje że Ateńczycy chcą skłócić Sycylijskie państwa
Podważa przymierze kamaryńsko- ateńskie jako defensywne a nie ofensywne
Przewiduje że Kamarynę spotka los innych sojuszników Aten
Apeluje do tożsamości etnicznej Kamaryny i Syrakuz
Mowa Eufemosa posła Aten:
Uważa że Ateny są dzięki swej potędze najbardziej godne hegemonii
Odwołuje się do teorii dalekich granic- bezpieczeństwo Aten nie leży tylko w Attyce ale wszędzie gdzie mają interesy
Będą kierować się własnym interesem na Sycylii ( paradygmat realistyczny)
Twierdzi że sojusz z Atenami jest dla Kamaryny korzystny jako przeciwwaga potęgi Syrakuz ( równowaga sił)
Zachęca do wystąpienia przeciw Syrakuzom
Kamaryna stwierdziła że będzie neutralna w konflikcie dwóch swych sprzymierzeńców
Ateńczycy szykują się do oblężenia i zniszczenia Syrakuz, tymczasem Syrazkuy wysyłają do Sparty kolejne poselstwo, Sprtanie nie są skłonni wystąpić przeciw Atenom, jednak próbuje przekonać ich Alkibiades:
Zdradza plany Ateńskie
radzi wysłać pomoc Syrakuzom i zaatakować Attykę
radzi ufortyfikować Deklei jako ważne strategicznie miejsce w Attyce
zauważa rozbicie sił ateńskich
Sparta najeżdża tereny Argos, Ateny wspierają swego sojusznika, wojna zaczyna się na nowo