OPIEKA NAD NOWORODKIEM. OCENA DOJRZAŁOŚĆI I FUNKCJI ŻYCIOWYCH

OKRESY STRAT SZCZENIĄT I KOCIĄT

1. ŻYCIE PŁODOWE

• Redukcja liczby płodów, ze względu na funkcje odżywcze macicy

• Redukcja może też być spowodowania niedostatecznym wykształceniem lub ich niedorozwinięciem

2. W TRAKCIE TRWANIA PORODU

• Może to być wynikiem przeszkód porodowych

3. OKRES POPORODOWY

• Obejmuje on czas od urodzenia do 3 tyg. Życia

4. OKRES PO ODSADZENIU

• Czas trwania 5 - 12 tydz. Życia

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ŻYWOTNOŚĆ SZCZENIĄT

MASA URODZENIOWA	istotny wpływ na wskaźnik śmiertelności	niedobór masy urodzeniowej nawet o 20 % jest niepomyślnym czynnikiem. A nawet może to być jedyny objaw przedwczesnego porodu
PŁEĆ SZCZENIĄT	osobniki płci męskiej odznaczają się większą śmiertelnością	nie jest to nigdzie udowodnione
NIESTOSUNEK PORODOWY	wzrost śmiertelności na skutek niestosunku porodowego najwyższy gdy wykonuje się cesarskie ciecie
WIEK MATKI	straty szczeniąt wzrastają wraz z wiekiem matki	PZK dopuszcza krycie suk hodowlanych do 8 roku życia. Jednak lepsze by było krycie suk max. Do 5 - 6 roku życia, bo wraz z wiekiem wzrasta ryzyko trudnego porodu i wzrastają również straty szczeniąt. Co oczywiście nie znaczy, że starsza suka nie może mieć szczeniąt, ale im suka starsza tym większe ryzyko trudnego porodu ( cesarskiego cięcia, w trakcie którego często przeprowadza się też zabieg ovariohisterektomii )
LICZEBNOŚC MIOTU	straty wzrastają wraz z liczebnościa miotu ( > 5 szczeniąt )	jest to uzasadnione ponieważ macica ma ograniczoną zdolność do powiększenia się

WAŻNE : CESARSKIE CIĘCIE - to nie jest zabieg bezpieczny. Śmiertelność noworodków jest wyższa niż przy porodzie fizjologicznym. A często wśród lekarzy panuje przekonanie, że jest to zabieg bardzo bezpieczny. Co nie jest prawdą ponieważ przy tym zbiegu stosujemy znieczulenie ogólne, które nie jest obojętne dla płodu. Środki wykorzystane przy znieczuleniu mogą wpływać depresyjnie na układ oddechowy płodu. Dlatego też po zabiegu noworodki podlegają innemu postępowaniu bo wzrasta ryzyko padnięcia .

SZEROKO POJĘTE WARUNKI ZOOHIGIENICZNE DLA NOWORODKÓW

• Miejsce gdzie jest legowisko nie może być narażone na przeciągi

• Temperatura powietrza pow. 26 - 28 , najlepiej zainstalować żarówkę grzewczą nad kojcem ( trzeba o tym pamiętać ponieważ nawet chwilowe opuszczenie gniazda przez sukę spowoduje spadek temp. u szczeniąt o 2 - 3 )

• Gdy jest w czasie porodu cesarskie cięcie to trzeba się liczyć z reanimacją szczeniąt

• butla z tlenem

• poduszka podgrzewająca

• leki - pobudzające krążenie i oddychanie ( powinny to być antagoniści leków użytych do narkozy )

BADANIE I KONTROLA

NOWONARODZONYCH

1. BADANIE STANU OGÓLNEGO ( wykonywane w trakcie porodu, rodzi się szczenię i od razu to badanie )

2. SZCZEGÓŁOWE BADANIE KLINICZNE ( to badane po zakończeniu porodu i po pobraniu pierwszej siary )

3. BADANIE MATKI ( po zakończeniu porodu i po zbadaniu szczeniąt )

BADANIE STANU OGÓLNEGO SZCZENIĄT I KOCIĄT

1. OCENA ODDYCHANIA

• Często po porodzie występuje depresja oddechowa (zamartwica , neonatalny zespól oddechowy )

• Przyczyna 20 % strat szczeniąt

• Badanie po oczyszczeniu nozdrzy z wód płodowych i błon płodowych

• Można odessać wody z nozdrzy ( użyć lekarskiej gruszki do lewatyw )

• Zamartwica - to stan w, którym dochodzi do spadku podaży tlenu do organizmu noworodka ( jest to dług tlenowy )

• Pobudzamy ośrodek oddychania poprzez masaż okolicy karku ( bo tu jest ośrodek oddychania ), w czasie tej czynności młode powinno mieć skierowaną głowę w dół co zapobiegnie aspiracji wód płodowych do płuc

• Nie zapomnieć również o oglądnięciu błon śluzowych jamy ustnej

• PIERWSZE oddech nie są regularne i czasem są dłuższe przerwy w złapaniu powietrza ( do 10 sek. )

• Brzuszny typ oddychania świadczy o tym, że coś złego dzieje się w dolnych drogach oddechowych

• Typ mieszany - dodatkowo z nozdrzy wydobywają się bąbelki - aspiracja wód płodowych do płuc

2. OCENA PĘPOWINY

• Gdy asystujemy przy porodzie to odcinamy pępowinę ni należy czekać, aż suka sama to zrobi ( nie ulegać tu też presji właściciela ), bo często matka jest zbyt zmęczona, żeby to sama zrobić, albo też jest w szoku

• Odcinamy w odległości 4 cm pępka

• Często przy zastosowaniu oksytocyny przy silnym skurczu macicy może dojść do oberwania pępowiny u rodzącego się szczenięcia ( strata krwi bardzo niebezpieczna ), jeżeli zauważymy, że z pępowiny leci krew to zacisnąć ja peanem, albo koherem ( z reguły to pomaga ). Jednak w niektórych przypadkach istnieje konieczność przewiązania kikuta nicią

• Nie zostawiać zbyt długiego kikuta pępowiny, bo suka może próbować go odgryźć i może dojść do wytrzewienia szczenięcia

3. OCENA WIDOCZNYCH ZABURZEŃ ROZWOJOWYCH

• 1 - 2 % noworodków ma wady rozwojowe

• dzielimy je na :

1. wady widoczne

• rozszczep podniebienia

• zarośnięcie odbytu

• deformacje kończyn

• wielopalczastość

• wodogłowie

• przepukliny pępkowe

• niezrośnięcie lini białej

te trzy ostatnie są letalne

2. wady niewidoczne

• przetrwały przewód botala

• zespolenie wrotno- oboczne

4. OCENA DOJRZAŁOŚCI

• Brak widocznych objawów chyba, że płód urodzi się bez sierści, łysy co będzie świadczyć, że poród w drugim trysemestrze

• Kotka może być pokryta przez kilka samców to ważne ( inaczej się liczy długość ciąży )

• Podobnie u suk bo mogą być dwa krycia czas ciąży liczymy od skutecznego krycia, a nie od pierwszego

• Gdy suka zaczyna rodzić przed 58 dniem ciąży to próbujemy ten poród powstrzymać, bo za wcześnie urodzone szczenię ma małe szanse na przeżycie. Jednak gdy już poród się rozpoczął to poinformować właściciela, że szczeniaki mogą nie przeżyć 3 - 4 dni .

5. OCENA WYKSZTAŁCENIA PIERWOTNYCH ODRUCHÓW

1. ODRUCH SSANIA

Młode po urodzeniu rozpoczyna szukanie sutka suki. Sprawdza się go poprzez wprowadzenie palca do pyszczka noworodka.

2. ODRUCH MOSTKOWY

Położyć szczeniaka na boku, prawidłowym odruchem jest powrót na mostek i pełznięcie.

3. ODRUCH ODBYTOWY

4. ODRUCH KROCZOWY

5. SKRZYŻOWANY ODRUCH WYPROSTNY

Jest on fizjologiczny do 3 tyg życia. Uciskamy opuszkę i zginamy kończynę to druga się prostuje. Jednak gdy odruch ten pow. 3 tyg życia to świadczy to o zaburzeniu czucia głębokiego.

6. PRZEWAGA PRACY MIĘSNI ZGINACZY

Do 5 dnia życia występuje fizjologicznie przewaga tych zginaczy, żeby to sprawdzić to trzeba podnieść młode za kark do góry i młode podkurczy pod siebie nogi ( pozycja embrionalna )

7. PRZEWAGA MIĘŚNI PROSTOWNIKÓW

Próbę wykonuje się tak samo tylko, że po podniesieniu szczenię się pręży kończyny są sztywno wyciągnięte w dół. Fizjologicznie od 5 dnia życia.

8. NORMOTONIA - RÓWNOWAGA

Od 3 tygodnia życia praca prostowników i zginaczy jest wyrównana.

RÓŻNICE W FIZJOLOGI SZCZENIĄT W STOSUNKU DO OSOBNIKÓW DOROSŁYCH

FIZJOLOGIA SZCZENIĄT	UWAGI KLINICZNE
ograniczona stałocieplność	predysponuje do hipotermii
poporodowa niedojrzałość filtracji kłębowej	wydłużenie wydalania kłębowego
podwyższona przepuszczalność bariery krew - mózg	centralne objawy uboczne wielu leków
niedojrzałość systemu enzymów wątrobowych	obniżenie metabolizmu i wydalania leków, możliwość kumulacji
podwyższone ph żołądka	wydłużenie pasażu żołądkowego
podwyższona zawartość wody w organizmie	zwiększenie objętości dystrybucji leków

NORMY DOTYCZĄCE MASY URODZENIOWEJ SZCZENIĄT W ZALEŻNOŚCI OD RASY

RASA	MASA URODZENIOWA
SZCZENIĘTA RAS KARŁOWATYCH	90 - 100 g
SZCZENIĘTA RAS ŚREDNICH	200 - 300 g
SZCZENIĘTA RAS DUŻYCH	400 - 500 g
SZCZENIĘTA RAS OLBRZYMICH	> 700 g

NAJISTOTNIEJSZE SCHORZENIA NIEINFEKCYJNE I CZAS ICH WYSTĄPIENIA

SCHORZENIA	WIEK WYSTĄPIENIA	MOMENT STRAT	ROKOWANIE
POPORODOWA DEPRESJA ODDECHOWA	bezpośrednio post natum do 36 h życia	w ciągu 36 h życia	ostrożne do złego
ZESPÓŁ HIPOTERMII I HIPOGLIKEMII	od 12 h post natum do odsadzenia	12 h po wystąpieniu objawów	ostrożne do złego pow. 12 h od wystąpienia objawów
ZESPÓŁ SŁABEGO SZCZENIĘCIA	< 14 dni życia	w ciągu pierwszych dni życia	złe
ZESPÓL KRWOTOCZNY	1 - 4 dnia życia	przez cały okres	złe
ŻÓŁTACZKA POPORODOWA	12 - 16 h od urodzenia	w ciągu 3 pierwszych dni	złe
POTWORKOWATOŚĆ	bezpośrednio post natum niektóre manifestują się później	bezpośrednio post natum	ostrożne do złego
TOKSYCZNY ZESPÓŁ MLECZNY	3 - 14 dniem życia	w okresie choroby	korzystne
BŁĘDY HODOWLANE	24 - 48 godzin od rozpoczęcia wychowu	w ciągu pierwszych 7 dni wychowu bez matki	ostrożne

PARAMETRY FIZJOLOGICZNE SZCZENIĄT

TEMPERATURA	34,5 - 37,0
TĘTNO	180 - 240 / min.
ODDECHY	15 - 35 / min.

WAŻNE : temp. szczeniąt do 3 tyg życia jest obniżona, to fizjologiczne. Nie próbować jej podwyższać żadnymi lekami!!!!

POPORODOWA DEPRESJA ODDECHOWA

• Jeżeli było wykonywane cięcie cesarskie, to użyć antagonistów leków które podawano w narkozie

• Opioidy; NALOKSON 0,004 mg / kg, lub podjęzykowo 1 - 2 kropli ( 0.4 mg / ml )

• Ucisnąć lusterko nosowe, albo nawet wbić cienką igłę pod lusterko nosowe

• inna nazwa tego schorzenia to zamartwica i dzielimy ja na :

1. Zamartwicę siną ( wczesną )

2. Zamartwicę bladą ( późną )

Ad.a ZAMARTWICA SINA ( WCZESNA )

• Występuje tuż po porodzie jest ona konsekwencją przedłużającego się porodu z różnych przyczyn np.

• atonia macicy

• ucisk na pępowinę

• aspiracja wód płodowych do układu oddechowego

• dochodzi do spadku tlenu we krwi krążącej co doprowadza do objawów kwasicy metabolicznej

• spadek ph krwi poniżej 7,2 powolna glikoliza, wyrzut endogennych opioidów co pogłębia depresję

• możemy zaobserwować :

• zasinienie błon śluzowych

• przyśpieszenie akcji serca

• niemiarowość oddechów

• oddechowa kwasica

• po osłuchaniu słychać trzeszczenia w klatce piersiowej co może być objawem zachłystowego zapalenia płuc

• rokowanie : ostrożne

ad.b ZAMARTWICA BLADA ( PÓŻNA )

• od 10 - 30 min po porodzie

• jest to kontynuacja postaci wcześniejszej

• niedojrzałość płodu : zbyt mały płód, wady płuc

• objawy :

• bladość błon śluzowych

• bladość skóry w miejscach nie pigmentowych

• oddechy sporadyczne

• serce bije nieregularnie, słabo

• rokowanie zawsze złe

• LECZENIE :

• usunąć przyczynę, która powoduje niedostatek tlenu

• odessać płyn

• masować kark

• pohuśtać szczenię ( powstanie siła odśrodkowa )

• DOXOPRAM 1 - 1,5 mg / kg wspomaga oddychanie, podjęzykowo, po 5 min można powtórzyć, ale i.m.

• Po ustabilizowaniu oddychania przystąpić do wyrównania kwasicy : RINGER + MLECZANY albo WODOROWĘGLAN SODU i.v i.p

ZESPÓŁ HIPOTERMII I HIPOGLIKEMII

• Zdarza się on dosyć często

• Na tą przypadłość składa się kilka czynników:

- predyspozycje fizjologiczne szczeniaka ( ograniczona stałocieplność )

• schorzenia nerek

• warunki zoohigieniczne

• objawy od 12 h od porodu do odsadzenia

• przy tym zespole jest różnego stopnia odwodnienie

• młode nie mają możliwości oszczędzania płynów

• u nich niski ciężar właściwy 1,007

• a przy tym zespole też utrudnione przyswajanie płynów

• odwodnienie, utrata elektrolitów, kwasica

• przesłanki fizjologiczne skłaniające do tego zespołu :

• temperatura szczenięcia niższa od temperatury matki o 3 stop.

• Gdy niska temp. otoczenia to też temp. szczeniaka spada

• Do 7 dnia po urodzeniu brak odruchu drżenia ( odruch ten podwyższa temperaturę ciała )

• Małe narządy wewnętrzne nie są w stanie ogrzać krwi

• Ograniczenie możliwości wytwarzania ciepła w organizmie poprzez skurcz naczyń krwionośnych

• Tarczyca nie funkcjonuje w pełni

Czyli

• wahania temperatury

• brak paliwa ( glukozy )

• niska temp. poniżej 34,5 hamuje systematyczne pobieranie siary

• spada też perystaltyka jelit, co powoduje niewykorzystanie pokarmu

• gdy temperatur poniżej 34 to samica odtrąca młode

• staje się ono mało ruchliwe, popiskuje, skomle, dochodzi do spłycenia oddechów, odwodnienia i śmierci

• LECZENIE :

- stopniowo doprowadzić temp. ciała do normy

• podać 5 % glukozę i.p (można poszukać żyły ale u tak młodego szczeniaka jest to trudne ) przed podaniem ogrzać ją do temp. ciała dawka 1 ml - 100 g ciała

• gdy wkłuwamy się i.p to chwycić szczenię za tylne nogi głowa w dół trzewia opadną nam na przeponę i bezpieczniej podamy płyn

• gdy szczeniak ssie to potem można podawać glukozę p.o , a później preparaty mleko zastępcze

• zapewnić odpowiednią wilgotność w pomieszczeniu 60 %, przy ciężkim stanie 85 - 90 %

• jeśli jest możliwość to włożyć noworodka do inkubatora

• spróbować też podawać tlen przez maskę

ZESPÓŁ SŁABEGO SZCZENIĘCIA

• ZESPÓŁ KRZYCZĄCEGO SZCZENIĘCIA

• Etiologia : nieznana, choć były teorie ,że przyczyną mogą być herpeswirusy

• Objawy :

• słabe przyrosty

• osłabione odruchy

• hipotermia

• hipoglikemia

• Rokowanie zawsze : złe

• Zaobserwowano, że zespół ten pojawia się przy chowie wsobnym

• LECZENIE : postępowanie : objawowe

• LIDIUM KLP

• BETAMOX, PENCILINY

• FUROSEMID - gdy zaburzenia oddychania

• NAJCZĘŚCIEJ padają pojedyncze sztuki, ale zdarza się, że pada cały miot

TOKSYCZNY ZESPÓŁ KRWOTOCZNY

• niedobory witaminy K u matek w ciąży

• niski poziom protrombiny u szczeniąt

• objawy od 1 - 4 dnia życia

• niska żywotność płodów, krwawienie z nosa, wybroczyny na błonach śluzowych, śpiączka, a później zgon

• zmiany A- P : wybroczyny i obecność krwi w jamach ciała

• PROFILAKTYKA : podać wit. K 0,1 - 0,01 mg / zwierzę s.c

• Transfuzja

• W czasie trwania kolejnej ciąży u suki stosować wit. K w jej drugiej połowie

ŻÓŁTACZKA POPORODOWA

• Głównie u kociąt

• Powstają kompleksy Ag - Ab ( erytrocyt noworodka + Ab = liza erytrocytów )

• Objawy :

• 48 h od porodu

• najbardziej chorują te najsilniejsze bo wypiły najwięcej mleka

• LECZENIE : odstawić młode od matki, podawać im preparaty mleko zastępcze i dostawić je dopiero po 4 dobie życia ( najwcześniej )

• Nie kryć suki tym samym samcem

POTWORKOWATOŚĆ

• To zagadnienie było omawiane wcześniej

• NEONATOLOGII : pozwala na wykrycie tych wad w czasie ciąży, gdy występują to można ją przerwać

TOKSYCZNY ZESPÓŁ MLECZNY

• zwany też - ZESPOŁEM TOKSYCZNEGO MLEKA

• toksyny z mleka matki źle wpływają na młode

• patogeneza : stan zapalny gruczołu mlekowego, zapalenie macicy, zakażenie łożyska, zatrzymanie lochii, wchłonięcie do krwi, intoksykacja, i to wszystko jest w mleku

• często jest tylko zapalenie subkliniczne i jedyne co widać to :

• spadek masy ciała szczenią ( czasem pierwszy a zarazem jedyny objaw )

- chorowanie młodych i padnięcia

• gdy zapalenie ropne, albo ropno martwicowe to odsunąć szczenięta. Ponieważ inaczej zabijemy cały miot

• młode karmić preparatami mleko zastępczymi

• ale dokładnie poinformować właściciela jak je ma karmić : powinien uważać, żeby nie zalać płuc, musi dawać im odpowiednią ilość pokarmu, a także pokazać mu czym może karmić młode

• dokładnie zbadać sukę zrobić posiew i antybiogram

• objawy toksycznego mleka

• popiskiwania szczeniąt

• miot staje się niespokojny

• wzdęte i bolesne brzuszki młodych

• często leżą na grzbiecie bo brzuszki bolą

• biegunki ostre strzelające - wynicowanie odbytu

• zmiana barwy mleka

• mleko lepi się i ciągnie

• często nawet zastój mleka

• matce można podawać

BETAMOX - amoksycylina + kw klawulonowy

• Pencyliny

• Szczenięta dostawić gdy stan matki dobry

BŁĘDY HODOWLANE

• Niska temperatura

• Złe preparaty mleko zastępcze

• Nieodpowiedni sposób karmienia młodych przez hodowcę :

- po każdym karmieniu zrobić masaż brzuszka i okolicy odbytu

- karmić w odpowiedniej pozycji bo inaczej zachłystowe zapalenie płuc

13

---