HISTORIA WYCHOWANIA I MYŚLI PEDAGOGICZNEJ
dr Ewa Witkowska-Urban
Dyżur w budynku B ul. Pomorska 46/48- sala 105; czwartki 10.00 - 11.30.
03.10.2013
1. Historia wychowania jako dyscyplina naukowa.
a) Odniesienie Bogdana Suchodolskiego (teoretyk wychowania, XX w., zajmował się pedagogiką kultury, odnosił do pedagogiki socjalistycznej, pracował w Polskiej Akademii Nauk).
Twierdził, że historia wychowania jest jedną z najbardziej solidnych części wiedzy pedagogicznej, ponieważ zawiera wielką ilość faktów, podczas gdy inne gałęzie pedagogiki pełne są sprzecznych teorii i różnorakich stanowisk.
b) Odniesienie Stanisława Kota (XX w., napisał podręcznik, zajmował się wyłącznie historią wychowania).
Twierdził, że historia wychowania bada jak w poszczególnych epokach różne społeczeństwa organizowały u siebie wychowanie; wyjaśnia dlaczego stosowano takie, a nie inne systemy pedagogiczne, programy, metody nauczania i wychowania itp.
2. Jakie miejsce zajmuje historia wychowania wśród nauk?
Badacz, historyk wychowania będzie najczęściej sięgał do historii powszechnej, ojczystej historii kultury - widoczny jest związek z historią jako nauką. Będzie go też interesować teoria pedagogiczna, a w ramach tej teorii, szczególnie zainteresuje go ideał wychowawczy, które w poszczególnych epokach będą występowały.
Historia wychowania jest swoistą dyscypliną stykową (styk pedagogiki i historii), dyscypliną pogranicza.
Historycy wychowania będą posługiwać się metodami badawczymi charakterystycznymi dla:
a) historyków - np. analiza tekstów źródłowych;
b) pedagogów - np. wywiad, ankieta, metodami monografii pedagogicznej (np. wielostronne przedstawianie działalności jakiejś instytucji - dom dziecka, przedszkole itp.)
3. Przedmiot badań historii wychowania.
W skład historii wychowania wchodzą 3 kręgi tematyczne:
a) historia prądów i doktryn pedagogicznych,
b) historia szkół i wszystkich instytucji o charakterze oświatowym,
c) szeroko pojęta historia kultury, wpływającej na kształtowanie się człowieka (czynniki polityczne, społeczno-pedagogiczne, artystyczne, które tkwią w kulturze)
Zadania prac historyków wychowania:
- dostarczenie konkretnej wiedzy historycznej nauczycielom, pracownikom oświaty itp., a wiedza ta przyczynia się do powstania w tej grupie zawodowej kultury pedagogicznej.
Pierwsze seminaria naukowe (XVIII w.) powstawały na gruncie niemieckim. Krystian Szwalc (?) (profesor teologii ewangelickiej) pracujący w jednym z najstarszych uniwersytetów niemieckich (Haitenberg), napisał w 1829r dwutomowe dzieło „Historia wychowania” (w 1802r wydał krótką broszurę nt. Wychowania).
Pierwszym polskim historykiem wychowania był Hugo Kołłątaj - współtwórca Konstytucji 3 Maja. Napisał pracę „Stan oświecenia w Polsce w ostatnich latach panowania Augusta III (1750 - 1764)” - wydana w 1841r. Jest uznawana za pierwsze tego typu dzieło z historii wychowania na gruncie polskim. Kołłątaj starał się odtworzyć historię szkolnictwa na podstawie dostępnych dla niego środków.
W wieku XIX mamy często do czynienia z historykami „szperającymi” w archiwach, którzy starają się przedstawić najciekawsze okresy w swoich dziełach.
Józef Łukasiewicz w 1849r napisał „Historię szkół w Koronie i Wielkim Księstwie Litewskim”.
Bronisław Trentowski - „Chowanna”, która składała się z 3 części - jedną z nich była właśnie historia wychowania. Napisał to dzieło na zamówienie inteligencji poznańskiej.
Antoni Karbowiak (zabór austriacki) jako pierwszy polski uczony w 1905r habilitował się z historii wychowania. W roku akademickim 1911/1912 na wydziale Filozoficznym UJ zaczął prowadzić pierwsze wykłady z historii wychowania. Jego artykuły ukazywały się w czasopismach.
Już w wolnej Polsce w latach 1918 - 1939 pojawił się zespół historyków wychowania tworzących szkoły naukowe:
- Stanisław Kot - wychowanek Uniwersytetu we Lwowie, po studiach pracował jako nauczyciel w gimnazjach we Lwowie i Krakowie, zaczął prowadzić badania z historii wychowania i otrzymał stypendium Akademii Umiejętności - wyjechał za granicę i prowadził badania dotyczące studiów Polaków za granicą. Po powrocie opublikował pracę i został uhonorowany propozycją kierowania Katedrą Historii Kultury na UJ (założona specjalnie dla niego). Jego podręcznik był krytykowany przez osoby prowadzące zajęcia z pedagogiki po II WŚ, ale po 1989r wrócił do łask.
- Stanisław Łębicki
- Zygmunt Kukulski - związany z Katolickim Uniwersytetem w Lublinie. Wolna Wszechnica Polska - szkoła prywatna, ale ciesząca się uznaniem.
- Helena Radlińska - prowadziła zajęcie w Wolnej Wszechnicy Polskiej
- Stefan Truchim - prowadził zajęcia w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Był współorganizatorem UŁ w 1945r.
Tadeusz Jałmużna -
Grzegorz Michalski -