Materiał szkoleniowy

Ergonomia w biurze

Praca biurowa może być niebezpieczna

Schorzenia związane z długotrwałą i ciągłą pracą przy komputerze:

Praca biurowa wydaje się bezpieczna w porównaniu z pracą fizyczną na budowach czy w fabryce na linii produkcyjnej. Wypadki przy pracy czy utrata zdrowia, w związku z wykonywanym zawodem, w świadomości większości ludzi dotyczą wyłącznie prac fizycznych. Jednak badania wskazują, że praca biurowa także może być przyczyną wielu schorzeń. Systematycznie powtarzające się czynności które wykonujemy pracując na komputerze mogą przyczynić się do mikrourazów elementów naszego układu mięśniowo-szkieletowego. Objawia się to poprzez bóle szyi, rąk czy kręgosłupa. Problemem zdrowotnym pojawiającym się u osób które przez długi czas pracują na stanowiskach komputerowych są tzw. kumulujące się mikrourazy (RSI - Repetitive Strain Injuries, CTD - Cummulative Trauma Disorders) prowadzące, po odpowiednio długim czasie, do poważnych dolegliwości - np. zespołu cieśni nadgarstka. Przyczyną tego są niewielkie w sensie fizycznym, ale długotrwałe i często powtarzające się ruchy związane np. z pisaniem na klawiaturze, czy klikaniem myszką komputerową.

Według badań typowych zachowań przy komputerze prowadzonych przez firmę Microsoft użytkownik podczas intensywnego pisania na klawiaturze uderza w klawisze w ciągu godziny aż 669 razy. Badania przeprowadzone wśród 355 pracowników wykazały, że średni czas spędzony w pracy przed komputerem wynosi 5,8 godziny dziennie, co stanowi ok. 70% całego czasu pracy. Połączenie dwóch czynników - długiego czasu jaki pracownicy spędzają przed komputerem z powtarzalnością czynności które wykonują, powodują kumulację mikrosił które działają na organizm człowieka, powodując systematyczne pogarszanie się stanu mięśni, ścięgien i kości.

Schorzenia układu mięśniowo-kostnego pociągają za sobą ogromne koszty związane z leczeniem pracowników i wypłatą odszkodowań a także zmniejszeniem czasu pracy i mniejszą efektywnością. Instytucje zajmujące się bezpieczeństwem i higieną pracy biją na alarm. Amerykański federalny urząd bezpieczeństwa i higieny pracy szacuje straty w gospodarce spowodowane mikrourazami na 15-20 mld USD rocznie. Rozmiary kosztów i obciążeń wynikających z występowania schorzeń mięśniowo-kostnych są ogromne. W latach 1992-2000 tylko w stanie Waszyngton przyznano 380 485 odszkodowań związanych ze schorzeniami związanymi z pracą przy komputerze. Roszczenia wyniosły 2,9 mld USD, co stanowiło 26,9% odszkodowań wypłacanych ze stanowego funduszu pracy.

W Polsce 44% osób odczuwa dolegliwości bólowe ze strony kręgosłupa. Szacuje się, że ok. 32% przyczyn zwolnień chorobowych pracowników jest związana z dolegliwościami związanymi z bólem pleców i schorzeniami układu mięśniowego i szkieletowego.

Jedną z najłatwiejszych do zidentyfikowania przyczyn powstawania mikrourazów jest niewłaściwa organizacja stanowiska pracy. Dla użytkowników komputerów oznacza to m.in. konieczność używania odpowiednich ergonomicznych myszek i klawiatur. Jak pokazują badania odpowiedni dobór tych urządzeń redukuje dolegliwości i jest jedną z najlepszych form działań prewencyjnych.

Oszczędności jakie udaje się uzyskać dzięki wprowadzeniu do firmy rozwiązań ergonomicznych są ogromne.

Według badań, wprowadzenie programu ergonomicznego do firmy zatrudniającej 500 osób przy stanowiskach komputerowych, może przynieść 10% redukcję objawów schorzeń mięśniowo-kostnych i roczne oszczędności rzędu 700 000 USD.

Świadomość strat wynikających z nieprawidłowej organizacji komputerowego stanowiska pracy jest niewielka. Program Ergonomiczne Biuro Microsoft ma na celu przybliżyć ten problem oraz przedstawić możliwości prewencji.

Zespół cieśni nadgarstka Jest to w Polsce jedna z chorób zawodowych. W piśmiennictwie naukowym wskazuje się na zwiększoną częstość zespołu cieśni nadgarstka u operatorów komputerów. Nienaturalne wygięcie rąk i przeciążenia z tym związane powodują ucisk nerwów przechodzących przez nadgarstek. Objawami zespołu cieśni nadgarstka są drętwienie, ból i kłucie, kciuka, palca wskazującego, środowego ewentualnie palca serdecznego - odczuwalne podczas wykonywania pracy i często nasilające się w nocy, osłabienie mięśni kciuka, ból, który promieniuje z ręki poprzez przedramię i ramię do barku, osłabione czucie w palcach. Aby zapobiec zespołowi cieśni nadgarstka należy zadbać o odpowiednie - naturalne ułożenie rąk i podparcie przedramion podczas pisania na klawiaturze i korzystania z myszy. Pomagają w tym w znacznym stopniu odpowiednio wyprofilowane klawiatury np. z ujemnym kątem nachylenia oraz myszy o odpowiednim kształcie. Dodatkowo wskazane jest stosowanie w trakcie pracy okresowych przerw i wykonywanie ćwiczeń rozluźniających i wzmacniających nadgarstki.

Jak zorganizować ergonomiczne stanowisko pracy komputerowej

Nieprawidłowa organizacja komputerowego stanowiska pracy może się przyczynić do powstania wielu dolegliwości ze strony układu ruchu (mięśni, ścięgien i kości). Odpowiednie dostosowanie - rozmieszczenie i regulacja mebli oraz sprzętu i akcesoriów komputerowych, pozwala uniknąć wielu komplikacji zdrowotnych. Przyczynia się także do poprawy efektywności osób pracujących przy komputerze. Program Ergonomiczne Biuro Microsoft przedstawia zbiór podstawowych zasad organizacji ergonomicznego komputerowego stanowiska pracy. Zachęcamy do zapoznania się z nimi i wdrożenia ich zarówno w pracy jak i w domu.

Ustal pozycję

Jeżeli pracujesz lub grasz na komputerze, unikaj niewygodnych pozycji, ułóż swoje ciało tak abyś odczuwał komfort. Odpowiednia pozycja poprawi twoją efektywność, zminimalizuje zmęczenie i pozwoli uniknąć dolegliwości kończyn górnych czy kręgosłupa. Pamiętaj, że zmiana pozycji ciała (tzw. siedzenie dynamiczne) podczas pracy z komputerem pomoże ci uniknąć zmęczenia i dyskomfortu. Im częściej będziesz zmieniał pozycję, tym dłużej i efektywniej będziesz pracował. Przede wszystkim jednak zaaranżuj swoje otoczenie pracy i sprzęt komputerowy w ten sposób aby było jak najwygodniejsze. Wyreguluj elementy stanowiska pracy tak, aby jak najlepiej dostosować je do twoich rozmiarów i upodobań. Niniejsze wskazówki pomogą ci w osiągnięciu tego celu.

W trosce o twoje plecy: Użyj fotela który pozwoli na podparcie dolnej części pleców (patrz przykład 1), w razie potrzeby wyreguluj wysokość oparcia tak, aby jego dolna krawędź lub poprzeczna wypukłość znajdowała się na wysokości twojej lordozy lędźwiowej. Jeśli mechanizm krzesła na to pozwala dostosuj siłę oporu oparcia do masy swego ciała. NIE BLOKUJ OPARCIA!!! Ono powinno podpierać plecy w sposób ciągły bez względu na aktualnie przyjmowaną pozycję. Wyreguluj wysokość siedziska fotela i biurka tak aby osiągnąć najbardziej komfortową i naturalną pozycję (patrz przykład 2). Zalecana pozycja ciała podczas pracy przy komputerze: tułów lekko odchylony do tyłu, kąty w biodrach, łokciach i kolanach lekko rozwarte. W trosce o twoje nogi: Uporządkuj przestrzeń pod twoim biurkiem tak, aby umożliwić osiągnięcie komfortowej pozycji nóg oraz zapewnić im możliwość ruchu Jeżeli twoje stopy nie leżą wygodnie na podłodze użyj podnóżka. W trosce o twoje barki i ramiona: Umieść klawiaturę i myszkę na tej samej wysokości i w tej samej odległości od ciebie. Powinny się one znaleźć mniej więcej na tym samym poziomie co łokieć lub nieco poniżej. Twoje przedramię powinno spoczywać swobodnie na podłokietniku. (patrz przykład 3) Podczas pisania ustaw klawiaturę na wprost przed sobą, myszkę ustaw tuż przy klawiaturze (patrz przykład 4) Ustaw najczęściej używane przedmioty w zasięgu ręki (patrz przykład 5) W trosce o twoje nadgarstki: Podczas pisania i używania myszki trzymaj nadgarstki prosto, w pozycji neutralnej. Unikaj zginania nadgarstków w górę i w dół oraz na boki. Klawiatury i myszki Microsoft z serii Natural Ergonomic są skonstruowane w ten sposób aby dłonie same układały się na nich w sposób naturalny. Klawiatura Natural Ergo 4000 z uniesioną przednią częścią (zgodna z najnowszymi zaleceniami ergonomii) umożliwia najłatwiejsze utrzymywanie nadgarstków w pozycji naturalnej pod warunkiem jednak, że znajduje się ona poniżej wysokości łokciowej. Nie dociskaj dłoni do klawiatury. Pamiętaj, ze podkładka w przedniej części klawiatury służy wyłącznie wspieraniu nadgarstków podczas przerw i mikroprzerw w pracy, a nie podczas wprowadzania danych. Sięgając do oddalonych klawiszy wykonuj ruch całym ramieniem a nie tylko wyciągaj palce W trosce o twoją szyję: Ustaw monitor w ten sposób aby jego górna krawędź znalazła się nie wyżej niż oczy (patrz przykład 6). Jeżeli nosisz okulary powinny być one dostosowane do pracy z komputerem (pozwalać na dobre widzenie w odległości ok. 45-70 cm).Ustaw monitor dokładnie na wprost przed tobą. Jeżeli podczas pracy częściej zerkasz w dokumenty niż w monitor, wykorzystaj uchwyt na dokumenty umieszczony z boku monitora i na jego wysokości. Można również rozważyć możliwość położenia dokumentów przed sobą, pomiędzy klawiaturą a monitorem. W trosce o oczy: Usiądź wygodnie w fotelu na którym pracujesz, na wprost monitora i ustaw go w odległości wyciągniętej ręki (ok. 45-70 cm). Unikaj odblasków na ekranie ustawiając monitor pod takim kątem, aby nie odbijały się w nim żadne źródła światła. Generalną zasadą jest ustawianie monitora bokiem do okien - nigdy przodem lub tyłem do nich. Jeżeli światło słoneczne utrudnia obserwację monitora należy użyć odpowiednich zasłon okiennych (rolet lub żaluzji, najlepiej z możliwością regulacji). Pamiętaj, że natężenie oświetlenia ogólnego w na stanowisku przy komputerze powinno wynosić co najmniej 500 lx. W razie potrzeby można wykorzystać niewielką lampę oświetlenia dodatkowego, ale nie powinno się pracować w pomieszczeniu w którym jedynymi źródłami oświetlenia są monitor i taka lampa. Pamiętaj o czyszczeniu ekranu. Jeżeli nosisz okulary - także one powinny być czyste. Ustaw odpowiednią jasność i kontrast monitora Ustaw najbardziej odpowiadającą Ci rozdzielczość obrazu -jeżeli sporadycznie potrzebujesz lepiej widzieć szczegóły - skorzystaj z funkcji zoom klawiatury lub lupy myszy.

Pamiętaj o obciążeniu fizycznym Na nasze ciało oddziałują nieustannie różnego rodzaju siły fizyczne. Najgroźniejsze są oczywiście te, największe - jak np. powstające w wyniku wypadku samochodowego. Jednak nawet niewielkie siły, które oddziałują na nasze ciało w sposób ciągły, długotrwały mogą zwiększyć odczucie zmęczenia, dyskomfortu a nawet spowodować poważne problemy zdrowotne (np. kumulujące się i powtarzalne mikrouszkodzenia układu ruchu - Cummulative Trauma Disorders - CTD i Repetitive Strain Injuries - RSI). Do niewielkich sił, które podczas pracy z komputerem, poprzez powtarzalne działanie mogą stać się przyczyną dolegliwości możemy zaliczyć: Siły dynamiczne: działające podczas ruchu, np. przyciskanie klawiszy klawiatury lub klikanie przyciskami myszki Siły statyczne: Występujące w momencie kiedy coś trzymamy - np. chwyt myszki czy telefonu. Znaczne statyczne obciążenie występuje również podczas długotrwałego utrzymywania stałej (nawet najbardziej poprawnej ergonomicznie) pozycji ciała i dlatego zaleca się jak najczęstszą jej zmianę. Siły kontaktu: Siły występujące w momencie kontaktu z powierzchnią - np. ucisk na nadgarstek kiedy spoczywa na krawędzi biurka. Aby uniknąć wpływu działania niewielkich sił na nasze ciało podczas pracy z komputerem pamiętaj: Podczas pisania lekko dotykaj klawiszy, dłonie i palce powinny być zawsze rozluźnione. Naprawdę wystarczy niewielki nacisk aby uaktywnić klawisz na klawiaturze. Delikatnie naciskaj przyciski myszki joysticka lub innego kontrolera gier. Ręka na myszce powinna być rozluźniona, nie zaciskaj jej Unikaj podpierania nadgarstków i dłoni na krawędziach (patrz przykład 7). Płaska podpórka pod nadgarstki znajdująca się w przedniej części klawiatury powinna być używana jedynie podczas przerw w pisaniu. Wykorzystywanie wypukłych wsporników nadgarstków nie jest zalecane ani w przypadku pracy z klawiaturą, ani myszą. Powodują one wzrost ciśnienia w kanale nadgarstkowym i mogą być przyczyną powstania np. zespołu cieśni nadgarstka. Rozluźnij ramiona i ręce kiedy nie piszesz lub nie używasz myszki. Nie podpieraj ramion i rąk na krawędziach - np. krawędzi biurka Dopasuj krzesło (regulacja głębokości siedziska i kąta jego nachylenia)w ten sposób aby przednia krawędź siedziska nie uciskała tylnej okolicy kolanowej (patrz przykład 8)

Zrób sobie przerwę

Przerwy w pracy pozwalają naszemu organizmowi na regenerację i odpoczynek. Długość i częstotliwość przerw zależą od typu pracy jaką wykonujesz. Zaprzestanie jakiejkolwiek aktywności i odprężenie jest tylko jednym ze sposobów na przerwę. Innym może być zmiana wykonywanej czynności i związanej z nią pozycji ciała. Np. zmiana pozycji z siedzącej podczas pisania na klawiaturze, na stojącą podczas rozmowy przez telefon pomoże odpocząć pewnym partiom mięśni.

Aby zróżnicować codzienne aktywności w pracy przy komputerze pamiętaj o:

• Zaplanuj swoją pracę w ten sposób aby nie wykonywać tych samych czynności przez dłuższy czas. Celowe jest także systematyczne podejście do tego problemu poprzez organizację pracy uwzględniającą tzw. łączenie zadań (praca przy komputerze, pisanie ręczne, przenoszenie dokumentów itp.)

• Używaj różnych urządzeń komputerowych do wykonywania jednego działania. Np. przewijaj stronę zarówno kółkiem na myszce, jak i za pomocą strzałek na klawiaturze. Nowoczesne klawiatury i myszki posiadają wiele dodatkowych funkcji, które spełniają te same zadania. Naucz się jak ich używać.

• Pracuj efektywniej wykorzystując zalety urządzeń i oprogramowania. Zapoznaj się z funkcjami dodatkowymi jakie one oferują.

Bądź zdrowy

Zdrowy tryb życia pomaga w utrzymaniu dobrej kondycji podczas wykonywania codziennych zajęć, w tym także czynności do których używasz komputera. Lepsze poznanie zachowań prozdrowotnych i ich stosowanie w praktyce będzie dużym krokiem w kierunku poprawy wygody i efektywności pracy z komputerem.

Dla poprawy swojej kondycji zdrowotnej:

• Stosuj zbilansowaną dietę, wystarczająco długo odpoczywaj

• Uprawiaj ćwiczenia ruchowe. Skonsultuj się z odpowiednim specjalistą który pomoże dobrać odpowiedni zestaw ćwiczeń.

• Naucz się radzić ze stresem. Jednym ze sposobów walki ze stresem jest odpowiednie zaplanowanie przestrzeni pracy w której wpływ hałasu i innych czynników uciążliwych zmniejszony jest do minimum.

• W razie wystąpienia jakichkolwiek dolegliwości ze strony układu ruchu i wzroku kości zgłoś się o poradę do swojego lekarza. Pamiętaj jednak, że część twoich problemów zdrowotnych może być spowodowana niewłaściwą organizacją twojego stanowiska pracy i dlatego najlepszym sposobem ich uniknięcia jest jego usprawnienie.

http://www.ergonomicznebiuro.pl/jak.php

Regulacje prawne dotyczące ilości powierzchni przypadającej na pracownika w pomieszczeniach biurowych

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia w tym co najmniej 2 m² wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.)

Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza nić 3 m. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia, wtedy dopuszcza się wysokość 2,5 m.


Opracowano na podstawie:, Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Regulacje prawne dotyczące wyboru mebli biurowych do stworzenia ergonomicznego stanowiska pracy przy komputerze

Zgodnie z Załącznikiem do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia minimalnych wymagań ergonomii jakie powinny spełniać stanowiska pracy z monitorami ekranowymi.

Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika.

W Załączniku do rozporządzenia i w wytycznych do rozporządzenia zostały opisane wymagania dotyczące poniższych elementów stanowiska pracy.

1. Monitor ekranowy powinien zapewniać:

• wyraźne i czytelne znaki na ekranie

• stabilny obraz

• łatwą regulację jaskrawości i kontrastu

• możliwość pochylenia ekranu min. 200 do tyłu i 50 do przodu oraz obrót wokół własnej osi min. po 600 w obu kierunkach

• ekran powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub być wyposażony w odpowiedni filtr i być ustawiony tak, aby ograniczać olśnienie i odbicia światła

• powinna istnieć możliwość użycia oddzielnej podstawy pod monitor lub regulowany stół, tak aby monitor znajdował się poniżej linii oczu pracownika i kat obserwacji ekranu monitora był w zakresie 20-50⁰ w dół

• powinien być ustawiony w odległości 40-75 cm od oczu pracownika

2. Klawiatura powinna:

• stanowić oddzielny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy

• umożliwiać przyjęcie pozycji, która nie powoduje zmęczenia mięśni rąk

• posiadać możliwość regulacji kąta nachylenia 0-150 i odpowiednią wysokość

• powinna być matowa, a znaki powinny być kontrastowe i czytelne

• być ustawiona w odległości min. 10 cm od krawędzi blatu

• być ustawiona na blacie stołu roboczego - szuflada pod klawiaturę NIE jest rozwiązaniem ergonomicznym!

3. Biurko pracownicze (stół roboczy) powinnno:

• umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora i klawiatury (z platformą obniżaną pod monitor i bez szuflady pod klawiaturę)

• być wyposażone w regulację wysokości w zakresie 64 - 84 cm, aby zapewnić naturalne położenie rąk przy obsłudze klawiatury (z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem) oraz odpowiednią ilość przestrzeni do umieszczenia nóg pod blatem stołu

• zapewniać ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, w zasięgu jego rąk, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji

• być matowe i jasne bez ostrych krawędzi.

4. Krzesło powinno posiadać:

• dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi

• wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,

• regulację wysokości siedziska w zakresie 40-50 cm, licząc od podłogi,

• regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5° do przodu i 30° do tyłu,

• wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,

• możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,

• podłokietniki

Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.

5. Stanowisko wyposażamy w uchwyt na dokumenty, jeśli przy stanowisku istnieje konieczność korzystania i przepisywania dokumentów. Uchwyt powinien:

• posiadać regulację wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika

• znajdować się przed pracownikiem - między ekranem monitora i klawiaturą - lub w innym miejscu - w pozycji minimalizującej uciążliwe ruchy głowy i oczu.

6. Na życzenie pracownika należy wyposażyć w podnóżek:

• o kącie pochylenia w zakresie 0-150

• wysokości dopasowanej do cech antropometrycznych pracownika

• powierzchnia podnóżka nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien przesuwać się po podłodze podczas używania.

Opracowano na podstawie: Załącznika do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe oraz Protokołu ergonomicznego przygotowanego przez Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera.

Regulacje prawne dotyczące oświetlenia w pomieszczeniach biurowych

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy i Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia odpowiedniego oświetlenia zapewniającego komfort pracy wzrokowej.

• W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne

• Niezależnie od oświetlenia dziennego należy zapewnić dodatkowo oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami

• Należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przeźroczystych lub półprzeźroczystych ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie odbiciowe od ekranu monitora (stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie żaluzji lub zasłon na oknach)

• Dopuszcza się stosowanie opraw oświetlenia miejscowego, pod warunkiem, że będą to oprawy nie powodujące olśnienia.

W normie PN-EN 12464-1: 2003 dotyczącej oświetlenia wnętrz przyjmuje się:

• Wartość natężenia oświetlenia na stanowisku z monitorem ekranowym 500 lx

• Największe średnie wartości luminacji opraw, które mogą się odbijać w ekranach monitorów przy normalnym kierunku patrzenia:

• nie więcej niż 1 000 cd/m2 dla I i II klasy ekranu (jakość dobra i średnia)

• nie więcej niż 200 cd/m2 dla III klasy ekranu o słabej jakości.

Opracowano na podstawie: normy PN-EN 12464-1: 2003, Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

Regulacje prawne dotyczące ogrzewania i wentylacji w pomieszczeniach biurowych

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy i Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe praca w pomieszczeniach biurowych powinna odbywać się przy zapewnieniu przez pracodawcę odpowiedniej temperatury, wilgotności powietrza oraz wentylacji.

• W pomieszczeniu biurowym temperatura nie może być niższa niż 18⁰C

• Wilgotność względna powietrza powinna być większa niż 40%

• Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed nie kontrolowaną emisją ciepła oraz przed napływem zimnego powietrza z zewnątrz

• W pomieszczeniach powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych, funkcji pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności.

• Dodatkowo w pomieszczeniach nie klimatyzowanych powinna być zapewniona stała wymiana powietrza nie mniejsza niż 0,5 krotna w ciągu godziny (wymiana na drodze wentylacji mechanicznej nie jest wymianą stałą)

• Wentylacja nie powinna powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń.

• Strumień powietrza pochodzący z wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.

• Przy urządzeniach wentylacyjnych należy stosować środki zmniejszające natężenie i rozprzestrzenianie się hałasu i drgań spowodowanych praca tych urządzeń.

• Przy stosowaniu wentylacji mechanicznej z recyrkulacją powietrza ilość powietrza świeżego nie powinna być mniejsza niż 10% ogólnej ilości wymienianego powietrza.

Opracowano na podstawie: Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

Regulacje dotyczące poziomu hałasu

Regulacje prawne dotyczące poziomu hałasu w pomieszczeniach biurowych

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca jest zobowiązany zapewnić ochronę pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas, a w szczególności zapewnić zastosowanie:

• Procesów technologicznych nie powodujących nadmiernego hałasu

• Maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas, nie przekraczający dopuszczalnych wartości

• Rozwiązań obniżających poziom hałasu w procesie pracy.

Dopuszczalne wartości hałasu w pracy biurowej określają następujące Polskie Normy:

1. PN-N-01307: 1994 - dopuszczalny równoważny poziom dźwięku w czasie pobytu pracownika na stanowisku pracy biurowej:

• 55 dB - w pomieszczeniach administracyjnych, biurowych i do prac koncepcyjnych

• 65 dB - w sekretariatach i biurach obsługi klienta

• 75 dB - w pomieszczeniach ze źródłami hałasu np. powielarniach.

2. PN-97/B-02151/02 - dopuszczalny równoważny poziom dźwięku hałasu przenikającego do pomieszczenia ze wszystkich źródeł hałasu łącznie:

• 35 dB - w pomieszczeniach do pracy umysłowej wymagającej silnej koncentracji

• 40 dB - w pomieszczeniach administracyjnych bez wewnętrznych źródeł hałasu

• 45 dB - w pomieszczeniach administracyjnych z wewnętrznymi źródłami hałasu

Według zaleceń normy ISO 9241-6 dotyczącej wymagań ergonomicznych dla stanowisk pracy z komputerami, w przypadku wykonywania trudnych i złożonych zadań równoważny poziom dźwięku nie powinien przekraczać 35-55 dB.


Opracowano na podstawie: norm PN-N-01307: 1994, PN-97/B-02151/02, PN-EN ISO 11 690 - 1-2: 2000; Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Opinia prawna dotycząca spełniania wymogów

Zalecenia czy nakaz?

Wiele osób zastanawiać się może czy przepisy zawarte w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. z dnia 10 grudnia 1998r., Dz.U.98.148.973) to jedynie zalecenia, czy nakaz? I jakie mogą być konsekwencje prawne dla pracodawcy związane z niedostosowaniem się do tych przepisów?

Rozporządzenie Ministra Pracy Polityki Socjalnej obowiązujące od marca 1999 r. szczegółowo określa obowiązki pracodawcy w zakresie wymogów ergonomii, definiując je jako nakaz.
Rozporządzenie to zostało wydane na podstawie delegacji ustawowej, zawartej w Kodeksie pracy. Regulacje kodeksowe stawiają bowiem kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy w szeregu najważniejszych obowiązków pracodawcy (art. 94 pkt 4 K.p.).
Naruszenie tych obowiązków jest wykroczeniem (art. 283 K.p.) i podlega karze grzywny.

W Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 roku (Dz. U. Nr 132, poz. 1115) wśród wykazu chorób zawodowych wskazana jest grupa schorzeń, których przyczyną mogą być niewłaściwe warunki pracy i niedochowanie zasad ergonomii na stanowisku pracy. Grupę tą określono jako przewlekłe choroby układu ruchu oraz obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy.
Choroby zawodowe objęte są ubezpieczeniem społecznym (art. 237 K.p.). Możliwa jest jednak również odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego, nawet jeśli konkretne schorzenie nie jest chorobą zawodową wedle wykazu, ale powstanie w związku z warunkami środowiska pracy (umożliwia to zapis art. 236 K.p.).


Opracowano na podstawie „Informacji prawnej” (zobacz pełną treść) oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 roku (Dz. U. Nr 132, poz. 1115).

0 przykazań zdrowego i wydajnego komputerowego stanowiska pracy

Przy wprowadzaniu do firmy programów poprawiających ergonomię stanowisk pracy warto pamiętać o:

1. Dokonaj oceny ergonomiczności. - Zatrudnij specjalistę od ergonomii, który pomoże wdrożyć najbardziej odpowiednie rozwiązania ergonomiczne pasujące do twoich potrzeb

2. Wybierz odpowiednie krzesło. - Nie musisz kupować bardzo drogich foteli. Wystarczy jeżeli krzesło będzie wygodne i będzie wyposażone w regulację wysokości siedziska, oparcia i podłokietników - pozwoli to dostosować je do wzrostu pracownika. Pamiętaj jednak, że im lepsze krzesło - np. z synchromechanizmem, tym efektywniejszy będzie Twój pracownik. Nogi powinny spoczywać płasko na podłodze, jeśli nie - użyj podnóżka. Przeszkol pracowników w zakresie prawidłowej regulacji krzesła i poprawnej pozycji ciała podczas pracy.

3. Wybierz dobry monitor - Kupuj monitory wysokiej jakości. Sprawdź czy obraz jest wystarczająco ostry i posiada odpowiedni kontrast. Monitor powinien być ustawiony w ten sposób, aby górna krawędź obrazu znajdowała się poniżej linii naszego wzroku, a na ekranie nie powstawały odblaski.

4. Używaj ergonomicznych klawiatur i myszek - Pracownicy spędzają większość część pracy używając myszki i klawiatury. Ergonomiczne urządzenia peryferyjne są skonstruowane w ten sposób aby zapewnić odpowiednią pozycję ręki i całego ciała, zredukować naciski i zmniejszyć działanie niepożądanych sił. Kupuj produkty zaprojektowane przez ergonomistów.

5. Wykorzystaj możliwości programów i urządzeń peryferyjnych. Naucz swoich pracowników jak korzystać z klawiszy skrótów, klawiszy programowalnych i innych dodatkowych funkcji, jakie oferują nowoczesne klawiatury i myszki

6. Właściwie ustaw mysz i klawiaturę - Umieść klawiaturę i myszkę na tym samym poziomie (mniej więcej na wysokości łokcia lub poniżej). Ustaw klawiaturę centralnie przed sobą, myszka powinna znajdować się jak najbliżej klawiatury.

7. Popraw oświetlenie - W biurze, gdzie pracuje się na komputerach średnia wartość natężenia ogólnego powinna wynosić przynajmniej 500 lx. Lampki na biurkach mogą być uzupełnieniem oświetlenia ogólnego - np. przy czytaniu dokumentów.

8. Przeszkol pracowników - Naucz pracowników jak wykorzystywać ergonomiczne właściwości nowoczesnych urządzeń i mebli biurowych. Zachęcaj pracowników do robienia przerw w pracy.

9. Dbaj o zdrowie pracowników - Zapewnij pracownikom odpowiednie badania lekarskie, a w razie potrzeby terapię.

10. Propaguj zasady ergonomii - Mów o korzyściach jakie przyniesie wprowadzenie programu poprawy ergonomiczności, obserwuj rezultaty, bądź zaangażowany w program, pokaż swoją troskę o zdrowie i dobre samopoczucie pracowników

---