Czytelnictwo wśród dzieci i młodzieży w

Domu Dziecka w Solcu nad Wisłą

Opracowała:

Agata Wyka

Kielce 2011

Spis Treści

Wstęp

1.Teoretyczne podstawy czytelnictwa

1.1Terminologia

2.Analiza Ankiety „Czytelnik”

2.1 Wnioski

Bibliografia

Kwestionariusz ankiety

"Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa

jaką sobie ludzkość wymyśliła"

Wisława Szymborska

Wstęp

Czytanie jest jednym z najważniejszych elementów rozwoju człowieka. Sztuka czytania staje się bardzo cenną wartością w życiu współczesnego człowieka. Czytanie to narzędzie samokształcenia, to pomoc w zdobywaniu i uzupełnianiu wiedzy o świecie, budzenie nowych zainteresowań. Towarzyszy mu często wzbogacanie i pogłębianie przeżyć estetycznych i moralnych .

Aby czytanie stało się nie tylko zabawą a także przyjemnością, dziecku muszą pomagać dorośli. Pasję czytania trzeba rozwijać w dzieciństwie czytając dzieciom na głos. Brak pierwszych kontaktów dzieci ze słowem drukowanym odbija się na całym ich dalszym rozwoju, będzie to trudny, a niekiedy niemożliwy okres do odrobienia. Ten pierwszy kontakt następuje w domu rodzinnym. Dzieci zdradzone przez rodziców i instytucje, które powinny je mądrze i troskliwie wprowadzić w świat, pozbawione są zasobów duchowych, intelektualnych i moralnych są zdane wyłącznie na siebie. To dom rodzinny powinien wspomagać czytelnictwo.

Osoby które ominął ten wstępny etap zaprzyjaźniania się z drukiem i pierwsze książki spotykają dopiero w szkole, tracą pewien ważny etap w życiu intelektualnym, omijają ich pewne lektury, wierszyki i bajki do których zapewne już nigdy nie dotrą.

Nauczyciele, szkoła i biblioteka to drugi, profesjonalny krąg osób odpowiedzialnych za edukacje czytelniczą i to on powinien wspomagać również rozwój czytelnictwa. Szkoła odgrywa tu ważną role musi wykształcić techniczną umiejętność czytania oraz przekazać uczniom teksty literackie, które tworzą kanon będący źródłem wiedzy o przeszłości i kulturze narodowej.

Odrębnym tematem jest dobór lektur szkolnych - utrwala się pogląd, że dzieci nienawidzą lektur. Zarysował się wyraźny podział na szkolne lektury obowiązkowe
i te, które są wynikiem zainteresowań. Reforma systemu edukacji daje możliwość indywidualnego doboru lektur omawianych z uczniami na lekcjach.

W dzieciństwie książka sprawia przyjemność, jest zabawą, zwłaszcza czytana na głos przez domowników, później stanowi rozrywkę, możliwość spędzania czasu. Oczywiście pod warunkiem, że dziecko opanowało bez większych trudności umiejętność czytania i rozumie to co czyta. A to jest zadanie dla nauczycieli nauczania początkowego, a później polonistów.

Najpewniejszym sposobem zdobycia mistrzostwa w czytaniu jest jego częste praktykowanie. Najistotniejsze jest budowanie w uczniu przekonania, że czytanie ma sens, że jest pożyteczne i przyjemne.

Suma indywidualnych czytań tworzy proces nazywany czytelnictwem. Czytelnictwo jest traktowane jako miernik poziomu kulturalnego kraju, a czytelnictwo dzieci i młodzieży jest ważnym elementem kultury współczesnej. Badacze czytelnictwa próbują z różnych obserwacji świata publikacji i ludzi z niego korzystających skonstruować uogólnienia badawcze. Są one przydatne przy ocenie roli społecznej całego procesu, ocenie wszelkich działań związanych z czytaniem.

Zmienność otaczającej nas rzeczywistości, zderzenie kultury tradycyjnej, przekazywanej w rodzinie, z kultura masową, wolny rynek książki, bogata oferta różnych dóbr, konsumpcyjny model życia - to część z czynników, które wpływają na czytelnictwo całego społeczeństwa i utrudniają wykształcenie nawyków czytelniczych u dzieci.

W tej pracy podjęłam próbę analizy - w zakresie zagadnień dotyczących czytelnictwa uczniów wychowanków Domu dziecka w Solcu nad Wisłą.

I. Teoretyczne Podstawy Czytelnictwa

1. Terminologia

Przedstawię definicję terminów i pojęć najczęściej stosowanych w zakresie wiedzy o czytelnictwie. Termin czytanie- czytać odnosi się do czynności czytania, określa formę kontaktu człowieka ze słowem pisanym i występuje w trzech znaczeniach.

W rozumieniu psychofizycznym - czytać - to rozpoznawać litery i łączyć je w wyrazy lub większe jednostki znaczeniowe, kojarząc ich sens. W znaczeniu psychologicznym czytanie to zapoznawanie się z treścią pisma i rozumienie myśli zawartych w tekście oraz przekład tych treści na własne kategorie rozumowania. W tym znaczeniu czytanie uważa się za proces twórczy obejmujący wszystkie procesy myślowe w trakcie interpretacji pojęć przekazywanych w formie pisemnej. W ujęciu socjalno-kulturowym czytanie jest szczególną formą zachowania się, polegającą na twórczym uczestnictwie w pisemnej postaci komunikacji społecznej.

„Czytelnik”, to ten kto czyta, a więc bezpośredni odbiorca tekstu pisemnego. Wszyscy czytelnicy rekrutujący się z danej społeczności, czyli część populacji czytająca teksty drukowane, stanowi publiczność czytelniczą. Granica publiczności czytelniczej wyznacza społeczny zasięg czytelnictwa i określa liczbę podziału na czytających i nieczytających .

W ostatnich latach pojawiło się jeszcze pojęcie kultury czytelniczej przez którą można rozumieć zbiór norm społecznej recepcji tekstów piśmienniczych oraz poziom produkcji i rozpowszechniania tekstów drukowanych.

Czytelnictwo to proces społecznej komunikacji w którym książki i czasopisma stanowią narzędzie przenoszenia kultury za pomocą symboli. Czytelnictwo stanowi również jedną z form uczestnictwa kulturalnego jest także fundamentem współczesnego życia i potrzeba wielu ludzi.

Analiza Ankiety „Czytelnik”

Badania czytelnicze przeprowadzone zostały w Domu Dziecka w Solcu nad Wisłą 27 grudnia 2010roku. Ich celem było poznanie zainteresowań czytelniczych wychowanków placówki oraz sprawdzenie w jakim stopniu biblioteka szkolna umożliwia im ich rozwijanie i pogłębianie wiedzy.
Ankietę wypełniło 10 wychowanków, w tym 6 dziewczynek, (60%) i 4 chłopców,(40%). Ankietowani odpowiadali na 18 pytań . Pierwsze dwa z nich dotyczyły płci i wieku.

Pytanie 1.

Pytanie 2.Wiek ankietowanych

Wiek	DZIEWCZYNKI	CHŁOPCY
9 11	0	0
12 14	0	1
15-18	6	4

Odpowiadając na pytanie trzecie ,, Jak spędzasz czas wolny” ankietowani udzielili łącznie 13 odpowiedzi, co stanowi 100%. Najwięcej bo aż 47% ankietowanych poświęca go na oglądanie telewizji, 13% na gry na komputerze. Czas wolny wypełnia uprawianiem sportu 27% badanych natomiast tylko 13% poświęca go na czytanie książek.

Na pytanie ,,Czy czytasz książki" twierdząco odpowiedziało 55% ogółu badanych (przeważające odpowiedzi dziewcząt).

Natomiast na kolejne pytanie ,,Jeżeli tak, to dlaczego czytasz?" odpowiedzi udzieliły osoby nawet te, które deklarowały wcześniej, że ich nie czytają. 42% badanych czyta bo lubi, 17% z konieczności a na ,,inne przyczyny" wskazało 25 % badanych. Nie odpowiedziało 17% ankietowanych.

Na pytanie „Jak często czytasz książki?” 33% ankietowanych wskazało- kilka razy w roku.. 22% badanych wybrało- codziennie. Po 11% uzyskały odpowiedzi: raz w tygodni, raz w miesiącu, rzadziej. 11% nie udzieliło odpowiedzi na zadane pytanie.

Częstotliwość czytania książek	Dziewczynka	Chłopiec	Razem	%
Codziennie	2		2	22
Raz w tygodniu	1		1	11
Raz w miesiącu	1		1	11
Kilka razy w roku	1	2	3	33
Rzadziej	1	1	1	11
Bez odpowiedzi		1	1	11

Odpowiadając na pytanie siódme ,,Jakie książki czytasz najczęściej?", w którym ankietowani mieli możliwość wyboru kilku odpowiedzi oraz dopisania własnych, dziewczęta wskazały na literaturę przygodową (29% wyborów), fantastyczną (29%) . Nieco mniej gustują w książkach o tematyce historycznej (14%) jak również w komiksach (14%). Nie wybrano książek: popularnonaukowych, obyczajowych, przyrodniczych, poezji, lektur. Odpowiedź inne wybrało 14% jednak nie wymienili innych rodzajów książek.
Chłopcy natomiast preferują przede wszystkim komiksy (50%). Pozostałe ich wybory przedstawiają się następująco: lektury (25), brak odpowiedzi (25%).

Na pytanie „w jakim celu sięgasz najczęściej po książkę” aż 36% odpowiedziało z konieczności (lektury szkolnej), 27% Dla przyjemności czytania 27% Pomaga mi to rozwiązać problemy osobiste i 9% W celach informacyjnych.

Częstotliwość kontaktu z książka	Dziewczynki	Chłopcy	Razem	%
Pomaga mi to rozwiązać problemy osobiste	3		3	27
Poszerz moje zainteresowania	0		0	-----
Dla przyjemności czytania	3		3	27
W celach informacyjnych		1	1	9
Z konieczności (lektury szkolnej)	2	2	4	36

„Czy często korzystasz z adaptacji filmowej zamiast przeczytania książki?” odpowiedziało twierdząco 50% ankietowanych.

Na pytanie ,,Czy masz ulubionych autorów" 80% ogółu odpowiedziało, że nie. Tylko 20% ankietowanych odpowiedziała twierdząco i podała nazwisko autora (były to tylko dziewczęta). Największą popularnością wśród dziewcząt cieszy się pisząca w konwencji fantasy J. Rowling a także na liście znalazł się P. Coelhio.

Z biblioteki szkolnej korzysta 50% ogółu badanych. Na pytanie o częstotliwość wypożyczania z niej książek ankietowani odpowiedzieli następująco. Tylko 20%odwiedza bibliotekę raz na tydzień a 10% dwa razy w miesiącu. Do sporadycznych kontaktów z biblioteką przyznało się 40% wychowanków. Swego zdania nie wyraziło 30% ankietowanych.

Częstotliwość wypożyczania	Dziewczynki	Chłopcy	Razem	%
Raz na tydzień	2		2	20
2 razy w m-cu	1		1	10
Rzadziej	2	2	4	40
Bez odpowiedzi	1	2	3	30

,,Czy biblioteka posiada interesujące Cię książki" to kolejne pytanie ankiety. Odpowiedzieli wszyscy badani..Aż 50% ogółu stwierdziło, że nie znajduje w bibliotece interesujących dla siebie książek, natomiast tylko 30% wybrało odpowiedź tak a 20% wariant ,,nie mam zdania". Korzystanie z innych bibliotek zadeklarowało 60% badanych i większości wskazali oni bibliotekę publiczną.

Kolejnym zagadnieniem, które poddane zostało ankiecie było pytanie ,,Skąd dowiadujesz się, że jakąś książkę warto przeczytać?" odpowiedzieli nie wszyscy ankietowani. Głównym źródłem informacji na ten temat jest internet, na który wskazało 25%. Drugą pozycję uzyskał bibliotekarz, wymieniony przez 17% ogółu na wystawy w księgarniach i bibliotekach również wskazało 17% tyle samo procent uzyskał kolega. Ankietowani wskazali również telewizję(8%).

Ostatnie trzy pytania ankiety dotyczyły zainteresowań związanych z prasą. Na pytanie ,,Czy czytasz czasopisma młodzieżowe?" twierdząco odpowiedziało 60 % ogółu badanych.

Największą poczytnością cieszy się czasopismo Brawo (22 % wyborów), interesujący zarówno dziewczęta jak i chłopców. 17% uzyskał Twist, 13% Popcorn, 9% Dziewczyna. Dwa czasopisma otrzymały taką są mą ilość wskazań - 9,% ogółu Są to: Cogito i Brawo Sport.

Tytuły czasopismo	Dziewczęta	Chłopcy	Razem	%
Brawo	4	1	5	22
Twist	4	-----	4	17
Dziewczyna	2	-----	2	9
Cogito	1	------	1	4
Brawo Sport	1	1	1	4
Popcorn	3	------	3	13
Victor	-------	-------	--------	-----
CD Action	-------	------	------	------
Bravo Girl	5	-------	5	22
Inne	2	-------	2	9

Na pytanie „Jak często sięgasz po czasopisma wskazane wcześniej?” ankietowani odpowiedzieli następująco. Najwięcej aż 30% wskazało - bardzo rzadko. 20% uzyskały odpowiedzi: systematycznie, często, od czasu do czasu. Swego zdania nie wyraziło 10% ankietowanych.

Częstotliwość sięgania po czasopismo	Dziewczynki	Chłopcy	Razem	%
Często	2		2	20
Systematycznie	2		2	20
Od czasu do czasu	2		2	20
Bardzo rzadko		3	3	30
Bez odpowiedzi		1	1	10

Wnioski

W badaniach posłużyłam się ankietą, jako sposób uzyskania informacji z zachowaniem pełnej anonimowości. Respondenci udzieli mi informacji na temat swoich zainteresowań czytelniczych, aktywności czytelniczej a także źródeł dostępu do czytanej przez nich literatury. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzam małe zainteresowanie książką wśród. Wychowanków Domu dziecka w Solcu Nad Wisłą. Tylko około 50% badanych odczuwa potrzebę kontaktu z książką. Ich zainteresowania czytelnicze są charakterystyczne dla młodzieży w tej grupie wiekowej i dotyczą literatury fantasy, przygodowej, obyczajowej i komiksów. Są także wśród nich uczniowie, którzy chętnie sięgają po książki bardziej ambitne, pisane z myślą o dorosłych czytelnikach (utwory Coelho, J. Rowling ).
Aktywni czytelnicy rozwijają swoje zainteresowania w oparciu o zbiory biblioteki szkolnej i publicznej.
Natomiast prawie 50 % ogółu ankietowanych, nie wykazuje zainteresowania książką: nie ma ulubionych autorów, pomimo składanych deklaracji o korzystaniu z dwóch bibliotek. Czytają głównie dziewczyny. Chłopcy nie czytają prawie w ogóle. Większość z nich na pytanie „Czy czytasz książki?” odpowiedziała nie. Czytają z konieczności a ich kontakt z książką ograniczony jest do lektur szkolnych.

Na pytanie „ Czy czytasz czasopisma?” twierdząco odpowiedziało 60% respondentów. Zapytani o częstotliwość sięgania po czasopismo aż 30% odpowiedział bardzo rzadko.
Korzystanie z biblioteki szkolnej zadeklarowali prawie wszyscy ankietowani. W wielu jednak przypadkach, odwiedziny w bibliotece nie wiążą się z zapotrzebowaniem na jakiś tytuł.
Do przyczyn słabego czytelnictwa należy zaliczyć wskazany przez 50% badanych - brak w bibliotece nowości tj. współczesnych, interesujących młodzież książek. Dlatego aby sprostać potrzebom dzieci i młodzieży potrzebne jest zapewnienie bibliotece stałych kwot pozwalających na uzupełnianie księgozbioru w nowości wydawnicze. Ponadto konieczna jest bardziej systematycz-na współpraca bibliotekarza z nauczycielami oraz wychowawcami w celu propagowa-nia szkolnego księgozbioru i kształtowania kultury czytelniczej uczniów.

Bibliografia

1. P. Dobrołecki, Kanon Książek dla dzieci i młodzieży, w: Dziecko i książka. Materiały z ogólnopolskiej konferencji Biblioteka Narodowa 27-28 października 2003r, Warszawa 2007.

2. D. Świerczyńska – Jelonek, Czytają? Nie czytają? Książka w perspektywie dzieciństwa, w: Dziecko i książka. Materiały z ogólnopolskiej konferencji Biblioteka Narodowa 27-28 października 2003r, Warszawa 2007.

3. Z. Zasacka, Co czytają gimnazjaliści, w: Dziecko i książka. Materiały z ogólnopolskiej konferencji Biblioteka Narodowa 27-28 października 2003r, Warszawa 2007.

4. K. Maciąg, Biblioteka dla dzieci – Bawi czy uczy?w: Dziecko i książka. Materiały z ogólnopolskiej konferencji Biblioteka Narodowa 27-28 października 2003r, Warszawa 2007.

5. J. Pielachowski, Ścieżka Edukacji Czytelniczej, Poznań 2000.

6. I. Koźmińska, E. Oleszkowa, Wychowanie przez czytanie, Warszawa 2010.

7. J. Wojciechowski, Czytelnictwo, Kraków 2009.

Ankieta Czytelnik

Ankieta jest anonimowa ma na celu zbadanie zainteresowań czytelniczych

Dane informacje podkreśl lub uzupełnij!

1.Wiek

1. 9-11

2. 12-14

3. 15-18

2.Płeć

1. dziewczyna

2. chłopiec

3.Jak spędzasz czas wolny?

1. uprawiam sport

2. czytam książki

3. oglądam telewizję

4. gram na komputerze

5. inne jakie?..........................................................................................................

4.Czy czytasz książki?

1. Tak

2. Nie

5.Jeżeli tak, to dlaczego?

1. bo lubię

2. z konieczności

3. z innych przyczyn jakich?................................................................................

6.Jak często czytasz książki?

1. codziennie

2. raz w tygodniu

3. raz w miesiącu

4. kilka razy w roku

5. rzadziej

7.Jakie książki czytasz najczęściej?

1. Przygodowej

2. obyczajowe

3. fantastyczne

4. komiksy

5. historyczne

6. przyrodnicze

7. popularnonaukowe

8. poezję

9. lektury

10. inne jakie?.......................................................................................................

8.W jakim celu sięgasz najczęściej po książkę?

1. Pomaga mi rozwiązać moje problemy osobiste

2. Poszerza moje zainteresowania

3. Dla przyjemności czytania

4. W celach informacyjnych

5. Z konieczności (lektury szkolnej)

9.Czy często korzystasz z adaptacji filmowych książek zamiast ich przeczytania?

1. Tak

2. Nie

10.Czy masz ulubionych autorów?

1. Tak podaj ich nazwiska?..............................................................................................................

2. Nie

11.Czy korzystasz z biblioteki szkolnej?

1. Tak

2. Nie

12.Jeżeli tak to jak często wypożyczasz z niej książki?

1. Raz na tydzień

2. 2 razy w m-cu

3. rzadziej

13.Czy biblioteka szkolna posiada interesujące Cię książki?

1. Tak

2. Nie

3. Nie mam zdania

14.Czy korzystasz z innych bibliotek?

1. Tak/ jakich?.................................................................................................................

2. Nie

15. Skąd dowiadujesz się że jakąś książkę warto przeczytać?

1. Od kolegów

2. z telewizji

3. od bibliotekarza

4. z czasopism

5. z wystaw księgarskich i bibliotecznych

6. z internetu

7. z innych źródeł jakich?...............................................................................................

16.Czy czytasz czasopisma?

1. Tak

2. Nie

17.Jakie czasopisma czytasz najchętniej?

1. Brawo

2. Twist

3. Dziewczyna

4. Cogito

5. Brawo Sport

6. Popcorn

7. Victor

8. CD Action

9. Brawo Girl

10. inne jakie?...............................................................................................................

18.Jak często sięgasz po czasopisma wskazane wcześniej?

1. Częstotliwość

2. Systematycznie

3. od czasu do czasu

4. bardzo rzadko

Dziękuje za wypełnienie ankiety