CHOROBY BAKTERYJNE I
WIRUSOWE UKŁADU
ODDECHOWEGO BYDŁA

BRSV, Pi-3, Adenowirus, Reowirus,

Rhinowirus, mykoplazmoza, pastereloza

Adriana Czerwik
Joanna Matyńka

ZESPÓŁ ODDECHOWY BYDŁA BRD
ENZOOTYCZNA BRONCHOPNEUMONIA CIELĄT EBC

ETIOLOGIA:



wieloczynnikowa:



wirusy



bakterie



pasożyty



czynniki nie zakaźne

MYKOPLAZMY:

CZYNNIK ETIOLOGICZNY :



Bakterie



Male, pozbawione ściany
komórkowej

PATOGENY:



Mycoplasma mycoides



Zaraza płucna bydła



Mycoplasma Bovis



Ovbligatoryjny patogen układu oddechowego



Mycoplasma bovirhinis



Mycoplasma dispar



Mycoplasma arganini



Archoleplasma



Ureaplasmy



Izolowane od osobników ze stwierdzoną chorobą płuc



Przy immunosupresji



Patogeny wikłające zakażenia pasterelami, wirusami lub H.somni

M. BOVIS, INFEKCJA UCHA:

JAK SIĘ PRZENOSZĄ:



Z moczem



Wydzielina z nosa



Nasieniem



Mlekiem



Klinicznie zdrowych osobników



Największe znaczenie – droga
aerogenna

OBJAWY:



Zaburzenia oddechowe



Kaszel



Gorączka



Apatia



Tachykardia

PRZEBIEG CHOROBY:



Zazwyczaj łagodny, jeśli nie
występuje równoczesne zakażenie
Pasteurella spp.



Niekiedy zapalenie stawów i
synovitis -> możliwa śmierć

PRZEBIEG CHOROBY:



Przy zakażeniach przebiegających
podklinicznie:



Nieżytowo-obturacyjne zapalenie oskrzeli



Śródmiąższowe zapalenie pęcherzyków
płucnych



W trakcie zakażenia M. bovis i M. somni
można zaobserwować obszary płuc
objęte martwicą, zawierające dużą
liczbę leukocytów,

PRZEBIEG CHOROBY:



Przy jednoczesnym zakażeniu
Pasteurella spp.



Wysiękowo

włóknikowe zapalenie
płuc

WYKRYWANIE:



to, ze wykryjemy patogen nie zawsze daje
pewność, że jest on przyczyną choroby



IPMA



IF



ELISA



MIT



LA



Liczą się badania przesiewowe w stadzie,
pojedyncze – nie określają jednoznacznie
przyczyny!

LECZENIE:



Danofloksacyna



Tiamulina



Enrofloksacyna



Linkospektin



Kanamycyna



Tilmikozyna



Tylozyna



Oksytetracyklina

ZAPOBIEGANIE:



Izolowanie nowo narodzonych
cieląt



Tworzenie stad wolnych od
mykoplazm na podstawie badań
serologicznych mleka



Szczepienia z użyciem szczepionki
inaktywowanej

ZARAZA PŁUCNA BYDŁA

INFORMACJE OGÓLNE:



Charakteryzuje się surowiczo
włóknikowym zapaleniem płuc i
opłucnej



Oprócz bydła chorują: bawoły,
bizony, antylopy i renifery



Bydło europejskie bardziej wrażliwe
na zakażenie niż afrykańskie –
predyspozycje rasowe

WYSTEPOWANIE:



Na świecie endemicznie



w Azji (Indie, Nepal, Chiny)



Wiele obszarów Afryki



Europa: w Portugalii, Hiszpanii i
Włoszech



W Polsce ostatnie przypadki notowane
w 1936

PATOGEN:



Mycoplasma mycoides subsp. Mycoides



Podtyp bydlęcy: S.C. (small colonies)



Podtyp L.C. (large colonies)



Patogenny dla kóz i owiec



Zapalenia stawów i spojówek u cieląt



Zapalenia wymienia krów



Antygenowe podobieństwo pomiędzy
podtypami

JAK SIĘ ROZPRZESTRZENIA:



Dużą rolę odgrywają nosiciele



Kontakt bezpośredni lub droga aerogenna



Wrażliwość zarazka ważna przy
rozprzestrzenianiu:



Wrażliwe na czynniki środowiskowe, głównie
na światło słoneczne i wysuszenie



W temp. 4-6 stopni zachowują żywotność do
3 miesięcy

OGÓLNY PRZEBIEG CHOROBY:



Okres inkubacji 2-6 tygodni



U bydła bardziej wrażliwego – 10-14 dni



Początkowo zapalenie oskrzeli i
oskrzelików



Tkanka międzypłacikowa



Zakrzepica naczyń chłonnych



Drobne ogniska martwicze



Krupowe zapalenie płuc

OBJAWY:



Pierwszy objaw: wzrost temperatury
nawet do 42 stopni Celsjusza



Utrata apetytu i przeżuwania



Przyspieszony

oddech



Bolesny kaszel

WYCIĄGNIĘTA GŁOWA, WYGIĘTY GRZBIET,
ODSTAWIONE ŁOKCIE:

ORAZ WYCIEK Z NOSA:



Obserwuje się więc objawy charakterystyczne dla zapalenia
płuc i opłucnej

U STARSZYCH CIELAT MOGĄ WYSTAPIĆ ZAPALENIA
STWÓW I KULAWIZNY

ŚMIERTELNOŚĆ I PRZEBIEG:



Najczęściej postać podostra i
przewlekła, rzadziej poronna



W przypadku postaci ostrej
śmiertelność do 50%



Śmierć zazwyczaj ok 3 tygodni po
pojawieniu się objawów

WYDALANIE ZARAZKA:



W okresie bakteriemii zarazek jest
wydalany z wydzieliną z nosa,



z mlekiem



i moczem.

ZMIANY AP:



Naloty włóknikowe na opłucnej

płucnej i ściennej



Zrosty listków opłucnej



Obrzęk płuc



Zapalenie krupowe w różnych

stadiach rozwoju



Płyn wysiękowy w jamie opłucnowej



Węzły chłonne śródpiersiowe powiększone z
ogniskami martwiczymi



Galaretowate nacieczenie tkanki podskórnej

PRZEKRÓJ PŁUC



Zabarwienie tkanki od różowego do
ciemnoczerwonego



Występują otorbione ogniska martwicze
(sekwestry)

SEKWESTRY:



Średnica 1-20 cm



Część zwapniała



Część galaterowata

– żywe mykoplazmy



Okresowe otwieranie

sekwestrów do oskrzeli
– wydalanie zarazka na
zewnątrz + nadkażenia

ROZPOZNANIE I DIAGNOSTYKA:



Rozpoznanie na podstawie objawów
możliwe tylko w strefie zapowietrzonej



Ostateczna diagnoza na podstawie
stwierdzenia obecności zarazka w
chorobowo zmienionej tkance oraz po
badaniu serologicznym

DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA:



Pobiera się krew, mocz i wymazy z gardła



Hodowla mykoplazm na specjalnych
podłożach



+



Test immunofluorescencji IFA



Test fluorescencyjny



Immunodyfuzja w żelu agarowym



PCR



ELISA

LECZENIE:



Możliwe tylko w krajach gdzie choroba
występuje stacjonarnie



szczepienia



W Polsce lista A, zwalczana z urzędu i
podlegająca obowiązkowi zgłaszania



Zakaz stosowania szczepionek



Import: ograniczenia, eliminowanie stad
chorych i podejrzanych

PASTEURELLA SPP.

CZYNNIK ETIOLOGICZNY



Pasteurella multocida



Manheimia haemolytica



G-



Posiadają otoczkę komórkową



Nie wytwarzają przetrwalników

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ:

Pasterelozy

bydła

Pasterelozy

bydła

Pastereloza

płucna

Pastereloza

płucna

Pierwotne

pasterelozy

płucne

Pierwotne

pasterelozy

płucne

Wtórne

pasterelozy

płucne

Wtórne

pasterelozy

płucne

Posocznica

krwotoczna

Posocznica

krwotoczna

Źródło: Magazyn Weterynaryjny
10/2007

POSOCZNICA KRWOTOCZNA:



Nazywana również zarazą bydła i
dziczyzny / chorobą Bolingera



Wywołuje ją typ B2 i E2



Obecnie najczęściej w południowej Azji,
często w Afryce i Ameryce Południowej.
Sporadycznie w Europie i Ameryce
Północnej



Chorują też wielbłądy, jaki, bawoły



W Polsce podlega obowiązkowi
zgłaszania

ZACHOROWANIA:



Często wynikają z przemęczenia
zwierzęcia, stresu cieplnego, wysokiej
wilgotności powietrza,



Zakażenia endogenne (patogen w
migdałkach i w jamie nosowo-gardłowej
nosicieli), samozakażenie



Lub egzogenne ( nosicielstwo i siewstwo
zarazka , zw.chore – zarazek wydalany jest
ze wszystkimi wydalinami i wydzielinami)



Występuje u bydła , bawołów, jaków i
wielbładów



Rzadziej inne gatunki zwierząt

PATOGENEZA :



Zakażenie najczęściej przez jamę ustną
lub droga kropelkową



Miejsce wejścia : jama nosowo –
gardłowa (zwłaszcza migdałki) i jelita



Nastepnie endotoksemia , posocznica 
często śmierć nawet 100% chorych

PRZEBIEG:



Gwałtowny



Inkubacja : postać nadostra 1-2 dni, ostra 2-3 dni



Forma nadostra



41-41,5 st. C



Silna apatia



Spadek/utrata mleczności



Śluzowa biegunka z domieszką krwi, włóknika



Duszność



Wypływ z nosa



Krwiomocz



Śmierć po 6-14 h

PRZEBIEG:



Forma ostra



Postać obrzękowa



Postać płucna

POSTAĆ OBRZĘKOWA:



Silny obrzęk tkanki podskórnej okolic
głowy, szyi, przedpiersia, niekiedy
sromu, odbytu i kończyn



Duszność w wyniku obrzęków , postawa
: wyciągnieta głowa, wyprostowana
szyja



Śmierć 24 -48 godzin

POSTAĆ PŁUCNA:



Krupowe zapalenie płuc



Włóknikowe zapalenie opłucnej



Suchy, bolesny kaszel -> kaszel wilgotny,



Wypływ z nosa pienisto- surowiczy



Mogą pojawić się zaburzenia ze strony układu
pokarmowego:



Atonia jelit



Kał z domieszką śluzu



Krwawa biegunka

Śmierć po 5-8 dniach

ZMIANY AP:



Przebieg nadostry ( typowe dla
posocznicy):



liczne rozsiane wybroczyny na narządach
wew.



Wylewy krwawe w błonach śluz. I pod
błonami surowiczymi



Wątroba i nerki zwyrodniałe



Obrzęk węzłów chłonnych



Przebieg ostry



Postać obrzękowa :



Galaretowate nacieki tk. Podskórnej tych okolic
w których występują obrzęki ( gł.okolica gardła
, szyi , środpiersia)



Język powiększony , obrzękły , siny



W jamach kl.piersiowej i brzusznej zwiększona
ilość płynu wysiękowego



Postać płucna



Nieżyt górnych dróg oddechowych



Typowe zmiany dla krupowego zapalenia płuc !!



Obraz płuc marmurkowaty



Pod opłucną wynaczynienia i naloty włóknika
( zrosty listków opłucnych )

DIAGNOSTYKA :



Do badań pobiera się:



Przyżyciowo : wymazy z nosa



Sekcyjnie: próbki z chorobowo zmienionych
narządów ( gł. Płuca , też wątroba, śledziona, nerki)



Badania bakteriologiczne : bezpośrednia
hodowla, izolacja i identyfikacja zarazka
poprzez badanie biochemiczne i serologiczne



Można zastosować metode biologiczną :
zakażenie myszy  pobranie krwi  dalsze
badania biochem. I serologiczne

DIAGNOSTYKA CD.



Stosuje się testy aglutynacji :
szkiełkowej, zwykłej , pośredniej a
także immunodyfuzji w żelu agarowym



PCR – do oznaczeń poszczególnych
serotypów

DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA



Diplokokoza



Piroplazmoza



Księgosusz



Zaraza płucna bydła ( pasterelloza ma
ostrzejszy przebieg , od początku
występują zmiany martwicze)



Pastereloza wtórna : nieropne
( wirusowe ) zapalenie mózgu obok
włóknikowego

LECZENIE :



Surowica przeciwpasterelozowa



Preparaty bodźcowe



Antybiotyki

PIERWOTNE PASTERELOZY PŁUCNE:



Do tej grupy należy płucna postać
posocznicy krwotocznej



M. heamolytica



Może wywoływać pierwotne i wtórne
pasterelozy płucne



P. multocida serotyp A i D

CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE:



Młode osobniki (6 mies. do 2 lat)



Zwierzęta nowo przywiezione na fermę



Stres transportowy



Immunosupresja



Mieszanie zwierząt z różnych hodowli i
w różnym wieku



Zwierzęta nabywają naturalną
odporność wraz z wiekiem

PRZEBIEG CHOROBY:



Utrzymuje się ok 3 tygodni, z
największym nasileniem 7-10 dnia



Przebieg może być zróżnicowany w
zależności od wywołującego chorobę
patogenu



Objawy ze strony układu oddechowego:



Kaszel, duszność, wypływ z nosa, płytkie
szybkie oddechy



apatia

ENZOOTYCZNEJ BRONCHOPNEUMONII
CIELĄT ( = ZESPÓŁ ODDECHOWY RDS)

Wtórna pastereloza płucna, jej rola w etiopatogenezie

PATOGEN:



Manheimia heamolytica serotyp A1
(dawniej Pasteurella)



Pasteurella multocida typ A3



17 nowych gatunków w 14 rodzajach

MANHEIMIA HAEMOLYTICA:



Odpowiedzialna za najcięższy przebieg



Rola białek otoczkowych i wchłaniania
żelaza



Szczepionka Bovipast RSP



Szybkie zejście śmiertelne



Rozległe uszkodzenia płuc



Włóknikowe zapalenie płuc i opłucnej

POWSTAWANIE ZMIAN:

CHARAKTER WIELOCZYNNIKOWY :



Stres



Immunosupresja ( m.in. Upośledzenie
makrofagów płucnych, produkcja toksyn)



Uszkodzenie nabłonka migawkowego
( niemożność prawidłowego usuwania
śluzu a wraz z nim bakterii  kolonizacja
dolnych dróg oddechowych )



Czynniki takie jak: zmiany pogody, wysoka
wilgotność, duże zagęszczenie zwierząt

PRZEBIEG CHOROBY:



Jeśli głównym patogenem jest M.
heamolytica A1



Ciężki przebieg



Objawy po 1-5 dniach



Gorączka, posocznica



Śluzowo ropny/ropny wypływ z nosa



Kaszel



Duszność



apatia

PRZEBIEG CHOROBY:



Postać płucna kończy się w 1-10%
przypadków śmiercią w ciągu 1-5 dni



Postać przewlekła powoduje
upośledzenie rozwoju zwierząt



Możliwe obrzęki okolicy krtani, gardła,
przedpiersia, odbytu, ewentualnie płuc

PASTEURELLA MULTOCIDA:



Czynnik pierwotny

lub wtórny



Występuje jako komensal



Gatunek – duża zmienność

antygenowa – różna chorobotwórczość.



Czynnik w syndromie oddechowym – serotyp A3



Zakażenie zależne od omówionych wcześniej
czynników środowiskowych – spadek odporności
- uwrażliwienie

PASTEURELLA MULTOCIDA:



Patogen w górnych drogach
oddechowych -> spadek odporności ->
kolonizacja dolnych dróg oddechowych
-> choroba

PASTEURELLA MULTOCIDA:



Chorują głównie młode osobniki



Wtórne infekcje układu oddechowego



Stany zapalne płuc



Choroba widoczna w stadzie – mniejsze
przyrosty zwierząt i słabsze
wykorzystanie paszy



Często izolowana z płuc padłych
zwierząt

ZAPOBIEGANIE I LECZENIE



Jest trudne ponieważ biorą udział zarówno czynniki
zakaźne jak i nie zakaźne



Ograniczenie czynników nie zakaźnych



Ustalenie konkretnego czynnika zakaźnego ponieważ
brak jest odporności krzyżowej pomiędzy gat.
P.multocida a M. haemolityca



Szczepionka powinna zawierać oprócz ag
powierzchniowych także toksyny wydzielane przez
bakterie



Uwaga! Szczepionka może się przyczynić do wzrostu
zachorowalności u nowo wprowadzonych do stada
zwierząt