Realizacja zadań edukacyjnych

wobec chorego na miażdżycę

tętnic kończyn dolnych

•

Miażdżyca tętnic kończyn dolnych ma
znaczny wpływ na styl życia chorego, na
jego funkcjonowanie w społeczeństwie,
a także na pełnione przez niego role
społeczne. Nieleczona miażdżyca może
prowadzić do amputacji kończyny .

•

Miażdżyca jest w 98% przypadków
przyczyną przewlekłego niedokrwienia
kończyn dolnych. Według danych
epidemiologicznych można zaobserwować
stałą tendencję wzrostową
zachorowalności na miażdżycę tętnic
kończyn dolnych. Profilaktyka polega na
zwalczaniu modyfikowalnych czynników
ryzyka miażdżycy, a także tych, które
wpływają na pogorszenie krążenia w
kończynie.

•

Opieka nad chorym na miażdżycę tętnic
kończyn dolnych rozpoczyna się w
momencie rozpoznania choroby, a
kluczowy element leczenia stanowi
edukacja, która zwiększa efektywność
działań medycznych, poprawia komfort
życia i zwiększa przeżywalność. Sposób
edukowania powinien być dostosowany do
poziomu intelektualnego, wieku oraz
stanu emocjonalnego pacjenta.

•

Standard edukacyjny powinien
obejmować wszystkie etapy przewlekłego
niedokrwienia kończyn dolnych, istnieje
jednak różnica między zakresem
przekazywanych treści poszczególnych jej
okresach. Aby określić stopień
zaawansowania niedokrwienia stosuje się
klasyfikację Fontaine’ a:

Stopień

zaawansowania

Opis kliniczny

I

Bez objawów klinicznych lub

mrowienie, drętwienie ,

zwiększona podatność na

zimno

II

Chromanie przestankowe

III

Bóle spoczynkowe

IV

Martwica lub zgorzel stopy

Program edukacyjny

•

Cele główne i szczegółowe

•

Metody i formy dydaktyczne

•

Treści ujęte w jednostki (spotkania z
pacjentem)

Cele główne i szczegółowe

•

Cel główny: uzyskanie jak największej
samodzielności chorych z niedokrwieniem
kończyn dolnych, nauczenie ich działań
niezbędnych w leczeniu, których pacjent
dotychczas nie opanował.

•

Cele szczegółowe

Zakres edukacji pacjentów z
niedokrwieniem kończyn dolnych I i II
stopnia wg klasyfikacji Fontaine’a
powinien obejmować:

modyfikację czynników ryzyka oraz
terapię chromania przestankowego
poprzez udział pacjenta w
nadzorowanych ćwiczeniach i
farmakoterapii

zmniejszenie objawów, poprawa
sprawności fizycznej i umożliwienie
wykonywania codziennych czynności

Ocena stanu psychicznego pacjenta



pielęgnację stóp, zapobiegania zakażeniom,

zapobiegania urazom i działaniu ucisku,
zapobiegania upośledzeniu krążenia krwi



Wskazanie właściwych zachowań w sytuacji

wystąpienia chromania przestankowego



Nauka umiejętności w zakresie obserwacji

kończyny dolnej



zapoznanie pacjenta i jego najbliższych z

możliwościami leczenia rewaskularyzacyjnego

•

W III i IV stopniu niedokrwienia kończyn
dolnych:



agresywna modyfikacja czynników ryzyka

chorób układu sercowo-naczyniowego



zapobieganie rozwojowi powikłań w obrębie

stopy i ochrona przed jej utratą



zmniejszenie bólu niedokrwiennego



leczenie owrzodzeń



poprawa funkcjonowania pacjenta oraz

jakości jego życia



w zaawansowanym niedokrwieniu

przygotowanie pacjenta do amputacji
kończyny

Metody i formy dydaktyczne

•

pogadanka z pacjentem,
przeprowadzenie wywiadu, wykorzystanie
metody sytuacyjnej, przedstawienie
materiałów edukacyjnych

•

edukacja jednostkowa pacjenta oraz jego
rodziny.

Treści ujęte w jednostki (spotkania z

pacjentem)

•

Pierwsze spotkanie z pacjentem( stopień I i II
w klasyfikacji Fontaine’ a):



przeprowadzenie wywiadu z pacjentem



zapoznanie się z poziomem wiedzy pacjenta na

temat niedokrwienia kończyn dolnych



uzupełnienie braków wiedzy, omówienie

głównych objawów choroby,



Ocena stanu psychicznego (zniechęcenie,

depresja, dysforia, lęk przed amputacją, brak
możliwości wypoczynku - uporczywe bóle)



Ocena stopnia ukrwienia kończyny (ucieplenie,

zabarwienie, tętno, obwód kończyny, zmiany
troficzne, napięcie żył powierzchownych)



Eliminacja czynników ryzyka miażdżycy

(niezwłoczne zaprzestanie palenia tytoniu,

relaksacja psychiczna, leczenie nadciśnienia

tętniczego, zaburzeń lipidowych, cukrzycy),



Zalecenie pacjentowi stosowania diety

hipolipemicznej i niskowęglowodanowej

(wykluczenie produktów zawierających

tłuszcze zwierzęce na rzecz tłuszczy

roślinnych, wykluczenie cukrów prostych,

ograniczenie używek, wzbogacenie diety w

warzywa, owoce)



Zachęcenie pacjenta do regularnego treningu

fizycznego (na bieżni kontrolowany przez

rehabilitanta lub codzienne spacery 30-60

min.), niewskazany u osób z bólami

spoczynkowymi

•

Drugie spotkanie z pacjentem:



zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawa dystansu
chromania : systematyczna ocena dystansu chromania,
stopnia ukrwienia kończyny, Instrukcja w formie ustnej i
pisemnej na temat rodzaju aktywności fizycznej,
częstotliwości, monitorowania tolerancji wysiłku,
doraźnie w zależności od stopnia nasilenia dolegliwości,
na zlecenie lekarza leki przeciwbólowe, poprawiające
przepływ krwi w naczyniach,



Nauka obserwacji stóp w kierunku uszkodzeń,
pogorszenia ukrwienia (codzienne oglądanie
stóp).Umiejętna pielęgnacja stóp zabezpieczająca przed
zwiększonym ryzykiem uszkodzenia skóry (unikanie
nadmiernego moczenia i mycia pod silnym strumieniem
wody, dokładne osuszanie przestrzeni między palcami,
wygodne obuwie nie uciskające stopy, kremy nawilżające
nadmiernie zrogowaciałą skórę)



Poinformowanie pacjenta o możliwościach

leczenia chromania przestankowego:
leczenie farmakologiczne
( m.in.zmniejszające ból)oraz chirurgiczne
np.: założenie stentów.

•

Trzecie spotkanie z pacjentem:



sprawdzenie poziomu nabytej dzięki nam

wiedzy pacjenta na temat niedokrwienia
kończyn dolnych



Wyjaśnienie ostatnich wątpliwości

Edukacja pacjenta w III i IV stopniu
niedokrwienia kończyn dolnych:

•

Pierwsze spotkanie z pacjentem:



przeprowadzenie wywiadu z pacjentem



zapoznanie się z poziomem wiedzy

pacjenta na temat niedokrwienia kończyn
dolnych



uzupełnienie braków wiedzy, omówienie

głównych objawów choroby,



ocena stanu psychicznego (zniechęcenie,

depresja, dysforia, brak możliwości
wypoczynku - uporczywe bóle)



Eliminacja czynników ryzyka miażdżycy

(niezwłoczne zaprzestanie palenia tytoniu,

relaksacja psychiczna, leczenie nadciśnienia

tętniczego, zaburzeń lipidowych, cukrzycy),



Zalecenie pacjentowi stosowania diety

hipolipoemicznej i niskowęglowodanowej

(wykluczenie produktów zawierających

tłuszcze zwierzęce na rzecz tłuszczy

roślinnych, wykluczenie cukrów prostych,

ograniczenie używek, wzbogacenie diety w

warzywa, owoce)

•

Drugie spotkanie z pacjentem:



dążenie do wygojenia owrzodzenia:



obserwacja wielkości owrzodzenia,
wysięku, jego charakteru, skóry wokół
rany, pojawienia się martwicy – określenie
jej charakteru (sucha, wilgotna),



Odciążenie kończyny (zmniejszenie nacisku
na stopę-ograniczenie chodzenia),



Ułatwienie poruszania się (laski łokciowe,
wózek inwalidzki),



Ochrona rany przed infekcją (aseptyka,
antyseptyka),



przemycie rany roztworem 0,9% NaCl,
zastosowanie leku rozpuszczającego włóknik
(np. Iruxol, założenie jałowego opatrunku
wazelinowego oraz opatrunku mocującego,
podanie leku przeciwbólowego przed zmianą
opatrunku w porozumieniu z lekarzem



Ułożenie kończyny poniżej poziomu serca,



Udział w leczeniu zwiększającym ukrwienie i

zmniejszającym ryzyko zakrzepów ( na zlecenie

podanie leków (np. przeciwpłytkowych,

przeciwkrzepliwych, leków poprawiających

właściwości reologiczne krwi)



w przypadku zaawansowanego

niedokrwienia przygotowanie psychiczne
pacjenta i jego rodziny do amputacji
kończyny i wyjaśnienie istoty zabiegu.

•

Trzecie spotkanie z pacjentem:



sprawdzenie poziomu nabytej dzięki nam

wiedzy pacjenta na temat niedokrwienia
kończyn dolnych



Wyjaśnienie ostatnich wątpliwości