ZASADY DOBREJ KOMUNIKACJI

Katarzyna Jastrzębska

Anna

Komorowska

Anna Iwaniuk

Magdalena Cielemęcka

JAK ROZUMIECIE

POJĘCIE

KOMUNIKACJA

?

KOMUNIKACJA

Komunikacja jest procesem wymiany

informacji, jest ona nieodzowna i

towarzyszy nam od początku do końca

życia. Żadna relacja między ludźmi nie

odbywa się bez komunikacji, ponieważ

nawet brak gestykulacji czy

wypowiadania treści również niesie za

sobą jakąś informację (np. ignorowanie,

udawanie obojętności)

Poziomy

komunikowania

:

1. Intrapersonalne
2. Interpersonalne.
3. Wewnątrzgrupowe.
4.Międzygrupowe.
5. Organizacyjne (instytucjonalne)
6. Masowe.

JAKIE WEDŁUG

WAS SĄ

CELE

KOMUNIKACJI

?

Cele komunikowania (wg

Andrzeja Wiszniewskiego):

-przekazywanie informacji i doświadczeń
-budowanie modelu służącego do wyjaśniania świata
-prezentacja własnej osoby i poznawanie innych
-rozwój własnej osobowości
-nawiązywanie związków z innymi ludźmi
-wpływanie na postępowanie innych ludzi
-kształtowanie postaw i przekonań innych ludzi
-porównywanie idei pomysłów
-organizowanie poczynań i współpracy
-zapewnienie innym przyjemności i rozrywki

JAKIE WEDŁUG

WAS POWINNY

BYĆ

ZASADY

DOBREGO

KOMUNIKOWANIA

SIĘ

?

Zasady dobrej komunikacji:

1

. Poznaj samego siebie –

musimy mieć świadomość własnych celów,

zamierzeń, cech, preferencji, temperamentu i motywów. Trudno oczekiwać
zrozumienia ze strony innych, kiedy sami nie potrafimy zrozumień siebie.
Nadawca powinien mieć jasność tego, co chce przekazać odbiorcy.
2.

Uwzględniaj chwiejność uwagi rozmówcy –

nikt nie jest w stanie odebrać

wszystkich naszych przekazów bez względu na to, co mówimy i w jaki sposób.
Trzeba liczyć się ze zmiennością uwagi słuchaczy, ich selektywnością,
przekręcaniem sensu naszych wypowiedzi. Należy ponadto unikać
przeładowania informacyjnego pamiętając o ograniczeniach
w zdolności do przetwarzania danych.
3.

Licz się z uczuciami drugiej strony –

powinniśmy zwracać uwagę na stan

psychiczny, kondycję emocjonalną słuchacza. Konieczne jest, aby uwzględniać
w wypowiedzi perspektywę odbiorcy i używać odpowiedniego kodu czy rodzaju
argumentacji.

4.

Zwracaj uwagę na sens, a nie na formę wypowiedzi.

Zrozumienie treści

kierowanych do nas przekazów jest pełniejsze, gdy staramy się uchwycić sens całej
wypowiedzi, a nie poszczególnych jej fragmentów czy słów. Treść powinna być
odbierana w kontekście poruszanego zagadnienia. Zasadniczym błędem jest
wyrywanie poszczególnych fragmentów przekazu z jego całościowego kontekstu czy
zwracanie przesadnej uwagi na sposób wypowiedzi.
5

. Spróbuj przyjąć punkt widzenia swoich oponentów.

Spojrzenie na sprawę z

pozycji partnera, chwilowa zamiana ról jest szczególnie przydatna w sytuacjach
narastającego niezadowolenia partnerów i narastającego konfliktu.
6.

Mówmy w sposób jasny, rzeczowy.

Zagmatwany sposób przedstawiania swoich

poglądów, nieodpowiednio dobrana treść wypowiedzi, nadmierne i przesadne
używanie przenośni to częste błędy w przekazie komunikatów. Zasadniczym
mankamentem jest konstruowanie długich, złożonych zdań, w których mówca pragnie
pochwalić się elokwencją, tracąc przy tym na efektywności komunikacji.
7.

Wspieraj słowa komunikacją niewerbalną.

Należy zwrócić szczególną uwagę

na spójność komunikacji werbalnej i pozasłownej tak, aby uniknąć sprzecznych lub
niejasnych komunikatów.

Style komunikacyjne:

1) styl pasywny

- komunikacja pasywna oznacza brak bezpośredniej ekspresji uczuć, myśli i
życzeń. Osoba posługująca się taki stylem może albo próbować wyrazić je
pośrednio, marszcząc czoło, płacząc itp., lub stłumić je całkowicie.
Osoby komunikujące się pasywnie mają tendencję, do ciągłego uśmiechania
się i podporządkowywania swoich potrzeb potrzebom innych. Podczas rozmów
słuchają więcej, niż powinno im przypaść w udziale. Jeżeli chcą zakomunikować
coś bezpośrednio, pomniejszają znaczenie swych wypowiedzi, rozpoczynając je
od wyrażeń typu: „nie jestem ekspertem, ale…”, „Nie jestem pewien…”
Osoby wypowiadające się w stylu pasywnym charakteryzują się cichym,
słabym i niepewnym głosem. Stałe cechy ich wypowiedzi to : pauzy, wahanie,
szukanie właściwych słów, niejasności i wyrażenie typu „to znaczy”, „wiesz”.
Osoba komunikująca się pasywnie oczekuje, że inni domyślą się, co ona chce
powiedzieć, co prowadzi do wielu nieporozumień i niejasności.

2) styl agresywny

- osoba posługująca się takim stylem potrafi dobrze wyrazić to, co
czuje, co myśli i czego chce, jednak często dzieje się to kosztem praw
i uczuć innych ludzi. Ma tendencję do poniżania innych poprzez
sarkastyczne i rzekomo zabawne uwagi. Kiedy coś dzieje się nie po jej
myśli, zwykle przechodzi do ataku. Wzbudza w innych żal i poczucie
winy, kierując w ich stronę oskarżenia.
Zachowanie agresywne można rozpoznać po wyniosłym stylu bycia
i manifestowaniu siły. Może ono przybierać różne formy : chłód i
złowieszcza cisza, nonszalancja i sarkazm, krzyk. Osoba zachowująca
się agresywnie tak bardzo chce mieć rację, że nie słyszy, co inni mają
do powiedzenia – nawet wówczas, gdy zapytała ich o zdanie.

3) styl asertywny

- komunikacja asertywna polega na formułowaniu jasnych wypowiedzi na
temat uczuć, myśli i życzeń. Osoba asertywna dba o poszanowanie swoich
praw oraz szanuje prawa i uczucia innych. Słucha uważnie i daje innym
poznać, że ich wysłuchała. Jest otwarta na negocjacje i gotowa na ustępstwa,
ale nie kosztem swoich praw i godności. Potrafi formułować bezpośrednie
prośby oraz otwarcie odmówić. Wie, jak prawić i przyjmować komplementy.
Umie zaczynać i kończyć rozmowy. Skutecznie radzi sobie z krytyką – bez
konieczności uciekania się do wrogiego czy obronnego nastawienia.
W zachowaniu asertywnym można wyczuć pewność, siłę i empatię. Głos
osoby asertywnej jest zrelaksowany, stanowczy i posiada dobrą modulację.
Oczy komunikują otwartość i uczciwość. Bezpośredni kontakt wzrokowy jest
dla takiej osoby przyjemny – nie oznacza wpatrywania się w drugą osobę.
Postawa harmonijna i wyprostowana.

Rodzaje komunikacji:

•Werbalna

•Niewerbalna

Komunikacja

werbalna – poziomy:

1. Poziom faktyczny
2. Poziom
instrumentalny
3. Poziom afektywny

Komunikacja

niewerbalna:

Polega na przekazywaniu informacji bez słów, dotyczy
generalnie stosunków emocjonalnych i preferencji.
Informacją dla naszego rozmówcy jest:
1)sposób w jaki stoimy, siedzimy, kontaktujemy się wzrokowo
2) sposób w jaki organizujemy nasze najbliższe otoczenie
3) posługiwanie się przestrzenią przez ludzi
4) nasz wygląd, mimika
5) ton głosu, jego barwa, tempo mówienia
6) stosowane przez nas gesty i zachowania np. śmiech
7) nasze otoczenie zewnętrzne, osobowe i niosobowe

Bariery w skutecznej komunikacji:

Do najważniejszych z nich należą:
1) filtrowanie – sposób manipulowania informacją przez nadawcę po to, żeby
wywołać korzystniejsze wrażenie u odbiorcy. Pojawia się najczęściej w firmach, w
których podkreśla się różnice pozycji, oraz u pracowników o dużych ambicjach
dotyczących kariery. Ponadto wielkie organizacje, w których zazwyczaj jest
więcej szczebli, zwiększają prawdopodobieństwo zjawiska filtrowania.
2) selektywna percepcja – odbierania komunikatu na podstawie tego, co się
selektywnie widzi i słyszy w zależności od swoich potrzeb, motywacji,
doświadczenia, pochodzenia i innych cech osobistych. Odbiorca w trakcie
dekodowania komunikatu wprowadza w jego treść własne zainteresowania i
oczekiwania. Ludzie nie widzą rzeczywistości w sposób obiektywny, nazywają
nią to, co postrzegają.
3) przeciążenie informacyjne - wynik sytuacji, w której ilość informacji
przekracza zdolność jej przetwarzania. Kiedy do danej osoby dociera więcej
informacji niż może je posegregować i wykorzystać zazwyczaj dokonuje ona
selekcji, pomija je lub zapomina o nich. Może też odkładać przetwarzanie do
czasu kiedy przeminie sytuacja przeciążenia. W każdym wypadku skutkiem jest
utrata informacji i mniejsza skuteczność komunikacji.

•4) emocje – komunikaty są różnie interpretowane w zależności od tego,

w jaki stanie psychicznym znajduje się odbiorca w chwili odebrania

komunikatu. Kiedy ludzie czuja się zagrożeni, są skłonni do reagowania

w sposób ograniczający ich zdolność do wzajemnego porozumienia.

Przybierają oni postawę obronną, wdając się w takie zachowania, jak

słowne ataki na innych, wypowiadanie sarkastycznych uwag,

formułowanie nadmiernie subiektywnych osądów i kwestionowanie

motywów, którymi kierują się inne osoby. Kiedy zatem dana osoba

interpretuje cudzy komunikat jako stwarzający dla niej zagrożenie,

często reaguje w sposób utrudniający skuteczną komunikację.

•5) język – słowa mają różne znaczenie dla różnych ludzi. Odbiorcy

posługują się własnymi definicjami komunikatów. Wiek, wykształcenie i

kultura są trzema z bardziej oczywistych zmiennych wpływających na

język, którym posługuje się dana osoba, i na definicje wyrazów.

Dodatkowym problemem jest istnienie żargonów odnoszących się do

grup społecznych, zawodowych, etnicznych.

6) niepokój komunikacyjny – nadmierny niepokój odczuwany przy
konieczności kontaktów twarzą w twarz. Lęk przed komunikowaniem
się jest poważnym problemem dotyczącym całej grupy technik
komunikacyjnych. Osoby, które to przeżywają, odczuwają silne
napięcie i niepokój przy komunikowaniu się albo ustnym, albo
pisemnym bądź jednym i drugim. W konsekwencji mogą wybierając
sposoby komunikacji wykluczające kontakt bezpośredni (np.
korzystanie z notatek lub faksów), mimo że wymaga tego dana
sytuacja. Problem pojawia się, gdy ludzie odczuwający silny niepokój
związany z mówieniem ograniczają ustne komunikowanie się i
wyszukują na to uzasadnienie, tłumacząc sobie, że do skutecznego
funkcjonowania, np. zawodowego nie potrzeba im więcej komunikacji.

W komunikowaniu interpersonalnym

możemy wyróżnić trzy zasadnicze typy

zachowań uczestników:

•uległe,
•agresywne,
•asertywne.

Literatura:

•Czasopismo „Język Polski w szkole IV-VI”
•Czasopismo „Dyrektor Szkoły”
•Czasopismo „Wychowanie na co dzień”
•Czasopismo „Wszystko dla szkoły”
•Czasopismo „Remedium”