Program usprawniania dla dzieci z

zespołami genetycznymi i

neurologicznymi

Padaczka,

czyli

epilepsja

Jest zespołem zaburzonej czynności mózgu, a nie

typową chorobą. Występuje w każdym wieku,
częściej u dzieci, i dotyczy 0,5 – 0,6% ludności.

CECHUJE

się

powtarzającymi

napadami,

powodowanymi przez nadmierne wyładowanie
komórek nerwowych. W czasie napadu występuje
jakby uwolnienie większej ilości energii i
zakłócenie prawidłowego, elektrycznego rytmu
mózgu. W zależności od tego, w jakiej części
mózgu istnieje ten nieprawidłowy proces, jakie
jest jego nasilenie i rozprzestrzenianie się, mogą
wystąpić różnego rodzaju napady.

Charakteryzują się one nagle występującymi

zaburzeniami świadomości, drgawkami całego
ciała lub tylko jego części, mogą występować
przejściowe zmiany stanu psychicznego, doznania
różnego typu

Przyczyny padaczki

• Padaczkę mogą wywołać różnego rodzaju uszkodzenia mózgu. Mogą one

powstawać w okresie życia płodowego: np. w przebiegu infekcji wewnątrz
łonowych matki, w przypadku wrodzonych wad układu nerwowego, w
przewlekłych chorobach matki w okresie ciąży, gdy matka przyjmuje
szkodliwe substancje w okresie ciąży (narkotyki, palenie papierosów,
przewlekły alkoholizm). Uszkodzenia mózgu mogą powstać również w
czasie nieprawidłowo przebiegającego porodu (np. niedotlenienie
okołoporodowe), mogą wystąpić też po urodzeniu się dziecka.
Uszkodzenia mózgu u osób dorosłych są następstwem zapalenia mózgu i
opon mózgowo-rdzeniowych, urazów czaszki oraz guzów mózgu. Często
zdarza się padaczka w alkoholowym uszkodzeniu mózgu.

• Do wystąpienia napadów padaczkowych predysponują bodźce świetlne

(np. migotanie ekranu komputera, oglądanie słońca przez drzewa w
trakcie jazdy samochodem, światła dyskotekowe), zmiany hormonalne
(np. zmiany związane z dojrzewaniem mogą spowodować uaktywnienie
się padaczki), zmiana aktywności mózgu (padaczka może pojawiać się w
okolicach przejścia od snu do czuwania i na odwrót), stany gorączkowe,
stany organizmu takie jak niedotlenienie, zmniejszona zawartość
dwutlenku węgla we krwi, niedocukrzenie, zaburzenia wodno-
elektrolitowe a także zmęczenie i brak snu.

Napady padaczkowe mogą przebiegać w różny sposób:

• Dramatycznie wyglądają tzw. duże napady (grand mal). Są to

uogólnione napady toniczno-kloniczne, z nagłą utratą przytomności,
upadkiem, gwałtownym napięciem mięśni całego ciała, chory
przestaje oddychać, sinieje (faza toniczna). Po kilkunastu sekundach
rozpoczynają się drgawki całego ciała (faza kloniczna). W tym czasie
chory może przygryźć sobie język, bezwiednie oddać mocz. Po chwili
napad ustaje (do 5 minut), oddech powraca, chory jest senny i
splątany (nie wie, co się dzieje wokół niego).

• Innym rodzajem napadów są tzw. małe napady (petit mal).

Mają one formę krótkich napadów nieświadomości – taka osoba na
chwilę przerywa wykonywaną czynność, „wyłącza się”, nie ma
drgawek ani upadku. Po ustaniu napadu kontynuuje przerwaną
czynność i zwykle nie zdaje sobie sprawy z chwilowego zaniku
świadomości.

• Napady miokloniczne, podczas których zazwyczaj bez utraty

przytomności dochodzi do kilku zrywań niektórych grup mięśniowych.

• Napady atoniczne charakteryzują się tym, że chory nagle pada,

jakby ugięły się pod nim nogi i traci przytomność na kilka minut.

Rozpoznanie choroby.

•Jednorazowy napad drgawek z utratą przytomności nie oznacza padaczki

– wymagana jest obserwacja i kontrola neurologiczna.

•Drgawki mogą pojawić się w przebiegu chorób o innej etiologii niż

padaczka, a więc w przebiegu hipoglikemii (niedocukrzenia), tężyczki
(spadek poziomu wapnia w surowicy), u dzieci mogą występować tzw.
drgawki gorączkowe (wysoka gorączka), u noworodków -łagodne drgawki
noworodków.

•Padaczkę można rozpoznać wtedy, gdy napady powtarzają się często i

towarzyszą im zmiany w zapisie EEG (także w okresie między napadami).
Bardzo duże znaczenie ma wywiad lekarski zebrany od pacjenta i jego
najbliższego otoczenia (charakter napadu, długość jego trwania, utrata
przytomności). Prawidłowy zapis EEG nie wyklucza jednak padaczki,
wymaga natomiast powtórzenia badania.

•Przy diagnozowaniu pacjenta z napadami drgawek przeprowadza się

badanie neurologiczne oraz badanie okulistyczne (ocena dna oka - tarcza
zastoinowa na dnie oka, przy wzmożonym ciśnieniu śródczaszkowym, np.
w przypadku guza mózgu).

•W celu ustalenia przyczyny występowania napadów padaczkowych

wykonuje się tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Są to
badania obrazujące strukturę mózgowia i jego ewentualne zmiany.
Wykonuje się również badania laboratoryjne, aby wykluczyć tężyczkę, czy
hipoglikemię.

Leczenie

• Pewne rozpoznanie padaczki jest wskazaniem do

przewlekłego leczenia farmakologicznego. Leczenie ma na
celu zahamowanie występowania napadów padaczkowych.

• Około 80% pacjentów z padaczką można skutecznie leczyć.

Obecnie lekarze dysponują dużą liczbą leków
przeciwpadaczkowych. Pacjent z padaczką powinien ściśle
wypełniać wskazówki lekarza, to warunek skutecznego
leczenia. Niesystematyczne przyjmowanie leków jest jedną
z najczęstszych przyczyn niepowodzeń w leczeniu padaczki.
Nagłe odstawienie leku przeciwpadaczkowego grozi nie
tylko nawrotem napadów, ale także wystąpieniem stanu
padaczkowego. Odstawienie leków rozważa lekarz po trzech
latach od wystąpienia ostatniego napadu padaczkowego
biorąc pod uwagę różne uwarunkowania (dotychczasowy
przebieg choroby i jej leczenia, rodzaj padaczki, wyniki
badań EEG).

Dzieci chore na padaczkę.

• Rozpoznanie padaczki wzbudza często u rodziców dzieci

chorych postawy nadopiekuńcze. Jest to sytuacja niekorzystna,
gdyż dziecko chore na chorobę przewlekłą powinno być
przygotowane na pokonywanie większych trudności życiowych
niż jego zdrowi rówieśnicy. Właściwie i wcześnie leczona
padaczka nie odbiera chorym szans rozwoju. Dziecko powinno
uzyskać jak najlepsze wykształcenie dostosowane do jego
indywidualnych możliwości.

• Ograniczenie trybu życia u dzieci chorych na padaczkę zależą

głównie od przebiegu choroby. Aktywność ruchowa nie jest
tu przeciwwskazana, a nawet korzystna. Dzieci mogą grać
w piłkę, jeździć na rowerze poza drogami publicznymi,
uprawiać lekkoatletykę, a także pływać w basenie pod
warunkiem zapewnienia indywidualnej, fachowej opieki. Dzieci
leczone skutecznie mogą uczestniczyć w obozach i wyjazdach
wakacyjnych pod warunkiem zapewnienia systematycznego
przyjmowania leków i poinformowania o chorobie
wychowawców.

Padaczka a praca zawodowa

• Choroba niesie ze sobą pewne ograniczenia w wykonywaniu

niektórych zawodów. Przeciwwskazane jest wykonywanie
zawodów, w których krótkotrwała nawet utrata świadomości
może narazić na niebezpieczeństwo chorych lub inne osoby
(np. zawód kierowcy, operatora ciężkiego sprzętu,
spawacza czy chirurga).

Napad padaczkowy – pierwsza pomoc

Co należy zrobić:
• osobę mającą napad padaczkowy należy ułożyć na boku, aby

zapobiec zakrztuszeniu lub zadławieniu, szczególnie w razie
wymiotów.

• Trzeba chronić głowę przed urazem (przytrzymać głowę).
• Trzeba rozpiąć kołnierz koszuli, aby ułatwić oddychanie. Zachować

spokój, jeżeli po 2-3 minutach atak nie mija, wezwać pogotowie
ratunkowe.

• Po ataku pomóc usiąść choremu lub dojść do łóżka, pozwolić

odpocząć.

Czego nie należy robić:
• Nie należy podawać nic do picia.
• Nie należy powstrzymywać na siłę drgawek, nie wkładać niczego

między zęby, szczególnie nic twardego – na pewno nie własnych
palców! – grozi to odgryzieniem palca.

• Nie otwierać zaciśniętych szczęk.

Migrena

Dolegliwość ta ma nierzadko podłoże dziedziczne i występuje

częściej u kobiet.

Ból migrenowy pojawia się wskutek drażnienia zakończeń

nerwów mózgowych. Drażnienie to może wzbudzać
chemiczne działania różnych substancji zawartych we krwi.
Najczęściej o wywoływanie bólu podejrzewa się substancje
bólotwórcze – prostaglandyny oraz mediatory stanu
zapalnego – histaminę, serotoninę i inne. Powodują one
pulsujące, przemienne rozszerzanie się i zwężanie naczyń
krwionośnych w mózgu. Pulsacje te, pogłębione częstym
obrzękiem okołonaczyniowym , są odpowiedzialne za
drażnienie receptorów bólowych w mózgu.

Objawy

• Światłowstręt (fotofobia)
• Nadwrażliwość na dźwięki (fonofobia)
• Nudności i wymioty
• Napad migrenowy ma niekiedy charakter zawrotu głowy i lęku

bez przyczyny, dziecko blednie i traci równowagę

• Pomiędzy 4 a 8 rokiem życia migrena może się objawiać

okresowymi wymiotami, którym nie zawsze towarzyszy ból głowy

• U młodszych dzieci występuje niekiedy migrena poprzedzona

charakterystycznym niedowładem trwającym od kilku godzin do
kilku dni (migrena z niedowładem połowiczym). Towarzyszyć jej
mogą zaburzenia mowy, świadomości i widzenia. U dziewcząt,
których rodzice cierpią na migrenę, może występować zespół
objawów cechujących się obustronnymi zaburzeniami widzenia,
szumem w uszach i zawrotami głowy.

Rodzaje migreny

•Oczna (klasyczna) – przed wystąpieniem bólu zlokalizowanego w okolicy oczodołu,

pojawiają się zaburzenia neurologiczne objawiające się połowiczym niedowidzeniem.
Występuje też obniżona ostrość wzroku, a nawet całkowita krótkotrwała ślepota. Bardzo
często z bólami migrenowymi związane są nudności i wymioty.

•Okoporaźna – występują bóle głowy skojarzone z częściowym lub całkowitym

porażeniem mięśni okoruchowych. Prowadzi to do opadnięcia powieki oraz upośledzenia
ruchów gałek ocznych, co powoduje podwójne widzenie.

•Porażenna (skojarzona) – występują okresowe pulsujące bóle głowy. Dodatkowo mogą

wystąpić ogniskowe objawy mózgowe pod postacią parestezji, afazji lub dyzartrii,
niedowładów a także napady padaczki Jacksona i objawy migreny okoporaźnej.

•Stan migrenowy – seryjnie powtarzające się napady poprzedzielane krótkimi

przerwami, trwające nawet kilka godzin. Towarzyszą im: zaczerwienienie i pocenie skóry
twarzy, występowanie obfitej wydzieliny z nosa oraz łzawienie.

•Śnieg optyczny – przewlekła aura migrenowa, której nie zawsze towarzyszy ból głowy.

•Z aurą – trwająca zazwyczaj do 3 godz. występują porażenia wzroku, paraliże rąk,

nudności, trudności w mówieniu, towarzyszy temu ból głowy.

Leczenie

Leczenie farmakologiczne

• Małe dawki paracetamolu u dzieci poniżej 6 roku życia
• Aspiryna
• Pyralgina
• Niesterydowe środki przeciwzapalne
• Ergotamina (jest to lek przeciwmigrenowy, choć nie

przeciwbólowy. Jest bardzo skuteczna, ale przy jej
stosowaniu mogą pojawiać się działania uboczne)

Nie farmakologiczne

• Ćwiczenia relaksacyjne
• Akupresura
• Zioła tonujące system nerwowy (melisa, lawenda)
• Masaż
• Prądy diadynamiczne
• Pole magnetyczne
• Laseroterapia
• Lampa Sollux filtr niebieski
• Uciskanie tętnicy skroniowej palcem lub zaciśniętą opaską,
• Przykładanie lodu do skroni z jednoczesną bardzo ciepłą

kąpielą nóg,

• Terapia manualna
• Kinesiology Taping

Mózgowe

Porażenie

Dziecięce

Zespół różnorodnych objawów zaburzeń

czynności ruchowych i napięć
mięśniowych, wywołanych uszkodzeniem
mózgu lub nieprawidłowościami w jego
rozwoju, nabytymi przed urodzeniem, w
okresie okołoporodowym czy po urodzeniu
we wczesnym dzieciństwie.

Czynniki uszkodzenia:

• Tło genetyczne
• Wcześniactwo
• Choroby matki (grypa, różyczka)
• Używki
• Krwawienia
• Niezgodność Rh i grupy krwi
• Wady rozwojowe okolic mózgu
• Niedotlenienie płodu
• Nieprawidłowe ułożenie płodu podczas porodu
• Poród kleszczowy
• Niedotlenienie okołoporodowe
• Stany chorobowe po urzodzeniu (bakteryjne zapalenie

opon mózgowo rdzeniowych, krwiak podtwardówkowy)

Rodzaje Mózgowego Porażenia Dziecięcego:

1. Spastyczne (piramidowe) – będące wynikiem uszkodzenia części

motorycznej

kory mózgu oraz dróg korowo – rdzeniowych kierujących dowolną

czynnością ruchową. W zależności od lokalizacji uszkodzenia wyróżnia się:
a)porażenia spastyczne czterokończynowe (quadriplegia) – w tej postaci
uszkodzone są w jednakowym stopniu obie półkule mózgowe, a

objawy

chorobowe dotyczą wszystkich czterech kończyn z przewagą kończyn
górnych

b) obustronny niedowład kurczowy (diplegia) – w tej postaci

sprawniejsze są kończyny górne niż dolne. Dla dzieci z niedowładem
kurczowym charakterystyczna jest uboga ruchliwość dolnych, ze
skłonnością do ich wyprostno - przywiedzieniowego ustawienia, tzw.
ustawienie nożycowe.

c) niedowład połowiczy jednostronny (hemiplegia) – charakteryzuje się

mniejszą ruchliwością po stronie porażenia, że zgniecionym

ustawieniem w stawie łokciowym i zaciśnięciem dłoni oraz wyprostno-

przywiedzeniowym ustawieniem kończyny dolnej, przeważnie z

końskostopiem.

2. Postacie dyskinetyczne (pozapiramidowe) – będące

wynikiem uszkodzenia jąder podstawy mózgu. Cechą
charakterystyczną tej postaci jest zmienność zachowania
się napięcia mięśniowego występowanie niezależnych od
woli ruchów mimowolnych. Często u dzieci u
dyskinetyczną postacią mózgowego porażenia występuje
niedosłuch lub głuchota oraz zaburzenia mowy,

3. Zespoły ataktyczne (móżdżkowe) – głównym objawem

są zaburzenia w utrzymaniu równowagi i wykonywaniu
ruchów celowych, występują tzw. drżenia zamiarowe przy
próbie chwytania. Dziecko chodzi szeroko rozstawionych
nogach, a gdy czuje się niepewnie, pojawia się drżenie
ciała. Często w tej postaci występują zaburzenia mowy
(dyzartia) i obniżone napięcie mięsni (wiotkość).

4. Postacie mieszane

Objawy :

1. Opóźnienie rozwoju psychoruchowego ze szczególnymi

zaburzeniami motoryki dużej (na którą składa się
postawa i lokomocja) i motoryki małej (koordynacja
wzrokowo – ruchową). Ogólnie mała spontaniczna
aktywność ruchowa, nieprawidłowe wzorce ruchowe i
ułożenie, zaburzenia mowy, słuchu i wzroku.

2. Oraz:



niedowłady spastyczne połowicze lub obustronne



Ruchy mimowolne



Ataksje móżdżkowe



Obustronny niedowład spastyczny KKD z niewielkim zgięciem
KKG



Zaburzenia napięcia mięśniowego (spastyczne, wiotkie)



Zaburzenia odruchów



Napady padaczkowe



Niedorozwój umysłowy



Zaburzenia ssania, połykania i żucia

Rehabilitacja

1. Fizykoterapia

– Elektrostymulacja
– Ultradźwięki
– Krioterapia (zastosowanie jest uzależnione od reaktywności chorego)
– Galwanizacja
– Magnetoterapia

2. Masaż Shantala

Po zakończeniu masażu shantala wykonujemy 3 ćwiczenia :

a) chwytamy dziecko za nadgarstki i krzyżujemy ręce dziecka na klatce piersiowej.
Następnie wracamy do pozycji wyjściowej. Ćw powtarzamy kilkakrotnie, za każdym razem
zmieniając rękę znajdującą się na wierzchu.

b) chwytamy jedną ręką lewą nogę dziecka w okolicy kolana a drugą ręką prawą rękę
dziecka w okolicy łokcia. Dociągamy kolano do łokcia, a następnie wracamy do pozycji
wyjściowej. Teraz chwytamy jedną ręką prawą nogę dziecka w okolicy kolana a drugą ręką
lewą rękę dziecka w okolicy łokcia. Dociągamy kolano do łokcia, a następnie wracamy do
pozycji wyjściowej. Ćw powtarzamy kilkakrotnie, za każdym razem zmieniając kończyny.

c) chwytamy stopy dziecka na wysokości stawów skokowych. Ustawiamy zgięcie w stawach
kolanowych oraz zgięcie i odwiedzenie w stawach biodrowych. W tym ustawieniu
krzyżujemy podudzie i delikatnie dopychamy kolana do brzucha. Następnie zwalniamy ucisk
i prostujemy nogi w stawach kolanowych ( w stawach biodrowych cały czas ustalone jest
zgięcie i odwiedzenie). Ćwiczenie powtarzamy kilkakrotnie, za każdym razem zmieniając
podudzie znajdujące się na wierzchu.

Kinezyterapia

W każdym przypadku należy przestrzegać następujących

zasad:

1) Usprawnianie należy rozpocząć jak najwcześniej, nawet

jeśli nie ma pewności co do rozpoznania (prowadzone
zabiegi nie są przeciwwskazane u dzieci zdrowych).

2) Ważną rzeczą jest pełne zaangażowanie rodziców w proces

rehabilitacji.

3) W rehabilitacji niezbędna jest ciągłość i systematyczność.
4) Metody rehabilitacyjne dobieramy indywidualnie do

każdego dziecka w zależności od stanu rozwoju
psychomotorycznego. Należy ściśle przestrzegać kolejności
usprawniania ruchowego zgodnie z fizjologicznymi etapami
rozwoju dziecka.

I. Metoda Phelpsa – zasadą tej metody jest przywracanie

pojedynczych mięśni i stopniowe przechodzenie do wykonywania
różnych czynności. Początkowo ćwiczenia odbywają się w
pojedynczych stawach, później w dwóch lub więcej jednocześnie.

II. Metoda Templ-Faya – metoda ta polega na przeprowadzaniu

ciągle rozbudowanych ćwiczeń opartych o ruchy prymitywne. Ćw
te ułatwiają w późniejszym okresie zapoznania dziecka z
czynnościami człowieka – stawaniem i chodzeniem.

III.Metoda Doman-Delkato

IV.Metoda Bobath – głównym celem jest nauczenie panowania nad

prymitywnymi czynnościami odruchowymi. Uzyskuje się to dzięki
specjalnej techniki przeprowadzania ruchów biernych, nie
pozwalającej na żaden odruchowy skurcz. W miarę zwiększenia się
rozluźnienia mięśni i polepszenia kontroli chory stopniowo
uświadamia sobie dochodzące w czasie leczenia normalne
pobudzenie czuciowe. Następnie chory uczy się, jak wykorzystać te
nowe pobudzenia, które są podstawą uzyskania normalnych
zespołow ruchowych.

V. Metoda Kabata – polega na proprioceptywnym pobudzaniu układu

nerwowo – mięśniowego. Szczególne zastosowanie ma metoda
„ odwrotnego rozluźnienia”.

VI.Metoda Vojty – jest oparta na pierwotnych odruchach pełzania i

przetaczania w specjalnych pozycjach. Ruch dowolny jest
wywoływany przez uciskna punkty ( główne i pomocnicze), tzw.
strefy wyzwolenia. Zaleta tej metody jest możliwość stosowania jest
bardzo wcześnie, gdyż nie wymaga ona kontaktu z chorym.
Stymulując rozwój psychomotoryczny dziecka umożliwia się
wczesne wypracowanie wzorców ruchowych, nie dopuszczając do
utrwalenia się odruchów patologicznych.

VII.Metoda Peto – istota jej polega na łączeniu w jedną całość

usprawniania ruchowego z oddziaływaniem psychopedagogicznym.
W zakresie tego ostatniego duża rolę przywiązuje się do
wzajemnego oddziaływania na siebie członków poddanym leczeniu.
Proces usprawniania ruchowego opiera się na świadomej kontroli
postawy i ruchów, przy czym nacisk kładzie się na max koncentrację
uwagi na przeprowadzonych ćwiczeniach.

VIII.

Metoda PNF

Muzykoterapia – ma szczególne zastosowanie w leczeniu dzieci z porażeniami.

Przełamuje one zahamowania i wyzwala skryte uczucia, oddziaływuje na
uczuciowość i wyobraźnie, poprawia rytmiczność ruchów. Oprócz oddziaływania na
koordynację i opanowanie mięśni muzyka sprawia dzieciom przyjemność. Dzięki
niej dzieci mogą się odprężyć i rozładować frustracje psychiczną.

Hipoterapia - to ogół działa terapeutycznych, do których wykorzystuje się konia.

Jest to metoda doskonale uzupełniającą wszystkie inne oddziaływania
rewalidacyjne i rehabilitacyjne a jej uniwersalno polega na jednoczesnym
oddziaływaniu na sfer ruchów, emocjonalną, społeczną, intelektualną i
sensoryczną.
Szczególne zastosowanie ma ona tam, gdzie inne metody nie przynoszą
zadowalających rezultatów: w terapii ciężkich dysfunkcji chodu, z
asymetrycznym naprężeniem tułowia i kręgosłupa oraz zaburzeniami równowagi,
gdzie klasyczna kinezyterapia jest bardzo utrudniona.

Dogoterapia - to najbardziej naturalny sposób “przemycenia” trudnych, czasem

żmudnych ćwiczeń wspomagających rehabilitację z pomocą odpowiednio
wybranych i przygotowanych psów. Dzieci nie lubią wykonywać “suchych” gestów,
za którymi nic się nie kryje. Pies daje możliwość wykonania ćwiczeń w naturalny
sposób i jednocześnie okazania uczuć. Jeśli nam się uda, to jest to nasza wspólna
wygrana.

Autyzm

Jest złożonym schorzeniem

neurologicznym charakteryzującym
się zaburzeniami komunikacji uczuć,
integracji wrażeń zmysłowych,
problemami z komunikowaniem się i
funkcjonowaniem społecznym.
Choroba najczęściej manifestuje się u
dzieci do 3 roku życia.

Przyczyny

Przyczyny autyzmu nie są do końca

poznane, wiadomo jednak, że na
rozwój tej choroby wpływ mają
zarówno czynniki środowiskowe, jak i
dziedziczne. Badania wskazują
również, iż przyczyną autyzmu może
być zaburzenie prawidłowego
rozwoju mózgu na wczesnym etapie
rozwoju płodowego. Przyczyną tego
zaburzenia może być wadliwy gen
lub czynnik środowiskowy.

Objawy

Węch

BIAŁY SZUM:

- dziecko stale odczuwa jakiś zapach
- często zasłania usta i nos rękę, dmucha w nią, by poczuć
zapach swojego oddechu
- nie może się zdecydować, czy iść w stronę źródła zapachu,
czy uciekać przed nim
- jest niespokojne , napięte przy katarze lub przeziębieniu

Słuch

Nadwrażliwość:

- dziecko ucieka od głośnych dźwięków i

hałasu

- dopuszcza do siebie jedynie te dźwięki,

które samo inicjuje

- boi się zwierząt , strzyżenia włosów,

tłumu, ruchu ulicznego, deszczu, burzy

- czynności w okolicy uszu ( np. mycie)

budzą przerażenie

- nie toleruje stałych dźwięków –

klimatyzacja, centralne ogrzewanie

Słuch

Mała wrażliwość:

jest to dziecko, dla którego świat jest

za cichy – krzyczy, trzaska drzwiami

- przykłada ucho do wibrujących,

dźwięczących powierzchni

- lubi przebywać w kuchni lub łazience
- stale spuszcza wodę w toalecie,

odkręca krany,

- fascynują je śmieciarki, kosiarki,

karetki, wozy strażackie

Słuch

Biały szum:

- dziecko jest zaabsorbowane

własnymi wewnętrznymi dźwiękami:
po biegu słucha swego serca, po
posiłku wsłuchuje się w dźwięki
pochodzące z układu trawiennego

- wybucha krzykiem lub śmiechem bez

istotnej przyczyny

- stale wydają jakieś dźwięki i

wsłuchują się w nie

Wzrok
Nadwrażliwość:
- dziecko ciągle przygląda się mikroskopijnym pyłkom

lub maleńkim punkcikom

- obsesyjnie zbiera okruszki z dywanu
- wykonuje specyficzne ruchy całym ciałem
- uwielbia różnego rodzaju koła, zegary z

obracającymi się elementami, kręcące się płyty,
nakręcane bąki

- urzekają je gwiazdy, księżyc, samoloty, chmury,

wysokie mosty

- lubi patrzeć przez kroplę wody, maleńkie dziurki,

popękane szkło

- nie lubi luster i oglądania własnego odbicia, dot. to

też fotografii

Wzrok

Zbyt małą wrażliwość:

- dziecko kołysze się, chodzi wokół

przedmiotów, intensywnie przyglądając się im

- boi się wysokości, schodów, tuneli
- lubi wyginać druty celem zmiany kształtów,

wygina palce, bawi się dłońmi

- intrygują je liście poruszane wiatrem i

wszystko co kołysze się miarowo, wznoszone
podmuchami wiatru, patrzy „ z boku”

- dmucha na kawałki papieru, przygląda się ich

ruchowi

Wzrok

Biały szum:

- Dziecko ma rozszerzone źrenice
- Patrzy „przez” ludzi i przedmioty
- Często dotyka gałek ocznych,

rozciąga, trze powieki lub silnie
poklepuje („błyski” światła)

Dotyk

Nadwrażliwość:

- dziecko reaguje niepokojem na doznania dotykowe,

które są

poza jego kontrolą lub których sam nie prowokuje

( ubranie,

przytulanie)
- panicznie boi się bólu ( dentysta, obcinanie paznokci)
- nie lubi zmian temperatury, nie lubi wody o ile ma

temperaturę inną niż jego

ciało
- wybiera miękkie, pluszowe zabawki, używa ich do

głaskania lub delikatnego

łaskotania swojego ciała.

Dotyk

Zbyt mała wrażliwość:

- dziecko nie zwraca uwagi na sińce i

skaleczenia

- dostarcza sobie stymulacji – gryzie

się, szczypie, wkłuwa szpilki, wykręca
ciało w dziwne pozycje

- rytmiczne porusza całym ciałem

Dotyk

Biały szum:

- dziecko drapie się po ciele
- często przechodzi po jego ciele

dreszcz ( „ dotknięcie niewidzialnego
przedmiotu”)

- pojawia się efekt „gęsiej skórki”

Podział ze względu na cel:

) Terapeutyczne:

• psychoanalityczna
• Humanistyczna

b) Stymulujące

• SI
• metoda W. Sherborne

c) Uzupełniające

• Muzykoterapia
• Dogoterapia
• hipoterapia

Zespół

Downa

Zespół Downa to przede wszystkim nie choroba, to wada

genetyczna.

Zespól Downa (dawniej nazywany mongolizmem) - najbardziej
rozpowszechniona wada genotypu człowieka, która spowodowana
jest trisomia chromosomu 21. W 95% przypadków dodatkowy
chromosom występuje we wszystkich komórkach organizmu, w 4%
dodatkowy chromosom 21 lub jego fragment zostaje przesunięty
do innej części genotypu. Najrzadziej 1 % przypadków mamy do
czynienia z sytuacją, kiedy dodatkowy chromosom pojawia się
tylko w niektórych komórkach. Cechy fizyczne jak i psychiczne
powstają w wyniku takiego zaburzenia równowagi w materiale
genetycznym, co z kolei zakłóca prawidłowy program rozwoju
psychicznego i fizycznego. Po raz pierwszy zespół Downa został
opisany przez brytyjskiego lekarza Johna Langdon-Downa dopiero
w roku 1866. Przyczyny, które doprowadzają do nie rozdzielenia
się chromosomów pary 21 podczas podziału komórek rozrodczych,
nie są jeszcze poznane. Zespół Downa występuje wśród ludzi
wszystkich ras, klas społecznych, niezależnie od poziomu rozwoju
ekonomicznego i we wszystkich kraj

Cechami zewnętrznymi, na podstawie których diagnozuje się u dziecka zespół są:

• skośne ustawienie szpar powiekowych
• wąskie i krótkie szpary powiekowe
• płaski grzbiet nosa, nos stosunkowo mały (twarz sprawia wrażenie płaskiej)
• głowa mniejsza niż przeciętnie, tył głowy często spłaszczony
• uszy małe i nisko osadzone- usta małe i raczej wąskie, jama ustna zwykle

mniejsza niż u innych dzieci

• z tego powodu język ma za mało miejsca i ma tendencje do wystawania (ponadto

mięśnie żuchwy są wiotkie a usta są z tego powodu rozchylone), podniebienie
jest wysoko wysklepione

• krótsza szyja i fałdy skórne po bokach szyi i na karku (zanikające w miarę wzrostu

dziecka)

• kończyny górne i dolne są krótkie w stosunku do długości tułowia, dłonie i stopy

szersze i krótsze, często występuje większa przerwa pomiędzy kciukiem i dużym
palcem a pozostałymi palcami.

• słabe napięcie mięśni (hipotonia), wiotkie są również stawy
• cienka i wrażliwa skóra o marmurkowatym wyglądzie, nasilającym się zwłaszcza,

gdy dziecko zmarznie (dzieci mają tendencją do szybkiego wychładzania się lub
przegrzewania)

• niższa niż przeciętnie masa urodzeniowa i długość dziecka (dzieci z zespołem

Downa rosną wolniej a jako osoby dorosłe są niższe w stosunku do ogólnej
średniej wzrostu)

Jeśli powyższych cech jest co najmniej 6 wykonuje się badanie genetyczne
celem potwierdzenia wady (pojedynczo takie cech występują również u osób
zdrowych i nie stanowią podstaw do wykonywania szczegółowych badań). W
sumie stwierdzono około 300 cech charakteryzujących zespół Downa. Poza
różnicami fizycznymi charakterystyczne dla zespołu Downa są również
określone schorzenia. Są to między innymi:

•

wady serca różnych postaciach (będące w przeszłości główną przyczyną dużej
umieralności osób z zespołem Downa)

•

epilepsja

•

zaburzenia w funkcjonowaniu gruczołu tarczycy (wczesne wykrycie zaburzeń w
gospodarce hormonalnej ma ogromne znaczenia, ponieważ nieleczona
niedoczynność tarczycy prowadzi do spowolnienia rozwoju umysłowego i
innych problemów zdrowotnych)

•

szybsze starzenie się organizmu

•

wada słuchu

•

wada wzroku

•

obniżona odporność organizmu

•

dolegliwości ze strony układu pokarmowego

•

częste infekcje górnych dróg oddechowych ze względu na wrażliwe błony
śluzowe i oddychanie przez usta

•

dzieci wolniej się rozwijają - później zaczynają siadać, stawać i chodzić, wolniej
reagują na bodźce, mają osłabione czucie dotyku, bólu, temperatury.

Badacze nie udowodnili związku występowania
Downa z przebytymi chorobami, dietą,
klimatem itp. Ustalono natomiast związek
pomiędzy zwiększonym ryzykiem poczęcia
dziecka dotkniętego tym schorzeniem a
zaawansowanym wiekiem rodziców. Dla matek
dwudziestoletnich ryzyko wynosi 1 do 2000,
dla trzydziestopięcioletnich 1 do 800, a po 35.
roku życia gwałtownie wzrasta, by w wieku 45
lat osiągnąć wskaźnik 1 do 45.
Genetyka niewiele więcej może powiedzieć na
temat zespołu Downa. Jedno jest pewne:
pomimo wielu wspólnych cech typowych dla
ludzi z tym zaburzeniem, zachodzą między
nimi także wielkie różnice.

Noworodek

Z prowadzonych badań wynika, że na 600 -
700 urodzeń jedno dziecko rodzi się
zespołem Downa. Tuż po urodzeniu
dziecka, lekarz pediatra szybko rozpoznaje
cechy charakteryzujące tę wadę. Wiotkość
mięśni języka może utrudniać karmienie
piersią. Dzieci szybciej też marzną, bo
mogą mieć kłopoty z utrzymaniem
właściwej temperatury ciała. Jednak pod
względem podatności na inne choroby w
tym okresie życia, noworodki z zespołem
Downa nie różnią się od innych dzieci.

Niemowlę

Każde dziecko rozwija się w swoim rytmie, ma
swoje indywidualne osiągnięcia i we właściwy
sobie sposób pokonuje przeszkody. Ważne
jest indywidualne stymulowanie jego rozwoju.
Każde niemowlę w mniejszym bądź większym
stopniu powinno rozwijać sprawność swoich
rąk, uczyć się prawidłowej artykulacji głosek,
a z powodu trudności w odbiorze i
przetwarzaniu wrażeń zmysłowych powinno
zostać poddane terapii sensorycznej.

Widoczne różne zabarwienie tęczówek

Przedszkolak

Dzieci z zespołem Downa, kiedy osiągną wiek
przedszkolny i szkolny, w zależności od
nasilenia upośledzenia mogą chodzić do
przedszkola lub szkoły publicznej (zdarza się
to bardzo rzadko), specjalnego bądź
integracyjnego. Każdego roku powinny mieć
badania słuchu i wzroku. Dobrze jest zadbać
o to, żeby dzieci miały wyleczone zęby. Z
powodu skłonności do otyłości rodzice i
opiekunowie powinni zwrócić uwagę na
odpowiednią ilość warzyw i owoców w diecie
swoich dzieci.

Młodzież

Młodzi ludzie od 22 r. życia mogą
uczęszczać na Warsztaty Terapii
Zajęciowej. Warsztaty w swoim z celu
mają przygotowywać osoby z
zespołem Downa do podjęcia pracy w
zakładach aktywności zawodowej.