Amerykański wymiar

bezpieczeństwa

Struktura porządku

międzynarodowego, jedno –

czy wielobiegunowy świat

• Międzynarodowa konstelacja w XIX wieku charakteryzowała się

istnieniem sześciu- ośmiu silnych biegunów wśród około 30 państw.
W początkowym okresie zimnej wojny w XX wieku były dwa
bieguny, ale liczba państw zwiększyła się do ponad
siedemdziesięciu. Obecnie jest tylko jeden biegun, ale liczba krajów
sięgnęła niemal 200. Nieuchronnie zatem duża część ich działań
podejmowana jest na szczeblu regionalnym, a nawoływanie do
"przywracania równowagi" zachwianej przez USA stało się
instrumentem stymulowania współpracy i sposobem uprawiania
polityki w jednobiegunowym świecie.

Najważniejsza jednak konsekwencja jednobiegunowości świata to
brak rywalizacji o hegemonię.To doprawdy zdumiewające, ale
dzisiaj nawet koronowane głowy nie mogą być tak pewne swojej
przyszłości jak Ameryka. Ta może spać spokojnie.

Pojęcie ładu

międzynarodowego

Ład (porządek, system) międzynarodowy – to zbiór
podmiotów międzynarodowych połączonych wzajemnymi
relacjami o charakterze politycznym, ekonomicznym,
społecznym, informacyjnym, militarnym itp. i działający
wedle przyjętych wspólnie lub narzuconych reguł
(konwencji, dyktatu, prawa międzynarodowego).

Każdy ład międzynarodowy charakteryzują zatem trzy
elementy:

a) rodzaje podmiotów międzynarodowych;
b) charakter relacji między podmiotami;
c) zasady funkcjonowania podmiotów w ramach danego

ładu.

Łady międzynarodowe w historii od

XX w.

• Wersalski (międzywojenny)
• Jałtański (zimnowojenny)
• Pozimnowojenny
• …….. Przyszły Po-

pozimnowojenny?

Ewolucji ładu

międzynarodowego

Istotą każdego ładu był i jest system autoregulacji, sterowania,
decydowania: to, kim jest sternik, regulator, decydent, główny aktor?
Zmiana charakteru regulatora powoduje zmianę typu ładu.

• Ład westfalski – bez dominującego aktora, czyli - wszyscy są równymi

uczestnikami ( system bezbiegunowy)

• Ład wiedeński (i wersalski) – wielu, kilku realnych decydentów

(wielobiegunowy)

• Ład jałtańsko-poczdamski – dwóch realnych decydentów

(dwubiegunowy), plus regulator pomocniczy (ONZ)

• Ład pozimnowojenny – jeden realny decydent (jednobiegunowy), plus

pomocniczy (ONZ)

Prognoza przyszłej ewolucji ładu

międzynarodowego

Jaki może być dalszy ciąg
dotychczasowej ewolucji? Czyli: w
jakim kierunku może ewoluować
obecny ład międzynarodowy?

Westfalski

ZEROBIEGUNOWY

Wiedeński/wersalski

WIELOBIEGUNOWY

Jałtański/zimnowojenny

DWUBIEGUNOWY

Pozimnowojenny

JEDNOBIEGUNOWY

0

1

2

Wiel
e

Liczba
centrów
(biegunów)

1815/191
8

1945

1989

201
0

1648

Możliwości

DWUBIEGUNOWY

(konfrontacyjny,

kooperacyjny)

A) USA + Chiny?

Pozimnowojenny

JEDNOBIEGUNOWY

Westfalski

ZEROBIEGUNOWY

Wiedeński/wersalski

WIELOBIEGUNOWY

Tu
jesteśmy!!
!

WIELOBIEGUNOWY

A) Skorygowany

B) Klasyczny koncert

mocarstw

Jałtański/zimnowojenny

DWUBIEGUNOWY

Jałtański/zimnowojenny

DWUBIEGUNOWY

JEDNOBIEGUNOWY

A) Pax Americana

Westfalski

BEZBIEGUNOWY

Westfalski

BEZBIEGUNOWY

ZEROBIEGUNOWY

Powestfalski, Westfalski

skorygowany (ONZ)

Ewolucja systemu

bezpieczeństwa

• Zauważyć można, że mamy do czynienia

raczej z wielobiegunowością w
stosunkach międzynarodowych, niż z
jednym biegunem – Stanami
Zjednoczonymi. Niektórzy sugerują nawet
stwierdzenie, że dzisiejszy świat znów przybrał
postać świata dwubiegunowego, a mianowicie
terrorystów oraz antyterrorystów. Obserwując
i analizując wydarzenia początku XXI wieku
czasami trudno się z tym nie zgodzić.