Amerykański wymiar

bezpieczeństwa

Struktura porządku

międzynarodowego, jedno –

czy wielobiegunowy świat

Pojęcie ładu

międzynarodowego

Ład (porządek, system) międzynarodowy – to zbiór

podmiotów międzynarodowych połączonych

wzajemnymi relacjami o charakterze politycznym,

ekonomicznym, społecznym, informacyjnym,

militarnym itp. i działający wedle przyjętych

wspólnie lub narzuconych reguł (konwencji,

dyktatu, prawa międzynarodowego).

Każdy ład międzynarodowy charakteryzują zatem

trzy elementy:

a) rodzaje podmiotów międzynarodowych;
b) charakter relacji między podmiotami;
c) zasady funkcjonowania podmiotów w ramach

danego ładu.

Łady międzynarodowe w

historii od XX w.

• Wersalski (międzywojenny)
• Jałtański (zimnowojenny)
• Pozimnowojenny
• …….. Przyszły Po-

pozimnowojenny?

Ewolucji ładu

międzynarodowego

Istotą każdego ładu był i jest system autoregulacji, sterowania,

decydowania: to, kim jest sternik, regulator, decydent, główny

aktor? Zmiana charakteru regulatora powoduje zmianę typu

ładu.

• Ład westfalski – bez dominującego aktora, czyli - wszyscy są

równymi uczestnikami ( system bezbiegunowy)

• Ład wiedeński (i wersalski) – wielu, kilku realnych decydentów

(wielobiegunowy)

• Ład jałtańsko-poczdamski – dwóch realnych decydentów

(dwubiegunowy), plus regulator pomocniczy (ONZ)

• Ład pozimnowojenny – jeden realny decydent

(jednobiegunowy), plus pomocniczy (ONZ)

Prognoza przyszłej ewolucji

ładu międzynarodowego

Jaki może być dalszy ciąg
dotychczasowej ewolucji? Czyli: w
jakim kierunku może ewoluować
obecny ład międzynarodowy?

Westfalski

ZEROBIEGUNOWY

Wiedeński/wersalski

WIELOBIEGUNOWY

Jałtański/zimnowojenny

DWUBIEGUNOWY

Pozimnowojenny

JEDNOBIEGUNOWY

0

1

2

Wiel
e

Liczba
centrów
(biegunów)

1815/191
8

1945

1989

201
0

1648

Możliwości

DWUBIEGUNOWY

(konfrontacyjny,

kooperacyjny)

A) USA + Chiny?

Pozimnowojenny

JEDNOBIEGUNOWY

Westfalski

ZEROBIEGUNOWY

Wiedeński/wersalski

WIELOBIEGUNOWY

Tu
jesteśmy!!
!

WIELOBIEGUNOWY

A)Skorygowany

B)Klasyczny koncert

mocarstw

Jałtański/zimnowojenny

DWUBIEGUNOWY

Jałtański/zimnowojenny

DWUBIEGUNOWY

JEDNOBIEGUNOWY

A) Pax Americana

Westfalski

BEZBIEGUNOWY

Westfalski

BEZBIEGUNOWY

ZEROBIEGUNOWY

Powestfalski, Westfalski

skorygowany (ONZ)

Ewolucja systemu

bezpieczeństwa

• Zauważyć można, że mamy do czynienia

raczej z wielobiegunowością w

stosunkach międzynarodowych, niż z

jednym biegunem – Stanami

Zjednoczonymi. Niektórzy sugerują nawet

stwierdzenie, że dzisiejszy świat znów

przybrał postać świata dwubiegunowego, a

mianowicie terrorystów oraz antyterrorystów.

Obserwując i analizując wydarzenia początku

XXI wieku czasami trudno się z tym nie

zgodzić.

• Międzynarodowa konstelacja w XIX wieku charakteryzowała się

istnieniem sześciu- ośmiu silnych biegunów wśród około 30 państw.
W początkowym okresie zimnej wojny w XX wieku były dwa bieguny,
ale liczba państw zwiększyła się do ponad siedemdziesięciu. Obecnie
jest tylko jeden biegun, ale liczba krajów sięgnęła niemal 200.
Nieuchronnie zatem duża część ich działań podejmowana jest na
szczeblu regionalnym, a nawoływanie do "przywracania równowagi"
zachwianej przez USA stało się instrumentem stymulowania
współpracy i sposobem uprawiania polityki w jednobiegunowym
świecie.

Najważniejsza jednak konsekwencja jednobiegunowości świata to
brak rywalizacji o hegemonię.To doprawdy zdumiewające, ale dzisiaj
nawet koronowane głowy nie mogą być tak pewne swojej przyszłości
jak Ameryka. Ta może spać spokojnie.