ROZWÓJ FUNKCJI
SYMBOLICZNEJ U
DZIECKA.

Z

A

B

A

W

A

I

R

Y

S

U

N

E

K

.

Natalia Łyskowicz
Marta Kwoka
Klaudia Kabała
EPIZEW IA

ZABAWA

KLASYCZNE TEORIE ZABAWY

1.

Teoria nadmiaru energii

- ludzie instynktownie

zaspokajają elementarne potrzeby życiowe, nadmiar
sił witalnych wyładowują w zabawach, zwłaszcza w
młodości.

2.

Teoria rekreacji i relaksacji (wytchnienia)

-

zabawa jest formą aktywnego wypoczynku,
regeneracji sił i odprężenia po pracy.

3.

Teoria ćwiczenia przygotowawczego

- łączy

elementy biologii i psychologii. Przedstawiciele
różnych gatunków ćwiczą w okresie dzieciństwa
swoiste działania instynktowne, aby móc wykonywać
je sprawnie i umiejętnie w okresie dorosłości.

4.

Teoria rekapitulacji (atawizmu)

- nawiązuje do idei

Darwina. W zabawach dzieci pojawiają się zatem
kolejno czynności analogiczne do podejmowanych
przez ludzkość w toku jej historycznego rozwoju.

KONCEPCJE PSYCHOANALITYCZNE,
POZNAWCZE I KULTURALNO-
SPOŁECZNE

Wspólnym mianownikiem niemal wszystkich koncepcji

zabaw w tym okresie było przekonanie psychologów o
pokrewnych źródłach czynności ludycznych, a
mianowicie o tym, że:



zabawa wywodzi się z chęci zaspokojenia pragnień,



dzieci bawią się przede wszystkim po to, by wyrazić
same siebie w świecie fantazji i zmyślenia czy
udawania.

I.

Stanowisko psychoanalityków (Freud)



Rola zabaw zbliżona jest do roli marzeń sennych.



Służy dziecku do redukcji napięć w myśl zasady
przyjemności.



„Przeciwieństwem zabawy nie jest to, co poważne, lecz
to co realne”.



Pozwala dz. Spełnia własne życzenia, między innymi
dawać ujście agresywnym popędom bez narażania się
na konsekwencje, jakie przyniosłyby mu impulsywne
zachowania w sytuacjach realnych.



Dziecko czuje się panem sytuacji, odreagowuje
przykrości i lęki, może postępować podobnie jak dorośli.



Powtarzanie czynności zabawowych (np. karanie
misiów) nabiera symboliki odwetu i dziecko działa tak
dopóki nie oczyści się z tego, co było dla niego przykre.



Dopomaga dziecku w integracji biologicznych i
społecznych potrzeb ujawniających się w kolejnych
fazach rozwoju. (Erikson)



Arena, na której dziecko rozgrywa swoje lęki i
obawy, pragnienia i nadzieje- w postaci
udramatyzowanych sytuacji modelowych

Psychoanalitycy stosowali zabawę w celach

terapeutycznych (Freud, Klein). Cel- obserwacja
swobodnej zabawy dziecka, kiedy to ujawnia ono
swoje trudności, psychoanalityk zaś stara się
wykryć ich sens i istotę, a następnie naprowadza
dyskretnie małego pacjenta na sposoby
odreagowania problemów.

II.

Stanowisko J. Piaget’a



Zabawa to zjawisko pomagające dziecku w
wytworzeniu symboli. Właściwe zab. symboliczne
rozwijają się w wieku od 3 do 6 i 7 lat.



Istnieją „ trzy wielkie typy struktur, które
charakteryzują zabawy dziecięce i dokładnie
wyznaczają ich klasyfikację: ćwiczenie, symbol i
reguła”.



Zabawa i ćwiczenie przejawem asymilacji.



Polega na powtarzaniu tych samych czynności,
najpierw prostych, a potem złożonych, przy czym
układy takich działań stają się coraz bardziej
celowe.



Służy do utrwalania sprawności już nabytej



W zabawie symbolicznej pojawia się funkcja
semiotyczna

Fazy zabawy:

I faza:
-

schematy symboliczne

(np. dz. Leżąc w łóżeczku

udaje, że śpi)

-

schematy naśladowcze odroczone

(np. usypianie

lalki kołysząc ją w ramionach)

II faza (4-7 r. ż.):
-

uporządkowana struktura zabaw

wskutek

odgrywania sekwencji zdarzeń i towarzyszącym
czynnościom ruchowym

III faza (7-8 do 17 lat):
-

okres schyłkowy zabawy symbolicznej

opartej na

asymilacji deformującej, coraz większą rolę odgrywają
reguły zabawy

III.Stanowisko Wygostki’ego



Zabawa w sferze potrzeb rozwojowych dziecka.



Spełnienie się w zabawie szerszych i bardziej
ogólnych pragnień i tendencji emocjonalnych.



W zabawach naśladowczych dziecko odtwarza
fragmenty z etapów życia ludzkości (Błoński)



Prototypem zabaw są zajęcia o charakterze pracy,
dziecko opanowuje je w swoisty sposób,
opanowując działania na przedmiotach „na
podstawie społecznie wypracowanych wzorców,
których nosicielami są dorośli” (Elkonin)

NOWE POGLĄDY NA
ZABAWY DZIECI



Koncepcja behawiorystyczna

o

Zabawa = czynności badawcze. Kończy się ona po
osiągnięciu stanu optymalnego pobudzenia.
(Berlyne)

o

Czynniki sprzyjające przedłużeniu zabawy (cechy
bodźców):

•

-Złożoność

•

-Niezgodność (np. inne niż zwykle położenie czy
rozmieszczenie obiektów lub ich elementów)

•

-Zaskoczenie (np. nagła zmiana barwy przedmiotu)

o

Poprzez zabawy manipulacyjne dziecko stopniowo
uświadamia sobie struktury aktu działania i jego
podstawowych ogniw: przedmiotu i podmiotu,
warunków, celu oraz skutków (Szuman)

o

Zabawa pomaga w wytworzeniu giętkich,
plastycznych i innowacyjnych sposobów zachowania
się (Bruner)