Patologia sutka

Zaburzenia rozwojowe

Dodatkowa brodawka lub brodawki

Przemieszczenie tkanki gruczołowej poza
pierś ( np. okolica pachy )

Nadmierny przerost jednego lub obu sutków

Wrodzone wciągnięcie brodawki

Zapalenia

Ostre

-

najczęściej u położnic karmiących piersią

-

przyczyną jest bakteryjne zakażenie
uszkodzonej mechanicznie brodawki

-

mogą wystąpić pojedyncze lub mnogie
ropnie

Zapalenia

Przewlekłe

1. P

lazmatycznokomórkowe

-

zwykle występuje po 40 r.ż.

-

bezpośrednią przyczyną jest zaleganie wydzieliny w

poszerzonych przewodach

-

Bezbakteryjne

2. Pourazowa martwica tkanki tłuszczowej

-

zwykle jednostronna

-

bezpośrednią przyczyną są uraz, zabieg chirurgiczny lub

radioterapia

Zmiany włóknisto -

torbielowate

Przyczyną są zaburzenia hormonalne z przewagą

estrogenu

Występują u 50 – 75% kobiet zwykle po 40 r.ż.

W badaniu palpacyjnym stwierdza się nieostro

odgraniczone ognisko jedno – lub obustronnie

zwykle w kwadrantach górnych zewnętrznych

często bolesne przed miesiączką

Mogą mieć różne postacie histopatologiczne

Postacie histopatologiczne zmian

włóknisto - torbielowatych

Torbiele

ich przyczyną jest silne rozdęcie przewodów,

często obustronne lub mnogie

Gruczołowatość

zwiększona liczba cewek gruczołowych w

zraziku z poszerzeniem światła

poszczególnych gruczołów

Postacie

histopatologiczne zmian

włóknisto - torbielowatych

Zwłóknienie

rozrost włóknistej tkanki łącznej, rozwija się na

podłożu pękniętej torbieli – uwolnienie

zawartości do okolicznych tkanek – lokalne

zapalenie i włókniste bliznowacenie

Rozszerzenie przewodów

zwykle między 40 a 50 r.ż. u wieloródek; może

pojawić się zaciągnięcie skóry i gęsta wydzielina

z brodawki, rzadziej ból i zaczerwienienie

Choroby rozrostowe sutka

Rozrost nabłonka – czyli zwiększenie liczny warstw komórek,

spowodowany zwiększoną proliferacją lub zaburzoną apoptozą, z

atypią lub bez.

Jeżeli liczba nakładających się warstw > 4 zwiększa się ryzyko

wystąpienia raka

1.

Bodawczaki małych przewodów

Włóknisto – naczyniowy rdzeń uwypuklający się do światła

przewodów, najczęściej pokryty jest dwoma warstwami nabłonka.

Występują w głębszych warstwach sutka, zwykle nie dają

objawów

2.

Gruczołówatość z włóknieniem zrębu

Zwiększona liczba zniekształconych i uciśniętych cewek

gruczołowych. Są to małe zmiany, często widoczne w

mammografii jako zwłóknienia. Mogą również mieć twardą

chrząstkopodobną konsystencję, upodabniającą ją do raka

Nowotwory

Nowotwory zrębu

-

Gruczolakowłókniak

najczęstsza zmiana łagodna sutka, może występować

w każdym wieku, szczyt około 30 r.ż.

Jest okrągłym, dobrze odgraniczonym guzkiem,

o średnicy 1 – 5 cm, przesuwalnym

względem podłoża i skóry, najczęściej

zlokalizowany w kwadrantach górnych zewnętrznych.

Palpacyjnie wyczuwalny jako guzek lub widoczny

w mammografii jako zagęszczenie.

-

Guz liściasty

najczęściej po 50 r.ż. ale może wystąpić w każdym wieku.
Wywodzi się ze zrębu międzyzrazikowego.
Na przekroju jest lity, mięsisty, dobrze odgraniczony,

z półkolistymi szczelinami.

Może dawać lokalną wznowę. Zmiany złośliwe w około 1/3

przypadków dają lokalną wznowę i odległe przerzuty drogą
krwionośną. Rzadko przerzuty do węzłów chłonnych.

Jest szybko rosnącym guzem, o rozmiarach od kilku cm do

dużych zmian zajmujących cały sutek, ruchomy względem
skóry i podłoża.

-

Mięsaki

Postacie: - angiosarcoma
- rhabdomyosarcoma
- liposarcoma
- leiomyosarcoma
- chondrosarcoma
- osteosarcoma
Rozsiew następuje drogą krwionośną do płuc,

przerzuty

do węzłów chłonnych są rzadkie.

Nowotwory nabłonkowe

-

Brodawczak dużych przewodów

Występuje w zatokach mlecznych i przewodach

głównych.

Zwykle jest pojedynczy o średnicy < 1 cm.
Jest włóknisto-naczyniowym rdzeniem pokrytym

warstwami

komórek mioepitelialnych i epitelialnych. W mammografii
widoczny jako zagęszczenie.
Podstawowym objawem jest surowicza lub krwista
wydzielina z brodawki.

-

Rak sutka

Najczęściej występujący proces złośliwy u kobiet.

Ryzyko jego wystąpienia rośnie z wiekiem



Czynniki ryzyka:



Wiek



Choroba rozrostowa sutka



Rak drugiego sutka lub endometrium, radioterapia



Wczesna pierwsza miesiączka, późna menopauza



Nierodzenie



Wiek w którym kobieta urodziła pierwsze dziecko ( >
30 r.ż. )



Otyłość po okresie menopauzy



Rodzinne występowanie



Postacie:

1.

Rak in situ

a)

Rak in situ przewodowy

stanowi 50%

mammograficznie wykrywanych raków. Mikroskopowo są
to komórki o cechach złośliwych, nie naciekające, nie
przechodzące przez błonę śluzową, nie dające
przerzutów. Dobre rokowanie w 80%.

b)

Choroba Pageta

występuje w przewodach wewnątrzbrodawkowych,

rozprzestrzenia się na okoliczną skórę i otoczkę brodawki.

Objawy : szczeliny w obrębie brodawki i otoczki,

owrzodzenia, które mogą powodować całkowite
zniszczenie brodawki, sączenie, obrzęk i zaczerwienienie.

c)

Rak czopiasty

forma raka przewodowego in situ. Są to martwicze

masy wypełniające nowotworowo zmienione przewody.

d)

Rak przewodowy in situ z mikroinwazją

mikroinwazja najczęściej występuje w raku

czopiastym. Są to drobne około 0,1 cm ogniska
nacieku w podścielisku

e)

Rak in situ zrazikowy

rozrost w jednym lub kilku przewodach końcowych lub

przewodzikach, w 50 – 70% obustronnie.

Brak badalnego palpacyjnie guza.
Rokowanie dobre w 20 %.

2.

Rak naciekający

a)

Naciekający rak przewodowy o nieokreślonym
typie

70 – 80% wszystkich raków inwazyjnych sutka.
Jest słabo odgraniczoną, twardą zmianą, o średnicy 1

–2 cm, rzadko 4-5 cm. Na przekroju twardy, o
chrząstkopodobnej konsystencji, z drobnymi
ogniskami zwapnienia.

Brak receptorów hormonalnych zależy od stopnia

zróżnicowania.

Objawy: unieruchomienie względem skóry, ściany

klatki piersiowej i zaciągnięcie brodawki.

b)

Naciekający rak zrazikowy

często występuje obustronnie, może być kilkuogniskowy.
Jest słabo odgraniczony o „ gumowej „ konsystencji.
Rozsiane naciekanie utrudnia różnicowanie guza

pierwotnego i ognisk satelitarnych.

Dobrze zróżnicowane postacie wykazują obecność

receptorów hormonalnych i mają lepsze rokowanie.

Ten typ raka częściej niż inne daje przerzuty do płynu

mózgowo – rdzeniowego, jjnika, macicy i szpiku kostnego.

c)

Rak cewkowy

Zbudowany z dobrze ukształtowanych cewek. Niekiedy

występuje lokalne zwapnienie.

W 10 – 56% przypadków występuje wieloogniskowo w

jednym sutku i w 9 – 38% przypadków dwustronnie.

Z reguły o rozmiarach około 1 cm. Najczęściej występuje

w wieku 45 – 49 lat.

d)

Rak galaretowaty

występuje rzadko, głównie u starszych kobiet. Rośnie

powoli na przestrzeni lat.

Rokowanie dobre. Przerzuty do węzłów chłonnych

występują w < 20% przypadków,

W większości przypadków wykazuje obecność

receptorów hormonalnych.

Miękki, o konsystencji szaroniebieskiej „ galarety „,

zwykle dobrze odgraniczony.

e)

Rak rdzeniasty

Występuje u kobiet około 40 r.ż., częściej u nosicielek

genu BRCA1.

Miękki na przekroju, mięsisty, dobrze odgraniczony, o

średnicy 2 – 3 cm.

f)

Naciekający rak brodawczakowaty

Mniej niż 1% wszystkich raków inwazyjnych, objawy

kliniczne jak w raku przewodowym

Diagnostyka guzów sutka

Badanie palpacyjne
USG
Biopsja cienkoigłowa
Mammografia
Badanie histopatologiczne

Obraz kliniczny nowotworów

sutka

Efekt skórki pomarańczowej

–

zaczopowanie

głębokich naczyń chłonnych komórkami nowotworowymi powoduje

często uogólniony obrzęk skóry, z równoczesnym jej zaciąganiem

w miejscu torebek włosowatych

Rak zapalny

-

zaczopowanie powierzchniowych naczyń

chłonnych i krwionośnych powoduje typową reakcję zapalną.

Autoamputacja sutka

–

rak włóknisty, rozlegle

rosnący, może powodować bliznowacenie i całkowitą deformację

sutka

Rak opancerzający

–

występuje u starszych kobiet,

rozlegle rosnący, może obejmować duży obszar klatki piersiowej

Przerzuty

U około 1/3 chorych w momencie diagnozy występują

przerzuty do węzłów chłonnych

Guzy rozrastające się w kwadrantach zewnętrznych w 50%

dają przerzuty do węzłów pachy

Guzy z części środkowej sutka i kwadrantów przyśrodkowych w

25% przerzutują do węzłów pachy a w 40% do węzłów pachy i

śródpiersia.

Trzecim najczęstszym miejscem przerzutów są węzły

nadobojczykowe

Odległe przerzuty drogą krwionośną mogą dotyczyć

dowolnego narządu, najczęściej są to płuca, kości, wątroba,

nadnercza, mózg i opony.

Stadium i przebieg kliniczny raka

sutka

Forma raka

5 – letnie
przeżycie

Stadium 0

Przewodowy lub zrazikowy rak in situ

92%

Stadium I

Rak naciekający < 2 cm śr. bez zajęcia

węzłów i przerzutów odległych

87%

Stadium II

Rak naciekający < 5 cm śr. z zajętymi

ale przesuwalnymi węzłami chłonnymi,

bez przerzutów odległych lub guz > 5

cm bez zajęcia węzłów i przerzutów

odległych

75%

Stadium III

Guz > 5 cm, zajęte węzły chłonne;

każdy rak z unieruchomionymi

węzłami; każdy rak unieruchomiony

względem skóry czy klatki piersiowej;

rak w postaci zapalnej przy braku

odległych przerzutów

46%

Stadium IV

Każdy rak sutka z odległymi

przerzutami

13%

Leczenie

Zabiegi chirurgiczne – mastektomia
lub częściowe usunięcie sutka

Radioterapia pooperacyjna

Leczenie hormonalne lub
chemioterpia przed lub po
mastektomii po rozpoznaniu raka w
BCI