Charakterystyka

kuchni czeskiej

Republika Czeska, podzielona na trzy regiony:
Czechy (łac. Bochemia), Morawy i Śląsk Czeski, to
kraj o bogatej historii, która jest zawarta także w
tutejszych potrawach. Kraj będący przez setki lat
pod wpływem Austro-Węgier, a po II wojnie
światowej połączony ze Słowacją, posiada
znamiona wszystkich tych państw. Jednakże,
mimo kulinarnych wpływów sąsiadów, Czesi
zachowali również swoje narodowe potrawy, które
pozostały oryginalne i zachowały smak
staroczeskich kulinarnych przepisów.

Kuchnia czeska to prawdziwe bogactwo
smaków, szczególnie dla wielbicieli
tradycyjnych dań przyrządzanych według
starych receptur. Prawdziwe czeskie

dania

najłatwiej można odnaleźć w mniejszych
miejscowościach, w których utrzymał się
jeszcze duch starych, dobrych,
nieskomercjalizowanych czasów.

Zwyczaje żywieniowe Czechów nie różnią
się zbytnio od europejskich. W ciągu dnia
Czech spożywa najczęściej trzy posiłki:
śniadanie, obiad i kolację. Głównym
posiłkiem jest obiad składający się z
trzech dań: zupy, drugiego i deseru
(ewentualnie sałatki). Podstawą jest zupa
(polévka).

Należy zaznaczyć, że kuchnia
czeska jest raczej ciężka i
kaloryczna, ale bardzo smaczna.

Czeskie wyroby
wędliniarskie

♦ praskie kiełbaski, (cz. klobásy) -

można zjeść je na gorąco z dodatkiem
musztardy lub ketchupu

♦ parówki w bułce (cz. párky),

odpowiednik amerykańskich hot dogów

♦ zakłady mięsne w Kostelcu, znane

są z produkcji aromatycznej,
wędzonej kiełbasy zwanej

lovecky

Salam

oraz wędzonej

praskiej

szynki

(cz. pražka šunka) dostępniej

również na straganach w Pradze.

Przekąski

Dla głodnych, podczas biesiady piwnej
idealną przekąską mogą być:
♦

utopenec (topielec)

– kiełbaski

w zalewie octowej, z cebulą i
przyprawami

♦

tlaãenkas s cibulί

– salceson z cebulą

polany octem

♦

marynowany hermelin

(ser pleśniowy)

Mięsa w kuchni czeskiej



najpopularniejszy jest drób,

wieprzowe i wołowe, rzadziej
baranina, dziczyzna czy ryby

♦ mięso wołowe jest podawane z

różnymi rodzajami sosów:
pomidorowym, chrzanowym,
grzybowym, koperkowym, np.

polędwica w śmietanie

(svíčková na

smetaně)

, podawana z knedlikami,

plasterkiem cytryny i borówkami

♦ bardzo popularna jest

wieprzowina, duszona w

rozmaitych sosach lub opiekana na

ruszcie (cz. vepŕova piec);



do najbardziej znanych potraw z

wieprzowiny należy

vepřo knedlo

zelo

- pieczone mięso wieprzowe z

knedlikiem i kapustą, polane słonym

sosem mięsnym;

♦ inną znaną potrawą z wieprzowiny

jest

smażony kotlet wieprzowy

,

obtoczony w mące, roztrzepanym
jajku i tartej bułce, podawany z
sałatką ziemniaczaną;

♦ wielką atrakcją nie tylko wśród

turystów cieszy się

gulaš

– mięso

duszone w winie.

♦ przyrządzane są również na różne

sposoby mięsa cielęce (przeróżnego
rodzaju rolady, kotlety, sznycle) 

♦

mięso wędzone

podawane jest na

zimno jako przekąska lub jako danie
główne, z ziemniaczanymi knedlikami
i sosem

♦ polecany jest

królik z czosnkiem

lub sosem śmietanowym

♦ z drobiu popularna jest

pieczona

kaczka lub gęś z kapustą

♦ z dziczyzny poleca się:

gulasz z

jelenia, potrawy z sarny

,

podawane na różne sposoby oraz
potrawy z dzikiego ptactwa,
m.in. z bażanta.

Zupy w kuchni czeskiej



Czesi uwielbiają zupy (cz. polévky), są
podstawą każdego obiadowego posiłku



gotuje się je na porządnym wywarze
mięsnym lub rybnym



większość z nich jest gęsta

♦ najsłynniejsza w Pradze jest zupa z

flaków (cz. drstkova polevka),

♦ w innych regionach Czech serwuje się

wspaniałą, pikantną zupę czosnkową
(cz. česnekačku, česnakova polévka)



do tradycyjnych należą też:

♦ rosół wołowy lub drobiowy, podawany

z kluskami i knedlami wątrobianymi.

♦ zupa pomidorowa
♦ zupa gulaszowa, serwowana w

bochenku chleba

♦ zupa ziemniaczana – obficie

doprawiona majerankiem

♦ flaczki z mięsa wołowego.

Dania obiadowe

Wśród obiadowych dań królują:
♦ knedliczki – ciasto przygotowywane

jest najczęściej z mąki ziemniaczanej,
krojone w plastry i gotowane na
parze, podawane do dań mięsnych,
najczęściej wieprzowiny. Knedliki
zastępują Czechom ziemniaki lub ryż.

Oprócz klasycznej wersji knedlików
z 

ciasta drożdżowego

, występują

też:



knedliki karlowarskie

– „włochate” -

przygotowane z surowych ziemniaków



knedliki ziemniaczane (

bramborove

).

W Czechach istnieje wiele przepisów

na

potrawy z ziemniaków. Oprócz

frytek,

kaszy czy  ziemniaków gotowanych
spożywa się placki ziemniaczane

jako

dodatku do mięsa czy gulaszu.

Potrawy bezmięsne



nie są to potrawy niskokaloryczne



największą popularnością cieszy się:

♦ smaženy sỳr – ser smażony

w panierce, podawany z frytkami
i sosem tatarskim. Potrawa może
występować w dwóch wersjach -
z serem żółtym lub hremelίn
(pleśniowym)

♦ prawdziwą ucztą dla podniebienia

(pod warunkiem, że przezwycięży się
bardzo niemiły zapach) są

olomoucke tvarůžki

– niewielkie

kawałki sera o bardzo intensywnym i
charakterystycznym aromacie

♦

smaženy kvaták

– wysmażony

kalafior

♦

bramboráky

– placki ziemniaczane.

♦ pureé z grochu (hrachová kaše),
♦ soczewica na kwaśno
♦ sosy można zamówić również w

wersji bezmięsnej

♦ smażone grzyby (smaženice z hub)
♦ knedliki z jajkiem.

Desery

♦

knedliki / knedle na słodko

(przygotowane z ciasta drożdżowego,
kaszy lub twarogu) nadziewa się
owocami, posypuje makiem,
twarogiem lub orzechami i polewa
rozpuszczonym masłem.

♦

jabłkowy strudel

(cz. jablkový

štrůdl)

narodowe ciasto zarówno Czechów jak i
Austriaków

♦

bułeczki z powidłami

(cz. cesky

kolac)

♦ wielką sławą, co knedliki cieszą się

produkowane w Karlovych Varach
i sprzedawane na ulicach

karlovarské

oplátky

- wafle z nadzieniem

czekoladowym lub orzechowym

 popularne są także:
♦

ciasteczka drożdżowe z kremem

waniliowym,

♦ kluski ziemniaczane z bułką tartą i

cukrem,

♦ ziemniaczane szyszki posypane

prażoną bułką

♦ naleśniki z owocami lub marmoladą
♦ drożdżowe (

buchty

) z nadzieniem

makowym, powidłami lub twarogiem.

Piwo

Republika Czeska to kraj piwoszy, a
piwowarstwo jest jednym z najstarszych
rzemiosł na tych ziemiach. Lata praktyki i
udoskonalania receptur pozwoliły wybić
się czeskim browarom oraz zająć jedno z
czołowych miejsc na świecie. Piwo
charakteryzuje się wyraźną chmielową
goryczką i grubą, sztywną pianą.

Czesi do tego stopnia dbają o swoje
narodowe dobro, że nawet nalewanie
piwa do kufla urasta do rytuału, a dla
wielu spragnionych może się wydać
przesadzoną czynnością. Według
czeskiej normy nalewanie piwa powinno
trwać 15 minut. Piana musi być
dwustopniowa, z obowiązkową dziurką
w środku.

Najczęściej spożywa się piwo jasne (cz.
svétlé), ale również popularne jest piwo
ciemne (cz. tmavé).

Do najsłynniejszych browarów należą:
Pilsner, Staropramen, Kozel czy
Budweiser.

Obok magnatów piwowarskich istnieją
również mniejsze, znakomicie
prosperujące browary, produkujące swoje
własne rodzaje piwa. Przeważnie
znajdują się one w osławionych przez lata
gospodach czy piwnicach. Do takiej
zalicza się, znajdująca się w Pradze,
Gospoda U Fleku, która wytwarza swoje
flekovske piwo już od pięciu wieków.

Wino

Czesi mają ogromny wybór win. W
Czechach są dwa główne regiony
zasobne w winnice. Są to okolice Pragi
oraz Brno w Morawach. Najwięcej
produkuje się win białych, aczkolwiek
nie są one aż tak smaczne jak czerwone.

Z uprawy winorośli słyną Morawy. W tym
regionie winiarskim winiarze gospodarują
na 18.511 hektarach winnic, co stanowi
ponad 96 % powierzchni winnic w
Republice Czeskiej.

Wina morawskie charakteryzuje
różnorodność – zarówno odmian (na
Morawach uprawia się ponad 40 odmian
wykorzystywanych do produkcji wina),

jak

i szeroka skala smaków, wynikająca ze
zróżnicowanych warunków naturalnych.

Najbardziej rozpowszechnionymi
białymi odmianami na Morawach

są:

♦ Müller Thurgau

♦ Rulandské bílé

♦ Sauvignon

♦ Veltlínské zelené

♦ Ryzlink vlašský

♦ Chardonay

♦ Ryzlink rýnský

.

Najbardziej rozpowszechnionymi
czerwonymi odmianami są:
♦ Svatovavřinecké,
♦ Zweigeltrebe.
Interesujące są także nowe

odmiany

wyhodowane na Morawach:
♦ Czerwona odmiana Cabernet Moravia,
♦ Białe Aurelius,
♦ Pálava
♦ Moravský Muškát

Można się nimi delektować w czeskich
winiarniach (cz. vinárna), a w
chłodniejsze dni serwowane jest również

wino grzane

(cz. svarené vino).

Morawscy winiarze wytwarzają także
wina specjalne, takie jak wina lodowe,
słodowe.

Wina morawskie i czeskie są popularne
wśród znawców win ze względu na swoją
oryginalność, typowe owocowe nuty i
korzenność dojrzałych, ale nie
przejrzałych gron. Stanowią
odzwierciedlenie czystego środowiska
naturalnego oraz umiejętności i tradycji
winiarzy, połączonej z nowoczesnymi
technologiami.

Inne alkohole
wysokoprocentowe

Najsłynniejsze to:
♦

Becherovka

♦

Borovička

♦

Slivovica.

Czesi znani są również z produkcji

Absyntu

, trunku, kiedyś sporządzanego

na bazie piołunu, z którego, po
odpowiedniej obróbce, uzyskiwano tujon-
substancję halucynogenną.

Becherovka

- słodko-gorzkawy likier

roślinny, pochodzi z miasta
uzdrowiskowego Karlowe Wary, dzięki
swym właściwościom leczniczym zyskał
nazwę

trzynastego źródła

(„13 źródło”)

karlowarskiego uzdrowiska.

Regionalne specjały



Praga szczyci się

praską szynką

,



Czechy południowe są słynne z
hodowli karpi,



piernik pardubicki

znają dzieci w

całym kraju



dojrzewający ser z odtłuszczonego
twarogu (

ołomunieckie tvarůžky

),

o specyficznym aromacie, można
uwielbiać lub nieznosić



na Wołoszczyźnie Morawskiej
wypiekają słynne duże kołacze o
różnych nadzieniach (

Valašské

frgále

),



Morawy Południowe i Środkowe słyną
z

małych, okrągłych ciasteczek

nadziewanych serem i powidłami

.

Potrawy świąteczne

Kolacja wigilijna

nie może się odbyć

bez

karpia i sałatki ziemniaczanej

.

Podobnie

niezbędne są bożonarodzeniowe
słodkości (cukroví).

Pośród setek

bożonarodzeniowych hitów na szczycie
popularności utrzymują się

lukrowane

miodowe pierniczki, waniliowe rogaliki,
ciasteczka lineckie

oraz misternie

pleciona

chałka świąteczna (vánočka)

z rodzynkami i migdałami.

Wypieki wielkanocne

przepełnione są

głównie symboliką chrześcijańską: w
specjalnej formie piecze się

baranka

,

z ciasta drożdżowego przygotowywane
są „

mazance

“, pączki oraz „

judasze

“

(jidáše).