Narząd płciowy samicy ptaka rozwija

się wzdłuż nerek, po grzbietowej
stronie ciała zwierzęcia. U wszystkich
ptaków rozwija się tylko lewa strona
układu rozrodczego. Prawa część
zostaje całkowicie uwsteczniona w
okresie embrionalnym.

Na układ rozrodczy samic ptaków

składa się lewy jajnik oraz lewy
jajowód.

JAJNIK

Jest to gruczoł produkujący komórki

płciowe żeńskie. Składa się on z
dwóch podstawowych części:

• zewnętrznej – zwanej inaczej

korową lub warstwą pęcherzykową

• wewnętrznej – czyli inaczej

rdzeniową zwaną także warstwą
naczyniową

Część korowa zawiera dużą liczbę

pęcherzyków, w których znajdują się
macierzyste komórki jajowe, tak
zwane oogonie. Ich podział i rozwój
następuje w momencie osiągnięcia
przez samicę dojrzałości płciowej.

Jajnik w stanie spoczynku przybiera

postać cienkiego pasma. W okresie
czynności płciowej pasmo to silnie się
rozrasta, przyjmując kształt grona, w
którym można rozróżnić
poszczególne komórki jajowe będące
w różnym stadium rozwoju – od
mikroskopijnej wielkości pęcherzyków
do w pełni dojrzałych komórek
zawierających kule żółtkowe.

Dojrzała komórka jajowa otoczona jest cienką

błoną żółtkową , na zewnątrz której znajduje

się nabłonkowa warstwa ziarnista

odżywiająca jajo, oraz błona surowicza,

tworząca osłonkę pęcherzykową utrzymującą

jajo przy jajniku. Pęcherzyk jajnikowy jest

bogato unaczyniony z wyjątkiem łukowato

przebiegającej linii zwanej znamieniem,

wzdłuż której podczas jajeczkowania pęka

błona surowicza uwalniając dojrzałą komórkę

jajową. Pęknięta i opróżniona z jaja błona

surowicza wraz z warstwą ziarnistą pozostaje

przy jajniku w postaci stopniowo

uwsteczniającego się kielicha.

JAJOWÓD

Główną funkcją jajowodu jest

wyprowadzanie komórek jajowych.

Oprócz tego pełni on funkcję

wydzielniczą związaną z
powstawaniem w nim osłon jajowych.

Jajowód jest to długi, płaski i bardzo

rozciągliwy przewód o krętym
przebiegu. Przymocowany jest on do
jamy brzusznej za pomocą tzw. krezki
jajowodu.

Ściana jajowodu składa się z trzech

warstw:

błony śluzowej
mięśniówki
błony surowiczej

Błona śluzowa jajowodu ma postać

długich fałd i jest pokryta nabłonkiem
jednowarstwowym walcowatym, na
którego powierzchni występują liczne
komórki kubkowe.

W błonie tej występują gruczoły, które

w poszczególnych odcinkach
jajowodu wytwarzają wtórne błony
jajowe.

Mięśniówka występuje zewnętrznie w

stosunku do błony śluzowej. Posiada
ona możliwość intensywnego
kurczenia się, co powoduje
przesuwanie jaja wzdłuż jajowodu.

Dalej od mięśniówki znajduje się błona

surowicza, która płynnie przechodzi
w krezkę zawieszającą jajowód w
jamie brzusznej.

W jajowodzie rozróżnia się pięć różnej

wielkości odcinków, spełniających

odmienne czynności w procesie

formowania jaja.

Część jajowodu

Długość w

cm

Czas

przebywani

a jaja w

godz. i

min.

Lejek

9

18 min

Część główna

36

2 h 54 min

Cieśń

10

1 h 14 min

Część maciczna

12

20 h 40 min

Część pochwowa

12

1 min

Lejek jest to błoniasty twór, który

wchodzi do jamy ciała szerokim
otworem. Jego rola polega na
wychwytywaniu dojrzałych komórek
jajowych. Jest to ta część jajowodu, w
której dochodzi do zapłodnienia.

Następnie lejek przewęża się i

przechodzi w część główną
jajowodu, która wytwarza białko.

Kolejny odcinek jajowodu stanowi tak

zwana cieśń. Znajdujące się w niej
gruczoły wytwarzają wokół jaja
dwuwarstwową błonę pergaminową.
Powstaje w niej również część białka.

Część maciczna jest bardzo

rozciągliwa i ma grube ściany. Jest
miejscem uzupełniania białka w wodę
i sole mineralne. Jest ona także
odpowiedzialna za tworzenie się
skorupy wapiennej oraz pigmentu.

Zakończenie jajowodu stanowi bardzo

dobrze umięśniona część
pochwowa, która poprzez skurcze
wypycha jajo na zewnątrz. Jest to
także część, w której na zewnątrz
skorupy jaja wytwarzana jest tak
zwana osłonka mucynowa.

Jajowód, jak i cały układ płciowy

samicy ptaka, kończy się uchodząc
do środkowej części kloaki, bocznie
od ujścia lewego moczowodu, ponad
ujściem jelita grubego.