Polityka społeczna –

Polityka społeczna –

przedmiot,

przedmiot,

zakres, geneza

zakres, geneza

•

Polityka społeczna. Red. Kurzynowski
A. AGH. W-wa 2001, 2006

•

Podoski, Turnowiecki W. Polityka
społeczna. Gdańsk 2002

Polityka społeczna jako

Polityka społeczna jako

nauka i jako działalność

nauka i jako działalność

praktyczna

praktyczna

•

PS „..naukowa teoria oraz określenie

metodologii i metod badawczych

zajmujących się zagadnieniem potrzeb

materialnych i duchowych człowieka oraz

grup społecznych na określonym etapie

rozwoju państw, z uwzględnieniem także

geofizycznych geofizycznych i

kulturowych uwarunkowań”.

Podoski, s.6

PS jako zespół działań

PS jako zespół działań

praktycznych

praktycznych

•

PS to „..system idei działań
zmierzających do polepszenia
całokształtu warunków życiowych
ludności”

•

Rosset

PS jako zespół działań

PS jako zespół działań

praktycznych

praktycznych

•

„PS – sfera działania państwa oraz
innych ciał publicznych i sił
społecznych, które zajmują się
kształtowaniem warunków życia
ludności oraz stosunków
międzyludzkich /zwłaszcza w
środowisku zamieszkania i pracy/”
Rajkiewicz

PS jako zespół działań

PS jako zespół działań

praktycznych

praktycznych

•

„PS to działalność państwa, samorządów i
organizacji pozarządowych zmierzająca do
kształtowania ogólnych warunków pracy i
bytu ludności, prorozwojowych struktur
społecznych oraz stosunków społecznych
sprzyjających zaspokajaniu potrzeb
społecznych na dostępnym poziomie”.

•

Kurzynowski

Cele PS

Cele PS

PS – zmierza do najbardziej

efektywnego

•

- wykorzystania środków
materialnych - w celu podwyższenia
poziomu życia i

•

- stymulowania korzystnych zmian

Secomski

Nurty

Nurty

polityki

polityki

społecznej

społecznej

• socjalno-bytowy;
• socjologicznono-strukturalny;
• społeczno-ekonomiczny;
• psychologiczno-społeczny;
• makrospołeczny;
• politologiczny, podmiotowo-

działaniowy

Zasady polityki społecznej 1

Zasady polityki społecznej 1

•

1. zasada pomocniczości

– najpierw pomagasz sobie sam, potem

liczysz na pomoc rodziny, następnie
społeczności lokalnej (organizacje
pozarządowe, samorząd), a na końcu
państwa. Państwo pojawia się dopiero
wtedy, gdy działania na „niższych
szczeblach” okazały się
niewystarczające.

Zasady polityki społecznej 2

Zasady polityki społecznej 2

•

2. zasada efektów odłożonych w czasie

- np. system emerytalny: płacisz dziś, „zwrot”

pieniędzy następuje po latach. Inny

przykład - zmiana nauczania przynosi

efekty, kiedy nowe pokolenie, inaczej

wykształcone, zastępuje poprzedników.

Pamiętajmy, że zapowiedź zmian

organizacyjnych czy prawnych z reguły

powoduje wzrost oczekiwań. „Odkładany w

czasie” efekt zmian często wywołuje

rozgoryczenie, niepokój, pretensje, odruchy

protestu, buntu, nawet rozruc

Zasady polityki społecznej 3

Zasady polityki społecznej 3

•

3. zasada szerokiego zasięgu skutków,

inaczej zasada promieniowania efektów.

Oto przykład: w pierwszej połowie lat 90-tych

w Niemczech wprowadzono ubezpieczenia

pielęgnacyjne, obowiązkowe i powszechne.

Spowodowało to wzrost zatrudnienia

niskokwalifikowanych kobiet w średnim

wieku, odciążenie rodziny od bezpośredniej

opieki nad niepełnosprawnymi członkami

rodziny, zwiększyło poczucie bezpieczeństwa

socjalnego.

Zasady polityki społecznej 4

Zasady polityki społecznej 4

•

4. zasada akceptacji społecznej

-

jeżeli działania władz budzą pozytywne emocje społeczne

(np. organizowanie wakacji dla dzieci czy rozgrywek

sportowych), efekt jest szybki.

•

Gdy kwestia trudniejsza należy przygotować plan, który

powinien zawierać:

· wyjaśnienie celu podjętego działania,

· jawność wszelkich poczynań,

· poparcie uznanych w środowisku autorytetów,

· akcję informacyjną poprzedzającą decyzje,

· zaangażowanie do realizacji celu jak największej liczby

osób i instytucji,

· obserwowanie, wskazywanie i podkreślanie pierwszych

sukcesów

i wspólnego ich świętowanie,

· ujawnianie trudności i ewentualnych niepowodzeń.

Zasady polityki społecznej 5

Zasady polityki społecznej 5

•

5. zasada kontroli społecznej -
każda zbiorowość lokalna rozwija
własny system „miar”, ocen,
nakazów i zakazów, sankcji, a także
uznania. Trzeba to brać pod uwagę
planując strategię.

Zasady polityki społecznej 6

Zasady polityki społecznej 6

•

6. zasada aktywności, zaangażowania
społecznego, polega na włączaniu w
lokalne życie społeczne jak
największej grupy mieszkańców.
Przykładem są np. organizacje
pozarządowe, skupiające rodziców dzieci
niepełnosprawnych, diabetyków czy
kobiety po zabiegu mastektomii. Ale także
towarzystwa regionalne (np. Przyjaciół
Żywca) i wspólnoty mieszkaniowe.

Zasady polityki społecznej 7

Zasady polityki społecznej 7

•

7. zasada kompleksowości i sprzężenia

zwrotnego – zmiany dokonane w jednym

obszarze życia zawsze powodują zmiany w

innych jego dziedzinach. Np. taki ciąg

skutków: brak wykształcenia – brak pracy –

brak dochodu – zasiłek – utrata poczucia

wartości – niechęć do otoczenia – obniżenie

poziomu życia, konflikty z rodziną –

przestępczość, alkoholizm. Takie „ciągi”

zdarzeń to częste schematy biografii

podopiecznych pomocy społecznej.

Zasady polityki społecznej 8

Zasady polityki społecznej 8

•

8. zasada pozornego altruizmu (pomoc

tzw. osobom wykluczonym w interesie osób

niewykluczonych) – wprowadzając jakieś

działania społeczne, argumentujemy

dobrem powszechnym: musimy pomóc

ludziom starym i niepełnosprawnym,

bezradnym (dzieciom), bezdomnym. Trzeba

mieć na uwadze, że jest także inna strona

wyrażająca się w pytaniu: „Co ja z tego będę

mieć?”. Obie są ważne. Żadnej nie można

ani lekceważyć, ani oceniać jako gorszej

Cele PS

Cele PS

– zaspokajanie potrzeb społecznych
– kształtowanie warunków życia
– realizacja postępu społecznego

Polityka społeczna – zakres

Polityka społeczna – zakres

działań

działań

•

PS - sfera działań władz publicznych i

organizacji pozarządowych w obszarze

warunków bytu i pracy, zmierzających

do zaspokojenia potrzeb społecznych

uznanych za ważne, na poziomie

wynikającym z poziomu rozwoju

gospodarczego, możliwości

ekonomicznych państwa i przyjętych

priorytetów /akceptowanego systemu

wartości politycznych/.

Zakres podmiotowy PS

Zakres podmiotowy PS

– ludzie pracy najemnej - w początkowym

okresie PS

- wszyscy obywatele

Zakres przedmiotowy PS

Zakres przedmiotowy PS

•

sfera bytu: wyżywienie, mieszkanie,
dochody, opieka w sytuacji niezdolności
do pracy

•

sfera pozamaterialna: ochrona zdrowia,
edukacja, usługi kulturalne

•

sfera psychospołeczna: związana z
potrzebami psychospołecznymi - poczucie
bezpieczeństwa społecznego i
ekonomicznego, satysfakcja z pracy,
uznanie społeczne

Dziedziny PS – polityki

Dziedziny PS – polityki

szczegółowe

szczegółowe

:

:

– ludnościowa i rodzinna
– mieszkaniowa,
– oświatowa,
– zatrudnienia, warunków pracy, ochrony

pracy

– kulturalna
– zabezpieczenia społecznego
– ochrony środowiska naturalnego,
– prewencja i zwalczanie patologii społecznej

Zakres podmiotowy i

Zakres podmiotowy i

przedmiotowy polityki

przedmiotowy polityki

społecznej

społecznej

•

podmiotowy – ludzie utrzymujący się z
pracy

•

przedmiotowy –odpowiada katalogowi
potrzeb uznanych za ważne ze
społecznego punktu widzenia i
wymagające zaspokojenia poprzez
zorganizowane działanie /odpowiada
to zakresowi polityk szczegółowych/.

Formy działania PS

Formy działania PS

Zróżnicowane, uzależnione od

rodzaju i charakteru potrzeb:

– indywidualne i skierowane do

zbiorowości

– jednorazowe, wielorazowe, cykliczne
– okresowe i stałe
– materialne, rzeczowe, usługowe,

instytucjonalne

– obligatoryjne i fakultatywne

Instrumenty PS

Instrumenty PS

•

Sieć urządzeń – infrastruktura
społeczna

•

Społeczny fundusz spożycia

•

Normy prawne: określenie
warunków dostępności

•

Instytucje/organy państwa

Polityka społeczna a

Polityka społeczna a

polityka gospodarcza

polityka gospodarcza

Pogląd tradycyjny:

•

P.G. – to gromadzenie środków

•

P. S. – Wydatkowanie środków
/zorganizowane i racjonalne
wykorzystanie środków/

Polityka społeczna a

Polityka społeczna a

polityka gospodarcza

polityka gospodarcza

Inny podział
Polityki szczegółowe:

•

z przewagą problemów
gospodarczych

•

z przewagą problemów społecznych
związanych bezpośrednio z
kształtowaniem pozycji i warunków
życia człowieka

Polityka zatrudnienia

Polityka zatrudnienia

– płaca – regulacje dot. płacy minimalnej
– mieszkanie – polityka mieszkaniowa
– zabezpieczenie społeczne – system

ubezpieczeń, rehabilitacji

– zdrowie – ochrona zdrowia

Geneza polityki

Geneza polityki

społecznej

społecznej

•

Wpływ rewolucji przemysłowej i
rozwój przemysłu fabrycznego

•

Liberalizm

•

Aktywność robotników

•

Aktywizacja roli państwa

Rozwój ekonomiczny a

Rozwój ekonomiczny a

realizacja celów polityki

realizacja celów polityki

społecznej.

społecznej.

•

Współzależność rozwoju
gospodarczego i społecznego

•

Rozwój społeczny oznacza poprawę
warunków życia

Mierniki rozwoju

Mierniki rozwoju

społecznego

społecznego

•

syntetyczne

•

zespól mierników

Mierniki rozwoju

Mierniki rozwoju

społecznego wg UNIDO

społecznego wg UNIDO

•

wskaźniki dot. efektów procesu
rozwoju społecznego

•

wskaźniki dot. nakładów na rozwój
społeczny

Rozwój społeczny – teza

Rozwój społeczny – teza

UNIDO

UNIDO

•

- nie występuje automatyczne
powiązanie między rozwojem
gospodarczym i społecznym

•

- rozwój społeczny – rozwój
gospodarczy - opóźnienie 15 – 20 lat

Prawa człowieka – kontekst

Prawa człowieka – kontekst

rozwoju społecznego i

rozwoju społecznego i

gospodarczego

gospodarczego

– prawo do pracy
– prawo do stopy życiowej zapewniającej

zdrowie i dobrobyt,

– prawo do płacy za wykonaną pracę

/płaca minimalna, płaca godziwa/

– prawo do nauki
– prawo do wypoczynki i urlopu
– prawo do uczestnictwa w życiu

kulturalnym