Treści kształcenia w zakresie POLITYKI SPOŁECZNEJ:
1. Przyczyny wykluczenia społecznego w Polsce.
Wykluczenie społeczne - jest określane inaczej jako marginalizacja. Pojęcie to oznacza wykluczenie z udziału w życiu społecznym w danym otoczeniu. Może obejmować pojedyncze jednostki, a także grupy społeczne, a nawet całe społeczeństwo.
Wykluczenie społeczne ma miejsce we wszystkich społeczeństwach, ma różne znaczenie i przejawia się w różnych formach. Jeżeli mówimy o wykluczeniu społecznym mamy na myśli następujące hipotezy robocze:
wykluczenie społeczne to negatywny stan lub proces
może być traktowane również jako subiektywna lub obiektywna cecha życia ludzi, wyrażająca się np. poczuciem niższości lub materialną degradacją
wykluczenie społeczne może być traktowane jako opis indywidualnego upośledzenia i wyraża się zarówno niskim poziomem dobrobytu (upośledzenie ekonomiczne), jak i niezdolność do skutecznego uczestnictwa w życia społecznym poprzez pracę, dostęp do uprawnień, do prawnych instrumentów zabezpieczenia roszczeń (upośledzenie społeczno-polityczne)
może być ono również traktowane jako atrybut społeczeństw i wyrażać się stosunkami społecznymi, w których jednostkom i grupom odmawia się dostępu do dóbr, usług, aktywności i zasobów będących warunkami obywatelskiego uczestnictwa.
Podsumowując, wykluczenie społeczne to brak lub ograniczenie możliwości uczestnictwa w ważnych aspektach życia społecznego, gospodarczego, politycznego czy kulturowego. Są jednak różne powody wykluczenia społecznego.
Rodzaje wykluczenia społecznego:
- niezdolność do uczestnictwa w gospodarczych aspektach życia społecznego,
- niezdolność do uczestnictwa w politycznych aspektach życia społecznego,
- niezdolność do uczestnictwa w kulturalnych aspektach życia społecznego.
Powody wykluczenia społecznego:
Bezrobocie
Alkoholizm
Narkomania
Ubóstwo
Choroby psychiczne
Patologia
Odm. Orientacje seksualne
Niepełnosprawność
Brak wykształcenia
Podeszły wiek
Trudne warunki mieszkaniowe
Inna religia
Inny kolor skóry.
2. Ubezpieczenia społeczne jako instrument zabezpieczenia społecznego.
Ubezpieczenia społeczne wraz z pomocą społeczną stanowią podstawowy instrument polityki socjalnej państwa. System ubezpieczeń społecznych obejmuje pracowników najemnych i inne osoby np. prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmują:
ubezpieczenia emerytalne,
ubezpieczenia rentowe,
ubezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa, zwane ubezpieczeniami chorobowymi,
ubezpieczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zwane ubezpieczeniami wypadkowymi.
ZUS jest jednostką organizacyjną, która gromadzi składki i zajmuje się dystrybucją świadczeń (emerytur, rent, zasiłków chorobowych) w wysokości i na zasadach ustalonych przez parlament i rząd.
UBEZPIECZENIA EMERYTALNE:
Jest to ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy z powodu starości. Osoby, które opłacają składkę zapewniają sobie w ten sposób dochód.
W przypadku osób, które oszczędzają swój kapitał emerytalny w OFE, ZUS przekazuje część składki do wybranego OFE.
Trzy filary:
I filar - ZUS, II filar - OFE, III filar - PPE.
I filar to emerytura ze zreformowanego ZUS. Wiek emerytalny dla kobiet - 60 lat, dla mężczyzn - 65 lat. Miesięczna emerytura z ZUS zostanie wyliczona przez podzielenie sumy wszystkich zwaloryzowanych składek przez liczbę miesięcy jak statystycznie została człowiekowi do końca życia od momentu przejścia na emeryturę. Filar I jest: obowiązkowy, oparty na solidarności i umowie pokoleniowej, zarządzany przez państwo, gwarantowany przez Skarb Państwa. W ramach tego filaru prowadzone są indywidualne konta osób opłacających składki. Składka na ubezpieczenie emerytalne przekazywana do ZUS wynosi 12,22% wynagrodzenia brutto.
II filar to OFE. Każda osoba, która podejmuje pierwszą pracę ma miesiąc czasu na zawarcie umowy z jednym z OFE. Jeśli po takim czasie nie podejmie decyzji, ZUS wezwie ją do zawarcia umowy, a następnie losowo przydzieli do OFE. Filar II jest obowiązkowy dla każdej osoby urodzonej po 31 XII 1968 r., kapitałowy, zarządzany przez prywatne instytucje. Składka do OFE przekazywana jest za pośrednictwem ZUS - u i wynosi 7,3% wynagrodzenia brutto. Powstały w ten sposób kapitał gromadzony jest na indywidualnym koncie w OFE.
III filar emerytury jest dobrowolny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne instytucje, oparty na Pracowniczych Programach Emerytalnych oraz Dodatkowych Indywidualnych Kontach Emerytalnych.
UBEZPIECZENIA RENTOWE:
Gwarantują świadczenia pieniężne w przypadku utraty dochodów z powodu niezdolności do pracy (renta) lub śmierci żywiciela (renta rodzinna).
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:
jest niezdolna do pracy,
ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,
niezdolność do pracy powstała w okresach ściśle określonych w ustawie, np. w okresie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny po osobie, która w chwili śmierci pobierała emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz po osobie pracującej, która miała wymagane okresy do przyznania emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.
UBEZPIECZENIA CHOROBOWE:
Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który zachorował w czasie trwania ubezpieczenia zdrowotnego. Zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi oraz ubezpieczonemu, który wykonuje pracę nakładczą od 34 dnia choroby. Za pierwsze 33 dni pracownik otrzymuje wynagrodzenie od pracodawcy.
Zasiłek przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie włączając dni wolnych od pracy. Za każdy dzień choroby przysługuje 1/30 część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku. Zasiłek przysługuje za okres niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez okres 182 dni. Zasiłek przysługuje ubezpieczonemu w wysokości 80% podstawy wymiaru. Za okres pobytu w szpitalu zasiłek przysługuje w wysokości 70% podstawy wymiaru.
Zasiłek wypłaca się w wysokości 100% podstawy wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy:
przypada w okresie ciąży,
powstała w skutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
powstała w skutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.
Po 182 dniach może zapaść decyzja o przyznaniu ubezpieczonemu świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli w dalszym ciągu jest on niezdolny do pracy. Świadczenie to przysługuje takiej osobie na okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90% przez pierwsze 3 miesiące, a w dalszym okresie 75%.
Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:
urodziła dziecko,
przyjęła dziecko w wieku od 1 roku na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,
przyjęła dziecko w wieku od 1 roku na wychowanie w ramach rodziny zastępczej.
Zasiłek macierzyński wypłacany jest przez okres urlopu macierzyńskiego, tj. przez:
8 tygodni w przypadku rezygnacji z wychowania dziecka,
18 tygodni w przypadku urodzenia pierwszego dziecka,
20 tygodni w przypadku urodzenia każdego kolejnego dziecka,
28 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego wynosi 100% wymiaru.
Od zasiłku macierzyńskiego pracodawcy i jednostki terenowe ZUS naliczają i odprowadzają również składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Z zasiłku macierzyńskiego może skorzystać także ubezpieczony ojciec dziecka, jeżeli matka dziecka wykorzystała co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje, gdy konieczne jest osobiste sprawowanie opieki nad:
dzieckiem do 8 roku życia w przypadku zamknięcia żłobka, przedszkola, szkoły,
porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem,
pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem w zakładzie opieki zdrowotnej,
chorym dzieckiem do 14 roku życia,
innym chorym członkiem rodziny.
UBEZPIECZENIA WYPADKOWE:
Na wypadek: wypadków przy pracy, chorób zawodowych, uszczerbku zdrowia i urazów w wyniku wykonywania pracy.
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy w zakresie uprawnień do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone powyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem stosunku pracy,
podczas szkoleń,
przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Wyróżnia się:
śmiertelny wypadek - gdy śmierć nastąpi w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia wypadku,
ciężki wypadek - w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała,
zbiorowe wypadki - wypadkowi uległy co najmniej 2 osoby,
choroba zawodowa - została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy,
stały uszczerbek na zdrowiu - naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy,
długotrwały uszczerbek na zdrowiu - naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie,
uraz - uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka w skutek działania czynnika zewnętrznego.
Świadczenia:
renta wypadkowa,
świadczenia odszkodowawcze: jednorazowe świadczenie odszkodowawcze dla ubezpieczonego, jednorazowe świadczenie odszkodowawcze dla członków rodziny zmarłego.
Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują, gdy wyłączną przyczyną wypadków było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane przez niego umyślnie. Świadczenie nie przysługuje także osobie nietrzeźwej lub pod wpływem innych środków.
3. Beneficjenci pomocy (opieki) społecznej w Polsce.
Pomoc społeczna umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy sami nie są w stanie ich pokonać. Wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokajania niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Pomoc społeczną realizują organy administracji rządowej i samorządowej.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje:
osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
- na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej
- na podstawie zgody na pobyt tolerowany — w formie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego
mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje:
osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 477 zł, zwanej dalej „kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej”,
osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 351 zł, zwanej dalej „kryterium dochodowym na osobę w rodzinie”,
rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, zwanej dalej „kryterium dochodowym rodziny”,
przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych poniżej lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.
Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:
ubóstwa,
sieroctwa,
bezdomności,
bezrobocia,
niepełnosprawności,
długotrwałej lub ciężkiej choroby,
przemocy w rodzinie,
potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze,
trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą,
trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
alkoholizmu lub narkomanii,
zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
klęski żywiołowej lub ekologicznej.
4.Gminne zadania z zakresu rehabilitacji i aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
Osoby niepełnosprawne to osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności zdolności do wykonywania pracy zawodowej, jeżeli uzyskały odpowiednie orzeczenie.
Istnieje wiele czynników wpływających niekorzystnie na zatrudnianie osób niepełnosprawnych. Po stronie podażowej są to - poza relatywnie niskimi kwalifikacjami osób niepełnosprawnych - słabe motywacje i liczne bariery instytucjonalno-infrastrukturalne, a po stronie popytu na pracę: niechęć pracodawców i w konsekwencji znaczy koszt ich motywowania oraz ogólnie trudny rynek pracy, charakteryzujący się słabą dynamiką tworzenia miejsc pracy.
W zakresie szeroko rozumianej pomocy osobom niepełnosprawnym gmina realizuje zadania określone zasadniczo w dwóch ustawach i wydanych do nich przepisach wykonawczych:
ustawa z dnia 12.03.2004r. o pomocy społecznej,
ustawa z dnia 27.08.1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Przy określeniu zadań gminy obowiązujące regulacje prawne opierają się na klasycznym podziale zadań samorządu terytorialnego na zadania własne i zlecone. Dla gminy dominującym typem działań skierowanych do osób o niepełnej sprawności jest realizacja zadań własnych z zakresu pomocy społecznej. Niepełnosprawność jest bowiem jednym z czynników wymienionych w art.10.1. i 10.2., pkt. 2 ustawy o pomocy społecznej warunkujących uzyskanie świadczeń pomocy społecznej, a w szczególności:
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych i specjalnych celowych,
przyznawanie pomocy rzeczowej,
przyznawanie pomocy w naturze na ekonomiczne usamodzielnienie,
przyznawanie i wypłacanie zasiłków i pożyczek na ekonomiczne usamodzielnienie,
świadczenie usług opiekuńczych w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania
oraz zleconych określonych w art. 11 ustawy o pomocy społecznej jako:
przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, renty socjalnej, przysługujących dodatków do świadczeń,
przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych, gwarantowanych okresowych i specjalnych okresowych,
świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych przysługujących na podstawie przepisów o ochronie zdrowia psychicznego,
organizowanie i prowadzenie środowiskowych domów samopomocy.
Mimo szerokiego spektrum działań na rzecz osób niepełnosprawnych przewidzianych przez ustawodawcę faktyczna ich realizacja w dużym stopniu jest uzależniona od zasobności gminy i kreatywności jej władz.
Zadania w zakresie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej mogą być realizowane na zlecenie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przez organizacje pozarządowe i gminy.
5.Pojęcie oraz funkcje świadczeń społecznych.
Świadczenia społeczne - ogół świadczeń przekazywanych przez rząd określonym grupom społecznym lub całemu społeczeństwu w pieniądzu bądź w naturze. Środki zaspokajania indywidualnych potrzeb jednostki, których uzyskanie nie jest bezpośrednim efektem własnej pracy, są one podstawowym instrumentem polityki społecznej i formą realizacji zabezpieczenia społecznego. Z prawnego punktu widzenia zobowiązania rządu do określonych świadczeń społecznych oraz ich zakres wynikają z odpowiednich ustaw i są wyrazem polityki społecznej państwa.
Wyróżnia się trzy typy świadczeń społecznych: ubezpieczeniowe, zaopatrzeniowe i opiekuńcze, jednak granice pomiędzy nimi często się zacierają.
Świadczenia ubezpieczeniowe mają zazwyczaj charakter pieniężny i poprzedzone są wieloletnim opłacaniem obowiązkowych składek: są to np.: emerytury, renty, zasiłki dla bezrobotnych, chorobowe, macierzyńskie. Prawo do ich otrzymywania oraz wysokość uzależnione są od spełnienia określonych warunków (okres zatrudnienia, wiek, stan zdrowia, okres i wysokość płaconych składek i in.). Świadczenia ubezpieczeniowe w naturze to bezpłatne usługi medyczne, rehabilitacyjne oraz darmowe lub częściowo odpłatne leki, środki pomocnicze (protetyka).
Świadczenia społeczne zaopatrzeniowe służą do zapewnienia wszystkim niezbędnego minimum utrzymania. Nie są uwarunkowane płaceniem składek i przybierają bardzo zróżnicowane formy (pieniężne i w naturze) w zależności od grup społecznych, do których są adresowane (m.in. bezpłatna oświata, stypendia, zasiłki rodzinne, dopłaty do usług mieszkaniowych, dotacje do żywności, zwolnienia z opłat za pewne usługi).
Świadczenia społeczne opiekuńcze, także bezskładkowe, przyznawane są indywidualnie wg uznania właściwego organu w zależności od sytuacji materialnej potrzebującego (tzw. pomoc społeczna).
Świadczenia społeczne ze względu na zróżnicowanie form oraz różnorodność zasad podziału mogą być wykorzystywane do realizacji wielu funkcji społeczno- gospodarczych. Do najważniejszych funkcji należy zaliczyć:
funkcję dochodowo- redystrybucyjną,
funkcję konsumpcyjną,
funkcję rozwojowo- stymulacyjną,
funkcję integracyjną.
Funkcja dochodowo- redystrybucyjna:
Korzystanie ze świadczeń społecznych wywołuje efekt dochodowy, który ma charakter redystrybucyjny. Redystrybucyjna rola świadczeń polega na tym, że przy ich podziale stosuje się odmienne kryteria od tych, które są podstawą uzyskiwania dochodów pierwotnych. Istotną rolę odgrywa tu też zasada nieekwiwalentności.
Osiąganie korzyści dochodowych z tytułu świadczeń społecznych nie jest w świadomości społecznej powszechnie zauważane, przy czym dotyczy to przede wszystkim świadczeń w naturze.
W przypadku świadczeń pieniężnych efekt dochodowy dla świadczeniobiorców jest oczywisty. Otrzymywane środki pieniężne stanowią uzupełniający element finansowy w gospodarstwach domowych, zasilający fundusz swobodnej decyzji w dokonywaniu wyborów konsumpcyjnych (np. emerytury, stypendia). Podstawowym zadaniem powstającym w ten sposób dochodów jest zapewnienie możliwości zaspokajania pewnych potrzeb przez te grupy społeczeństwa, które ze względów społecznych ( np. ludzie w wieku poprodukcyjnym, niesprawni itp.) bądź ekonomicznych (w sytuacji bezrobocia) nie mają możliwości uzyskania niezbędnych środków w drodze indywidualnej przedsiębiorczości i aktywności na rynku pracy. Działanie mechanizmu rynkowego może sprzyjać optymalnej w sensie ekonomicznym alokacji zasobów gospodarczych, ale równocześnie prowadzić do nadmiernej polaryzacji dochodów, którą trudno pogodzić z przyjętym w danym społeczeństwie systemem wartości. Potrzeba zapewnienia wszystkim obywatelom akceptowanych warunków egzystencji staje się, więc w gospodarce rynkowej ważną przesłanką funkcjonowania systemu świadczeń społecznych.
W przypadku świadczeń w naturze korzyści dochodowe są mniej widoczne. Nieodpłatność tego typu usług nie jest jednak równoznaczna w sensie ekonomicznym z darmowością ich wytwarzania. Jeżeli indywidualny odbiorca nie pokrywa kosztów uzyskiwania usług niezbędny jest transfer środków publicznych z innych źródeł. Gdyby koszty te obciążały bezpośrednio świadczeniobiorcę, to jego dochody byłyby uszczuplone o tę kwotę. Jest to jednak specyficzny dochód, gdyż nie występuje w formie pieniężnej i nie stwarza możliwości swobody nim dysponowania.
Funkcja konsumpcyjna:
Świadczenie społeczne, a zwłaszcza świadczenia w naturze, wpływają na wielkość konsumpcji pewnych dóbr a ponadto oddziałują na strukturę konsumpcji gospodarstw domowych. Potrzeba pewnej regulacji struktury spożycia wynika głównie z występowania dóbr, których konsumpcja jest z punktu widzenia społeczeństwa jako całości szczególnie pożądana lub szczególnie niepożądana.
Jednostka może w określonych wypadkach podejmować decyzje konsumpcyjne, które mogą być społecznie szkodliwe np. narkotyki, a także powstrzymywać się od decyzji o pozytywnych społecznie w skutkach np. oświata czy profilaktyka medyczna.
Funkcja konsumpcyjna jest bardzo ważna i państwo mając na uwadze tą funkcje dla danej grupy społecznej musi prowadzić określoną politykę cen na dobra i usługi pierwszej potrzeby.
Głównymi instrumentami społecznych mechanizmów regulacji są rozwiązania prawno- administracyjne (np. obligatoryjność oświaty, zakaz sprzedaży narkotyków) oraz preferencyjne zasady odpłatności w podziale świadczeń społecznych (bezpłatność, odpłatność częściowa).
Funkcja rozwojowo- stymulacyjna:
Poziom rozwoju infrastruktury usług społecznych uznawany jest współcześnie za ważny czynnik determinujący możliwości rozwojowe gospodarki. Źródła rozwoju i postępu gospodarczego tkwią nie tylko w zwiększeniu wykorzystywania zasobów gospodarczych, ale również w wykorzystywaniu istniejących zasobów. Przyczyniają się do tego również tzw. społeczne czynniki rozwoju gospodarczego- podnoszące poziom wykształcenia, kultury, opieki zdrowotnej.
Nakłady ponoszone na rozwój sfery usług społecznych nie mają wyłącznie konsumpcyjnego charakteru, lecz są ważnym elementem procesu reprodukcji podstawowego czynnika wytwórczego, jakim jest praca.
Funkcja integracyjna:
System gospodarczy nie może być oceniany wyłącznie z punktu widzenia ekonomicznej efektywności alokacji zasobów gospodarczych oraz dystrybucji dóbr i usług. Ważnym elementem sprawności danego systemu społeczno- gospodarczego są mechanizmy rozwiązywania pojawiających się problemów społecznych i politycznych.
W ostatnim okresie zaznaczyły się tendencje do ograniczenia funkcji państwa i zwiększenia roli samoczynnie działających regulacji rynkowych również w tradycyjnym obszarze usług społecznych. Problem wypracowania optymalnego modelu funkcjonowania sfery świadczeń wynika z trudności pogodzenia wymagań skutecznego realizowania celów społecznych z ogólną logiką systemu rynkowego. Brak takiej spójności może się wyrażać w osłabieniu rynkowego systemu motywacji, nieracjonalnym wykorzystywaniu zasobów uwolnionych z rynkowego przymusu efektywności, patologicznym rozroście instytucji w sferze usług itp.
Współczesne koncepcje neoliberalne, przeciwstawiając się nadmiernie rozbudowanym instytucją i regulacjom w tej sferze, nie nawołują do totalnego poddania ich regulacjom rynkowym. Propozycje idą głównie w kierunku większej ich ekonomizacji oraz dostosowania systemu instytucjonalno- prawnego sfery tworzenia i podziału usług społecznych do warunków funkcjonowania pozostałych podmiotów rynku.
5