Zasady kształcenia

Mirosława Żurawska

Problem definicji „zasady

”

1. Twierdzenie oparte na prawie

naukowym, rządzącym jakimiś
procesami.

2. Norma postępowania uznanego za

obowiązujące.

3. Teza wywiedziona z jakieś doktryny.

Lista zasad nie jest zamknięta.

Definicja zasady w dydaktyce

• Przyjęto założenie, że zasady

nauczania – uczenia się wynikają z
prawidłowości, które rządzą
procesem kształcenia.

• Są to normy postępowania

obowiązujące nauczyciela w jego
pracy z uczniami.

Zasady dydaktyczne

dotyczą

1. doboru i układu wiadomości,
2. motywacji uczniów,
3. czynności uczenia się,
4. zharmonizowania systemów

pedagogicznych,

5. stosunków społecznych w klasie,
6. czynności nauczania,
7. warunków zewnętrznych

• Zasady dydaktyczne dostarczają

wzorców rozwiązania trudności w
pracy nauczyciela.

• Zasady dydaktyczne dostarczają

wzorców rozwiązania trudności w
pracy nauczyciela.

Klasyfikacja zasad

dydaktycznych

1. Zasada

systemowości

• Początek w zasadzie

systematyczności.

• System - układ

elementów

powiązanych związkami

przyczynowo-

skutkowymi

i czasowo

-przestrzennymi.

• Systematyczność w pracy.
• Związek logiczny między zjawiskami:

przyczyny i skutki.

• Układ materiału nauczania,
• Myślenie:
o reproduktywne (pamięć i uwaga)
o produktywne (zdolność obserwacji,

wyobraźnia, samodzielność

w myśleniu i działaniu).

• Struktura gałęzi nauki i struktura

przedmiotu nauczania (nożyce).

2. Zasada

poglądowości.

Powstała w XVII w.

jako

przeciwstawienie

się werbalizmowi.

Poznanie

rzeczywistości

na podstawie

obserwacji,

myślenia

praktyki.

• Modele.
• Ćwiczenia i pokazy.
• Filmy, płyty CD i DVD,
• Zasoby edukacyjne na serwerach

sieci Internet.

• Wycieczki.

3. Zasada

samodzielnośc

• Samodzielność

ludzi dorosłych.

• Samodzielność

młodzieży:

samodzielność

działania

samodzielność

myślenia.

Tymczasem w szkole:
• N - demokracja lub

autorytaryzm,

• U – dążenie do samodzielności

przygłuszane przez szkołę.

• Samodzielność uczniów:
1. wybór i planowanie pracy,
2. wykonanie pracy,
3. sprawdzenie wykonania pracy.

• Ocenianie uczniów.

• Różnorodność metod kształcenia.

• Praca z uczniem uzdolnionym czy z

całą klasą

4. Zasada

łączenia teorii
z praktyką.

Konieczność

harmonijnego
wiązania wiedzy
naukowej
z praktyką życia
codziennego

5. Zasada

efektywności.

Pojawiła się w latach

60-70 - tych XX w.

Taksonomie celów

kształcenia i badanie

efektywności ich

realizacji.

Efektywne
wykorzystanie czasu

lekcji.

Sprawdzanie osiągnięć

szkolnych.

• Efektywność nauczania =

wydajność pracy dydaktycznej.

• Odejście od ogólnikowego

formułowania celów.

• Gruntowna analiza celów.
• Hierarchia celów. Cel = wynik.

• Koncepcja optymalnego uczenia

się

(Block 1971, USA).

• Wykorzystanie czasu lekcyjnego

– czas zadaniowy.

• Zmienne korelujące z

osiągnięciami szkolnymi:

1. inteligencja i zdolności,
2. wiadomości i sprawności.

• Sprawdzanie osiągnięć

szkolnych:

1. sumujące,
2. kształtujące.

• Inne czynniki wpływające na

efektywność:

1. nauczyciel,
2. dom ucznia.

• Czynniki bezpośrednie:
1. metody pracy nauczycieli i uczniów,
2. ilość czasu zadaniowego,
3. wiadomości i sprawności ucznia.
• Czynniki pośrednie:
1. inteligencja,
2. zdolności uczniów,
3. wykształcenie i kultura

pedagogiczna nauczycieli,

4. środowisko rodzinne i rówieśnicze

uczniów.

6. Zasada

przystępności

(zasada

stopniowania

trudności)

Fazy rozwoju

psychicznego dzieci

i młodzieży:

• Inteligencja

sensoryczno –

motoryczna.

• Operacje konkretne.
• Operacje formalne.

• Układ programu nauczania.
• Dobór metod pracy na lekcji.
• Dobór odpowiedniego typu

rozumowania.

7. Zasada

indywidualizacji

uspołecznienia.

Konsekwentne

wiązanie nauki

szkolnej

wychowaniem.

Różne formy pracy

na lekcji.

8. Zasada

motywacji

• Pozytywny stosunek

do zadań,

• Zadania pobudzające

ciekawość,

• Akceptacja uczniów

ze strony
nauczyciela.

Podsumowanie:

Dokładna definicja zasady

dydaktycznej. Ogólne normy
postępowania nauczyciela w
czasie przygotowywania
i prowadzenia lekcji,
umoliwiające uwzględnienie
jednocześnie informacji z wielu
źródeł i utrzymanie kierunku
czynności uczenia się uczniów.

Zasady dydaktyczne nie są

rozłączne.