Poznawcze koncepcje

rozwoju moralnego (J.

Piaget, L. Kolberg)

Wykład 5

Pojęcie moralności

Pojęcie moralności oznacza
system przekonań, wartości i
podstawowych ocen
dotyczących słuszności lub
niesłuszności ludzkich
zachowań.

Rozwój moralny w różnych

koncepcjach

psychologicznych

Problem rozwoju moralnego był
podejmowany na gruncie różnych koncepcji
psychologicznych, np.:

• w teorii psychoanalitycznej Freuda –

związanej z rozwojem superego
stanowiącego część osobowości
odpowiedzialną za „sumienie”)

• w teorii poznawczej Jeana Piageta (część

założeń Piageta przejął następnie Lawrance
Kolberg)

Stadia rozwoju moralnego wg

Piageta

1. Stadium anomii

•

noworodek funkcjonuje poza moralnością (nie

zdaje sobie sprawy z istnienia norm)

2. Stadium heteronomii moralnej

•

normy traktowane są jako zewnętrzne względem

jednostki

•

dziecko przestrzega norm z uwagi na autorytet

dorosłych oraz sankcje, jakie grożą za ich

naruszenie

•

„egocentryzm” myślenia uniemożliwia rozumienie

perspektywy innych osób

3. Stadium autonomii moralnej

•

pojawia się indywidualna świadomość moralna

•

człowiek „uwewnętrznia” normy i zasady

postępowania, które wcześniej były wobec niego

zewnętrzne (nie potrzebuje już bezpośredniej

obecności rodzica, czy innego autorytetu, mówiłby

mu, jak należy, a jak nie należy postępować,

ponieważ już „sam wie, co jest dobre, a co złe”)

Teoria rozwoju moralnego L.

Kohlberga

Kolberg wyróżnił 3 poziomy i 5
stadiów rozwoju moralnego. Rozwój
moralności jest ściśle związany z
rozwojem poznawczym
(intelektualnym). Aby rozumieć sens
norm moralnych jednostka musi
osiągnąć pewien poziom rozwoju
poznawczego. Założenie to jest spójne
z koncepcją J. Piageta.

Etapy rozwoju moralnego wg L.

Kolberga

I. Poziom przedkonwencjonalny:

Stadium 1: egocentryczny punkt widzenia („słuszne jest
unikanie kary”)
Stadium 2: konkretny, indywidualny punkt widzenia („słuszne
jest dążenie do nagrody”)

II. Poziom konwencjonalny:

Stadium 3: perspektywa jednostki pozostającej w związkach z
innymi jednostkami (stadium „dobrego dziecka”)
Stadium 4: społeczny punkt widzenia („orientacja na prawo i
porządek”)
 

III. Poziom postkonwencjonalny:

Stadium 5: perspektywa umowy społecznej
Stadium 6: perspektywa uniwersalnych zasad etycznych i
„relatywizm moralny” w odniesieniu do konkretnych sytuacji