Uczenie się i

Uczenie się i

nauczanie czynności

nauczanie czynności

standardowych

standardowych

Część I

Część I

„

„

Aby stać się artystą, wcześniej trzeba

Aby stać się artystą, wcześniej trzeba

opanować rzemiosło”

opanować rzemiosło”

Richard I. Arends

Richard I. Arends

Uczenie się a nauczanie –

Uczenie się a nauczanie –

wzajemne zależności (wg

wzajemne zależności (wg

Pearsona)

Pearsona)



Uczenie się wiąże się z nauczaniem w ten sposób, iż zgodnie z

Uczenie się wiąże się z nauczaniem w ten sposób, iż zgodnie z

każdym, pojmowanie nauczania jest traktowane jako usiłowanie

każdym, pojmowanie nauczania jest traktowane jako usiłowanie

wywołania uczenia się

wywołania uczenia się



Nauczanie nie jest koniecznym ani wystarczającym warunkiem

Nauczanie nie jest koniecznym ani wystarczającym warunkiem

uczenia się

uczenia się



Nauczanie nie jest warunkiem niezbędnym do uczenia się, ponieważ

Nauczanie nie jest warunkiem niezbędnym do uczenia się, ponieważ

uczenie się może odbywać się bez nauczania

uczenie się może odbywać się bez nauczania



Nauczanie nie ma sensu bez uczenia się ( nie można wywołać

Nauczanie nie ma sensu bez uczenia się ( nie można wywołać

uczenia się jeśli nie ma nikogo, kto miałby korzystać z tej czynności).

uczenia się jeśli nie ma nikogo, kto miałby korzystać z tej czynności).



Uczenie się jest właściwym wynikiem nauczania

Uczenie się jest właściwym wynikiem nauczania

Czynności standardowe

Czynności standardowe



To te powszechnie znane czynności, które pozwalają nam w

To te powszechnie znane czynności, które pozwalają nam w

„najlepszy” sposób wykonać określone zadanie motoryczne np.

„najlepszy” sposób wykonać określone zadanie motoryczne np.

pływanie kraulem. Jest to czynność ruchowa uznana jako

pływanie kraulem. Jest to czynność ruchowa uznana jako

najskuteczniejsza do osiągnięcia dobrego rezultatu w pływaniu.

najskuteczniejsza do osiągnięcia dobrego rezultatu w pływaniu.

Czynności standardowe są przeważnie czynnościami złożonymi,

Czynności standardowe są przeważnie czynnościami złożonymi,

przemyślanymi, opracowanymi w wyniku doświadczeń a także

przemyślanymi, opracowanymi w wyniku doświadczeń a także

poparte badaniami naukowymi i są powszechnie uznawane jako

poparte badaniami naukowymi i są powszechnie uznawane jako

rozwiązania skomplikowanych zadań ruchowych.

rozwiązania skomplikowanych zadań ruchowych.

Czynności elementarne

Czynności elementarne



J

J

est to taka forma wykonania czynności,

est to taka forma wykonania czynności,

w której wykonywane ruchy są mało

w której wykonywane ruchy są mało

skomplikowane, okupione znacznym

skomplikowane, okupione znacznym

wysiłkiem (nieekonomiczne)

wysiłkiem (nieekonomiczne)

.

.

Czynności indywidualne

Czynności indywidualne



J

J

est to taka forma wykonania czynności , w której ogólne zarysy,

est to taka forma wykonania czynności , w której ogólne zarysy,

scharakteryzowane na poziomie techniki standardowej , zostają

scharakteryzowane na poziomie techniki standardowej , zostają

dostosowane do wymiarów ciała i możliwości fizycznych uczącego

dostosowane do wymiarów ciała i możliwości fizycznych uczącego

się.

się.

(Czabański1991)

(Czabański1991)



Wykorzystuje się tutaj wszystkie potencjalne możliwości ucznia w

Wykorzystuje się tutaj wszystkie potencjalne możliwości ucznia w

celu uzyskania optymalnego rozwiązania zadania ruchowego.

celu uzyskania optymalnego rozwiązania zadania ruchowego.

Czynności mistrzowskie

Czynności mistrzowskie



Powstają w wyniku łamania istniejących

Powstają w wyniku łamania istniejących

standardów. Jest to poziom „twórczości

standardów. Jest to poziom „twórczości

ruchowej”, projektowania nowego sposobu

ruchowej”, projektowania nowego sposobu

rozwiązania zadania ruchowego

rozwiązania zadania ruchowego

Nauczanie bezpośrednie a nauczanie

Nauczanie bezpośrednie a nauczanie

czynności standardowych

czynności standardowych



Uczenie bezpośrednie różni się znacznie od

Uczenie bezpośrednie różni się znacznie od

nauczania czynności standardowych. W

nauczania czynności standardowych. W

pierwszym przypadku uczymy bezpośredniej

pierwszym przypadku uczymy bezpośredniej

realizacji celu, a w drugim uczymy standardów

realizacji celu, a w drugim uczymy standardów

- drogi do celu, czynności która pozwoli nam

- drogi do celu, czynności która pozwoli nam

cel zrealizować. W nauczaniu bezpośrednim

cel zrealizować. W nauczaniu bezpośrednim

zachowanie uczącego jest czyst

zachowanie uczącego jest czyst

ą

ą

, prostą

, prostą

reakcją na bodziec. W drugim przypadku

reakcją na bodziec. W drugim przypadku

nauczanie czynności standardowych

nauczanie czynności standardowych

rozpoczyna się od wytworzenia wyobrażenia

rozpoczyna się od wytworzenia wyobrażenia

ruchowego. Jest to głównie proces

ruchowego. Jest to głównie proces

doskonalenia wyobrażeń danej czynności:

doskonalenia wyobrażeń danej czynności:

antycypacja czynności, umysłowy program jej

antycypacja czynności, umysłowy program jej

wykonania.

wykonania.

Etapy procesu nauczania

Etapy procesu nauczania

czynności standardowych

czynności standardowych

I etap - antycypacja celu

I etap - antycypacja celu

(sytuacja zadaniowa

(sytuacja zadaniowa

)

)



Nauczanie rozpoczyna się od sformułowania

Nauczanie rozpoczyna się od sformułowania

zadania

zadania

, czyli

, czyli

antycypacji ideowego

antycypacji ideowego

celu

celu

i ocenienia

i ocenienia

wartości i

wartości i

możliwości

możliwości

osiągnięcia celu.

osiągnięcia celu.



Zadanie to powinno przedstawiać wartość dla uczącego się i

Zadanie to powinno przedstawiać wartość dla uczącego się i

mieścić się w granicach jego możliwości.

mieścić się w granicach jego możliwości.



Uczeń realizuje zadania a w określonej sytuacji.

Uczeń realizuje zadania a w określonej sytuacji.



SYTUACJA

SYTUACJA

-

-

aktywne ciągle zmieniające się otoczenie

aktywne ciągle zmieniające się otoczenie

fizyczne, społeczne i osobiste ucznia.

fizyczne, społeczne i osobiste ucznia.



S

S

ytuacj

ytuacj

a

a

zadaniow

zadaniow

a

a

–

–

mówimy o niej gdy

mówimy o niej gdy

uczeń stawia

uczeń stawia

sobie określone zadania

sobie określone zadania

w ciągle zmieniającym się otoczeniu

w ciągle zmieniającym się otoczeniu

fizycznym , społecznym i osobistym np. nauczeniem się

fizycznym , społecznym i osobistym np. nauczeniem się

nowej czynności ruchowej.

nowej czynności ruchowej.



Sytuacją fizyczną

Sytuacją fizyczną

będą szczególne

będą szczególne

cechy basenu lub

cechy basenu lub

innego akwenu.

innego akwenu.

Sytuacją społeczną

będą np

stwarzać inni uczniowie, bądź
nauczyciel.

Sytuacją osobistą

są miedzy

innymi aktualne przeżycia, lęki
itd.



Motywacja

Motywacja

jest jednym

jest jednym

z podstawowych

z podstawowych

warunków sukcesów

warunków sukcesów

pedagogicznych.

pedagogicznych.



Bardzo ważnym

Bardzo ważnym

działaniem

działaniem

pedagogicznym jest

pedagogicznym jest

nauczyć

nauczyć

wychowanka realnie

wychowanka realnie

oceniać własne

oceniać własne

możliwości.

możliwości.

Aspiracje

Aspiracje



Zawyżony poziom aspiracji

Zawyżony poziom aspiracji

– wszystko

– wszystko

wydaje mu się łatwe. Przeceniając swoje

wydaje mu się łatwe. Przeceniając swoje

możliwości uczeń napotyka się na trudności

możliwości uczeń napotyka się na trudności

nie do pokonania, a częste niepowodzenia

nie do pokonania, a częste niepowodzenia

mogą zniechęcić go do dalszego uczenia.

mogą zniechęcić go do dalszego uczenia.



Zaniżony poziom aspiracji

Zaniżony poziom aspiracji

–

–

uczeń

uczeń

podejmuje tylko łatwe zadania. Dlatego

podejmuje tylko łatwe zadania. Dlatego

jego droga rozwoju jest długa.

jego droga rozwoju jest długa.

II etap - wstępnej

II etap - wstępnej

orientacji

orientacji

Czynności ruchowe zawsze realizowane

Czynności ruchowe zawsze realizowane

są w określonej sytuacji. Czynniki

są w określonej sytuacji. Czynniki

sytuacje w znacznej mierze mogą mieć

sytuacje w znacznej mierze mogą mieć

wpływ na skuteczność uczenia się . do

wpływ na skuteczność uczenia się . do

czynników sytuacyjnych zaliczamy

czynników sytuacyjnych zaliczamy

sytuacje :

sytuacje :

-

Fizyczną

Fizyczną

-

Społeczną

Społeczną

-

Osobistą

Osobistą



Nauczyciel podejmujący nauczanie

Nauczyciel podejmujący nauczanie

powinien uwzględnić nie tylko

powinien uwzględnić nie tylko

społeczne struktury formalne, ale

społeczne struktury formalne, ale

przede wszystkim mieć świadomość

przede wszystkim mieć świadomość

istnienia nieformalnych struktur swych

istnienia nieformalnych struktur swych

wychowanków.

wychowanków.



Rozpoznanie ułatwi nauczycielowi

Rozpoznanie ułatwi nauczycielowi

działania dydaktyczne.

działania dydaktyczne.

Sytuacja osobista

Sytuacja osobista



Każdy uczeń uczy się inaczej, w

Każdy uczeń uczy się inaczej, w

innym tempie. Takie zróżnicowanie

innym tempie. Takie zróżnicowanie

wśród uczniów utrudnia nauczanie.

wśród uczniów utrudnia nauczanie.

Dobry nauczyciel powinien nie tylko

Dobry nauczyciel powinien nie tylko

orientować się w osobistej sytuacji

orientować się w osobistej sytuacji

ucznia w chwili podjęcia przez niego

ucznia w chwili podjęcia przez niego

zadania ruchowego ale też

zadania ruchowego ale też

odpowiednio zróżnicować

odpowiednio zróżnicować

pedagogiczne postępowanie

pedagogiczne postępowanie

III etap - umysłowego

III etap - umysłowego

programowania

programowania



W procesie nauczania niezbędne są działania

W procesie nauczania niezbędne są działania

nauczycielskie służące powstaniu u ucznia

nauczycielskie służące powstaniu u ucznia

umysłowego programu czynności

umysłowego programu czynności

ruchowej

ruchowej

.

.

Dopiero gorsze lub lepsze

Dopiero gorsze lub lepsze

wyobrażenie motoryczne daje szanse

wyobrażenie motoryczne daje szanse

podejmowania prób przetworzenia tego

podejmowania prób przetworzenia tego

wyobrażenia w rzeczywista czynność.

wyobrażenia w rzeczywista czynność.



Umysłowy program czynności ruchowej

Umysłowy program czynności ruchowej

(wyobrażenie czynności ruchowej), to m.in.

(wyobrażenie czynności ruchowej), to m.in.

zbiór wiadomości o strukturze ruchu, jego

zbiór wiadomości o strukturze ruchu, jego

dynamice, a także o niezbędnych zasadach

dynamice, a także o niezbędnych zasadach

działania

działania

Podstawowymi źródłami takich

Podstawowymi źródłami takich

wiadomości są:

wiadomości są:



Informacja

Informacja

słowna.

słowna.



Informacja

Informacja

obrazowa.

obrazowa.



Informacja

Informacja

czuciowo – kinestetyczna.

czuciowo – kinestetyczna.

Funkcje wyobrażeń

Funkcje wyobrażeń

motorycznych

motorycznych

:

:



programująca

programująca



regulująca ( kontrolująca)

regulująca ( kontrolująca)



trenująca ( trening mentalny)

trenująca ( trening mentalny)

Funkcja programująca

Funkcja programująca

Polega na tym, że osoba

Polega na tym, że osoba

wyobraża sobie

wyobraża sobie

czynność dotąd nigdy

czynność dotąd nigdy

przez nią nie

przez nią nie

wykonywaną np. nigdy

wykonywaną np. nigdy

nie pływaliśmy na desce

nie pływaliśmy na desce

z żaglem, ale pod

z żaglem, ale pod

wpływem przeczytanych

wpływem przeczytanych

książek i oglądanych

książek i oglądanych

filmów mamy już

filmów mamy już

określone wyobrażenie

określone wyobrażenie

tej czynności.

tej czynności.

F

F

unkcja regulująca

unkcja regulująca

Dostrzegamy ją wówczas kiedy już

Dostrzegamy ją wówczas kiedy już

ćwiczymy i porównujemy wykonanie

ćwiczymy i porównujemy wykonanie

czynności z jej wyobrażeniem.

czynności z jej wyobrażeniem.

Kontrolujemy poprawność ruchów.

Kontrolujemy poprawność ruchów.

Często wówczas dostrzegamy istotną

Często wówczas dostrzegamy istotną

różnice między wykonaniem a

różnice między wykonaniem a

programem umysłowym.

programem umysłowym.

Funkcja trenująca

Funkcja trenująca



Myśląc i wyobrażając sobie

Myśląc i wyobrażając sobie

dobrze nam już znane

dobrze nam już znane

czynności, możemy je – w

czynności, możemy je – w

ograniczonym zakresie –

ograniczonym zakresie –

doskonalić.

doskonalić.

Przeciwnie – brak takiego

mentalnego treningu może

prowadzić do zapomnienia

dobrze już opanowanej

czynności np. zawodnicy

którzy z powodu

kontuzji muszą

przerwać trening.

Polisensoryczne podłoże

Polisensoryczne podłoże

wyobrażenia czynności ruchowej

wyobrażenia czynności ruchowej

Tworzenie wyobrażenia czynności

Tworzenie wyobrażenia czynności

ruchowej zachodzi wspólnie przez

ruchowej zachodzi wspólnie przez

wykorzystanie:

wykorzystanie:

-

Słowa

Słowa

-

Obrazu

Obrazu

-

Działań praktycznych

Działań praktycznych



Zanim uczeń po raz pierwszy wykona

Zanim uczeń po raz pierwszy wykona

określoną czynność standardową, dobrze

określoną czynność standardową, dobrze

byłoby, aby ją sobie wyobraził.

byłoby, aby ją sobie wyobraził.



Im dokładniejsze jest wyobrażenie, tym więcej

Im dokładniejsze jest wyobrażenie, tym więcej

szans ma uczeń na szybkie i dokładne

szans ma uczeń na szybkie i dokładne

opanowanie czynności.

opanowanie czynności.



Uczeń powinien wiedzieć co ma wykonać.

Uczeń powinien wiedzieć co ma wykonać.



Powinien być świadomy ruchów których się

Powinien być świadomy ruchów których się

uczy.

uczy.



Powinien najpierw całą czynność sobie

Powinien najpierw całą czynność sobie

wyobrazić, a potem próbować ja wykonać.

wyobrazić, a potem próbować ja wykonać.



Dokładniej zaś może sobie tę czynność

Dokładniej zaś może sobie tę czynność

wyobrazić, jeśli nauczyciel mu ją:

wyobrazić, jeśli nauczyciel mu ją:

opowie

opowie

scharakteryzuje, opisze, wyjaśni,

scharakteryzuje, opisze, wyjaśni,

pokaże, zademonstruje, zilustruje,

pokaże, zademonstruje, zilustruje,

narysuje oraz poradzi mu jakie ćw.

narysuje oraz poradzi mu jakie ćw.

praktyczne dobrze jest wykonać, aby

praktyczne dobrze jest wykonać, aby

je lepiej sobie wyobrazić.

je lepiej sobie wyobrazić.

Informacja czuciowo –

Informacja czuciowo –

kinestetyczna.

kinestetyczna.

Tworząc wyobrażenia czynności

Tworząc wyobrażenia czynności

ruchowej, wykorzystujemy wzajemnie

ruchowej, wykorzystujemy wzajemnie

się uzupełniające wrażenia werbalne,

się uzupełniające wrażenia werbalne,

wizualne i kinestetyczne (

wizualne i kinestetyczne (

słowo –

słowo –

pokaz – działanie praktyczne

pokaz – działanie praktyczne

).

).

Różnica pomiędzy pojęciem

Różnica pomiędzy pojęciem

„ćwiczenie” a „działaniem

„ćwiczenie” a „działaniem

praktycznym”

praktycznym”



Ćwiczenie

Ćwiczenie

– czynności za pomocą

– czynności za pomocą

których doskonalimy zdolności

których doskonalimy zdolności

motoryczne.

motoryczne.



Działania praktyczne

Działania praktyczne

– czynności,

– czynności,

które służą uzupełnianiu wrażeń

które służą uzupełnianiu wrażeń

słownych i pokazowych w tworzeniu

słownych i pokazowych w tworzeniu

wyobrażeń czynności ruchowej.

wyobrażeń czynności ruchowej.

Działania praktyczne służą

Działania praktyczne służą

uzupełnianiu wrażeń słownych i

uzupełnianiu wrażeń słownych i

pokazowych w tworzeniu wyobrażeń

pokazowych w tworzeniu wyobrażeń

czynności ruchowych.

czynności ruchowych.

DZIĘKUJEMY ZA POŚWIĘCONĄ

DZIĘKUJEMY ZA POŚWIĘCONĄ

UWAGĘ

UWAGĘ



