Środki dydaktyczne

przedmioty materialne, które

dostarczają uczniom określonych
bodźców wzrokowych,
słuchowych, dotykowych i innych,
dzięki czemu usprawniają proces
kształcenia, a przez to wpływają
korzystnie na jego przebieg i
efekty.

(Cz. Kupisiewicz)

Podział środków kształcenia

1. kryterium podziału są rodzaje eksponowanych

bodźców:



wzrokowe;



słuchowe;



wzrokowo-słuchowe;

2. kryterium złożoności - ,,od prostego do złożonego”:



przedmioty oryginalne eksponowane w naturalnych warunkach;



przedmioty oryginalne umieszczone w warunkach sztucznych;



modelowe i obrazowe zastępniki przedmiotów oryginalnych;



symbole, aparaty, maszyny.

Podział środków

dydaktycznych

Środki

naturalne

tj.: okazy z
otoczenia
przyrodniczeg
o,
kulturowego,
społecznego,
bezpośrednio
przedstawiają
ce
rzeczywistość

Środki techniczne

pokazujące rzeczywistość w sposób
pośredni:
- wzrokowe:
przeźrocza, film, rysunki, fotografie,
ilustracje z czasopism, folderów itp.;
- słuchowe:
nagrania magnetofonowe, płytowe,
audycje radiowe;
- wzrokowo słuchowe:
programy telewizyjne,
multimedialne programy komputerowe;
- automatyzujące:
maszyny dydaktyczne, komputery,
fantomy i modele (np. do wykonywania
iniekcji, resuscytacji).

Środki

symboliczne

przedstawiające
rzeczywistość za
pomocą słowa
żywego i
drukowanego (w
tym podręcznik
szkolny), znaków,
rysunków
technicznych,
grafów, map.

Podział środków

dydaktycznych

wg W. Okonia

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

PROSTE

ZŁOŻONE

SŁOWNE

(podręczni
ki, teksty
drukowane
)

WZROKOWE

(modele,
mapy,
reprodukcje
obrazów

WZROKOWE

(aparaty
fotograficzn
e,
mikroskopy,
teleskopy)

SŁUCHOWE

(gramofony,
radia,
magnetofon
)

WZROKOWO
-SŁUCHOWE

(telewizor,
wideo,
komputer)

Funkcje środków
dydaktycznych



Ułatwiają uczniom poznawanie rzeczy, zjawisk,
wydarzeń i procesów w sposób bezpośredni, tzn. w
drodze faktycznego kontaktu z nimi, lub pośredni, to jest
poprzez kontakt z tymi rzeczami, zjawiskami,
wydarzeniami i procesami za pomocą ich zastępników.



Pobudzają i intensyfikują procesy myślowe u uczniów,
ułatwiając im analizowanie, syntetyzowanie i
porównywanie poznawanych obiektów oraz formułowanie
i porównywanie na tej podstawie stosownych uogólnień.



Zastępują lub dopełniają czynności nauczyciela tam,
gdzie jest to konieczne lub wskazane ze względów
metodycznych, np. jako projekcje nagranych nagranych
na taśmę wideo wykładów, tekstów programowanych itp.

(Gloeckel)

Funkcje środków

dydaktycznych



upoglądowienie procesu kształcenia;



intensyfikacja procesów myślowych u uczniów;



służenia pomocą uczniom przy wykonywaniu
różnorakich czynności praktycznych



„stwarzanie sytuacji problemowych, w
kształtowaniu życia uczuciowego, postaw i
motywacji (...), słowem - w formowaniu całego
człowieka"

( W.Okoń )

4 Funkcje środków

kształcenia

UMOŻLIWIENIE PEŁNEGO

POZNANIA

OTACZAJĄCEGO ŚWIATA

(bezpośredniego i

pośredniego)

MOTYWOWANIE DO

SAMODZIELNEGO

MYŚLENIA I

DZIAŁANIA

KSZTAŁTOWANIE EMOCJI I

POSTAW WOBEC

OTOCZENIA

ROZWIJANIE

DZIAŁALNOŚCI

PRZEKSZTAŁCAJĄCEJ

RZECZYWISTOŚĆ

Środki wzrokowe



Podręczniki szkolne to podstawowy środek
dydaktyczny w procesie zdobywania wiedzy. Bogato
ilustrowane i wzbogacone niekiedy o płytę wraz z
wersją multimedialną rozwijają wyobraźnię i
pobudzają apetyt uczniów na wiedzę.



Mikroskopy, aparaty fotograficzne czy kamery
telewizyjne umożliwiają poznawanie rzeczywistości, a
przy pomocy nagrań wideo oraz ilustracji zapewniona
jest obserwacja pośrednia.



W sposób ogólny pozwalają uczniom poznać
rzeczywistość m.in. mapy, globusy i diagramy.

Środki słuchowe



Te środki dydaktyczne najbardziej
oddziałują na uczniowską wyobraźnię.
Nagrania i koncerty muzyczne pobudzają
młodzież do wzruszeń, emocji, osobistych
przemyśleń.



Szczególnie w procesie nauki języków
obcych nagrania na płytach i taśmach są
nieodzowne do poznania obcej mowy i
ukształtowania właściwego akcentu u
uczniów.

Środki wzrokowo-słuchowe



W tej grupie znajdują się środki najbardziej
zaawansowane technicznie i najbardziej
atrakcyjne dla uczniów: film, telewizja,
multimedia



W głównej mierze to właśnie komputery i
multimedia sterują współczesnym procesem
uczenia się i doboru materiału do kształcenia
znacząco podnosząc jego efektywność.



Opracowują treści programowe.



Są pomocne przy zarządzaniu oświatą.

Multimedia



Otwierają nowe możliwości dla dydaktyki łącząc
w naturalny sposób nowoczesne środki
techniczne z tradycyjnymi metodami
dydaktycznymi tworząc multimedialne strategie
dydaktyczne.



Zrewolucjonizowały proces komunikacji
sprowadzając go do układu „nauczyciel –
medium – uczeń”, przez co proces uczenia się
może być indywidualny i wielokodowy, tzn.
posługiwać się różnymi torami przepływu
informacji.

Podsumowanie

Efektywność procesu nauczania i uczenia

się zależy od właściwego doboru środków
do celów lekcji, metod pracy
dydaktycznej, wieku uczniów oraz
nauczanych treści.

Warto też pamiętać, by forma nie przerosła

treści.