Leki rozkurczające mięśnie gładkie

oskrzeli. (

bronchodilatatory)

Astmę oskrzelową

charakteryzuje nagłe

zwężenie dróg oddechowych.

Przyczyn tego stanu może być

wiele, ale zasadniczym

zjawiskiem jest zawsze skurcz

mięśni gładkich oskrzeli, do

którego dołącza się

nadmierna ilość wydzieliny i

obrzęk błony śluzowej.

Charakterystyczną cechą tych stanów

patologicznych jest zwiększona
reaktywność oskrzeli, przejawiająca się
skłonnością do skurczu pod wpływem
różnych bodźców. Mogą to być alergeny
wziewne lub pokarmowe, czynniki fizyczne
(np. zimno), zakażenia oraz czynniki
psychiczne.

Obecnie astma oskrzelowa rozpatrywana

jest jako choroba zapalna.

Leczenie astmy oskrzelowej jest leczeniem

wielospecjalistycznym, uwzględniającym
farmakoterapię, swoista immunoterapię,
zmiany środowiska oraz oddziaływanie
psychoterapeutyczne.

Leczenie farmakologiczne jest prowadzone

u każdego chorego, inne postępowanie
terapeutyczne - nie zawsze.

Cele leczenia astmy

oskrzelowej są następujące:

•

opanowanie objawów choroby (duszności),

•

zapobieganie zaostrzeniom,

•

utrzymanie wydolności układu oddechowego

na poziomie zbliżonym do prawidłowego,

•

utrzymanie pełnej aktywności życiowej (w

tym tolerancji na wysiłek fizyczny),

•

unikanie skutków niepożądanych działania

leków w leczeniu astmy,

•

niedopuszczenie do nieodwracalnego

zwężenia oskrzeli,

•

zapobieganie nagłym zgonom z powodu

astmy.

Ze względu na mechanizm działania

leków stosowanych w astmie można
je podzielić na dwie podstawowe
grupy: leki znoszące istniejący skurcz
oskrzeli i leki zapobiegające reakcji
skurczowej wywołanej działaniem
mediatorów zapalenia.

Do leków rozkurczających mięśnie

gładkie oskrzeli stosowanych w
leczeniu astmy należą: leki
pobudzające receptory beta-
adrenergiczne ( β-adrenomimetyki ),
leki cholinolityczne i metyloksantyny
z grupy spazmolityków
bezpośrednich.

Leki pobudzające receptory

beta-adrenergiczne

Pobudzenie receptorów beta-

adrenergicznych jest związane z
aktywacją cyklazy adenylowej i
wzrostem poziomu cAMP w
mięśniach gładkich oskrzeli.

Leki te różnią się miedzy sobą

selektywnością w stosunku do receptorów

2, początkiem i czasem działania oraz

stopniem nasilenia działań niepożądanych.

Można podzielić je na:

Pobudzające receptory α i β, np.

epinefryna i efedryna,

Pobudzające receptory β2 i β1

(nieselektywne β-adrenomimetyki),

np. izoprenalina,

Pobudzające wyłącznie receptory β2

(selektywne β-adrenomimetyki), np.

terbutalina, salbutamol.

Obecnie w leczeniu astmy stosowane

są głównie selektywne β-
adrenomimetyki, które w dawkach
terapeutycznych w zasadzie nie
wykazują działania pobudzającego na
serce, co związane jest z
pobudzeniem receptora β1.

Różnice pomiędzy selektywnymi i

nieselektywnymi β-

adrenomimetykami dotyczy głównie

ich działań niepożądanych.

Nieselektywna orcyprenalina już w

dawkach terapeutycznych może

wywołać zaburzenia rytmu serca,

a po jej przedawkowaniu może

wystąpić nawet migotanie komór.

Oprócz wyżej wymienionych działań

niepożądanych, leki te mogą

wywoływać także drżenie

mięśniowe, które sa wynikiem

pobudzenia receptorów β2 w

mięśniach szkieletowych.

U chorych z zawansowana cukrzycą

duże dawki β-adrenomimetyków mogą

wywołać znaczący wzrost stężenia

glukozy w surowicy krwi.

W czasie długotrwałego systematycznego

podawania krotko działających β-

adrenomimetyków obserwuje się rozwój

tolerancji na te leki, wzrasta także

nadreaktywność oskrzeli. Może to prowadzić

do groźnego dla życia powikłania- stanu

astmatycznego. Dlatego w leczeniu stmy

oskrzelowej powinno się stosować β-

adrenomimetyki krótko działajace tylko w

czasie napadu ostrej duszność, a nie

systematycznie 2-3 razy dziennie.

W ostatnich latach pojawiła się nowa grupa β-

adrenomimetyków w leczeniu astmy.
Charakteryzują się one duża selektywnością
w stosunku do receptorów β2, oraz długim
okresem działania. Przedstawicielami tej
grupy są m.in. salmeterol i bambuterol.
Jest to odmienna generacja leków, których nie
należy podawać w celu przerwania napadu
duszności, ale zapobiegawczo w
długotrwałym leczeniu w zaawansowanej
postaci astmy.

Salmeterol

Lek p przedłużonym działaniu. Posiada

zdolność wielokrotnego, odwracalnego
pobudzenia receptora β2. Odmienny
mechanizm farmakodynamiczny
umożliwia długie rozkurczające
oskrzela i ogranicza możliwość
szybkiego rozwoju tolerancji
charakterystycznej dla β-
adrenomimetyków krótko działających.

Bambuterol

Prekursor terbutaliny podawany

doustnie. W tkance płucnej osiąga
duże stężenie łącznie ze swoimi
metabolitami, jego okres półtrwania
wynosi 13-17 godzin.

Sposoby podawania

-adrenomimetyków w

astmie oskrzelowej:

•

β-adrenomimetyki podawane są w
każdej fazie zaawansowania astmy
oskrzelowej: w astmie epizodycznej,
lekkiej, umiarkowanej i o ciężkim
przebiegu. Leki te mogą być
podawane wszystkimi drogami:
dożylnie, domięśniowo, podskórnie,
wziewnie i doustnie.

Metyloksantyny

Naturalne alkaloidy metyloksantynowe

występują w kawie, herbacie i kakao

to: kofeina, teofilina, teobromina.

Wymienione alkaloidy działają

rozkurczowo na mięśnie gładkie, są

zaliczane do grupy spasmolityków

bezpośrednich. Ich działanie obejmuje

mięśnie oskrzeli, naczyń krwionośnych

i przewodu pokarmowego.

Teofilina

Mechanizm jej działania nie jest do końca

wyjaśniony. Oprócz działania rozkurczającego na

mięśnie gładkie teofilina zmniejsza zapalenie

alergiczne i ma działanie immunomodulujące.

Teofilina nie rozkurcza mięśni gładkich osób

zdrowych.

Jej mechanizm działanie rozkurczowego polega

prawdopodobnie na hamowaniu fosfodiesterazy a

także na wpływaniu na receptory adenozynowe.

Adenozyna jest jednym z fizjologicznych

mediatorów kurczących oskrzela. Teofilina

zapobiega poadenyzowemu skurczowi oskrzeli.

Blokowanie receptorów adenozynowych

ma związek z niektórymi działaniami
niepożądanymi metyloksantyn:
pobudzenie OUN, zaburzenie rytmu
serca, refluks żołądkowo-przełykowy.

Teofilina zwiększa uwalnianie

adrenaliny z rdzenia nadnerczy, co
widać po dożylnym podaniu leku.

Wskazania do leczenia

•

Duszność w wyniku upośledzenia
drożności dróg oddechowych w
przebiegu astmy,

•

Zapalenie oskrzeli,

•

Rozedma płuc.

•

Przy niewydolności wątroby konieczne jest

zmniejszenie dawki leku, natomiast

niewydolność nerek nie wpływa na

eliminacje teofiliny.

•

Pokarm hamuje wchłanianie leku. Na czczo

lek może osiągnąć wyższe stężenie w

surowicy krwi, dieta bogatobiałkowa i nisko

węglowodanowa powoduje przyspieszenie

metabolizmu teofiliny dlatego skuteczna

dawka terapeutyczna w tym przypadku

może być większa.

Działania niepożądane

•

Dotyczą głównie układu sercowo
naczyniowego (zwiększona praca serca,
zwiększone zapotrzebowanie mięśnia
sercowego na tlen => bóle wieńcowe i
zaburzenia rytmu serca, spadek ciśnienia
krwi), OUN (bóle i zawroty głowy, po
przekroczeniu dawki terapeutycznej drgawki)
i przewodu pokarmowego (wzrost kwaśności
soku żołądka, nasilenie dolegliwości
bólowych u wrzodowców, refluks, biegunka).