Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim

© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl

1/8

1. CINNARIZINUM (Cynaryzyna)

Stugeron

N

N

1-(E)-Cynamylo-4-difenylometylopiperazyna

Działanie:

- lek nieselektywnie blokujący kanały wapniowe, w

ten sposób rozszerza naczynia krwionośne mózgowe i
obwodowe;

- wykazuje aktywność przeciwhistaminową

Zastosowanie:

- leczenie zaburzeń przedsionkowo – ślimakowych o podłożu niedokrwiennym
- zespoły niedokrwienne w okulistyce
- stany niedokrwienne mózgu
- zaburzenia psychiczne związane szczególnie ze starzeniem
- po udarach i urazach mózgowych
- pomocniczo w terapii psychotropowej

Oznaczanie:

- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym wg FP VI:

N

N

N

N

H

H

2

HClO

4

+ CH

3

COOH

(CH

3

COOH

2

)

+

ClO

4

-

+ 2 (CH

3

COOH

2

)

+

ClO

4

-

+

2 ClO

4

-

+ 2 CH

3

COOH

do zmiany zabarwienia 1-naftolobenzeiny:

O

H

OH

OH

O

H

OH

+

zólta

zielona

+ H

+

+ H

2

O

2. GLYCERYLI TRINITRAS (Triazotan gliceryny)

(Nitroglycerylum solutum)

C

H

2

C

H

2

H

O NO

2

O NO

2

O NO

2

Triazotan 1,2,3-propanotriolu,

Triazotan gliceryny, Nitrogliceryna

Działanie:

- rozszerza naczynia krwionośne w wyniku biotransformacji

z uwolnieniem tlenku azotu. NO aktywuje cyklazę
guanylową stymulującą syntezę cGMP. Ten z kolei
aktywuje kinezy białkowe, które hamują fosforylację
łańcucha miozyny – a w efekcie powoduje rozkurcz mięśni
gładkich naczyń krwionośnych

Zastosowanie:

- w chorobie wieńcowej (dusznicy bolesnej) – rozkurcz naczyń wieńcowych = zwiększenie dopływu do serca tlenu i

składników odżywczych; stosuje się w ostrych napadach dusznicy – podjęzykowo; działa szybko ale krótko.

Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim

© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl

2/8

Oznaczanie:

- kolorymetrycznie wg FP IV:

C

H

2

C

H

2

H

O NO

2

O NO

2

O NO

2

CH

2

OH

CH

2

OH

H

OH

+

3H

2

O

+

CH

3

COOH

3HNO

3

OH

SO

3

H

SO

3

H

OH

SO

3

H

SO

3

H

O

2

N

OH

SO

3

H

SO

3

H

O

2

N

O

SO

3

SO

3

N

O

O

HNO

3

+

+ H

2

O

+ 3 NH

3

_

_

_

3 NH

4

+

+

barwny!

3. IZOSORBIDI DINITRAS (Izosorbidu diazotan)

Sorbonit, Isoket

O

O

H

H

O NO

2

H

O

H

O

2

N

2,5-Diazotan-1,4:3,6-dianhydro-D-glucitolu

Działanie:

- rozszerza naczynia krwionośne w wyniku

biotransformacji z uwolnieniem tlenku azotu.
NO aktywuje cyklazę guanylową stymulującą
syntezę cGMP. Ten z kolei aktywuje kinezy
białkowe, które hamują fosforylację łańcucha
miozyny – a w efekcie powoduje rozkurcz mięśni
gładkich naczyń krwionośnych

Zastosowanie:

- zapobiegawczo i leczniczo w chorobie niedokrwiennej serca – działa rozkurczowo na mięśnie gładkie naczyń,

zwłaszcza żylnych, polepsza ukrwienie mięśnia sercowego i zmniejsza jego zapotrzebowanie na tlen.

Oznaczanie:

- HPLC (dotyczy: aerozolu, roztworu do wstrzykiwań, tabletek i tabletek o przedłużonym czasie uwalniania)
- kolorymetrycznie:

O

O

H

H

O

H

O

H

O

2

N

NO

2

O

O

H

H

OH

H

O

H

H

+

2H

2

O

+

CH

3

COOH

2HNO

3

Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim

© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl

3/8

OH

SO

3

H

SO

3

H

O

2

N

O

SO

3

SO

3

N

O

O

+ 3 NH

3

_

_

_

3 NH

4

+

+

barwny!

4. NIFEDIPINUM (Nifedypina)

Cordafen, Cordipin, Corinfar, Adalat

N

H

C

H

3

CH

3

O

C

H

3

O

O CH

3

O

NO

2

H

Ester dimetylowy kwasu 2,6-dimetylo-4-(2-nitrofenylo)-1,4-
dihydropirydyno-3,5-dikarboksylowego

Działanie:

- jest selektywnym antagonistą kanałów wapniowych L (kanały o

długim czasie otwarcia). Blokując te kanały powoduje rozszerzenie
naczyń wieńcowych i naczyń obwodowych, spadek ciśnienia krwi,
ograniczenie pracy serca i zmniejszenie zużycia tlenu przez mięsień
sercowy

Zastosowanie:

- choroba niedokrwienna serca
- nadciśnienie tętnicze

Oznaczanie:

- cerometrycznie wobec kwasu nadchlorowego (wg Ph.Eur. V):

N

H

C

H

3

CH

3

O

C

H

3

O

O CH

3

O

NO

2

H

N

C

H

3

CH

3

O

C

H

3

O

O CH

3

O

NO

2

+

2 Ce(SO

4

)

2

HClO

4

+

Ce

2

(SO

4

)

3

H

2

SO

4

N

N

N

N

N

N

FeIII

N

N

N

N

N

N

FeII

+

Ce

4+

2+

3+

+

Ce

3+

czerwona

blado – niebieska

Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim

© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl

4/8

5. PENTOXIFYLLINUM (Pentoksyfilina)

Oxypentifyllinum, Trental, Polfilin

C

H

3

O

(CH

2

)

4

N

N

N

N

O

CH

3

CH

3

O

3,7-Dimetylo-1-(5-oksoheksylo)-3,7-dihydro-

1H-puryno-2,6-dion

_________________________________________

1-(5-Oksoheksylo)-teobromina

Działanie:

- stymuluje syntezę i uwalnianie prostacykliny,

wytwarzanej przez komórki śródbłonka naczyń i
hamującej agregację płytek krwi;

- hamuje fosfolipazę A2 – enzym katalizujący

syntezę tromboksanu (silnego stymulatora
agregacji płytek);

- obniża lepkość krwi, a więc jej zdolność do

tworzenia zakrzepów.

Zastosowanie:

- zaburzenia ukrwienia kończyn dolnych
- zaburzenia krążenia mózgowego
- zaburzenia krążenia w obrębie ucha środkowego i oka

Oznaczanie:

- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką potencjometryczną – elektroda szklana jest tu chyba

wskaźnikową, natomiast elektrodą odniesienie chyba będzie zmodyfikowana kalomelowa – zawierająca nasycony
roztwór KClO

4

C

H

3

O

(CH

2

)

4

N

N

N

N

O

CH

3

CH

3

O

C

H

3

O

(CH

2

)

4

N

N

N

N

O

CH

3

CH

3

O

H

+ (CH

3

COOH

2

)

+

ClO

4

-

ClO

4

-

+ CH

3

COOH

+

6. DIHYDRALAZINI SULFAS (Dihydralazyny siarczan)

Nepresol

NH

NH

N NH

2

N NH

2

H

H

+

+

SO

4

2-

Siarczan (VI) 1,4-dihydrazynoftalazyny

Działanie:

- bezpośrednio rozszerza tętniczki – a więc działa hipotensyjnie
- przy dłuższym stosowaniu – zwiększa zapotrzebowanie na tlen i

retencję jonów sodowych (więc przeważnie podaje się z lekami
moczopędnymi)

Zastosowanie:

- w terapii nadciśnienia – środek obniżający ciśnienie krwi,

głównie rozkurczowe

Oznaczanie:

- BROMIANOMETRYCZNIE wg FP VI:

KBrO

3

+ 5 KBr + 6 HCl

3 Br

2

+ 6 KCl + 3 H

2

O

Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim

© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl

5/8

NH

NH

N

NH

2

N

NH

2

N

N

OH

OH

+

4 Br

2

+

2 H

2

O

+

N

2

+

8 HBr

Br

2

+ KI

2 KBr + I

2

I

2

+ 2 Na

2

S

2

O

3

2 NaI + Na

2

S

4

O

6

(odbarwienie skrobi)

7. TODRALAZINI HYDROCHLORIDUM (Todralazyny HCl)

Binazin

N

N

N

H

N

H

O

O

C

2

H

5

HCl

(Mono)chlorowodorek 2-(ftalazyn-1-ylo)-

1-(etoksykarbonylo)-hydrazyny

Działanie:

- bezpośrednio rozszerza tętniczki – a więc działa

hipotensyjnie

- przy dłuższym stosowaniu – zwiększa zapotrzebowanie na

tlen i retencję jonów sodowych (więc przeważnie podaje
się z lekami moczopędnymi)

Zastosowanie:

- w terapii nadciśnienia – środek obniżający ciśnienie krwi, głównie rozkurczowe

Oznaczanie:

- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym wg FP VI – po reakcji z octanem rtęci, wobec fioletu krystalicznego

jako wskaźnika

- argentometrycznie wg Szyszki – elektroda szklana i srebrowa.

Ag

+

+ Cl

-

AgCl

- spektrofotometrycznie - tabletki

8. AMINOPHYLLINUM DIHYDRICUM (Aminofilina dwuwodna)

Euphyllinum

N

N

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

2

C

H

2

C

H

2

NH

3

NH

3

+

+

2 H

2

O

Dwuwodna sól etylenodiaminowa 1,3-dimetylo-
3,7-dihydro-1H-puryno-2,6-dionu

Teofilinian etylenodiaminy, dwuwodny

Działanie:

- hamowanie fosfodiesteraz – w rezultacie zwiększenie stężenia cAMP
- wpływają na przepływ jonów wapnia pomiędzy przestrzenią wewnątrz i zewnątrzkomórkową, doprowadzając do

zwiększonej kurczliwości włókien mięśniowych (serce) lub hiperpolaryzacji błony komórkowej (działanie
spazmolityczne)

- antagonista receptorów A1 i A2 adenozynowych

Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim

© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl

6/8

Zastosowanie:

- rozkurczające mięśniówkę gładką w stanach skurczowych oskrzeli
- w astmie oskrzelowej

Oznaczanie:

- acydymetryczne oznaczanie etylenodiaminy wg FP VI. (mocniejszy kwas – HCl – wypiera słabszy – teofilinę – z

jego soli):

N

N

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

2

C

H

2

C

H

2

NH

3

NH

3

C

H

2

C

H

2

NH

3

Cl

NH

3

Cl

N

NH

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

+

+

+

2 HCl

+

+

-

-

+

2

wobec zieleni bromokrezolowej do zabarwienia zielonego:

SO

3

O

Br

Br

C

H

3

CH

3

Br

O

Br

SO

3

O

Br

Br

C

H

3

CH

3

Br

OH

Br

-

-

H

+

-

niebieski

zólty

- alkalimetrycznie po reakcji z AgNO

3

– po ogrzaniu do 135 stopni i rozpuszczeniu w wodzie uzyskujemy teofilinę,

która reaguje z azotanem potasu:

N

NH

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

N

N

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

Ag

+

AgNO

3

+

HNO

3

HNO

3

+ NaOH

NaNO

3

+ H

2

O

wobec błękitu bromotymolowego do barwy zielonej:

SO

3

O

Br

C

H

3

CH

3

Br

O

C

H

3

C

H

3

CH

3

CH

3

SO

3

O

Br

C

H

3

CH

3

Br

OH

C

H

3

C

H

3

CH

3

CH

3

-

-

OH

-

niebieski

-

zólty

+ H

2

O

- krople i roztwór do wstrzykiwań miareczkuje się kwasem siarkowym wobec zieleni bromokrezolowej do barwy

zielonej; do roztworu po miareczkowaniu dodaje azotanu srebra i następnie miareczkuje roztworem wodorotlenku
sodu do ponownej zmiany zabarwienia wskaźnika (do niebieskiego) – wg FP IV

Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim

© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl

7/8

9. DIPROPHYLLINUM (Diprofilina)

N

N

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

OH

OH

H

(RS)-7-(2,3-Dihydroksypropylo)-1,3-dimetylo-

3,7-dihydro-1H-puryno-2,6-dion

Działanie:

- hamowanie fosfodiesteraz – w rezultacie

zwiększenie stężenia cAMP

- wpływają na przepływ jonów wapnia pomiędzy

przestrzenią wewnątrz i zewnątrzkomórkową,
doprowadzając do zwiększonej kurczliwości
włókien mięśniowych (serce) lub hiperpolaryzacji
błony komórkowej (działanie spazmolityczne)

- antagonista receptorów A1 i A2

adenozynowych

Zastosowanie:

- rozkurczające mięśniówkę gładką w stanach skurczowych oskrzeli
- w astmie oskrzelowej

Oznaczanie:

- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką potencjometryczną:

N

N

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

OH

OH

H

NH

N

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

OH

OH

H

HClO

4

+ CH

3

COOH

(CH

3

COOH

2

)

+

ClO

4

-

+ (CH

3

COOH

2

)

+

ClO

4

-

ClO

4

-

+ CH

3

COOH

+

- spektrofotometrycznie – tabletki

10. THEOPHYLLINUM (Teofilina)

N

N

H

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

H

2

O

1,3-Dimetylo-3,7-dihydro-1H-puryno-

2,6-dion, jednowodny

Działanie:

- hamuje uwalnianie prostaglandyn powodujących skurcz

oskrzeli oraz mediatorów reakcji uczuleniowych antygen –
przeciwciało

- stabilizuje komórki tuczne
- stymuluje CNS
- działa spazmolitycznie na mięśnie gładkie, szczególnie

oskrzeli

- dodatni inotropizm na serce
- nasila diurezę

Zastosowanie:

- rozkurczające mięśnie gładkie
- przeciwdychawicze

Oznaczanie:

- alkalimetrycznie po reakcji z AgNO

3

N

NH

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

N

N

N

N

O

CH

3

O

C

H

3

Ag

+

AgNO

3

+

HNO

3

Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim

© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl

8/8

HNO

3

+ NaOH

NaNO

3

+ H

2

O

wobec błękitu bromotymolowego do barwy zielonej:

SO

3

O

Br

C

H

3

CH

3

Br

O

C

H

3

C

H

3

CH

3

CH

3

SO

3

O

Br

C

H

3

CH

3

Br

OH

C

H

3

C

H

3

CH

3

CH

3

-

-

OH

-

niebieski

-

zólty

+ H

2

O

11.

DROTAVERINI HYDROCHLORIDUM (Drotaweryny HCl)

No-Spa

N

O

O

C

2

H

5

C

2

H

5

O

O

C

2

H

5

C

2

H

5

H

H

+

Cl

-

Chlorowodorek 6,7-dietoksy-1-[(3,4-

dietoksyfenylo)metyleno]-1,2,3,4-

tetrahydroizochinoliny

Działanie:

- spazmolityczne muskulotropowe o działaniu

głównie na mięśnie gładkie przewodu
pokarmowego

Zastosowanie:

- skurcze i nadmierna pobudliwość mięśniowa w

obrębie przewodu pokarmowego, układu
moczowo – płciowego;

- zaburzenia krążenia obwodowego i wieńcowego.

Oznaczanie:

- acydymetryczne w środowisku bezwodnym, po reakcji z octanem rtęci; wobec fioletu krystalicznego;
- spektrofotometrycznie – roztwór inj., tabletki

12. PAPAVERINI HYDROCHLORIDUM (Papaweryny HCl)

O

O

CH

3

CH

3

N

O

O

C

H

3

C

H

3

H

+

Cl

-

Chlorowodorek 1-(3,4-dimetoksybenzylo)-6,7-

dimetoksyizochinoliny

Działanie:

- spazmolityczne muskulotropowe o działaniu

głównie na mięśnie gładkie przewodu
pokarmowego

Zastosowanie:

- skurcze i nadmierna pobudliwość mięśniowa w

obrębie przewodu pokarmowego, układu
moczowo – płciowego;

- zaburzenia krążenia obwodowego i wieńcowego

Oznaczanie:

-

acydymetryczne w środowisku bezwodnym, po reakcji z octanem rtęci; wobec fioletu krystalicznego