SYSTEM

SYSTEM

RACHUNKOWOŚ

RACHUNKOWOŚ

CI

CI

1.Definicje i cele systemu

1.Definicje i cele systemu

rachunkowości.

rachunkowości.

2.Struktura i podmioty

2.Struktura i podmioty

rachunkowości,

rachunkowości,

-sposoby ewidencji

-sposoby ewidencji

gospodarczej.

gospodarczej.

3.Funkcje rachunkowości.

3.Funkcje rachunkowości.

DEFINICJE

RACHUNKOWOŚCI

Rachunkowość kojarzy się z rachunkami

i informacją. Jest to, zatem

przedsięwzięcie natury intelektualnej,

którego złożoność można postrzegać

wieloszczeblowo i hierarchicznie.

Jako pierwszą należy wyróżnić myśl,

wiedzę ogólną o rachunkowości, której

pozytywne i normatywne rezultaty

dają podstawy urzeczywistnienia

konkretnych systemów rachunkowości

w danym podmiocie - jednostce

ekonomicznej

Historia tej myśli jest tak odległa, jak

historia myśli ekonomicznej.
Koncepcje wartości, kapitału,
poziomu zysku z działalności,
podatku od tego zysku są bo wiem
wspólne dla myśli ekonomicznej i
rachunkowości. Jest to, zatem
integralna część myśli
ekonomicznej, wyróżniająca się
jednakże podejściem, którego istotą
jest pomiar i informacja wynikająca
z tego pomiaru.

Druga warstwa intelektualna, którą

dostrzegamy w rachunkowości, to
wiedza o organizacji,
funkcjonowaniu i celach systemu
rachunkowości, działające go w
konkretnej jednostce
gospodarczej. Intuicyjnie każdy
dostrzega, że bez systemu
rachunkowości jednostka nie
mogłaby trwać.

Rachunkowość w jednostce istnieje

faktycznie z mocy prawa, lecz nie jest
to uwarunkowanie najważniejsze.
Trwanie wymaga równowagi,
homeostazy i w tym aspekcie
rachunkowość spełnia zasadniczą rolę,
dostarczając zainteresowanym
kwantytatywnej informacji, niezbędnej
do dokonywania racjonalnych wyborów.

Jako trzeci szczebel wiedzy można

wyróżnić umiejętności niezbędne do
wykonywania pracy na powierzonym
odcinku w ramach całego systemu
rachunkowości. Umiejętność
prowadzenia rozliczeń w zakresie
zakupu i zużycia materiałów, czy też
zorganizowanie i utrzymywanie
systemu rozrachunków jednostki
gospodarczej wymagają głębszej
wiedzy i doświadczenia.

Chodzi o to, że do poznania roli

pełnionej na danym stanowisku
konieczne jest zrozumienie
mechanizmów funkcjonowania całego
systemu. Zatem każda działalność w
za-kresie rachunkowości wymaga
określonej wiedzy ogólnej o systemie
rachunkowości i jego teoretycznej
podbudowie.

CELE RACHUNKOWOŚCI

Podstawowym celem rachunkowości

jest tworzenie i dostarczanie
kwantytatywnych, finansowych
informacji dotyczących jednostki
ekonomicznej i jej przedsięwzięć.
Informacja tego rodzaju jest
potrzebna zarządzającym, aby
mogli racjonalnie planować i
sterować działalnością jednostki.

Jest także potrzebna i niezbędna

decydentom zewnętrznym, czyli

właścicielom, kredytodawcom,

potencjalnym inwestorom, agencjom

rządowym i społeczeństwu, którego

fundusze są wykorzystywane w

jednostkach ekonomicznych działających

zarazem w określonym środowisku

społecznym, współtworząc jego znamiona

i dzieląc za nic odpowiedzialność.

Rola rachunkowości jest

najistotniejsza, gdy uzmysłowimy
sobie, że informacja finansowa,
zawarta w odpowiednich
raportach, służy zarządzającym i
właścicielom do określenia dobrej
czy ziej działalności firmy.

Zarządzający, inwestorzy, urzędnicy

skarbowi, reprezentanci związków
zawodowych polegają na informacjach
pochodzących z systemu rachunkowości,
podejmując kluczowe decyzje. Wpływa to
zarazem na świadomość potrzeby dobrej
rachunkowości, systemu dostarczającego
rzetelnych i wyczerpujących informacji.

Rozważając cele rachunkowości

warto zwrócić uwagę na ważne
hasło po krewne: accoKntability,
czyli możliwość uczciwego
rozrachunku agenta ekonomicznego
ze swoim środowiskiem. Jednostka
ekonomiczna, działająca zgodnie z
prawem, spełnia minimalne wymogi
społecznego współistnienia.

Dzięki rachunkowości każda

jednostka może wykazywać i
wskazywać na swoją pozytywna
rolę w środowisku społecznym, w
którym istnieje, przyczyniając się
do jego osiągnięć.

Agent ekonomiczny to pojęcie szerokie.

Może nim być osoba fizyczna,
pracownik wydziału, gospodarstwo
rodzinne, fundacja, biznes. Wszystko
to są podmioty, które prowadząc
określone formy rachunkowości,
ukazują i komunikują środowisku stan
i rezultaty swoich działań w aspekcie
ekonomicznym i społecznym.

System rachunkowości stanowią metody

i procedury oraz środki techniczne i

zasoby ludzkie systematycznie

stosowane do tworzenia

kwantytatywnej informacji finansowej.

Podstawową funkcją tego systemu jest

dokonywanie rejestracji danych

pochodzących z codziennej, bieżącej

działalności jednostki, stosując

kategorie wartości, kosztu i pieniądza.

Rejestracji podlegają operacje

gospodarcze, których źródłem są
zdarzenia zachodzące w danej
jednostce ekonomicznej. Mają też
miejsce operacje wynikające z działania
elementów systemu rachunkowości
(wiedza o rachunkowości), które także
można opisać dyskursywnie, stosując
kategorie pieniężne.

Celem systemu rachunkowości jest także

klasyfikowanie i grupowanie operacji

gospodarczych dla przygotowania

informacji w użytecznej, komunikatywnej

formie. Klasyfikacja i jej stosowanie

umożliwia redukowanie liczebnych

domeną dotyczy operacji ekonomicznych i

wywiera znaczny wpływ na społeczeństwo,

komunikując rezultaty pomiarów tworzy

zasoby wiedzy wykorzystywane przez

zainteresowane osoby.

System rachunkowości jest zbiorem

metod i technik identyfikowania,
mierzenia i komunikowania
informacji ekonomicznych, aby
różne osoby zainteresowane oraz
decydenci mogli dokonywać
prawidłowych, racjonalnych ocen
przy podejmowaniu decyzji.

Jego funkcją jest dostarczanie

kwantytatywnej finansowej
informacji o jednostce
ekonomicznej, użytecznej przy
dokonywaniu wyboru między
alternatywnymi sposobami
działania.

Warto podkreślić, że mówiąc o

pomiarze, o kwantytatywnej
informacji ekonomicznej, zwracamy
uwagę na proces przypisywania
liczb obiektom i operacjom zgodnie
z przyjętymi zasadami. Liczby te
stanowią reprezentację wartości
ekonomicznej.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na specyficzną

funkcję rachunkowości, jej rolę jako języka
biznesu i finansów. Rachunkowość jest
sztuką mierzenia, komunikowania i
interpretowania działalności gospodarczej
w kategoriach wartości, stosując jednostki
krajowego pieniądza. Język jest środkiem
społecznego komunikowania się, rozwija
się, zatem stosownie do zmian w
środowisku społecznym.

Tę cechę dostrzegamy także w

odniesieniu do rachunkowości, która

zmienia się, rozwija i ulepsza, aby

skutecznie i efektywnie spełniać rolę

komunikacyjnego medium. Jako

przykład można wskazać na pomiar

zysku jednostek gospodarczych, który

jest stałym elementem społecznego

zainteresowania ze względu na

zarobki, dywidendy i podatki.

Rachunkowość jako nauka i system

reaguje na społeczne zainteresowanie
i potrzeby, rozwijając metody
pomiaru rezultatów działalności,
starając się uwzględniać więcej
czynników sprawczych, w
szczególności pomiar zaangażowania
i kosztów kapitału ludzkiego.

Rachunkowość jest elementem każdej

organizacji, a nawet dotyczy każdego
obywatela, który musi rozliczyć się ze swych
dochodów w urzędzie skarbowym,
przedstawić swoje aktywa i przyszłe wpływy
ubiegając się o kredyt. Także miasta, gminy,
szkoły są podmiotami rachunkowości,
stosują metody tej dziedziny wiedzy w celu
efektywnego sterowania zasobami i pomiaru
rezultatów działalności.

STRUKTURA I PODMIOTY RACHUNKOWOŚCI
Rachunkowość ma charakter podmiotowy, co wynika

z jej ponadczasowej, fundamentalnej zasady

podmiotowości, polegającej na prowadzeniu

ewidencji operacji gospodarczych dla

wyodrębnionej majątkowo jednostki organizacyjnej

w oderwaniu od właściciela czy też właścicieli,

którzy dostarczyli kapitał. Nawet w przypadku

przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną,

podejmującego działalność gospodarczą na własne

nazwisko jako jednoosobowy właściciel firmy,

następuje wyodrębnienie majątku osobistego z

majątku, jaki zainwestował w firmę.

STRUKRA I PODMIOTY

RACHUNKOWOŚCI

Rachunkowość ma charakter

podmiotowy, co wynika z jej
ponadczasowej, fundamentalnej
zasady podmiotowości, polegającej na
prowadzeniu ewidencji operacji
gospodarczych dla wyodrębnionej
majątkowo jednostki organizacyjnej w
oderwaniu od właściciela czy też
właścicieli, którzy dostarczyli kapitał.

Nawet w przypadku przedsiębiorcy

będącego osobą fizyczną,
podejmującego działalność
gospodarczą na własne nazwisko
jako jednoosobowy właściciel
firmy, następuje wyodrębnienie
majątku osobistego z majątku, jaki
zainwestował w firmę.

Zatem rachunkowość zawsze

stanowi system identyfikacji,
pomiaru, rejestracji operacji
gospodarczych, określających
działalność konkretnej jednostki.
Wyodrębniona jednostka
organizacyjna stanowi podmiot
rachunkowości.

W każdym podmiocie rachunkowości

występują w różnym stopniu problemy

z zakresu rachunkowości finansowej,

zarządczej, podatkowej. Na system

szeroko rozumianej rachunkowości

podmiotu gospodarczego składają się,

zatem trzy dziedziny rachunkowości,

które pozostają we wzajemnym

związku, co można zilustrować

graficznie

RYSUNEK NR 1 STR 13.

Jak wynika z prezentacji graficznej,

wszystkie dziedziny
rachunkowości mają część
wspólną z rachunkowością
zarządcza, zarówno rachunkowość
finansowa, księgowość, jak i
rachunkowość podatkowa.

Częścią wspólną rachunkowości

finansowej i zarządczej jest
systematyczny rachunek kosztów i
informacje o koszcie jednostkowym.
Zawierają się w niej również
informacje dotyczące decyzji
zarówno o zmianie struktury środków
gospodarczych, jak i kapitałów firmy.

Częścią wspólną rachunkowości

zarządczej i podatkowej jest informacja

dotycząca zarządzania podatkowego,

planowanie operacji gospodarczych w

taki sposób, aby zgodnie z literą prawa

ponieść optymalne obciążenie

podatkami, a w wypadku małych firm

wybrać taką formę działalności, która

niesie najmniejsze obciążenie

podatkiem dochodowym.

Częścią wspólną rachunkowości

finansowej i podatkowej są problemy
związane z obliczaniem,
odprowadzaniem i sporządzaniem
deklaracji z tytułu różnych
zobowiązań podatkowych oraz
ewidencja umożliwiająca rozliczenia
z tytułu VAT i podatku dochodowego.

Rachunkowość jednostki

gospodarczej stanowi, zatem
zintegrowany system
rachunkowości finansowej,
zarządczej i podatkowej.

Pod pojęciem rachunkowości finansowej w

aspekcie systemu informacyjnego należy
rozumieć ewidencję i informacje o stanie
finansowo-majątkowym oraz osiągniętym
okresowym wyniku finansowym przez
jednostki gospodarcze, prowadzące księgi
rachunkowe zgodnie z prawem
bilansowym ujętym w ustawie o
rachunkowości.

Natomiast księgowość stanowi podsystem

rachunkowości, jej proceduralną stronę,

jest to przede wszystkim system

podwójnego zapisu danych

wynikających z pomiaru operacji

gospodarczych, czyli proces składający

się z ciągłej obserwacji, pomiaru i

rejestracji danych w księgach

rachunkowych, zgodnie z podstawowym

modelem rachunkowości.

Księgowość dostarcza danych do

sporządzania obligatoryjnych
sprawozdań finansowych.

Natomiast rachunkowość zarządcza

stanowi przede wszystkim system
informacyjny skierowany do
menedżerów wszystkich szczebli
zarządzania, będący podstawą do
podejmowania decyzji
zarządczych.

Ta dziedzina rachunkowości

obejmuje tworzenie informacji
użytecznej w pracy menedżera,
wykorzystując dane z systemu
księgowości, jak i inne dane
ilościowe J jakościowe
zaczerpnięte poza systemem
księgowym.

Rachunkowość zarządcza jest procesem

identyfikowania, mierzenia, gromadzenia,
analizy, interpretacji i komunikowania
informacji w wymiarze finansowym,
potrzebnych kierownictwu do planowania,
oceny i wewnętrznego sterowania
organizacją, celem osiągnięcia prawidłowego
wykorzystywania jej zasobów w prowadzeniu
ciągłego rozrachunku w zakresie zużywanych
środków ekonomicznych.

Rachunkowość zarządcza jest procesem

identyfikowania, mierzenia, gromadzenia,
analizy, interpretacji i komunikowania
informacji w wymiarze finansowym,
potrzebnych kierownictwu do planowania,
oceny i wewnętrznego sterowania
organizacją, celem osiągnięcia prawidłowego
wykorzystywania jej zasobów w prowadzeniu
ciągłego rozrachunku w zakresie zużywanych
środków ekonomicznych.

Księgowość jest, zatem tylko

podsystemem rachunkowości,
termin rachunkowość zaś ma
znacznie szersze znaczenie i
obejmuje również te zagadnienia,
które wykraczają poza ramy
ewidencji księgowej i
rachunkowości finansowej.

Rachunkowość podatkowa wyłoniła

się z jednego z zadań
rachunkowości finansowej, a
mianowicie kalkulowania,
deklarowania i ewidencjonowania
różnego rodzaju obciążeń
podatkowych.

Jak wiadomo funkcja podatkowa

nabrała w gospodarce rynkowej
szczególnego znaczenia, bowiem
ustawodawstwo dopuszcza
funkcjonowanie ewidencji operacji
gospodarczych tylko dla celów
podatkowych poza istniejącym
systemem ewidencji księgowej.

Stąd naturalnie pojawia się

rachunkowość podatkowa. W Polsce
występuje znaczna liczba jednostek
gospodarczych, które ewidencjonują
operacje tylko dla celów podatkowych
(ponad dwa miliony firm), nie
prowadząc rachunkowości finansowej i
te jednostki określa się terminem:
podmioty rachunkowości podatkowej.

Rachunkowość podatkowa obejmuje

dwie grupy zagadnień:

- ustalanie i ewidencjonowanie

podatków w księgach
rachunkowych zgodnie z prawem
podatkowym i bilansowym w
podmiotach rachunkowości
finansowej,

- obliczanie i ewidencjonowanie

operacji gospodarczych
wymaganych do ustalenia obciążeń
podatkowych w podmiotach
rachunkowości podatkowej (u
podatników podatku dochodowego
od osób fizycznych prowadzących
działalność gospodarczą).

Istotne jest także to, że rachunkowość

podatkowa opiera się na wielu
ustawach prawa podatkowego i swoim
zakresem obejmuje identyfikację,
pomiar i ewidencję operacji
gospodarczych służących do
kalkulacji, sporządzania deklaracji i
rejestracji obciążeń z tytułu różnych
podatków.

Jednostki organizacyjne, dla działalności,

których prowadzona jest ewidencja
operacji gospodarczych, należy
podzielić na dwie zasadnicze grupy:

- podmioty rachunkowości finansowej,

czyli prawa bilansowego, zobligowane
ustawą o rachunkowości do
prowadzenia pełnej ewidencji księgowej
w postaci księgi rachunkowej,

- podmioty rachunkowości podatkowej

(podatnicy), czyli małe firmy,
jednostki prowadzące ewidencję
uproszczoną tylko dla celów
podatkowych, w szczególności jako
podstawę do naliczenia zobowiązań
z tytułu podatku dochodowe go od
osób fizycznych.

Podmioty rachunkowości finansowej i

podatkowej wykorzystują elementy
rachunkowości zarządczej, bowiem
skuteczność działania zarówno
małej, jak i dużej firmy w niewielkim
tylko stopniu zależy od korzystnego
dla niej układu sytuacyjnego,
otoczenia ekonomiczno-prawnego.

Powodzenie każdej firmy jest raczej

rezultatem trafnych decyzji jej

właściciela, czy też zarządu,

wynikających z wiedzy fachowej i

zdobytego doświadczenia. Trafność

decyzji dotyczących planowania,

organizowania, kierowania,

kontrolowania i motywowania w bardzo

dużym stopniu zależy od dopływu

bieżącej informacji menedżerskiej.

Ewidencja operacji gospodarczych

zapewnia dopływ informacji w
postaci sprawozdań finansowych
czy też raportów z różnych
wycinków działalności dla
szerokiego kręgu zarządzających.

Podmioty rachunkowości finansowej

(prawa bilansowego) stanowią osoby
fizyczne, osoby prawne, jednostki
organizacyjne nie posiadające
osobowości prawnej, zobowiązane z
mocy prawa bądź dobrowolnie
przyjmujące obowiązek prowadzenia
ksiąg rachunkowych na podstawie
ustawy o rachunkowości.

Struktura podmiotów prawa bilansowego jest

znacznie zróżnicowana ze względu na

specyfikę i rozmiary prowadzonej działalności.

Przepisy ustawy o rachunkowości zaliczają do

tej grupy zarówno podmioty prowadzące

działalność gospodarczą, jak i jednostki nie

prowadzące działalności gospodarczej, np.

związki zawodowe, partie polityczne,

stowarzyszenia, fundacje oraz jednostki

organizacyjne państwowej gospodarki

budżetowej, a także samorządowej.

W tej grupie znajdują się, zatem

jednostki działające dla zysku, a także

jednostki z natury nie zyskowne.

Zróżnicowanie jednostek z punktu

widzenia rachunkowości potęguje

jeszcze fakt, iż podmiotami prawa

bilansowego są także jednostki

specyficzne ze względu na przedmiot

działalności, w szczególności chodzi tu

o banki,ubezpieczy cieli, jednostki

organizacyjne działające na pod stawie

prawa o publicznym obrocie papierami

wartościowymi.

Ustawa uwzględniająca tę specyfikę

przewiduje odrębne wzory bilansu
i rachunku zysków i strat dla tych
jednostek. Oprócz odrębnych
sprawozdań wynikających z
ustawy, jednostki te prowadząc
księgi rachunkowe stosują sobie
właściwe reguły zgodne z ustawą
o rachunkowości.

Na podstawie ustawy o

rachunkowości wydawane są
rozporządzenia, zarządzenia w
sprawie szczegółowych zasad
prowadzenia specyficznej
rachunkowości.

W szczególności są to rozporządzenia

ministra finansów w sprawie

szczególnych zasad rachunkowości dla

jednostek nie prowadzących działalności

gospodarczej; szczegółowych zasad

rachunkowości ubezpieczy cieli

szczegółowych zasad prowadzenia

rachunkowości oraz jednolitych planów

kont dla państwowych i gminnych

jednostek budżetowych.

Rachunkowość w zakresie obrotu

papierami wartościowymi jest
dodatkowo regulowana
zarządzeniami przewodniczącego
Komisji Papierów Wartościowych
w sprawie zasad i trybu ich
ewidencji

Rachunkowość w zakresie obrotu

papierami wartościowymi jest
dodatkowo regulowana
zarządzeniami przewodniczącego
Komisji Papierów Wartościowych
w sprawie zasad i trybu ich
ewidencji.

Natomiast rachunkowość banków

komercyjnych regulowana jest
dodatkowo odrębnymi aktami
prawnymi w postaci zarządzeń
prezesa NBP w sprawie ustalania
wzorcowego planu kont banków, a
także szczegółowych zasad
rachunkowości banków i sporządzania
informacji dodatkowej.

Ze względu na specyfikę tych

jednostek, w ramach rachunkowości
finansowej wydzielane są segmenty
rachunkowości branżowych, a
mianowicie: rachunkowość bankowa,
ubezpieczy cieli, budżetowa,
jednostek prowadzących działalność
maklerską, jednostek nie zyskownych.

Współczesna rachunkowość

finansowa stanowi, zatem swego
rodzaju grupę dziedzin
szczegółowych, powstałych
zgodnie z prawem bilansowym.
Segmenty poszczególnych dziedzin
zazębiają się z rachunkowością
podatkową i zarządczą.

W rachunkowości finansowej jednostki,

stanowiącej podsystem ogólnego
systemu informacyjnego
rachunkowości, można wyodrębnić
kolejne podsystemy. Podsystem
rachunkowości dotyczący działalności
podstawowej i pomocniczej w
jednostce utożsamiany jest zwykle z
istotą rachunkowości finansowej

Oprócz tego można wyróżnić podsystem

rachunkowości inwestycyjnej, który
obejmuje działalność prowadzącą do
utrzymania i rozwoju zasobów
środków trwałych jednostki. W ramach
tego podsystemu prowadzi się
odrębne ewidencje, a także wycenę
efektów procesu inwestycyjnego

Ponadto w jednostce pro wadzi się

działalność socjalną, podlegającą
także odrębnej ewidencji i
sprawozdawczości. Jest to podstawa
do istnienia i działania kolejnego,
trzeciego już podsystemu
rachunkowości finansowej, zwanego
rachunkowością działalności
finansowo wyodrębnione

SPOSOBY EWIDENCJI

GOSPODARCZEJ .

Stosując się do ustalonych przepisami

zasad prawa bilansowego, zawartych
w ustawie o rachunkowości z dnia 29
IX 1994 r. (Dz.U. nr 121, póz. 591),
księgę rachunkową (handlową) mają
obowiązek prowadzić następujące
podmioty gospodarcze, niezależnie
od zakresu działalności, :

- spółki prawa handlowego: spółki

akcyjne, spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, spółki
komandytowe, spółki jawne;

- spółki cywilne z udziałem osób

prawnych;

- inne osoby prawne z wyjątkiem Skarbu

Państwa i Narodowego Banku
Polskiego;

- jednostki organizacyjne działające

na podstawie prawa bankowego,
prawa o publicznym obrocie
papierami wartościowym i
funduszach powierniczych lub
przepisów o działalności
ubezpieczeniowej bez względu na
wielkość przy chodów;

- państwowe i gminne jednostki

budżetowe i ich gospodarstwa
pomocnicze, zakłady budżetowe,
państwowe i gminne fundusze
celowe oraz gminy i ich związki;

- zagraniczne osoby prawne, zagraniczne

jednostki nie posiadające osobowości

prawnej oraz zagraniczne osoby

fizyczne, prowadzące na terytorium

Rzeczpospolitej Polskiej działalność

osobiście, przez osobę upoważnioną,

przy pomocy pracowników - w

odniesieniu do działalności prowadzonej

na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej,

bez względu na wielkość przychodów;

- wszystkie jednostki, jeżeli na realizację zadań

otrzymują dotacje lub subwencje z budżetu
państwa, z budżetów gmin lub funduszów
celowych. Chodzi tu o stowarzyszenia, partie
polityczne i związki zawodowe oraz
organizacje dobroczynności i opieki
społecznej, fundacje, towarzystwa naukowe,
organizacje ochrony zdrowia, rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz
przedstawicielstwa podmiotów zagranicznych;

- osoby fizyczne prowadzące działalność

gospodarczą oraz spółki cywilne z
wyłącznym udziałem osób fizycznych,
których przychód netto ze sprzedaży
towarów, produktów i operacji
finansowych za poprzedni rok
obrotowy osiągnął, co najmniej
równowartość w walucie polskiej 800
000 euro.

Wielkość euro przeliczana jest corocznie

na złote polskie po średnim kursie

ustalonym przez prezesa NBP,

obowiązującym na dzień 30 września.

Osoby fizyczne i spółki prawa cywilnego,

które nie osiągną powyższego limitu,

mogą również na zasadzie

dobrowolności prowadzić księgę

rachunkową, jeśli chcą, aby stanowiła

ona podstawę naliczania podatków.

Podmioty rachunkowości podatkowej

(podatnicy) to osoby fizyczne i spółki
cywilne osób fizycznych, które
prowadzą działalność gospodarczą
na podstawie wpisu do ewidencji
działalności gospodarczej (a nie na
podstawie rejestru handlowego sądu
rejestrowego).

Podmioty te, ze względu na niewielkie

rozmiary działalności gospodarczej, nie stają

się z mocy prawa bilansowego, ani

dobrowolnie, podmiotami rachunkowości

finansowej. Są one zobligowane z tytułu

zobowiązań podatkowych, w głównej mierze

zobowiązań z tytułu podatku dochodowego

od osób fizycznych, do założenia

pozaksięgowego typu ewidencji operacji

gospodarczych, a mianowicie uproszczonej

ewidencji dla celów podatkowych.

W Polsce występuje obecnie

fakultatywność opcji opodatkowania,
pod warunkiem spełnienia wymogów
ustawowych każdej z nich. Każda
opcja posiada sobie właściwe zalety i
niedogodności oraz pociąga za sobą
różny stopień uciążliwości
prowadzenia ewidencji

Ewidencja dla celów podatkowych

jest stosunkowo prosta, opiera się,
bowiem na pojedynczym zapisie w
formie rejestru przy chodów z
działalności gospodarczej, bądź
przychodów i kosztów określonych
przepisami prawa podatkowego.

Podatnicy mają prawo dokonywania

wyboru jednej z trzech poniższych
form opodatkowania podatkiem
dochodowym od osób fizycznych:

- karta podatkowa: najprostsza forma

podatku zryczałtowanego kwotowo,
praktycznie bez obowiązków prowadzenia
ewidencji, poza sporządzaniem na życzenie
klienta rachunków i ich archiwizowaniem
przez pięć kolejnych lat;

- ryczałt ewidencjonowany: forma podatku

zryczałtowanego procentowo, z
obowiązkiem prowadzenia „Ewidencji
przychodów" według ustawowego wzoru;

- zasady ogólne opodatkowania:

progresywny podatek osobisty z
obowiązkiem prowadzenia
„Podatkowej księgi przychodów i
rozchodów" według ustawowego
wzoru.

Powyższe formy ewidencji służą do

ustalania wymiarów podatku.

"Należy pamiętać, iż podstawowym

prawem osób fizycznych i spółek
cywilnych osób fizycznych,
uprawnionych do uproszczonej
ewidencji podatkowej, jest prawo do
rezygnacji z uproszczonej ewidencji
na rzecz pełnej ewidencji bilansowej
w postaci księgi rachunkowej.

Jak wynika z powyższych rozważań,

ustawodawstwo polskie dopuściło
dwa sposoby ewidencjonowania
operacji gospodarczych pełną
ewidencję księgową (księgę
rachunkową), uproszczoną
ewidencję dla celów podatkowych.

SPOSOBY

SPOSOBY

PROWADZENIA

PROWADZENIA

EWIDENCJI

EWIDENCJI

Sposoby prowadzenia ewidencji

operacji gospodarczych zalezą od
formy organizacyjno-prawnej firmy
oraz rozmiarów prowadzonej
działalności gospodarczej,
wyrażanej przychodem netto

Ponadto polskie prawo w odniesieniu

do małych firm, jak wcześniej
wspomniano, dopuściło
wydzielenie z zadań rachunkowości
finansowej jednej funkcji
podatkowej i stworzenie dla niej
systemu ewidencji w postaci tzw.
„rachunkowości podatkowej".

Występują pewne preferencje i

uproszczenia w zakresie
rachunkowości finansowej dla firm
działających na niewielką skalę.

Problematyka rachunkowości małych

firm ma duże znaczenie gospodarcze,
m.in. ze względu na fakt, iż liczba firm
prowadzących tylko ewidencję
podatkową ciągle wzrasta

Powstające prywatne firmy

najczęściej rozpoczynają
działalność od najprostszej formy
organizacyjno-prawnej i opierają
swoją ewidencję tylko na prawie
podatkowym, a nie bilansowym.

Rachunkowość podatkowa dzieli się na

dwie składowe:

- rachunkowość podatkowa osób

fizycznych prowadzących działalność
gospodarczą we własnym imieniu oraz
spółek cywilnych osób fizycznych i
rozliczających się z podatku
dochodowego na podstawie ewidencji
dla celów podatkowych

Obejmuje ona warunki opodatkowania,

ewidencji i rozliczania, wynikające z
trzech fakultatywnych form
opodatkowania podatkiem
dochodowym od osób fizycznych: kartą
podatkową, ryczałtem
ewidencjonowanym oraz zasadami
ogólnymi na podstawie księgi
podatkowej

Zajmuje się również problematyką

najkorzystniejszego wyboru formy
opodatkowania zarówno ze względu
na oszczędności podatkowe, jak i
uciążliwość prowadzenia ewidencji.
Ten obszar rachunkowości będzie
przedmiotem rozważań ostatniego
rozdziału;

- rachunkowość podatkowa podmiotów

prawa bilansowego zobligowanych do
pomiaru i ewidencji różnego rodzaju
podatków zarówno bezpośrednich,
jak i pośrednich. Podmioty prawa
bilansowego stają się podatnikami i
muszą sprostać wymogom
podatkowym

Dział rachunkowości finansowej

poświęcony zrozumieniu i
stosowaniu prawa podatkowego w
jednostkach bilansowych można,
zatem określić jako rachunkowość
podatkową.

Przedmiotem tego systemu wiedzy jest

m.in. problematyka dotycząca
rozróżniania dochodu stanowiącego
podstawę opodatkowania
wynikającego wyłącznie z
zastosowania przepisów prawa
podatkowe go oraz księgowego wyniku
finansowego wynikającego z prawa
bilansowego.