Zanieczyszczen

Zanieczyszczen

ia

ia

środowiska

środowiska

Zanieczyszczenie

Zanieczyszczenie

jest pojawieniem się w
środowisku przyrodniczym

substancji

lub mieszaniny

substancji (stałych, płynnych
lub gazowych) oraz różnych
odmian

energii

w ilościach

ilościach

przekraczających dopuszczalny

przekraczających dopuszczalny

poziom.

poziom.

Klasyfikacja
zanieczyszczeń wg
typów środowisk:

powietrza

powietrza

wody

wody

gleby

gleby

Zanieczyszczenia
powietrza:

I. Naturalne:

I. Naturalne:



Wybuchy wulkanów

Wybuchy wulkanów



Pożary lasów i stepów

Pożary lasów i stepów



Wysięki ropy naftowej

Wysięki ropy naftowej



Rozkład materii

Rozkład materii

organicznej

organicznej


Emisja z bagien

Emisja z bagien

II.

II.

Sztuczne

Sztuczne

(antropogeniczne)

(antropogeniczne)



Produkcja energii

Produkcja energii



Przemysł

Przemysł

(hutniczy, metalowy,

(hutniczy, metalowy,

chemiczny.

chemiczny.

materiałów

materiałów

budowlanych)

budowlanych)


Transport

Transport

Rodzaje zanieczyszczeń
powietrza

:

1.

1.

Pyły

Pyły

(elementy

złożone

z

(elementy

złożone

z

popiołów,

sadzy,

dymu,

w

popiołów,

sadzy,

dymu,

w

których występują pierwiastki

których występują pierwiastki

toksyczne: rtęć, kadm, ołów,

toksyczne: rtęć, kadm, ołów,

chrom nikiel, cynk, arsen, selen)

chrom nikiel, cynk, arsen, selen)

a)

a)

zawieszone

zawieszone

– o średnicy 0,1

– o średnicy 0,1

– 10

– 10

µ

µ

m

m

b)

b)

opadowe

opadowe

– o średnicy > 10

– o średnicy > 10

µ

µ

m

m

2.

2.

Aerozole

atmosferyczne

Aerozole

atmosferyczne

–

–

niezwykle drobne ciała stałe i

niezwykle drobne ciała stałe i

ciekłe,

przenikające

do

ciekłe,

przenikające

do

organizmu przez skórę, układ

organizmu przez skórę, układ

oddechowy i pokarmowy, będące

oddechowy i pokarmowy, będące

zagrożeniem dla fauny i flory, w

zagrożeniem dla fauny i flory, w

tym i dla ludzi. Mogą działać:

tym i dla ludzi. Mogą działać:



zwłókniająco (choroba

zwłókniająco (choroba

krzemowa)

krzemowa)



alergizująco

alergizująco



drażniąco

drażniąco



toksycznie

toksycznie



promieniotwórczo

promieniotwórczo

3.

3.

Gazy

Gazy



tlenki siarki SO

tlenki siarki SO

x

x



tlenki azotu NO

tlenki azotu NO

x

x



tlenki węgla CO

tlenki węgla CO

x

x



ozon O

ozon O

3

3



metan CH

metan CH

4

4



siarkowodór H

siarkowodór H

2

2

S

S



węglowodory

węglowodory

aromatyczne

aromatyczne

W chwili obecnej jednym z

W chwili obecnej jednym z

najpoważniejszych

problemów

najpoważniejszych

problemów

ochrony środowiska jest emisja do

ochrony środowiska jest emisja do

atmosfery

atmosfery

tlenków

siarki

i

tlenków

siarki

i

azotu

azotu

. Wszystkie paliwa zarówno

. Wszystkie paliwa zarówno

stałe jak i płynne zawierają siarkę

stałe jak i płynne zawierają siarkę

lub jej związki.

lub jej związki.

Przy aktualnym stanie techniki

Przy aktualnym stanie techniki

praktycznie

cała

ilość

tych

praktycznie

cała

ilość

tych

związków jest emitowana do

związków jest emitowana do

atmosfery

atmosfery

.

.

Kwaśne deszcze

Kwaśne deszcze

Kwaśne deszcze

Kwaśne deszcze

-

-

to opady

to opady

atmosferyczne

zawierające

w

atmosferyczne

zawierające

w

kroplach wody zaabsorbowane gazy -

kroplach wody zaabsorbowane gazy -

dwutlenek siarki (SO

dwutlenek siarki (SO

2

2

), tlenki azotu

), tlenki azotu

NO

NO

X

X

i inne bezwodniki kwasowe oraz

i inne bezwodniki kwasowe oraz

produkty ich reakcji w atmosferze -

produkty ich reakcji w atmosferze -

słabe roztwory kwasu siarkowego

słabe roztwory kwasu siarkowego

(IV), znacznie groźniejszego kwasu

(IV), znacznie groźniejszego kwasu

siarkowego (VI), kwasu azotowego

siarkowego (VI), kwasu azotowego

(V).

(V).

Kwaśne deszcze

Kwaśne deszcze

powstają

powstają

głównie na obszarach, gdzie

głównie na obszarach, gdzie

atmosfera

jest

narażona

na

atmosfera

jest

narażona

na

długotrwałą emisję

długotrwałą emisję

SO

SO

2

2

i

i

NO

NO

x

x

, ze

, ze

źródeł

źródeł

:

:

-

naturalnych np. czynn

naturalnych np. czynn

e

e

wulkan

wulkan

y

y

,

,

-

sztucznych

sztucznych

-

-

spaliny powstające

spaliny powstające

w wyniku spalania zasiarczonych

w wyniku spalania zasiarczonych

paliw

paliw

(

(

węg

węg

ie

ie

l brunatn

l brunatn

y

y

i

i

kamienn

kamienn

y) oraz spaliny

y) oraz spaliny

pochodzące ze środków

pochodzące ze środków

transportu.

transportu.

Kwaśne

deszcze

Kwaśne

deszcze

to

to

wszystkie rodzaje kwaśnych

wszystkie rodzaje kwaśnych

opadów

opadów

(pH < 5,6)

(pH < 5,6)

, tzn.

, tzn.

deszcz, mżawka, mgła,

deszcz, mżawka, mgła,

śnieg

śnieg

.

.

Taki sposób transportowania

Taki sposób transportowania

na ziemię kwasów nazywany

na ziemię kwasów nazywany

jest

jest

mokrą depozycją

mokrą depozycją

.

.

Sucha

depozycja

Sucha

depozycja

to

to

zanieczyszczenia

zanieczyszczenia

transportowane bezpośrednio

transportowane bezpośrednio

na powierzchnię ziemi jako

na powierzchnię ziemi jako

gazy

lub

pyły

bez

gazy

lub

pyły

bez

absorbowania

przez

nie

absorbowania

przez

nie

wilgoci.

wilgoci.

Sucha depozycja

Sucha depozycja

zanieczyszczeń występuje

zanieczyszczeń występuje

zazwyczaj w pobliżu ich

zazwyczaj w pobliżu ich

źródeł

źródeł

.

.

M

M

okra depozycja

okra depozycja

może

może

występować

występować

w odległości

w odległości

ponad 1000 km od miejsca

ponad 1000 km od miejsca

jej powstania

jej powstania

  

Średnie roczne wartości

pH

opadów

w

Polsce

kształtują się od 4,26 na
Śnieżce

do

4,6

w

Suwałkach.

Najwyższy

poziom

zakwaszenia

opadów

występuje

w

rejonie

sudeckim,

gdzie

sporadycznie rejestrowano
opady o wartości pH <
3,0.

      

Wpływ kwaśnych deszcz

Wpływ kwaśnych deszcz

ów

ów

na

na

środowisko

środowisko

a)

a)

Ludzie

Ludzie



kaszel

kaszel



duszności

duszności



bóle w klatce piersiowej

bóle w klatce piersiowej



choroby dróg oddechowych

choroby dróg oddechowych

(bronchit, astma)

(bronchit, astma)

b) Rośliny



chlorozy i nekrozy liści

chlorozy i nekrozy liści



przedwczesne opadanie liści

przedwczesne opadanie liści



obumieranie części roślin

obumieranie części roślin



zmniejszenie odporności na suszę i

zmniejszenie odporności na suszę i

szkodniki

szkodniki



ułatwienie pobierania metali ciężkich

ułatwienie pobierania metali ciężkich

przez rośliny (zatrucie)

przez rośliny (zatrucie)



zmniejszon

zmniejszon

a

a

możliwość pobierania

możliwość pobierania

wapnia, magnezu i potasu (niezbędnych

wapnia, magnezu i potasu (niezbędnych

składników odżywczych),

składników odżywczych),



zwiększenie stężenia azotu

zwiększenie stężenia azotu

mineralnego w tkankach

mineralnego w tkankach

Najbardziej

wrażliwe

na

Najbardziej

wrażliwe

na

kwaśne deszcze są: porosty i lasy

kwaśne deszcze są: porosty i lasy

szpilkowe

szpilkowe

.

Po raz pierwszy zjawisko

Po raz pierwszy zjawisko

degradacji lasów zauważono w

degradacji lasów zauważono w

Bawarii

pod

koniec

lat

70

Bawarii

pod

koniec

lat

70

ubiegłego wieku

ubiegłego wieku

.

.

N

N

a początku lat 80

a początku lat 80

.

.

ok. 25%

ok. 25%

wszystkich lasów europejskich

wszystkich lasów europejskich

zostało

uznanych

za

zostało

uznanych

za

umiarkowanie

lub

poważnie

umiarkowanie

lub

poważnie

uszkodzone.

uszkodzone.

W Polsce uszkodzonych jest

W Polsce uszkodzonych jest

83,7%

drzewostanów.

83,7%

drzewostanów.

c)

Jeziora i rzeki

Jeziora i rzeki

Kwaśne deszcze, dostają się do

Kwaśne deszcze, dostają się do

jezior, rzek i

jezior, rzek i

innych

innych

zbiorników

zbiorników

wodnych

wodnych

,

powodując

ich

,

powodując

ich

zakwaszenie

zakwaszenie

.

.

Następuje

zmniejszanie

się

Następuje

zmniejszanie

się

liczby gatunków zwierząt i roślin.

liczby gatunków zwierząt i roślin.

Jako pierwsze giną raki, ślimaki i

Jako pierwsze giną raki, ślimaki i

małże.

małże.

Przy

większym

zakwaszeniu

Przy

większym

zakwaszeniu

zanikają ryby łososiowate, płocie i

zanikają ryby łososiowate, płocie i

wiele gatunków owadów. Przy pH<

wiele gatunków owadów. Przy pH<

4,5 zanika okoń i szczupak a w

4,5 zanika okoń i szczupak a w

wodzie zostają odporne gatunki

wodzie zostają odporne gatunki

owadów i nieliczne gatunki roślin.

owadów i nieliczne gatunki roślin.

c) Budowle

c) Budowle

Wiele

Wiele

zabytków historycznych

zabytków historycznych

i

i

pomników jest zrobionych z kamienia

pomników jest zrobionych z kamienia

zawierającego wapno

zawierającego wapno

(

(

piaskowiec, wapień

piaskowiec, wapień

lub marmu

lub marmu

r)

r)

. Wapno neutralizuje kwaśny

. Wapno neutralizuje kwaśny

deszcz, ale w końcu zostaje zużyte. Wtedy

deszcz, ale w końcu zostaje zużyte. Wtedy

kamień traci naturalną odporność a budynek

kamień traci naturalną odporność a budynek

lub pomnik zaczyna ulegać zniszczeniu.

lub pomnik zaczyna ulegać zniszczeniu.

Posągom kamiennym odpadają nosy, ściany

Posągom kamiennym odpadają nosy, ściany

domów pękają i grożą zawaleniem.

domów pękają i grożą zawaleniem.

Współczesne budynki, wykonane z

Współczesne budynki, wykonane z

innych materiałów (np. z żelbetu)

innych materiałów (np. z żelbetu)

,

,

również

również

są niszczone przez kwaśne deszcze, choć w

są niszczone przez kwaśne deszcze, choć w

wolniejszym tempie. Beton zaczyna się

wolniejszym tempie. Beton zaczyna się

kruszyć a stalowe pręty zbrojenia rdzewieją

kruszyć a stalowe pręty zbrojenia rdzewieją.

.

Zapobieganie występowaniu

kwaśnych

deszczów:



budowani

budowani

e

e

instalacji

instalacji

wyłapujących tlenki siarki i azotu

wyłapujących tlenki siarki i azotu

ze spalin emitowanych do

ze spalin emitowanych do

atmosfery

atmosfery

,

,



ograniczani

ograniczani

e

e

spalania paliw

spalania paliw

zawierających siarkę i jej związki,

zawierających siarkę i jej związki,

głównie węgla brunatnego i

głównie węgla brunatnego i

kamiennego

kamiennego.

Przeciwdziałanie

Przeciwdziałanie

występowaniu

występowaniu

kwaśnych

kwaśnych

deszcz

deszcz

ów

ów

powinno mieć

powinno mieć

międzynarodowy charakter,

międzynarodowy charakter,

ponieważ opady kwaśnego

ponieważ opady kwaśnego

deszczu trafiają na obszary

deszczu trafiają na obszary

znacznie oddalone od źródeł

znacznie oddalone od źródeł

zanieczyszczeń atmosfery.

zanieczyszczeń atmosfery.

Smog

Smog

Do szczególnie groźnych

Do szczególnie groźnych

zanieczyszczeń powietrza

zanieczyszczeń powietrza

zalicza się

zalicza się

smog

smog

–

–

mieszanina dymu i mgły.

mieszanina dymu i mgły.

Podczas inwersji temperatury

Podczas inwersji temperatury

znajdująca się w powietrzu para

znajdująca się w powietrzu para

wodna osiąga temperaturę niższą

wodna osiąga temperaturę niższą

od punktu kondensacji i pojawia

od punktu kondensacji i pojawia

się mgła, która na skutek

się mgła, która na skutek

rozpuszczania szkodliwych gazów,

rozpuszczania szkodliwych gazów,

zawiera wszystkie substancje

zawiera wszystkie substancje

zanieczyszczające atmosferę.

zanieczyszczające atmosferę.

Tak powstały

Tak powstały

smog

smog

jest

jest

nieprzepuszczalny dla światła, co

nieprzepuszczalny dla światła, co

może przedłużać czas inwersji.

może przedłużać czas inwersji.

Wyróżnia się 2 typy
smogu:

1.

1.

Londyński

Londyński –

kwaśny,

kwaśny,

zawiera wszystkie dymy,

zawiera wszystkie dymy,

sadze, tlenki siarki, tlenki

sadze, tlenki siarki, tlenki

węgla, i działa na organizm

węgla, i działa na organizm

człowieka parząco.

człowieka parząco.

Jest powodem chorób

Jest powodem chorób

serca, płuc a nawet

serca, płuc a nawet

masowych zachorowań i

masowych zachorowań i

nagłych zgonów.

nagłych zgonów.

2.

2.

Los Angeles

Los Angeles

– fotochemiczny, który

– fotochemiczny, który

tworzą spaliny samochodowe z

tworzą spaliny samochodowe z

zawartymi w nich węglowodorami

zawartymi w nich węglowodorami

aromatycznymi, tlenki azotu i czad.

aromatycznymi, tlenki azotu i czad.

Pod wpływem promieniowania

Pod wpływem promieniowania

słonecznego składniki te reagują ze sobą

słonecznego składniki te reagują ze sobą

tworząc substancje toksyczne: azotan

tworząc substancje toksyczne: azotan

nadtlenku acetylu (PAN), azotan

nadtlenku acetylu (PAN), azotan

nadtlenku propionylu oraz silnie

nadtlenku propionylu oraz silnie

utleniające związki z dużym udziałem

utleniające związki z dużym udziałem

ozonu.

ozonu.

Smog ten działa na drogi oddechowe,

Smog ten działa na drogi oddechowe,

podrażnia płuca, powoduje pieczenie

podrażnia płuca, powoduje pieczenie

oczu, wzmaga podatność na infekcję

oczu, wzmaga podatność na infekcję

dróg oddechowych.

dróg oddechowych.

smog
Londyński

smog Los Angeles

Dla

każdego

zanieczyszczenia zostały
ustalone dopuszczalne stężenia w
powietrzu, które nie powinny być
przekraczane.

W

przeciwnym

wypadku

zanieczyszczenie

powietrza może być szkodliwe i
niebezpieczne dla naszego zdrowia
a nawet życia. 

Stężenia dopuszczalne i alarmowe dla
krajów

Unii Europejskiej zostały

ustalone w

dyrektywie 96/62/EC

z

dnia 27 września 1996 r.

Szczegółowe przepisy zawierają trzy

dalsze dyrektywy: 

1. 1999/30/EC z dnia 22 kwietnia 1999
r.  
2. 2000/69/EC z dnia 16 listopada
2000r. 
3. 2002/3/EC z dnia 12 lutego 2002 r.

Przepisy te obowiązują także w Polsce
na mocy rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r.

Dla dwutlenku azotu (NO

2

), dwutlenku

siarki (SO

2

), ołowiu (Pb) i pyłu zawieszonego

o średnicy do 10 µm (PM10), stężenia
dopuszczalne zostały ustalone jako średnie
roczne stężenia.

Oznacza to, że w niektórych dniach

stężenie może być nawet znacznie wyższe niż
wartość dopuszczalna, zaś w innych dniach
niższe, ale przy ocenie jakości powietrza brana
jest pod uwagę średnia roczna wartość.

Dla ozonu (O

3

) i tlenku węgla (CO),

dopuszczalne wartości

są

określone

jako średnie stężenia 8-godzinne. Gazy te są
bardzo toksyczne dla ludzi nawet w małych
dawkach i w krótkich okresach oddziaływania.

Stężenia dopuszczalne dla NO

2

, SO

2

, Pb i PM10

(średnie roczne stężenia) w krajach Unii Europejskiej

Stężenia dopuszczalne dla O

3

i CO (średnie

stężenia 8-godzinne) w krajach Unii Europejskiej

Dla  NO

2

, SO

2

i O

3

, oprócz stężeń

dopuszczalnych, określono także wartości
alarmowe. Są

to średnie 1-godzinne

stężenia.

Jeśli te wartości zostają przekroczone to

władze lokalne mają obowiązek poinformować
o tym opinię publiczną, a ponadto podjąć
środki zaradcze, które zmniejszyłyby stężenie
zanieczyszczeń w powietrzu, np. ograniczyć
ruch

samochodowy

w

mieście, nakazać

czasowe ograniczenie produkcji przemysłowej
itp. 

Wartości alarmowe dla NO

2

, SO

2

i O

3

(średnie

stężenia 1-godzinne) w krajach Unii Europejskiej

Ozon, tritlen (O

Ozon, tritlen (O

3

3

) - jedna z odmian

) - jedna z odmian

alotropowych tlenu

alotropowych tlenu

, składająca się z trzech

, składająca się z trzech

atomów tego pierwiastka

atomów tego pierwiastka

.

.

Ozon jest niebieskim gazem, cięższym od

Ozon jest niebieskim gazem, cięższym od

powietrza. W stanie wolnym występuje w

powietrza. W stanie wolnym występuje w

atmosferze, powstaje w wyniku rozpadu

atmosferze, powstaje w wyniku rozpadu

cząsteczek O

cząsteczek O

2

2

pod wpływem światła.

pod wpływem światła.

W

W

warstwie

warstwie

atmosfe

atmosfe

ry

ry

ziemskiej

ziemskiej

-

-

stratosferze

stratosferze

na wysokości od 10 do 50 km

na wysokości od 10 do 50 km

występuje warstwa o podwyższonej

występuje warstwa o podwyższonej

koncentracji ozonu (O

koncentracji ozonu (O

3

3

) -

) -

ozonosfera.

ozonosfera.

Maksymalne stężenie ozonu utrzymuje

Maksymalne stężenie ozonu utrzymuje

się na wysokości ok. 23 km.

się na wysokości ok. 23 km.

Wraz ze wzrostem szerokości

Wraz ze wzrostem szerokości

geograficznej poziom zalegania

geograficznej poziom zalegania

ozonosfery

ozonosfery

obniża się lecz zwiększa się w niej ogólna

obniża się lecz zwiększa się w niej ogólna

zawartość tego gazu.

zawartość tego gazu.

W szerokościach umiarkowanych i

W szerokościach umiarkowanych i

polarnych występują wyraźne wahania

polarnych występują wyraźne wahania

sezonowe zawartości tego gazu w granicach

sezonowe zawartości tego gazu w granicach

25-30%.

25-30%.

Maksymalne koncentracja ozonu nad

Maksymalne koncentracja ozonu nad

Polską występuje na wysokości ok. 20-22 km.

Polską występuje na wysokości ok. 20-22 km.

Ozon jest

Ozon jest

bardzo

bardzo

ważny dla życia na

ważny dla życia na

Ziemi, ma bowiem zdolność pochłaniania

Ziemi, ma bowiem zdolność pochłaniania

promieniowania UV Słońca.

promieniowania UV Słońca.

Promieniowanie słoneczne w zakresie

Promieniowanie słoneczne w zakresie

UV cechuje duża energia, zdolna do

UV cechuje duża energia, zdolna do

niszczenia organizmów żywych.

niszczenia organizmów żywych.

Osłabienie tego promieniowania przez

Osłabienie tego promieniowania przez

ozon jest warunkiem życia na Ziemi.

ozon jest warunkiem życia na Ziemi.

Ponadto pochłaniając

Ponadto pochłaniając

promieniowanie UV, ozon jednocześnie

promieniowanie UV, ozon jednocześnie

zmienia warunki termiczne w atmosferze,

zmienia warunki termiczne w atmosferze,

wpływając pośrednio na cyrkulację

wpływając pośrednio na cyrkulację

powietrza w stratosferze, co w pewnym

powietrza w stratosferze, co w pewnym

stopniu decyduje także o warunkach

stopniu decyduje także o warunkach

klimatycznych na powierzchni Ziemi

klimatycznych na powierzchni Ziemi.

Na początku lat 80.
zaobserwowano nad
Antarktydą (w rejonie
bieguna północnego)
znaczny spadek zawartości
ozonu o ponad 40 % a
obszar, nad którym
stwierdzono zmniejszenie
stężenia tego gazu
nazwano

dziurą

dziurą

ozonową

ozonową

.

Dziura ozonowa nad Antarktydą

W ciągu ostatnich lat co

W ciągu ostatnich lat co

roku we wrześniu (początek

roku we wrześniu (początek

polarnej wiosny) stratosfera

polarnej wiosny) stratosfera

nad

całym

kontynentem

nad

całym

kontynentem

antarktycznym traci prawie

antarktycznym traci prawie

100% ozonu

100% ozonu

.

.

W

2000

roku

dziura

W

2000

roku

dziura

ozonowa

osiągnęła

swoje

ozonowa

osiągnęła

swoje

maksymalne rozmiary

maksymalne rozmiary

Gazy niszczące ozon

Wśród

gazów

wywierających niszczący
wpływ

na

warstwę

ozonową

największy

udział mają:

 Freony,

 Halony,
 Tlenki azotu (N

2

O,

NO, NO

2

).

 F

F

reony (CFC

reony (CFC)

- są chlorowcowymi

pochodnymi węglowodorów nasyconych. W
cząsteczce zawierają atomy chloru i
fluoru, niekiedy również bromu. Są
niepalne, nietoksyczne i niekorodujące.

Znalazły zastosowanie w produkcji

urządzeń chłodzących i klimatyzacyjnych
oraz w produkcji kosmetyków i
dezodorantów.

Najbardziej znanymi i najczęściej

używanymi freonami jest
dichlorodifluorometan (CCl

2

F

2

), zwany

freonem F-12 oraz dichlorotetrafluoroetan
(C

2

Cl

2

F

4

), zwany freonem F-114.

Obecnie oblicza się, że w atmosferze

znajduje się ponad 20 mln ton freonów.



Halony

Halony

- są pochodnymi

fluorowcowymi metanu i etanu.
Są nietoksycznymi gazami lub
cieczami. Nie ulegają spalaniu.
Stosowane są do produkcji
gaśnic halonowych.



Tlenki azotu

Tlenki azotu

- powstają w

ozonosferze

głównie w wyniku

spalania paliw przez silniki
samolotów i rakiet. W znacznych
ilościach tlenki azotu wydzielane
są do ozonosfery również w
wyniku wybuchów jądrowych.

Mechanizm powstawania dziury
ozonowej

W środkowej części stratosfery freony

W środkowej części stratosfery freony

absorbują promieniowanie słoneczne (CCL

absorbują promieniowanie słoneczne (CCL

2

2

F

F

2

2

światło o długości fali 220 nm,

światło o długości fali 220 nm,

C

C

2

2

Cl

Cl

2

2

F

F

4

4

o długości

o długości

240 nm

240 nm

)

)

.

.

Wskutek fotochemicznej dysocjacji

Wskutek fotochemicznej dysocjacji

pęka słabe wiązanie i uwalnia się wolny atom

pęka słabe wiązanie i uwalnia się wolny atom

chloru:

chloru:

CCl

CCl

2

2

F

F

2

2

+ hv(220 nm)

+ hv(220 nm)





CCl F

CCl F

2

2

+ Cl

+ Cl

Cl + O

Cl + O

3

3





ClO + O

ClO + O

2

2

ClO + O

ClO + O





Cl+ O

Cl+ O

2

2

O + O

O + O

3

3





O

O

2

2

+ O

+ O

2

2

Może być wspierany przez

dodatkowe cykle z udziałem
tlenków azotu:

Cl + O

Cl + O

3

3





ClO + O

ClO + O

2

2

ClO + NO

ClO + NO





Cl + NO

Cl + NO

2

2

NO

NO

2

2

+ O

+ O





NO + O

NO + O

2

2

O + O

O + O

3

3





O

O

2

2

+ O

+ O

2

2

Dużą rolę w rozkładzie

ozonu

odgrywają

halony:

BrO + ClO  Br + Cl +

O

2

Br + O

3

 BrO + O

2

Cl + O

3

 ClO + O

2

O

3

+ O

3

 O

2

+ O

2

+ O

2

Skutki występowania dziury

ozonowej



Poparzenia i nowotwory skóry

Poparzenia i nowotwory skóry



Redukcja wydajności fotosyntezy

Redukcja wydajności fotosyntezy



Zmniejszenie wzrostu roślin, zmiana

Zmniejszenie wzrostu roślin, zmiana

zabarwienia, anatomii i grubości liści

zabarwienia, anatomii i grubości liści


Zmiana składu barwników fitoplanktonu

Zmiana składu barwników fitoplanktonu



Uszkodzenie mechanizmów ruchowo –

Uszkodzenie mechanizmów ruchowo –

orientacyjnych planktonu

orientacyjnych planktonu


Zmniejszenie trwałości drewna i tworzyw

Zmniejszenie trwałości drewna i tworzyw

sztucznych używanych jako materiały

sztucznych używanych jako materiały

konstrukcyjne

konstrukcyjne

Efekt
cieplarniany

Efekt cieplarniany

Efekt cieplarniany

(szklarniowy)

(szklarniowy)

polega na tym, że promieniowanie Słońca

polega na tym, że promieniowanie Słońca

przenikające przez atmosferę ziemską jest

przenikające przez atmosferę ziemską jest

przez nią i przez powierzchnię Ziemi

przez nią i przez powierzchnię Ziemi

pochłaniane a częściowo odbijane.

pochłaniane a częściowo odbijane.

Powierzchnia Ziemi ogrzewa się i oddaje

Powierzchnia Ziemi ogrzewa się i oddaje

nadmiar ciepła w postaci promieni

nadmiar ciepła w postaci promieni

podczerwonych. Promienie podczerwone

podczerwonych. Promienie podczerwone

unoszą się do atmosfery. Pewna ilość tych

unoszą się do atmosfery. Pewna ilość tych

promieni ucieka w kosmos. Jednak większą

promieni ucieka w kosmos. Jednak większą

część ciepła pochłaniają gazy cieplarniane

część ciepła pochłaniają gazy cieplarniane

(CO

(CO

2

2

, CH

, CH

4

4

, N

, N

2

2

O, O

O, O

3

3

, freony)

, freony)

i ponownie

i ponownie

emitują w kierunku Ziemi ogrzewając jej

emitują w kierunku Ziemi ogrzewając jej

powierzchnię oraz dolną atmosferę.

powierzchnię oraz dolną atmosferę.

Efekt cieplarniany – porównanie szklarni i Ziemi

.

Bilans cieplny Ziemi czyli

Bilans cieplny Ziemi czyli

średnia temperatura wynosi

średnia temperatura wynosi

obecnie +15°C.

obecnie +15°C.

Brak atmosfery pozwoliłby na

Brak atmosfery pozwoliłby na

uchodzenie energii cieplnej z

uchodzenie energii cieplnej z

Ziemi, w wyniku czego średnia

Ziemi, w wyniku czego średnia

temperatura wynosiłaby -18 do

temperatura wynosiłaby -18 do

-20°C.

-20°C.

Wynika z tego, że atmosfera

Wynika z tego, że atmosfera

chroni Ziemię przed

chroni Ziemię przed

nadmiernym wychłodzeniem

nadmiernym wychłodzeniem

podnosząc średnią temperaturę

podnosząc średnią temperaturę

o 35°C

o 35°C

.

.

Efekt cieplarniany

Efekt cieplarniany

jest

jest

zjawiskiem naturalnym i z naszego punktu

zjawiskiem naturalnym i z naszego punktu

widzenia - bardzo korzystnym, gdyż bez niego

widzenia - bardzo korzystnym, gdyż bez niego

na

na

Ziemi nie mogłoby powstać i rozwinąć się życie.

Ziemi nie mogłoby powstać i rozwinąć się życie.

W historii naszej planety zmiany nasilenia

W historii naszej planety zmiany nasilenia

efektu cieplarnianego następowały wielokrotnie,

efektu cieplarnianego następowały wielokrotnie,

powodując globalne zmiany klimatu Ziemi.

powodując globalne zmiany klimatu Ziemi.

Źródła tych wahań bywały różne, często składało

Źródła tych wahań bywały różne, często składało

się na nie wiele czynników, a zainicjowany proces

się na nie wiele czynników, a zainicjowany proces

zmian stawał się samonapędzającą się machiną

zmian stawał się samonapędzającą się machiną

działającą na zasadzie sprzężenia zwrotnego.

działającą na zasadzie sprzężenia zwrotnego.

Zanim środowisko Ziemi osiągało powtórnie

Zanim środowisko Ziemi osiągało powtórnie

stan równowagi musiało upłynąć wiele lat, a

stan równowagi musiało upłynąć wiele lat, a

jeszcze więcej czasu potrzebowały organizmy

jeszcze więcej czasu potrzebowały organizmy

żywe, żeby się do nowych warunków

żywe, żeby się do nowych warunków

przystosować. Te, którym się to nie udało -

przystosować. Te, którym się to nie udało -

wymierały

wymierały

.

.

W powstawaniu efektu

cieplarnianego najważniejszą rolę
odgrywa

dwutlenek węgla

, którego

udział wynosi 50%.

Tak wysoki udział CO

2

w efekcie

cieplarnianym, mimo najmniejszej
efektywności pochłaniania
promieniowania podczerwonego jest
możliwy dzięki jego wysokiej
zawartości w atmosferze - ok. 0,03%
(zawartość objętościowa).

Nazwa

gazu

Udział

w

efekcie

cieplar

nianym

Efektywność

pochłaniania

promieniowani

a

podczerwoneg

o w

porównaniu do

CO

2

dwutlenek

węgla(CO

2

)

50%

1

metan

(CH

4

)

18%

30

freony

14%

10-20000

ozon (O

3

)

12%

2000

tlenki

azotu

(NO

x

)

6%

150

Problemem nie jest efekt

Problemem nie jest efekt

cieplarniany,

cieplarniany,

lecz zmiany jego nasilenia

lecz zmiany jego nasilenia

.

.

W

W

XX stuleciu wyraźnie zaznaczył się

XX stuleciu wyraźnie zaznaczył się

wzrostowy trend temperatury na świecie.

wzrostowy trend temperatury na świecie.

Przyczyną tego zjawiska

Przyczyną tego zjawiska

jest wzrost

jest wzrost

stężenia gazów cieplarnianych w

stężenia gazów cieplarnianych w

atmosferze wskutek rozwoju cywilizacji.

atmosferze wskutek rozwoju cywilizacji.

Rozwój przemysłu wymuszany przez

Rozwój przemysłu wymuszany przez

wymagania cywilizacyjne nieuchronnie

wymagania cywilizacyjne nieuchronnie

wiąże się ze spalaniem ogromnej ilości

wiąże się ze spalaniem ogromnej ilości

paliw. Paliwa te (węgiel kamienny, ropa

paliw. Paliwa te (węgiel kamienny, ropa

naftowa, gaz ziemny) jako główny produkt

naftowa, gaz ziemny) jako główny produkt

spalania dają CO

spalania dają CO

2

2

.

.

Jednak

Jednak

nie tylko spalanie paliw

nie tylko spalanie paliw

dostarcza nadmiernych ilości tego gazu.

dostarcza nadmiernych ilości tego gazu.

Rabunkowa i nieprzemyślana

Rabunkowa i nieprzemyślana

gospodarka człowieka prowadzi do

gospodarka człowieka prowadzi do

systematycznego wylesiania dużych

systematycznego wylesiania dużych

obszarów. Mniejsza powierzchnia lasów to

obszarów. Mniejsza powierzchnia lasów to

mniej

mniej

CO

CO

2

2

pochłoniętego w procesie

pochłoniętego w procesie

fotosyntezy.

fotosyntezy.

Do tego d

Do tego d

ochodzi

ochodzi

jeszcz

jeszcz

e efekt

e efekt

zwiększonej intensywności gnicia odpadów

zwiększonej intensywności gnicia odpadów

w rozszerzających się agrocenozach.

w rozszerzających się agrocenozach.

Oblicza się, że globalna emisja CO

Oblicza się, że globalna emisja CO

2

2

wynosi ok. 1011 t/rok.

wynosi ok. 1011 t/rok.

Korelację miedzy wzrostem stężenia

Korelację miedzy wzrostem stężenia

CO

CO

2

2

w powietrzu a wzrostem średniej temperatury

w powietrzu a wzrostem średniej temperatury

globalnej udowodniono doświadczalnie.

globalnej udowodniono doświadczalnie.

W lodach Antarktydy i Grenlandii

W lodach Antarktydy i Grenlandii

znaleziono bąble gazowe z powietrzem

znaleziono bąble gazowe z powietrzem

uwięzionym w lodzie przed wiekami, a nawet

uwięzionym w lodzie przed wiekami, a nawet

tysiącleciami. Wiek takiego powietrza można

tysiącleciami. Wiek takiego powietrza można

było stosunkowo łatwo obliczyć metodami

było stosunkowo łatwo obliczyć metodami

izotopowymi. Precyzyjne badania wykazały, że

izotopowymi. Precyzyjne badania wykazały, że

w powietrzu pochodzącym sprzed około 15

w powietrzu pochodzącym sprzed około 15

000 lat ilość dwutlenku węgla wynosiła około

000 lat ilość dwutlenku węgla wynosiła około

200 ppm (

200 ppm (

ppm to jednostka określając

ppm to jednostka określając

zawartość w częściach na milion; jej nazwa

zawartość w częściach na milion; jej nazwa

pochodzi od angielskich słów parts per million -

pochodzi od angielskich słów parts per million -

zatem 1 proc. = 10 000 ppm

zatem 1 proc. = 10 000 ppm

).

).

Dzięki bąblom powietrza uwięzionym w lodach Antarktydy
udało się określić stężenie CO

2

w powietrzu pochodzącym

sprzed setek i tysięcy lat

Na początku XVII wieku zawartość

Na początku XVII wieku zawartość

CO

CO

2

2

wzrosła do 278 ppm, w połowie

wzrosła do 278 ppm, w połowie

XX stulecia osiągnęła 310 ppm, a

XX stulecia osiągnęła 310 ppm, a

obecnie przekracza 350 ppm.

obecnie przekracza 350 ppm.

Należy przy tym zaznaczyć, ze

Należy przy tym zaznaczyć, ze

punkty pomiarowe zakłada się w

punkty pomiarowe zakłada się w

terenach nieskażonych, odległych od

terenach nieskażonych, odległych od

rejonów wysoce uprzemysłowionych.

rejonów wysoce uprzemysłowionych.

Wysoki udział w powstawaniu efektu

Wysoki udział w powstawaniu efektu

cieplarnianego ma również

cieplarnianego ma również metan (CH

metan (CH

4

4

)

)

-

-

18%.

18%.

Gaz ten powstaje i jest emitowany do

Gaz ten powstaje i jest emitowany do

atmosfery w wyniku licznych reakcji

atmosfery w wyniku licznych reakcji

beztlenowego rozkładu szczątków roślin i

beztlenowego rozkładu szczątków roślin i

zwierząt oraz beztlenowego rozkładu

zwierząt oraz beztlenowego rozkładu

odchodów zwierzęcych.

odchodów zwierzęcych.

Metan jest głównym składnikiem gazu

Metan jest głównym składnikiem gazu

ziemnego, dlatego też jego znaczne ilości

ziemnego, dlatego też jego znaczne ilości

są uwalniane do atmosfery wraz z

są uwalniane do atmosfery wraz z

wydobywanym węglem kamiennym i ropą

wydobywanym węglem kamiennym i ropą

naftową.

naftową.

Freony

nie powstają

nie powstają

w sposób

w sposób

naturalny

naturalny

,

,

jedynie w wyniku reakcji

jedynie w wyniku reakcji

chemicznych przeprowadzonych przez

chemicznych przeprowadzonych przez

człowieka i stosowane są w

człowieka i stosowane są w

chłodnictwie oraz (obecnie coraz

chłodnictwie oraz (obecnie coraz

rzadziej) do produkcji aerozoli

rzadziej) do produkcji aerozoli

.

.

W porównaniu do

W porównaniu do

CO

CO

2

2

freony

freony

odznaczają się od 10 do 20000 razy

odznaczają się od 10 do 20000 razy

większą efektywnością w pochłanianiu

większą efektywnością w pochłanianiu

promieniowania podczerwonego.

promieniowania podczerwonego.

Udział

Udział ozonu

ozonu

w powstawaniu efektu

w powstawaniu efektu

cieplarnianego wynosi 12%.

cieplarnianego wynosi 12%.

Powstaje w sposób naturalny - z tlenu

Powstaje w sposób naturalny - z tlenu

pod wpływem wyładowań atmosferycznych

pod wpływem wyładowań atmosferycznych

lub promieniowania ultrafioletowego.

lub promieniowania ultrafioletowego.

Najmniejszą rolę w powstawaniu

Najmniejszą rolę w powstawaniu

efektu cieplarnianego odgrywają

efektu cieplarnianego odgrywają tlenki

tlenki

azotu

azotu

- 6%.

- 6%.

Do środowiska dostają się głównie

Do środowiska dostają się głównie

wraz ze spalinami samochodów oraz razem

wraz ze spalinami samochodów oraz razem

z azotowymi nawozami sztucznymi.

z azotowymi nawozami sztucznymi.

Najbardziej efektywnym tlenkiem jest N

Najbardziej efektywnym tlenkiem jest N

2

2

O

O

(150 razy efektywniejszy od

(150 razy efektywniejszy od

CO

CO

2

2

)

)

.

.

Skutki efektu cieplarnianego

Skutki efektu cieplarnianego



wzrost średniej temperatury powietrza

wzrost średniej temperatury powietrza



topnienie lodowców na biegunach

topnienie lodowców na biegunach



podniesieni

podniesieni

e

e

się poziomu

się poziomu

mórz i oceanów

mórz i oceanów



zalani

zalani

e

e

wielu obszarów położonych na

wielu obszarów położonych na

małej wysokości bezwzględnej (n.p.m.).

małej wysokości bezwzględnej (n.p.m.).

P

P

od

od

wodą może znaleźć się prawie cała

wodą może znaleźć się prawie cała

Holandia, Dania, znaczna część Belgii i

Holandia, Dania, znaczna część Belgii i

Bangladeszu

Bangladeszu

,

,

wiel

wiel

e

e

wysp na Oceanie

wysp na Oceanie

Indyjskim i Karaibach

Indyjskim i Karaibach

.

.

Na terenie Polski

Na terenie Polski

może zostać zalany obszar położony w

może zostać zalany obszar położony w

odległości nawet do 100 km od wybrzeża

odległości nawet do 100 km od wybrzeża

Morza Bałtyckiego

Morza Bałtyckiego



n

n

owe warunki klimatyczne wywołają liczne

owe warunki klimatyczne wywołają liczne

klęski żywiołowe. Zmienione układy ciśnień

klęski żywiołowe. Zmienione układy ciśnień

atmosferycznych spowodują powstanie

atmosferycznych spowodują powstanie

huraganów, cyklonów i tornad. Zwiększone

huraganów, cyklonów i tornad. Zwiększone

parowanie wód w morzach i oceanach

parowanie wód w morzach i oceanach

doprowadzi do występowania nawalnych

doprowadzi do występowania nawalnych

opadów, a skutkiem tego będą liczne

opadów, a skutkiem tego będą liczne

powodzie, a w górach lawiny. Jednocześnie na

powodzie, a w górach lawiny. Jednocześnie na

obszarach położonych w znacznych

obszarach położonych w znacznych

odległościach od wielkich zbiorników wodnych

odległościach od wielkich zbiorników wodnych

w wyniku szybkiego wysychania gleb

w wyniku szybkiego wysychania gleb

utrzymywać się będą susze

utrzymywać się będą susze



przesunięcie stref klimatycznych na Ziemi

przesunięcie stref klimatycznych na Ziemi

ku biegunom

ku biegunom

-

-

główne rejony upraw w strefie

główne rejony upraw w strefie

umiarkowanej przesuną się na

umiarkowanej przesuną się na

terytorium

terytorium

Środkowej Kanady i Syberii,

Środkowej Kanady i Syberii,

które

które

charakteryzują się glebami niesprzyjającymi

charakteryzują się glebami niesprzyjającymi

intensywnej produkcji rolnej

intensywnej produkcji rolnej

.

.



poważne zakłócenia w

poważne zakłócenia w

funkcjonowaniu

funkcjonowaniu

ekosystemów

ekosystemów

leśnych w naszej strefie

leśnych w naszej strefie

klimatycznej, gdyż lasy iglaste,

klimatycznej, gdyż lasy iglaste,

typowe

typowe

dla Polski, mogą nie

dla Polski, mogą nie

wytrzymać większych temperatur

wytrzymać większych temperatur



w

w

skutek zmian stref

skutek zmian stref

klimatycznych może także powstać

klimatycznych może także powstać

więcej

więcej

pustyń i stepów na terenach

pustyń i stepów na terenach

dotychczas porośniętych zielenią

dotychczas porośniętych zielenią



nastąpi odtajanie wiecznej

nastąpi odtajanie wiecznej

zmarzliny na

zmarzliny na

wielu obszarach, co spowoduje powstanie

wielu obszarach, co spowoduje powstanie

zabagnień i dodatkową,naturalną

zabagnień i dodatkową,naturalną

produkcję gazów cieplarnianych CH

produkcję gazów cieplarnianych CH

4

4

i CO

i CO

2

2



nastąpią

nastąpią

zmian

zmian

y

y

systemu prądów

systemu prądów

morskich

morskich



g

g

atunki roślin i zwierząt, które nie

atunki roślin i zwierząt, które nie

dostosują się do zmienionych warunków,

dostosują się do zmienionych warunków,

po prostu znikną z powierzchni Ziemi.

po prostu znikną z powierzchni Ziemi.

Wiele chorób związanych z gorącym

Wiele chorób związanych z gorącym

klimatem (np. malaria) dotknie ludzi i

klimatem (np. malaria) dotknie ludzi i

zwierzęta, które są całkowicie na nie

zwierzęta, które są całkowicie na nie

nieodporne

nieodporne

Ograniczenie emisji

zanieczyszczeń



Stosowanie procesów

Stosowanie procesów

technologicznych, surowców i

technologicznych, surowców i

urządzeń, które wyeliminują lub

urządzeń, które wyeliminują lub

zmniejszą ilość emitowanych

zmniejszą ilość emitowanych

zanieczyszczeń

zanieczyszczeń


Stosowanie urządzeń ochronnych,

Stosowanie urządzeń ochronnych,

zmniejszających ilości emitowanych

zmniejszających ilości emitowanych

gazów i pyłów

gazów i pyłów


Właściwa lokalizacja zakładów

Właściwa lokalizacja zakładów

przemysłowych, odpowiednia

przemysłowych, odpowiednia

przeprowadzanie tras samochodowych i

przeprowadzanie tras samochodowych i

organizacja ruchu

organizacja ruchu

Zanieczyszcze

Zanieczyszcze

nia

nia

wód

wód

Z

Z

anieczyszczenie wód

anieczyszczenie wód

-

-

niekorzystne zmiany właściwości

niekorzystne zmiany właściwości

fizycznych, chemicznych i

fizycznych, chemicznych i

bakteriologicznych wody

bakteriologicznych wody

spowodowane wprowadzaniem w

spowodowane wprowadzaniem w

nadmiarze substancji nieorganicznych

nadmiarze substancji nieorganicznych

(stałych, płynnych, gazowych),

(stałych, płynnych, gazowych),

organicznych, radioaktywnych

organicznych, radioaktywnych

lub

lub

ciepła, które ograniczają lub

ciepła, które ograniczają lub

uniemożliwiają wykorzystywanie wody

uniemożliwiają wykorzystywanie wody

do picia i celów gospodarczych.

do picia i celów gospodarczych.

Rodzaje zanieczyszczeń można

podzielić na dwie grupy:

1.

1.

N

N

aturalne

aturalne

(autochtoniczne)

(autochtoniczne)

a.

a.

rozkład materii

rozkład materii

organicznej

organicznej

b.

b.

wypłukiwanie substancji

wypłukiwanie substancji

ze skał i gleb

ze skał i gleb

2.

2.

S

S

ztuczne

ztuczne

(allochtoniczne) -

(allochtoniczne) -

antropogeniczne

antropogeniczne

a)

a)

ś

ś

ciek

ciek

i komunalne (fekalia, środki

i komunalne (fekalia, środki

piorące, myjące i czyszczące)

piorące, myjące i czyszczące)

b)

b)

ścieki przemysłowe

ścieki przemysłowe

c)

c)

ścieki

ścieki

rolnicz

rolnicz

e

e

d)

d)

odcieki ze składowisk śmieci, odpadów

odcieki ze składowisk śmieci, odpadów

e)

e)

emisje gazów i pyłów do atmosfery

emisje gazów i pyłów do atmosfery

f)

f)

nawozy mineralne, wapnowanie gleb

nawozy mineralne, wapnowanie gleb

g)

g)

środki ochrony roślin

środki ochrony roślin

Zanieczyszczenia dostają się do wód

Zanieczyszczenia dostają się do wód

powierzchniowych

powierzchniowych

różnymi drogami.

różnymi drogami.

Trzy najważniejsze źródła

Trzy najważniejsze źródła

zanieczyszczeń to:

zanieczyszczeń to:

1. Ź

1. Ź

ródła punktowe

ródła punktowe



ścieki odprowadzane wylotami

ścieki odprowadzane wylotami

kanalizacyjnymi z terenów miast i wsi

kanalizacyjnymi z terenów miast i wsi



ścieki odprowadzane ze

ścieki odprowadzane ze

skanalizowanych zakładów przemysłowych

skanalizowanych zakładów przemysłowych

oraz innych obiektów

oraz innych obiektów



wody z systemów melioracyjnych

wody z systemów melioracyjnych

odprowadzane w określonych miejscach do

odprowadzane w określonych miejscach do

rzek lub zbiorników wodnych

rzek lub zbiorników wodnych



emisje gazów z przemysłu, energetyki i

emisje gazów z przemysłu, energetyki i

transportu

transportu

2.

Źródła powierzchniowe

lub

obszarowe -

wszelkie spływy

wszelkie spływy

powierzchniowe (spłukiwane

powierzchniowe (spłukiwane

wodami opadowymi) z terenów:

wodami opadowymi) z terenów:



rolnych

rolnych



leśnych

leśnych



nieużytków

nieużytków



obszarów

obszarów

zurbanizowanych

zurbanizowanych

nieskanalizowanych

nieskanalizowanych

3.

Ź

Ź

ród

ród

ła

ła

liniow

liniow

e

e

lub

lub

pasmow

pasmow

e

e

zanieczyszczenia

zanieczyszczenia

pochodzenia

pochodzenia

komunikacyjnego,

komunikacyjnego,

wytwarzane przez środki

wytwarzane przez środki

transportu i spłukiwane z

transportu i spłukiwane z

powierzchni dróg lub

powierzchni dróg lub

torfowisk oraz pochodzące

torfowisk oraz pochodzące

z rurociągów, gazociągów,

z rurociągów, gazociągów,

kanałów ściekowych,

kanałów ściekowych,

osadowych

osadowych

.

.

Do najważniejszych zanieczyszczeń
występujących w ściekach należą:

1.

1.

Substancje powierzchniowo czynne

Substancje powierzchniowo czynne

2.

2.

Wielopierścieniowe węglowodory

Wielopierścieniowe węglowodory

aromatyczne

aromatyczne

3.

3.

Pestycydy

Pestycydy

4.

4.

Fenole

Fenole

5.

5.

Polichlorowane bifenyle (PCB)

Polichlorowane bifenyle (PCB)

6.

6.

Inne substancje organiczne

Inne substancje organiczne

7.

7.

Fosforany i azotany

Fosforany i azotany

8.

8.

Metale ciężkie

Metale ciężkie

9.

9.

Wody podgrzane

Wody podgrzane

Stopień zanieczyszczenia wód

określa się za pomocą tzw.

wskaźników zanieczyszczenia

,

które mówią o stężeniu danej
substancji w wodzie (mg x dm

-3

).

Wskaźniki te można podzielić na:

fizyczne

fizyczne

chemiczne

chemiczne

biologiczne

biologiczne

Wskaźniki fizyczne

Wskaźniki fizyczne

służą do

służą do

określenia właściwości

określenia właściwości

organoleptycznych wody.

organoleptycznych wody.



Temperatura

Temperatura



Zapach i smak

Zapach i smak



Mętność

Mętność



Barwa

Barwa

Wskaźniki chemiczne

Wskaźniki chemiczne

pozwalają na ocenę wody pod

pozwalają na ocenę wody pod

względem najważniejszych

względem najważniejszych

zanieczyszczeń chemicznych:

zanieczyszczeń chemicznych:

1.

1.

Odczyn (pH)

Odczyn (pH)

2.

2.

BZT

BZT

5

5

3.

3.

CHZT

CHZT

Mn

Mn

4.

4.

CHZT

CHZT

Cr

Cr

5.

5.

Twardość

Twardość

6.

6.

Zawartość związków azotu

Zawartość związków azotu

i fosforu

i fosforu

7.

7.

Zawartość chlorków i

Zawartość chlorków i

siarczanów

siarczanów

8.

8.

Zawartość pierwiastków

Zawartość pierwiastków

śladowych (Fe, Cu, Zn, Mn,

śladowych (Fe, Cu, Zn, Mn,

Co i in.)

Co i in.)

Wskaźniki

Wskaźniki

biologiczne

biologiczne



Miano coli

Miano coli



Badania fauny i

Badania fauny i

flory

flory

Zanieczyszczenie wód

morskich

 

                                       

                                

Zanieczyszczenia wód

Zanieczyszczenia wód

morskich

morskich

Wody morskie skażane są

Wody morskie skażane są

przede wszystkim przez

przede wszystkim przez

zanieczyszczenia pochodzące z

zanieczyszczenia pochodzące z

przemysłu na terenie

przemysłu na terenie

wybrzeża, z eksploatacji

wybrzeża, z eksploatacji

floty

floty

morskiej

morskiej

, a także przez

, a także przez

substancje i związki chemiczne

substancje i związki chemiczne

dopływające z wodami

dopływające z wodami

zanieczyszczonych rzek.

zanieczyszczonych rzek.

Poza tym m

Poza tym m

orza

orza

przyjmują:

przyjmują:

•

ściek

ściek

i

i

bytowo-gospodarcz

bytowo-gospodarcz

e

e

ze

ze

wszystkich miejscowości

wszystkich miejscowości

położonych na wybrzeżu,

położonych na wybrzeżu,

•

ściek

ściek

i

i

powstając

powstając

e

e

w wyniku

w wyniku

eksploatacji portów

eksploatacji portów

(zanieczyszczone głównie

(zanieczyszczone głównie

produktami ropopochodnymi)

produktami ropopochodnymi)

,

,

•

zanieczyszczenia wprowadzan

zanieczyszczenia wprowadzan

e

e

do środowiska w wyniku awarii i

do środowiska w wyniku awarii i

katastrof.

katastrof.

Poważnym i niedocenianym

Poważnym i niedocenianym

problemem są

problemem są niebezpieczne

niebezpieczne

odpad

odpad

y

y

zatapiane w wodach mórz

zatapiane w wodach mórz

i oceanów.

i oceanów.

Zwłaszcza amunicja chemiczna,

Zwłaszcza amunicja chemiczna,

zatopiona w morzach

zatopiona w morzach

w czasie II

w czasie II

wojny światowej

wojny światowej

, jest szczególnie

, jest szczególnie

dużym

dużym

niebezpieczeństwem dla

niebezpieczeństwem dla

środowiska naturalnego

środowiska naturalnego

jak

jak

również bezpośrednio dla ludzi.

również bezpośrednio dla ludzi.

Bardzo niebezpieczne dla

Bardzo niebezpieczne dla

organizmów morskich są

organizmów morskich są

zanieczyszczenia pochodzące z

zanieczyszczenia pochodzące z

transportu morskiego, usuwane

transportu morskiego, usuwane

bezpośrednio do wód. Są to ścieki

bezpośrednio do wód. Są to ścieki

zawierające materiały pędne i

zawierające materiały pędne i

produkty ropopochodne (smary,

produkty ropopochodne (smary,

oleje).

oleje).

Największe zagrożenie stanowią

Największe zagrożenie stanowią

jednak katastrofy tankowców, które

jednak katastrofy tankowców, które

nadal są bardzo częste i powodują

nadal są bardzo częste i powodują

ogromne, negatywne skutki

ogromne, negatywne skutki

ekologiczne dla środowiska

ekologiczne dla środowiska

morskiego i wybrzeży.

morskiego i wybrzeży.

Ropa naftowa, oleje ciężkie

Ropa naftowa, oleje ciężkie

i inne produkty

i inne produkty

petrochemiczne nie

petrochemiczne nie

rozpuszczają się w wodzie,

rozpuszczają się w wodzie,

utrzymują na jej powierzchni

utrzymują na jej powierzchni

lub osadzają się na wybrzeżu,

lub osadzają się na wybrzeżu,

zabijając bezpośrednio lub

zabijając bezpośrednio lub

pośrednio wiele organizmów.

pośrednio wiele organizmów.

Przywracanie równowagi

Przywracanie równowagi

środowiska po katastrofie trwa

środowiska po katastrofie trwa

wiele lat.

wiele lat.

Pokryty ropą ptak na plaży w Port Kaukaz nad Morzem

Czarnym. Rosyjski tankowiec z 4000 tonami paliwa na
pokładzie rozbił się podczas silnego sztormu w Cieśninie
Kerczeńskiej. Ropa zanieczyściła Morze Czarne, zginęło 30
tysięcy ptaków.

SPOSOBY OCHRONY WÓD
PRZED
ZANIECZYSZCZENIAMI

Najskuteczniejszym sposobem

ochrony czystości wód jest
niedopuszczenie do ich
zanieczyszczenia, a najlepszym
sposobem zachowania równowagi
wodnej jest oszczędne
gospodarowanie zasobami wód.

Ochrona zasobów wodnych
polega przede wszystkim na
rozwiązaniach technicznych:



stosowanie bezściekowych

stosowanie bezściekowych

technologii w produkcji

technologii w produkcji

przemysłowej

przemysłowej



zabezpieczanie hałd i

zabezpieczanie hałd i

wysypisk

wysypisk



zamykanie obiegów

zamykanie obiegów

wodnych w cyklach

wodnych w cyklach

produkcyjnych i odzysk

produkcyjnych i odzysk

wody

wody

ze ścieków

ze ścieków



utylizacja wód

utylizacja wód

kopalnianych oraz powtórne

kopalnianych oraz powtórne

wtłaczanie tych wód do

wtłaczanie tych wód do

górotworu

górotworu



zabezpieczanie hałd i

zabezpieczanie hałd i

wysypisk

wysypisk



napowietrzanie wód

napowietrzanie wód

stojących

stojących



oczyszczanie ścieków i

oczyszczanie ścieków i

unieszkodliwianie osadów

unieszkodliwianie osadów

ściekowych

ściekowych