Dr n. med. Bogusław Bucki

Zaburzenia czynnościowe

Zaburzenia czynnościowe

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

Biegunki ostre

Biegunki ostre

Instytut Dietetyki

PWSZ w Nysie

Biegunka ostra

Rozpoznawana jest jeżeli:

- trwa do 10 dni
- 3 lub więcej stolców na dobę
- stolec patologiczny (krew, śluz, ropa)
- obj. stolców u niemowląt > 10 g / kg

mc / d

- obj. stolców u dzieci starszych jest

> 200 g / d

Przyczyny biegunki ostrej

Zakażenie wirusowe (ok. 50%)

- głównie z rodziny rotawirusów

Zakażenie bakteryjne

- Salmonella
- Schigella
- Enterobacter cloace (E.coli)
- Yersinia enterocolitica
- Staphylococcus aureus

Przyczyny biegunki ostrej

Inwazje pasożytnicze

- Giardia lamblia

„

Zatrucia” pokarmowe

Leki

- antybiotyki
- środki przeczyszczające

Biegunka wirusowa

Uszkodzenie enterocytów

- wtórne obniżenie disacharydaz,
- upośledzone wchłanianie glukozy
- upośledzone wchłanianie sodu

Enterotoksyna NSP4 wywołuje sekrecję

- wody
- elektrolitów

Objawy biegunki wirusowej

- wodniste stolce,

- wymioty (w ok. 90%),

- nieżyt górnych dróg

oddechowych,

- łagodny przebieg.

Strategia postępowania

w biegunce ostrej

Wywiad

(czas, obecność krwi, ropy,…),

Ocena stanu odwodnienia,

Bilans płynowy

( ważenie pieluchy,

wymioty, …)

Decyzja o leczeniu

(szpital, dom)

Odwodnienie

Iº

Lekkie -

ubytek masy ciała ≤ 5%

- dziecko spokojne, przytomne

,

-

skóra i gałki oczne prawidłowo napięte,

- podczas płaczu łzawi,
- błony śluzowe wilgotne,
- brak oznak pragnienia,

Niedobór płynów ok. 50 ml / kg mc.

Odwodnienie

IIº

Umiarkowane

-

ubytek masy ciała 5 - 10%

- dziecko niespokojne, pobudzone

-

gałki oczne zapadnięte,

- skóra małoelastyczna,
- brak łzawienia,
- błony śluzowe suche,
- spragnione, pije łapczywie

Niedobór płynów ok. 50 - 100 ml/kg
mc.

Odwodnienie

IIIº

Ciężkie / toksyczne

- dziecko podsypiające, nieprzytomne, wiotkie,

-

gałki oczne głęboko zapadnięte, suche,

- skóra plastyczna, mało elastyczna
- brak łzawienia,
- śluzówki suche, spękane,
- pije słabo, niezdolne do samodzielnego picia

Niedobór płynów ≥ 100 ml / kg mc.

Zapotrzebowanie płynowe

Noworodki < 10 doby życia.

- wcześniaki:< 1500 g. 100 – 150 ml
/kg /d.
> 1500 g. 150 ml /kg /d.

- hipotroficzne:

< 1500 g. 150 ml /kg /d.

> 1500 g. 150 - 200 ml /kg /d.

- donoszone : 80 -100

ml /kg /d

Zapotrzebowanie płynowe

Noworodki i niemowlęta > 10 doby

< 10 kg

100 -150 ml /kg /dobę

Niemowlęta > 10 kg mc

1000 ml. + 50 ml. / kg

>

10 kg mc.

Dzieci starsze > 20 kg mc

1500 ml. + 20 ml. / kg > 20 kg mc.

Postępowanie

Koncepcja leczenia drogą płynów
doustnych

- aktywny, sprzężony z biernym
wchłanianiem wody transport sodu (Na)
i glukozy w jelicie cienkim.

Stosowane płyny nie powinny zawierać więcej

niż

60 mmol / l sodu (Na)

Postępowanie

Koncepcja leczenia drogą płynów

doustnych

- stężenie glukozy w doustnym płynie
nawadniającym wynoszące 20 - 30 g / l
zapewnia maksymalne wchłanianie
wody i sodu.

Stężenie glukozy >165 mmol / l może wywołać

biegunkę osmotyczną

Postępowanie

Nawadnianie drogą doustną

DPN – Doustny Płyn Nawadniający

- Natrii chlorati (NaCl) 0,3 g
- Kalii chlorati (KCl)

0,3 g

- Natrii bicarbonici0,5 g
- Glucosi / sacharosi

5,0 g

Agua 200 ml

, zawiera ok. 56 mmol/l

Na

Postępowanie

Nawadnianie drogą doustną
P

łynem doustnym przygotowanym w

domu

Sól (NaCl) 0,9 g
Sacharoza

4,0 g

Woda 200 ml

zawiera ok. 56 mmol / l (Na)

Płyn powinien być tak słony jak łzy

Postępowanie

Nawadnianie / rehydratacja

„Przerwa wodna” przez ok. 4 godz.,

-

podajemy 50 - 100 ml / kg mc. płynu

nawadniającego, po tym czasie;
- kontynuować żywienie naturalne,
karmienie

piersią.

- żywienie sztuczne wymaga dodatkowej
podaży 100 – 200 ml wody.

Postępowanie

Nawadnianie / rehydratacja

Kontynuacja nawadniania w ilości
100 ml / kg mc. / dobę, do czasu
ustąpienia objawów,
-

po każdym stolcu powinno się podać

dodatkowo 10 – 20 ml / kg mc. DPN.

Postępowanie

Nawadnianie / rehydratacja

Ocena prawidłowego nawadniania:

- diureza ≥ 2,0 ml / kg mc. / godz.

- ustępowanie objawów klinicznych
odwodnienia,

- poprawa stanu ogólnego.

Postępowanie

Nawadnianie / rehydratacja

W przypadku obecności wymiotów:

- częste podawanie płynów co 2 – 5

min.,

- płyny zimne,

- objętość 5 – 10 ml.

Postępowanie

wspomagające

Marchwianka :

- woda,
- energia,
- substraty do produkcji, w procesie
fermentacji, kwasów tłuszczowych
krótkołańcuchowychh,
h

- odżywiają enterocyty, ułatwiają wchłanianie wody i
sodu,
- niestandaryzowany skład elektrolitowy,
- azotany i azotyny

Postępowanie

wspomagające

Kleik ryżowy / „ryż na wodzie”

- polimer glukozy

( uzupełnienie nawadniania )

Smecta (glikokrzemian),

- poprawia spoistość stolca,
- zmniejsza wchłanianie elektrolitów

Cholestyramina,

- wiąże toksyny i kwasy żółciowe,
- może wywołać kwasicę, hiperchloremię,

niedrożność jelit

Wskazania do intensyfikacji

leczenia

- Biegunka > 10 ml / kg mc. / godz.,
- Wymioty,
- Nasilające się objawy odwodnienia,
- Niechęć do picia,
- Zapalenie jamy ustnej,
- Ograniczenie świadomości, śpiączka,
- Objawy niedrożności p. pokarmowego.

Żywienie

Wczesna realimentacja po rehydratacji.
Niemowlęta i małe dzieci:

- zupy,
- niesłodzone soki owocowe,
- napoje mleczne ( jogurtowe),
- kleik na ryżu.

Zalecane jest aby w okresie realimentacji unikać
potraw
zawierających gluten!

Żywienie

Wczesna realimentacja po rehydratacji.
Dzieci starsze:

- chude mięso,
- ryby,
- jaja,
- przetwory mleczne (jogurtowe),
- gotowane jarzyny,
- banany,
- skrobia.

Żywienie

Dodatkowe zalecenia:

- Dieta bogato energetyczna i
łatwostrawna

- podczas choroby wchłania się od 60 – 80 % kalorii,

- podczas rekonwalescencji 80 – 90 % kalorii,)

- Skrobia ( gotowana kasza, ryż)

- Oleje roślinne.

Żywienie

Dodatkowe zalecenia:

- Sok jabłkowy i inne soki owocowe - słodzone,
- Napoje słodzone (Coca Cola)

( ze względu na dużą zawartość cukrów prostych i wysoką

osmolalność

ok. 700 mOsm/l, 550 mOsm/l, mogą nasilać biegunkę –

„biegunka osmotyczna”)

- Nietolerancja mleka

( „kwaśne stolce” pH < 5, wodniste, wymagają wprowadzenia do

diety jogurtów lub mieszanek o obniżonej zawartości laktozy.)