Wyk.: Anna Szyszka

Marta Strzyżewska

Parlament

Europejski

Parlament Europejski istnieje od czasu utworzenia EWWiS,

początkowo pod nazwą Wspólnego zgromadzenia, potem od

1958 r na nocy Konwencji o niektórych wspólnych organach

Wspólnot Europejskich, jako jedno Zgromadzenie

Parlamentarne dla trzech Wspólnot. Oficjalnie instytucja

otrzymała nazwę Parlamentu Europejskiego na mocy

jednolitego Aktu Europejskiego z 1986r.

Parlament Europejski ma

siedzibę w Strasburgu, gdzie

odbywa się w trakcie rocznej

sesji 12 posiedzeń

plenarnych, w tym

posiedzeń budżetowych.

Dodatkowe posiedzenia

plenarne odbywają się w

Brukseli. Komisje

parlamentarne obradują w

Brukseli, a Sekretariat

Generalny Parlamentu

Europejskiego i jego służby

znajdują się w Luksemburgu.

I Skład i status członków:

Parlament Europejski składa się z przedstawicieli

narodów państw należących do UE. Pierwotnie w jego

skład wchodzili delegaci z parlamentów krajowych. Na

mocy aktu z 1976 r. deputowani są wybierani w

powszechnych wyborach bezpośrednich. Pierwsze

wybory odbyły się w 1979r.

Zgodnie z Traktatem z Lizbony liczba członków

parlamentu „nie przekracza 750 nie licząc

przewodniczącego. Reprezentacja obywateli ma

charakter

degresywnie i proporcjonalnie, z minimalnym

progiem 6 członków na Państwo Członkowskie. Żadnemu

państwu nie można przyznać więcej niż 96 miejsc”.

Jednak parlament kadencji 2009-2014 był wybierany jeszcze

zgodnie z zasadami Traktatu Nicei i liczy obecnie 736 posłów.

Liczba przedstawicieli wybieranych w każdym państwie

członkowskim wygląda następująco:

• 1.     Austria - 17
• 2.     Belgia - 22
• 3.     Bułgaria - 17
• 4.     Cypr -6
• 5.     Dania - 13
• 6.     Estonia - 6
• 7.     Finlandia - 13
• 8.     Francja - 72
• 9.     Grecja - 22
• 10.   Hiszpania - 50
• 11.   Irlandia - 12
• 12.   Litwa - 12
• 13.   Luksemburg – 6
• 14. Łotwa - 8

• 15. Malta - 5
• 16.    Niderlandy - 25
• 17.    Niemcy - 99
• 18.    Polska - 50
• 19.    Portugalia - 22
• 20.    Republika czeska - 22
• 21.    Rumunia - 33
• 22.    Słowacja - 13
• 23.   Słowenia - 7
• 24.   Szwecja - 18
• 25.   Węgry - 22
• 26.   Włoch - 72
• 27. Zjednoczone królestwo-

72

Załącznik do konkluzji Rady Europejskiej z 18-19 czerwca 2009

r. precyzuje że skład Parlamentu Europejskiego zostanie

uzupełniony o 18 dodatkowych posłów – 4 z Hiszpanii, po 2 z

Austrii, Francji i Szwecji, po 1 z Bułgarii, Holandii, Łotwy, Malty,

Polski, Słowenii, Wielkiej Brytanii i Włoch. W ten sposób Polska

będzie miała 51 posłów.

Liczba mandatów przypadający na poszczególne państwa nie

musi być równa liczbie obywateli danego państwa

posiadających mandat. Traktat wyraźnie wskazuje, że podane

liczby odnoszą się do posłów „wybieranych” w danym

państwie a nie „mających obywatelstwo” danego państwa.

Obywatele UE mogą kandydować w państwie swego

zamieszkania, innym niż państwo swego obywatelstwa.

Kadencja Parlamentu Europejskiego wynosi 5 lat. Mandat

posła może wygasnąć w wyniku rezygnacji lub śmierci bądź

wskutek utraty mandatu. Prawo UE nie określa przesłanek

utraty mandatu, jeśli jednak prawo państwa członkowskiego

zawiera wyraźny przepis dotyczący utraty mandatu członka

PE, wówczas mandat ten wygasa zgodnie z tym przepisem, a

właściwie władze krajowe musza poinformować o tym

Parlament Europejski.

Parlament Europejski został uprawniony do

opracowania projektu jednolitej procedury wyborczej

we wszystkich państwach członkowskich lub zasadę

wspólnych dla wszystkich państw członkowskich.

Zostało to ustanowione decyzja Rady z 2002 r, a

mianowicie członkowie Parlamentu Europejskiego mają

być wybierani na zasadzie proporcjonalności. Wybór

dokonywany jest w bezpośrednich wyborach

powszechnych, wolnych i tajnych.

Posłowie do Parlamentu Europejskiego sprawują

mandat w sposób niezależny. Przysługują im przywileje

oraz immunitety przewidziane w Protokole w sprawie

przywilejów i immunitetów UE. Ich celem jest

zagwarantowanie niezależności posłów w sprawowaniu

ich funkcji. Immunitet może być przez Parlament

Europejski uchylony.

Wynagrodzenie posłów pochodzi z budżetu UE i wynosi

38,5% poborów podstawowych sędziego europejskiego.

II Struktura wewnętrzna i organizacja

pracy:

Prezydium:

Na czele parlamentu stoi przewodniczący wraz z Prezydium, w skład którego
wchodzi, poza przewodniczącym, 14 wiceprzewodniczących oraz 6
kwestorów z głosem doradczym. Wszyscy oni są wybierani na okres 2,5 roku.

Przewodniczący kieruje całością prac

parlamentu i jego organów oraz ma

pełnię uprawnień do przewodniczenia

obradom PE i zapewnienia ich

sprawnego przebiegu. Na płaszczyźnie

kontaktów międzynarodowych

przewodniczący reprezentuje

Parlament. W razie jego nieobecności

lub niemożności wykonywania

obowiązków zastępuje go jeden z

wiceprzewodniczących. Na pierwsza

cześć kadencji 2009-2014 został

wybrany Jerzy Buzek.

Prezydium kieruje wewnętrznym funkcjonowaniem parlamentu i

odpowiada za preliminarz czyli zestawienie planowanych dochodów i

wydatków; projekt budżetu Parlamentu Europejskiego, organizacje

administracyjną i finansową, sekretariat i jego sekcje. Kwestorzy są

odpowiedzialni za sprawy administracyjne i finansowe bezpośrednio

dotyczące posłów, w zależności od zarządzeń Prezydium.

Konferencja przewodniczących:

Konferencja okresla organizacje prac parlamentu i wszytkie
kwestie zwiazane z ustalaniem programu prac legislacyjncyh,
kalendarz i porządek dziennych posiedzen plenarnych, sklad
komisji, delegacji i podział kompetencji miedzy nimi, program
prac legislacyjnych. W skład Konferencji Przewodniczących
wchodzą Przewodniczący Parlamentu oraz przewodniczący grup
politycznych. Zasiada w niej również jeden przedstawiciel
posłów niezrzeszonych, bez prawa głosu.

Konferencja przewodniczących komisji:

Konferencja Przewodniczących Komisji składa się z
przewodniczących wszystkich komisji stałych oraz
tymczasowych. Konferencja wybiera swojego przewodniczącego.
Konferencja Przewodniczących Komisji może przekazywać
Konferencji Przewodniczących zalecenia dotyczące prac komisji
oraz ustalania porządku dziennego sesji miesięcznych.
Prezydium oraz Konferencja Przewodniczących mogą przekazać
niektóre zadania Konferencji Przewodniczących Komisji

Grupy polityczne:

Posłowie mogą łączyć się w grupy polityczne według kryterium

podobieństwa poglądów politycznych. Każda grupa polityczna składa się

z posłów wybieranych z co najmniej ¼ państw członkowskich. Minimalna

liczba posłów konieczna do utworzenia grupy politycznej wynosi 25. Poseł

może należeć tylko do jednej grupy politycznej

W parlamencie istnieją obecnie (kwiecień 2010) następujące grupy
polityczne:

Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci) - 265

Grupa postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w PE - 184

Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy - 84

Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie - 55

Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy - 54

Grupa Europa Wolności i Demokracji - 31

Komisje parlamentarne:

Prace w parlamencie toczą się w komisjach

parlamentarnych. Posłowie są przydzielani do

stałych komisji specjalizujących się w rożnych

dziedzinach. Wybór członków komisji następuje

podczas pierwszej sesji miesięcznej nowo

wybranego parlamentu oraz ponownie po upływie

2,5 roku. Komisje parlamentarne odbywają się w

Brukseli raz lub dwa razy w miesiącu a ich obrady

są jawne. W komisjach parlamentarnych posłowie

opracowują projekty uchwal i sprawozdań z własnej

inicjatywy, wprowadzają poprawki i głosują nad

nimi a także analizują propozycje komisji i Rady.

Na początku kadencji 2009-2014 powołano komisje stale obejmujące

następujące dziedziny:

1.       Sprawy zagraniczne – w ramach jej działa podkomisja do

spraw praw człowieka oraz podkomisja do spraw

bezpieczeństwa i

obrony

2.       Rozwój

3.       Handel międzynarodowy

4.       Budżet

5.       Kontrola budżetowa

6.       Sprawy gospodarcze i monetarne

7.       Zatrudnienia i sprawy socjalne

8.       Ochrona środowiska naturalnego, zdrowie publiczne i

bezpieczeństwo żywności

9.       Przemysł, badania naukowe i energia

10.  

Rynek wewnętrzny i ochrona konsumentów

11.  

Transport i turystyka

12.  

Rozwój regionalny

13.  

Rolnictwo i rozwój wsi

14.  

Rybołówstwo

15.  

Kultura i edukacja

16.  

Prawo

17.  

Wolności obywateli, sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne

18.  

Sprawy konstytucyjne

19.  

Prawa kobiet i równouprawnienia

20.  

Petycje

W ramach wykonywania swoich zadań Parlament

Europejski może na żądanie ¼ swoich członków,

ustanawiać tymczasowe komisje śledcze do zbadania

zarzutów naruszenia lub niewłaściwego administrowania

w stosowaniu prawa UE, chyba że podnoszone fakty

rozpatrywane są przez sad i postępowanie sadowe nie

jest zakończone. Komisja śledcza kończy swoja prace

wraz z przedłożeniem sprawozdania w terminie nie

przekraczającym 12 miesięcy.

Na podstawie propozycji Konferencji Przewodniczących

Parlament może tez powołać komisje specjalne, których

kompetencje, skład i okres funkcjonowania są ustalane

równocześnie z decyzja o ich powołaniu. Komisje te są

powoływane na nie dłużej niż 12 miesięcy, chyba że

parlament zdecyduje o przedłużeniu okresu ich

funkcjonowania.

Organizacja pracy:

Parlament Europejski odbywa sesje roczną.

Zbiera się on z mocy prawa w drugi wtorek

marca, może zebrać się na sesji

nadzwyczajnej na żądanie większości jego

członków lub na żądanie Rady lub Komisji.
Co do zasady Parlament Europejski stanowi

większością oddanych głosów. W niektórych

przypadkach wymagana jest większość

kwalifikowana - np. dla uchwalenia wotum

nieufności wobec Komisji potrzebne są 2/3

oddanych głosów, reprezentujące większość

członków PE.

III Funkcje Parlamentu

Europejskiego:

Art. 14 TUE stanowi że PE pełni wspólnie z Radą funkcje prawodawcza i

budżetową, kontroli politycznej i funkcje konsultacyjne zgodnie z

warunkami przewidzianymi w traktatach. Wybiera przewodniczącego

Komisji. Jego uprawniania zatem można podzielić na: legislacyjne,

budżetowe, kreacyjne i kontrolne. Dodatkowo można tez wyróżnić funkcje

międzynarodową.

Funkcja legislacyjna –

Istnieje 1 procedura prawodawcza. Parlament ma prawo

żądać od komisji uruchomienia procedury prawodawczej. Wpływa na procedurę

prawodawczą.

Funkcja budżetowa- Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej tworzą

razem tzw. Władzę budżetową Unii Europejskiej, która corocznie określa

wydatki i dochody Unii Europejskiej poprzez ustanowienie budżetu, zgodnie

ze specjalną procedurą ustawodawczą określoną w art. 34 TFUE.

Funkcja kreacyjna –powołuje RPO oraz określa status i ogólne warunki

pełnienia przez niego funkcji, zatwierdza nominację przewodniczącego

Komisji Europejskiej oraz całego składu komisji, Parlament jest

konsultowany przez Radę w sprawie mianowania członków Trybunału

Obrachunkowego a także w sprawie prezesa, wiceprezesa i członków

Zarządu Europejskiego Banku Centralnego

Funkcja kontrolna

-

Parlament Europejski pełni funkcje kontrolne poprzez:

- interpelacje - ustne i pisemne zapytania, kierowane podczas posiedzeń

plenarnych do przedstawicieli Komisji Europejskiej lub Rady Unii

Europejskiej 

- prawo dymisjonowania Komisji Europejskiej - KE składa PE sprawozdanie

z prac rocznych oraz wykonania budżetu. PE udziela wotum zaufania lub

nieufności.

- prawo inwestytury Komisji Europejskiej 

- uprawnienie do konsultowania kandydatury przewodniczącego Komisji

Europejskiej 

- co roku, po otwarciu sesji na forum PE toczy się debata nad

sprawozdaniem Komisji Europejskiej dotyczącym działalności UE w

ostatnim roku 

- PE udziela władzom wykonawczym Wspólnot Europejskich absolutorium

z wykonania budżetu 

- monitoruje wykonanie budżetu w bieżącym roku budżetowym 

- występuje do Trybunału Sprawiedliwości ze skargami za nie

przestrzeganie praw w toku działalności prowadzonej przez Komisję

Europejską i Radę Unii Europejskiej 

- prawo powoływania tymczasowych komisji dochodzeniowych 

rozpatrywanie petycji wnoszonych przez obywateli UE

Funkcja międzynarodowa - Parlament uczestniczy w zawieraniu umów

międzynarodowych przez Unię z państwami trzecimi oraz umów

akcesyjnych.

IV Kompetencje PE:

1. współudział w tworzeniu prawa

2. uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie

budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania. 

3. uprawnienia kontrolne. 

4. zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego. 

5. prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji

(większością 2/3 głosów). 

6. prawo zadawania pytań Komisarzom. 

7. zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie. 

8. Komisja jest zobowiązana do składania PE

sprawozdania z działalności wspólnot oraz

systematycznego udzielania informacji na temat

wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa a także

współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. 

9. Komisja ma obowiązek udzielania informacji w ramach

parlamentarnej kontroli wykonania budżetu. 

10. PE ma prawo do ustanawiania komisji śledczych na

wniosek ¼ swoich członków do badania domniemanych

wykroczeń lub niewłaściwego zarządzenia w stosunku do

prawa w Wspólnoty.

11. powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich. 

12. obrona praw człowieka, demokracji i państwa prawa. 

13. przyznawanie Nagrody Sacharowa.

Literatura:

     

1. Instytucje i prawo Unii Europejskiej : podręcznik

dla

kierunków zarządzania i

administracji / Jan Barcz, Maciej

Górka,

Anna Wyrozumska. - Wyd. 2, stan prawny na 1

października 2010 r. - Warszawa : LexisNexis,

2011.

     2. Traktat Unii Europejskiej
     3. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

4. System instytucjonalny Unii Europejskiej / Anna

Wierzchowska. - Warszawa : Wydawnictwa

Akademickie i

Profesjonalne, 2008