PRZYWÓDZTWO I PROCES

ODDZIAŁYWANIA

Dr inż. Iwona Wosik

Przywództwo



Jako proces – wykorzystanie nie
polegające na przymusie wpływu do
kształtowania

celów

grupy

lub

organizacji, motywowania zachowań
nastawionych na osiągnięcie tych celów
oraz pomagania w określeniu kultury
grupy lub organizacji; jako właściwość –
zestaw cech przypisywany jednostkom,
które są postrzegane jako przywódcy.

Przywódcy



Osoby,

które

potrafią

oddziaływać

na

zachowania

innych bez potrzeby uciekania
się

do

użycia

siły;

osoby

akceptowane przez innych w roli
przywódców.

Przywództwo a zarządzanie



Są ze sobą powiązane, choć nie
pokrywają się te dwa pojęcia:
ktoś może być menadżerem albo
przywódcą, może pełnić te dwie
funkcje na raz albo żadnej z nich

.

Przywództwo a zarządzanie -

przykład

Działalnoś

ć

Zarządzanie

Przywództwo

Tworzenie

programu

Planowanie

i

budowanie budżetu.

Ustalanie
szczegółowych
kroków

i

harmonogramów dla

osiągnięcia
potrzebnych wyników;
alokacja

zasobów

niezbędnych

do

uzyskania

tych

wyników.

Ustalanie kierunku.
Wypracowanie

wizji

przyszłości,

często

odległej

oraz

strategii

zmian potrzebnych

do osiągnięcia tej
wizji.

Władza

Jest to zdolność do wpływania

na zachowania innych.

Władza występuje zazwyczaj w 5 formach:

Władza nagradzania – udzielanie lub wstrzymywanie nagród

takich jak podwyżki płac, premie, awanse pochwały, uznanie
i ciekawe zadania w pracy

Władza wymuszania – umożliwia wymuszenie do stosowania
się do wymagań środkami zagrożenia psychologicznego,
emocjonalnego lub fizycznego.

Władza odniesienia – jest oparta na utożsamianiu się,

naśladownictwie, lojalności lub charyzmie.

Władza ekspercka – osobista władza przysługująca komuś z
racji posiadanych informacji lub wiedzy fachowej

Władza formalna – zagwarantowana hierarchią
organizacyjną; władza określona przez organizację i
przyznana ludziom zajmującym określone stanowiska

Użycie władzy przez przywódcę

lub menedżera



Uprawomocnione żądanie



Instrumentalne zastosowanie się do

polecenia



Przymus



Racjonalna perswazja



Osobiste utożsamianie się



Inspirujący apel



Zniekształcenie informacji

Poszukiwanie cech

przywódczych



Nie istnieją jednoznacznie sprecyzowane
cechy

przywódcze.

Próba

ich

identyfikacji okazała się nie możliwa.

Zachowania przywódców

(Michigan)

Zachowanie przywódcze zorientowane na

pracownika: zachowanie przywódców, którzy

pracują

nad

wytworzeniem

spójnych

zespołów roboczych i dbają o zadowolenie

pracowników.

Zachowanie przywódcze zorientowane na

zadania: zachowanie przywódców, którzy

zwracają baczną uwagę ba pracę i

procedury związane z danym stanowiskiem.

Zachowania przywódców

(Ohio)

Zachowanie

„uważające”:

zachowanie

przywódców, którzy wykazują troskę o

podwładnych i starają się wytworzyć ciepły,
przyjazny i korzystny klimat.

Zachowanie

„inicjowania

struktury”:

zachowanie przywódców, którzy definiują rolę
przywódcy i podwładnego w ten sposób, że

każdy wie, czego się od niego oczekuje,

ustalają formalne linie komunikacji i określają
sposób wykonywania zadań.

Siatka kierownicza – technika

doskonalenia organizacji.

Troska o produkcję – część siatki kierowniczej

zajmująca się stanowiskami pracy i zadaniami

jako aspektami zachowania przywódczego

(zachowanie zorientowane na zadania (Michigan) i

zachowanie „inicjowania struktury” (Ohio)).

Troska o ludzi – część siatki kierowniczej

zajmująca się ludzkimi aspektami zachowania
przywódczego (

zachowanie zorientowane na

pracownika (Michigan) i zachowanie „uważające”
(Ohio)).

Sytuacyjne podejście do

przywództwa



W modelach sytuacyjnych przyjmuje
się,

że

właściwe

zachowanie

przywódcze różni się w zależności od
konkretnej sytuacji.

Przywództwo skoncentrowane na szefie

Przywództwo skoncentrowane na podwładnym

Wykorzystanie przez
menedżera formalnych
uprawnień

Obszar swobody
podwładnych

Menedżer
podejmuje
decyzję i
ogłasza ją

Menedżer
„sprzedaje”
decyzję

Menedżer
przedstawia
pomysł i
zachęca do
pytań

Menedżer
przedstawia
projekt
decyzji,
który może
ulec zmianie

Menedżer
przedstawia
problem,
zbiera
propozycje i
podejmuje
decyzję

Menedżer
określa
granice
kompetencji,
prosi grupę o
decyzję

Menedżer
pozwala
podwładnym,
na działania
w granicach
określonych
przez
przełożonego

Ciągła skala zachowań przywódczych Tanenbauma i

Schmidta.

Sytuacyjne podejście do

przywództwa - teorie

1.

Teoria NLW

2.

Teoria ścieżki do celu

3.

Model Vrooma – Yettona - Jago

Teoria NLW

Teoria przywództwa sugerująca, że

właściwy styl przywództwa zmienia
się wraz z sytuacją, która może być
bardziej lub mniej korzystna.

NLW – najmniej lubiany

współpracownik

Skala pomiaru, na której przywódcy

mają

opisać

osobę,

z

którą

współpraca układa się najgorzej,
uwzględniając zestaw 16 skal.

Irytujący _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Pomocny

1 2 3 4 5 6 7
8

Spięty _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Rozluźniony

1 2 3 4 5 6 7 8

Nudny _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Interesujący

1 2 3 4 5 6 7 8

Teoria najmniej preferowanego

współpracownika-wg F. Fidlera

Czynniki warunkujące

Sytuacje

Stosunki przywódcy z

członkami grupy

Konstrukcja zadania

Pozycja władcza

Dobre

Złe

Dobra

Zła

Dobra

Zła

Silna Słaba Silna Słaba Silna Słaba Silna Słaba

Najbardziej

korzystna

Umiarkowanie

korzystna

Najbardziej

niekorzystna

Zorientowane

na zadania

Zorientowane na

stosunki międzyludzkie

Zorientowane

na zadania

Stopień korzystności
sytuacji

Odpowiednia zachowania
przywódcy

Teoria ścieżki do celu

Teoria przywództwa sugerująca, iż

główną

funkcja

przywódcy

jest

zapewnienie dostępności w miejscu
pracy cenionych lub pożądanych
nagród oraz wyjaśnienie podwładnym
jak je osiągnąć.

Założenia koncepcyjne ścieżki do

celu

Cechy osobowe
podwładnych:

-Postrzegane zdolności

-Poczucie umiejscowienia
kontroli

Zachowania
przywódcze:

-Nakazowe

-Wspierające

-Partycypacyjne

-Zorientowane na osiągnięcia

Cechy otoczenia

-Konstrukcja zadań

-System formalnych
uprawnień władczych

-Grupa robocza

Motywacja podwładnych do osiągania wyników

Model Vrooma-Yettona-Jago

Przewiduje, jakiego stopnia

partycypacji grupy wymagają różne
rodzaje sytuacji.

Model Vrooma-Yettona-Jago

Styl decyzji

Definicja

AI

Menedżer sam podejmuje decyzję.

AII

Menedżer prosi podwładnych o informację,
jednak decyzję podejmuje sam.

Podwładni

mogą być informowani o

sytuacji lub nie.

KI

Menedżer informuje poszczególnych

podwładnych

o sytuacji oraz prosi o informację

i ocenę.

Podwładni nie spotykają

się jako grupa, a

menedżer

podejmuje decyzję sam.

KII

Menedżer i podwładny spotykają się jako grupa

dla omówienia sytuacji, jednak decyzję

podejmuje menedżer.

GII

Menedżer i podwładni spotykają się jako grupa
dla omówienia sytuacji, decyzję podejmuje

grupa.

A = styl autokratyczny; K= styl konsultacyjny; G = styl grupowy

Drzewo decyzyjne dla problemu

grupowego z istotą czasu dla modelu

VYJ

QR

CR

CR

LI

LI

CP

LI

ST

ST

AI

GII

CP

KII

GII

KII

AII

CII

CI

AII

GII

CP

GC

GC

GC

GC

SI

SI

CO

CO

tak

nie

wysokie

niskie

Postawienie
problemu

Inne podejścia sytuacyjne

Model pionowych par rozwiązań -

akceptuje różnorodne typy stosunków
przywódców z różnymi podwładnymi

Teoria cyklu życia – model

sugerujący, że właściwe zachowanie
przywódcy

zależy

od

stopnia

dojrzałości jego zwolenników.

Nowe spojrzenie na

przywództwo



Substytuty

przywództwa

–

koncepcja

identyfikująca sytuacje, w których zachowania
przywódcze są neutralizowane lub zastępowane
cechami podwładnych, zadania i organizacji



Przywództwo transformacyjne - przywództwo
wykraczające

poza

zwykłe

oczekiwania

i

przekazujące poczucie misji, pobudzające proces
uczenia się i inspirujące do nowych sposobów
myślenia

Zachowanie polityczne w

organizacjach

Działania podejmowane w szczególnym celu

zdobycia, rozszerzenia i wykorzystania
władzy i innych zasobów po to, aby
uzyskać pożądane wyniki.

Najczęściej spotykane działania polityczne:



Kuszenie



Perswazja



Stworzenie zobowiązania



Przymus.